장음표시 사용
461쪽
o millia ducentia penderentur : ut printer Siciliam, omniatus insulis, quin inter hanc et Italiam cssent, excederetur rneoe longis naWibus in Italtam aut romani juris insulas --olarent Poeni; neque militem mercenarium ex iis com cerent. Carthaginienses, dum pace potirentur, nillil recusavere. Hamilcar statim deposito imperio, priusquam jurejurando pacta sancirentur, Lilybaeum, atque inde Carthaginem transmisit; quum et consiliis et armis ducum omnium, qui res eo bello gesserunt, haud dubie praestantissimum se exhibuisset. Η maxime modo et gestum et confectum est bellum illud carthaginiense primum; quod in
quartum et vicesimum annum traxere Varii casus, et atrocia utrinque damna, sed majora eorum, qui ad extremum
LXII. Nam punicas quidem quinqueremes circiter quingentas eo bello periisse tradunt, qui singularum cladium rationem inivere; romanarum ad septingentas : quo maxime argumento romame constantiae robur apparuit, quod nullis neque Praeliorum adVersis, neque temporum casibus fractum , vim hostium, impetum fortunae, taedium laboris, paupertatem aerarii pari patientia sustinuit vicitque. Post haec ad res Siciliae constituendas C. Lutatio Catulo, Critis annus jam exierat, prorogatum imperium est: ex novis Consulibus eodem missus Q. Lutatius C. F. C. N. Cerco, Catuli frater, Manlii T. F. T. N. collega. Hi provinCiam ordinarunt, quietamque reddiderunt, omnibus turbarum Causis, quae ut ex tanto motu non Paucae supererant, abolitis resectisque :nam et Siculis, qui cum Hamilcare senserant, et Gallis, qui ab eo desciverant, arma adempta : Galli navibus impositi, et extra populi romani ditionem abire iussi; quod praeter alia facinora, quum in praesidio montis Erycis essent, templum Veneris spoliaverant. Siciliae vero urbibus tributa t portoria sunt imposita, pro facultatibus singularum ; factaque provincia , quo praetor cum imperio annuo noma mitteretur.
462쪽
IN LO C. LIB. XIX LIVIANI. 45i
LXIII. Adsuere interea Romae Poenorum legati, petentes, ut sibi capti s suos redimere siceret; redditique sunt senatusconsulto gratis, quotquot Custodia publica attinebantur: qui in privatorum manu essent , eos certa pecunia redimi placuit: cujus pars major jussu senatus ex aerario Soluta est. At romani populi laetitiam valde imminuerunt graves in urbe casus. Iamprimum Τiberis amnis ultra solitum auctus, late stagnantibus aquis, omnia inferiora Urbis Ioca replevit. Multa tum aedificia primo allabentis impetu prostrata sunt; et quibus ista pestis pepercerat, exesis sensim fundamentis per multos enim dies isthaec inundatio tenuit) recedente jam aqua vitium secere. Secutum est hanC calamitatem gravius ex igne damnum, qui noctu temere Ortus, multasque urbis regiones pervagatus, domorum hominumque incredibilem numerum hausit; neque privatis cladibus contentus, omnia in circuitu fori devastavit. Ad extremum ipsa quoque aedes Vestae ardere Coepit. LXMV. Tum vero L. Caecilius pontifex maximus sacra populi romani et arcana imperii pignora periclitari videns, dignum loco suo animum gessit. Nam in medios ignes insiliens, nulla sui cura, dum divinae res salvae essent, deserta a virginibus sacra ex incendio rapuit. Ipse brachio semiust latus, et exusta flammis oculorum acie, praeter solatium facti sui, praemium a populo romano pulcherrimum accepit, ut quoties in senatum iret, curru veheretur ad curiam: quod a condita Urbo tributum nemini fuerat. Interea Q. L latius consul cum fratre Catulo, et Q. Valerio propraetore, rebus in Sicilia constitutis, exercituque deportato, ad Urbem redierant; decretosquo si hi triumphos navales C. Lutatius Catulus a. d. IV nonas Octobres, Q. Valerius a. d. prid. easdem nonas duxerant. Memorabit certamen inter duces
istos de triumpho Q. Valerii fuit. LXV. Quum enim C. Lutatio haud dubie de retus trium. phus esset, Q. Valerius haud leviorem in eo negotio suam
463쪽
operam fuisse contendens, honore quoque pari haberi postulabat, quemadmodum Societate periculi curaeque suisset. Pugnabat contra Catulus, ne minor Potestas majori in tribuendis honoribus sequaretur. Quum incaluisset certamen, sponsione Catulum provocavit Q. Valerius, ni suo ductu punica classis oppressa esset; nec ille dubitavit restipulari. Delectus est arbiter Atilius Calatinus : qui interrogato Valerio, utrum in consultatione de pugna ineunda, si dissonsissent, consulis an proetoris majorfutura fuisset auctoritas p itemque
si dioersa habuissent auspicia, utra potius sequenda fuissent pquum utrobique mous consulis quam praetoris jus futuru , Q. Valerius respondisset, non exspectato Catuli sermone , litem secundum illum dedit: quod controversia de imperio et auspicio inter eos suisse videretur. Sed Q. Valerius, quanquam arbitri Sententia victus, quum nota et celebris eo bello virtus ejus suisset, nihilo secius triumphandi jus obtinuit. LXVI. Censores eo anno C. Aurelius Cotta, M. Fabius Buteo, lustrum undequadragesimum fecere. Censa sunt civium millia ducenta sexaginta : duabus adjectis tribubus, Velina et Quiritia, numerus quinque et triginta tribuum, quem deinde retinuerunt, expletus est. Quum jam perdomita Sicilia, quae Poenotrum fuerat, et pace cum Carthaginiensibus saeta, non quieta modo omnia, sed etiam tuta viderentur; repentinum, unde minime timebatur, bellum paucis diebus et terrore motus intestini sollicitam , et admiratione cel rrimi exitus stupentem Italiam habuit. Falisci,
nescio quibus causis ad insaniam ConCiti, arma romana Pr vocare sustinuerunt. Sed missi cum legionibus consules,
sextum intra diem confecere bellum, gente in potestatem populi romani rodacta. Priore tamen praelio nam duo saeta traduntur ambiguam Victoriam secere, peditatu Superiores, quum equestri proelio vincerentur. '
464쪽
LXVII. Sed posterius certamen, minime dubio ni arte pugnatum, Faliscos ad pacem petendam compulit, quum suae juventutis ad millia quindecim amisissent. Facta deditione armis, equis, Supellectile, servitiis, et agri semisse mulctati sunt: urbs, cujus munitionibus conssi hellum cinperant, ex arduo et praerupto loco in planum translata. Severius in deditos consulturus populus romanus fuerat, Odio civitatis, quae toties rebellaVerat, acrem vindictam meditatis; sed imperavit irae, edoctus a Papirio squi jussu consulum sua manu deditionis sormulam scripSerat) Faliscos non potestati, sed ei se Romanorum commisisse; tantumque apud omnes sacrosanctum Mei nomen valuit, ut hoc interposito nihiI inclementius in victos statuendum esse judicarent. Id bellum offecit, ut triumphis consulum annus iste clauderetur. Q. Lutatius a. d. kalendas Martias de Faliscis triumphavit : a. d. IV. Don. Mart. de iisdem A. Manlius.
465쪽
IN LOCUM LIBRI VICESIMI LIVIANI.
Spoletium colonia deducta est. Adversus Ligures tunc primum exercitus promotus est. Sardi et Corsi, quum rebellassent, subacti sunt. Tuccia virgo Vestalis incesti damnata est. Bellum Illuriis propter unum ex legatis , qui ad eos missi erant, oecisum, indictum est; stibactique in deditionem venerunt. Praetorum numerus ampliatus est, ut essent quatuor. Galli Transalpini, qui in Italiam irruperant, caesi sunt. H, bello populus romanus sui latiniquo nominis CCC millia armatorum habuisse dicitur. Exercitibus romanis tum primum trans Padum duetis, Galli Insubres, aliquot praeliis susi, in deditionem venerunt. M. Claudius Marcellus consul, occiso Insubrium Gallorum duce Viridomaro, opima spolia retulit. Istri suhacti sunt : item Illyrii, quum rebolla sent, domiti in deditionem venerunt. Lustrum a censoribus conditum est, quo censa sunt civium capita CCLXX millia, CCXIII. Libertini in quatuor tribus redacti sunt, quum antea dispersi per omnes sui sent, Esquilinam, Palatinam, Suburanam, Collinam. C. Flaminius censor viam Flaminiam munivit, et circum Flaminium exstruxit. Γ lotitie deductis in agro de Gallis capto, Placentia et Cremona.
I. PLc τι rursum Italia, cum securitate et imperio etiam voluptates publicae crevere. L. Livius Andronicus scenae spectacida, quae tractenus ultra Satyram non processerant,
466쪽
conuediam tragoedianique Graecorum imitatus, ad fabulas traiisduxit, C. Claudio Ap. F. C. N. Centhone, M. Sempronio C. F. M. Ν. Tuditano consulibus, quum ludi romani celebrarentur. Idem annus alii quoque generi ludorum initium attulit. Α. d. IV kalendas Maias Floralia sunt instituta ex Sibyllinis libris, ad avertendam pestem frugum, aliorumque terra nascentium, quae illa Parte anni florere solent. Ludos edidere L. et M. Publicii Malleoli fratres, iidemque sediles plebis , ex pecunia mulctaticia, condemnatis pecuariis, qui in publico paverant. Magistratus liOritin fratrum alio quoque nomine celebris est, quod clivum, qui exinde Publicius vocatus est, sternendum locaverunt: quo commodius in Aventinum iter velliculis esset, quum antea rupes ibi difficilis et aspera fuisset; quodque pedem Florae, juxta circum maxi
ΙΙ. Haec domi acta: foris sere quietae res suerunt, nisi quo lin Gallis et Liguribus consilia belli agitari suspieio tenuit. Has igitur provincias consulibus fuisse, jamque tum bellari
cum Gallis utique coepisse, conjecturae potius, quam historiae est, nullis, qui gesta ea satis accurate doceant, ex V tustate reliquis scriptoribus : id unum constat, in Umbria Spoletium coloniam latinam esse deduCtam. Dc proximo quoque anno proclivius est dicere, pacem non fuisse, qia odJani templum clausum non est, quam indicare, quibus in locis, quave sortuna hollatum sit: neque ulla serino re notior
est C. Mamilii Q. F. Q. Ν. Turini, Q. Valerii Q. F. P. N. Fal
tonis consulatus, quam quod anno oo natus est Eunius, Priamus apud Romanos poplicarum elegantiarum conditor. Sed anno Sequente, quum Ti. Sempronius Ti. F. Cn. N. Gracchus, P. Valerius Q. F. P. N. Falto, consules es, ut, et gal lica bella recruduerunt, et, novus hostis, Ligures turri primum exercitu petiti sunt.
467쪽
III. Ti. Sempronio haec obvenit provincia. P. Valerius, Gallos aggressus, primum improspere pugnavit, amissis misit uita tribus millibus quingentis. Repetita pugna illustremvicioriam ii edit, qua Gallorum millia quatuor lecim caesa sunt, cluo millia capta. Sed ob prioris praelii detrimenta, negatus est consuli triumphus e praesertim quum etiam alioqui res hene gesta non tam ad rationem consiliumque consulis, quam ad fortunam publicam referenda videretur. Ille enim, audito post primum certamen auxilia sibi ab Urbe adduci, eonfirmavit, se malle cum suis internecione deleri, quram aliena ope Nincere; atque hoc oratro instigatus, seque et
exercitum populi romani in discrimen dedit. Melior seliciorque Ti. Graccho in Liguribus administratio belli fuit. Profligatis enim proelio hostibus, magnam Liguriae partem Victor populatus est. Ex Liguria deinde transmisit in Sardiniam et
Corsicam, magna inde captivorum multitudine repostata, locum proverbio dedit, quo Sardi et males dicuntur, in fastidiosa rerum vilium copia. IV. Caeterum, ut vera sateamur, occupandae Sardiniae CO sicaeque bona magis occasio temporibus istis, quam justa causa adsuit. Carthaginienses, post pacem siculam gravi bello cum mercenariis suis implicati, ad extrema perieula venerant. Unde sumptis animis conductitii eorum alii, qui per Sardiniam in praesidiis erant, Bostarem Poenorum ducem cum suis interfecere : Hannonem alium ducem ad vindicandum facinus Carthagine missum, pertracto in societatem rebellionis exercitu ejus , comprehensum in crucem egere :totaque passim insula punici sanguinis hominibus interemptis, ipsi munita loca obtinuerunt: donec discordia inter ipsos et Sardos orta, pulsi ab his, in Italiam se recepere. Tum igitur persecerunt, quod aliquanto prius, quum adhuc in
Sari linia esSent, nequiverant: nam eo quoque tempore Romanos ad insulae dominium occupandum invitaverant. Sed PraeSentos sive precibus, sive occasione crescendi apertius demonstrata, ut in Sardiniam navigatio susciperetur, obti-
468쪽
Duere: nec enim vulgatae virtutis est, abstinere rebus alienis, quarum prompta sit possessio; neque hic animus apud cupidos et ambitiosos aut bene aut diu simultatur. V. Sed haec paulo supra repeti non alienum videtur. Nam Romani ut humanitatis laudem consequerentur, ab initio helli istius magno animo Carthaginiensium causam foverant: ct copias quidem auxiliares, uti petivorant Poeni, nullas misere. Sed neque Uticenses, neque quemquam ad se defi-
Cientium receperunt: mercatores suos ex Italia et Sicilia res
necessarias ad Carthaginienses deserre jusserunt; cum hostibus carthaginiensis populi commercium votuerunt : militis ex Italia, et in istud saltem bellum, conscribendi fecerunt potestatem. Missis quin etiam legatis hellum componere, qti unquam irrito conatu, studueriint. Et inciderat quidem Paulo ante controversia, quod homines italicos forum rerum usinalium ad hostem deportantes capiebant Poeni, carceribusque publicis includebant. V l. Iamque ad quingentos ejus generis habebant in Vinculis ; ne lite pauci dicebantur occisi, et ad tegendam latrocinii famam in mare praecipitati esse; quum Romani rem eam graviter forentes, belli minas ostentare coeperunt. Sed Poeni legatis missis, qui omnes, quotquot dμtenti Carthagito suerant, reducerent restituerentque, adeo placarunt populum romanum, ut reliqui ex siciliensi bello captivi punici omnes Sine pretio restituerentur. Sed postremo vicit ambitio, premendique populi studium, quocum per annos quatuor ut viginti ancipiti fortuna pugnatum meminerant, et nisi in tempore Occurreretur, etiam postea pugnandum sibi prospiciebant. Quaro quum Sardiniam inviti dimitterent Poeni,
ianique bello contra mercenarios defuncti, arma desectionis auctoribus inferre meditarentur, arrepta haec a Romanis eSt casio, bellumque Poenis decretum, ni armis, quin in SP
ciam ad resus rebelles suos, re aurem vera contra Romanos
Sumpsissent, abstineretur. Ita Carthaginienses alieno tempore
469쪽
bellum gravissimum suscipere nolentes , non modo cessere Sardinia, sed etiam postulantibus Romanis ad priorem summam adjecerunt argenti talenta mille ducenta : quae maxime injuria aegros habuisse Carthaginiensium animos, neque ulla magis causa hellum mox hannibalicum exarsisse, Creditur. Hamilcaris enim perpetuum adversus Bomanos odium, cui bellum punicum secundum non inepte imputatur, non aliunde aut stimulum acriorem, aut fomentum Certius habuit. Caeterum haec Postea EVenerunt. VII. Tum vero D Ovis consulibus L. Cornelio L. F. Ti. N.
Lentulo Caudino, Q. Fulvio M. F. Q. N. Flacco, Galli Cispadani provincia data. Coloniam hoc anno deductam esse Valentiam , quanquam a quibusdam traditur, haudquaquam constans opinio est: nisi alia Valentia praeter Vibonem fuit, quam annis post quinquaginta L. Quinctio Flaminio, Cn.
Domiti nobarbo consulibus, colonis DCCupatam eSSe Cesetioribus auctoribus credam. Caeterum consulibus in agro gallico, donec conjunctas legiones habuere, tuta et prospera expeditio fuit: postquam cupidine plura vastandi diviserunt exercitum, Q. Fulvii castra noctu oppugnata, et aegre re tenta sunt. Galli, re insecta digressi, paulo post graviore cum terrore auctisque majorem iri modum copiis ad bellum reverterunt : Boiorum enim duces, clanculum inter se ConSi liis agitatis, ingentem Transalpinorum manum ad AOCieta
tem armorum contra Romanos exCiverunt.
VIII. Interea L. Lentulus consul, qui ad ligusticos sines exercitum abduxerat, cum Liguribus prospere collatis signis dimicavit. Decretus igitur ei triumphus est, quem duxit idibus Intercalaribus. Auctores habeo, illos primum consules romana signa trans Padum stupium promopisse, diuersisque proelia Ligurum et Gallorum Insubrium intcrfecta millia quatuor et viginti, capta quinque fuisse. Sed Verius esse putem, tumultu gallico, qui postea maximus secutus eSt, Padum
470쪽
transitum, Insiibresque in suis sedibus bello tentatos primum fuisse. Sub idem tempus ad Ptolemaeum, AEgypti regem, legati missi auxilium obtulerunt evin Antiocho et bris bellanti: gratias egit rex, caeterum in prementia sibi opus auxiatio esse negavit, quod pactionibus sinitum jam bellum esset. IX. Laetus deinde nomanis adventus Hieronis fuit, Syr
cusarum regis : exceptus omnibus honoribus, sicut regem amicissimum, et hone meritum, et maximae victoriae socium
oportuit, populo romano ducenta millia modium tritici dono dedit. Venerat ad ludos spectandos, illii in sequentem annum apparabantur. Nam Iudi seculares tertii, secundum quosdam , P. Cornelio L. F. Τi. N. Lentulo Caudino, C. Licinio P. F. P. N. Varo celebrati sunt, ut supra quoque retulimus. Magistri procurandorum ludorum M. AEmilius M. F. M. N. Livius M. F. M. Ν. Salinator creati. Boiorum interea principes, elati numerosis Transalpinorum auxiliis, ad consules misere, Petitum, ut arimineruis ager cum urie, qlud haud ambigue gallici juris essent, sibi restituerenture ni flaret, bellum atrox et internecisum minabantur. X. Consules, qui nondum Contractis copiis, nequE casui paucitatem suorum obiicere audebant, neque postulata Gallorum Co edere poterant, si quilla Mellent, ad senatum miserendos esse legatos, responderunt: placuit conditio Gallis, et dum ire ac redire legati possent, utrinque dierum aliquot induciae constitutae. Et legati quidem Romam profecti adversum a senatu responsum accepere: simul maiores contra hunc tumultum apparatus saeti, quorum usus postea non
fuit, quum formidabile bellum sine romano sanguine sortuna consecisset. Dum Onim legati redeunt, Boii eum transalpinis auxiliis acie dimicavere his de causis. Ignara plebe Boiorum transalpinus cxorcitus Ariminum processerat. Inde suspi Ciones ortae, ne ad regionem istam sibi retinendam venissent, tantumque Conflatum est odiorum, ut regibus suis A te et Galato, taniluam ob proditionem intersectis, advena
s VIII. Eutrop. lili. III. - I IX. Supra XII . 33. - Fasti Capiti t. c Pud