장음표시 사용
71쪽
dies post pugnam continuisset suos intra vallum, Obsessi magis quam obsidentis modo, signum repente pugnae proposuit; et essicacius ratus ad accendendos virorum fortium animos, nullam alibi, quam in semetipso cuiquam relictam spem, de magistro equitum novoque exercitu militem celavit; et tanquam nulla nisi in eruptione spes esset; a Locis, inquit, anguStiS, a milites, deprehensi Τ, nisi quam victoria patefecerio mus, viam nullam habemus. Stativa nostra muni-σ mento satis tuta sunt, sed inopia eadem in sta; re nam et circa Omnia defecerunt, unde subvehi com- si meatus poterant: et si homines juvare velint, iniquau loca sunt. Itaque non frustrabor ego vos , castra hic
re relinquendo, in quae infecta Victoria, sicut pristinoit die, vos recipiatis; armis munimenta, non munia mentis arma tuta esse debent, castra habeant repe- s tantque, quibus operae est trahere bellum nos om-
atibi. quam in semetipso, etC.; ex Se metipso OM. 2 et Lovet. I; a semeti
ipso Leid. t. Sed nihil mutandum. Infra XXXIx, at, in illis spem omnem miseendi, et retinendm Himaniae esse: XL, 3a, Postquam recutus PNLsis nullus erat, nec usquam , nisi incertamine, mes. ED. - De magistro equitum celaoit. Quibusdam eOnstructio sibi minus nota dἰxplicuit, quae tamen aaepe apud Ciceronem --
currit; pro Deiot. cap. de insidiiseriare te voluit; pro Cluent. e. 66, non est profecto de illo oeno celata mater; pro Sull. e. 13, credo, iudices, celatum raso Cassium de Sulla uno; Epiat. ad Fam. VII, an, Bassus noster me de hoc libro celaoit; ibid. V. 2,aebes existimare te maximis de rebus a fraue esse celatum. M. 3. Locis angustis deprehensi, repente et Praeter opinionem oppressi ut deprehendi tempestate subito ingruente XXI, 58, n. 5, et deprehensi generepugnae improviso illati in talem
pugnam, Praeter opinionem ea DP-
pressi et eircumventi. gallice surpris; uerus in lib. XXXVIII, e. a , n. 4. Cons. ad xxII, 29, n. I; XXVIII, D, n. 4; et Altincteri. ad Hor. Od.
II, I 6, n. 2. - Infesta, Conu. Tuultitia. Cons. ad I, 7, n. 7.4. Itaque non frustrabor vos, exspectationem et spem quaru sorte
reposuistia in eastris hie relinquendis. - Pris no die, non Placero potest
Κl hii conjectura qui ex Gell. X , 24 legere jubelint: die Histini; quod Livio in usu fuisse aliunde non constat; vide ad IV, 3a , n. 5. ED. S. Quibus Ῥerce est trahere bellum; cons. ad I, 24, n. Io, et Ii, 61,
72쪽
LIB. IX. CAP. XXIII. XXIV. 6I -
α nium rerum reSPectum, Praeterquam victoriae, nobisu abscindamus. Ferte signa in hostem: ubi extra val-α Ium agmen excesserit, castra quibus imperatum estu incendant : damna Vestra, milites, omnium circa tu qui defecerunt populorum praeda Sarcientur. v Ea . oratione dictatoris, quae necessitatis ultimae index erat, milites accensi, Xadui it in hostem : et respectus ipse ardentium Castrorum, quanquam proximis si tantum '
ita enim jusserat dictator) ignis est subditus, haud
parvum fuit irritamentum. Itaque velut vocordes illati signa primo impetu hostium turbant; et in tempore, postquam ardentia procul vidit castra magister equitum id convenerat signum), hostium terga invadit; ita circumventi Samnites, qua potest quisque fugam
per diversa petunt'. Ingens multitudo in unum metu conglobata ac semetipsam turba impediens', in medio caesa. Capta hostili in castra, direptaque; quorum praeda onustum militem in romana castra dictator reducit; hai id quaquam tam victoria laetum, quam quod praeter exiguam deformatam incendio partem, caetera contra spem salva invenit. XXIV. Ad Soram inde reditum, novique ConSules M. Poetelius, C. Sulpicius exercitum ab dictatore Fabio accipiunt; magna parte veterum militum dimissa, novisque cohortibus in supplementum adductis. Coeterum quum propter dissicilem urbis situm nec oppugnandi satis certa ratio iniretur, et aut tempore lon-
n. 6. - Ο tim rerum respectum; emit. ad XXI. 44, n. 6. s. Froximis tantum castria, hoc est, castrorum loris. Cons. cap. extr.
tunt; es. I, 25. n. 7, et III, 6Ο, n. 1. R. Semetipsam tuisa impediens, in medio einsa; vide ad VI, 8, n. a. CAP. XXIV. r. Propere ae spellem urbis situm , h. e. qui saetebat, ut non sine magna difficultate adiri et expugnari posset urbs, quippe quae rupibuamunita erat. aesie urM, via, aditias, scopulus et res aliae clun dimetiliata superanitie dicuntur disseiles. ω Doer ad Ov. Fast. II. 727. in Ecl.g. met.
73쪽
giiiqua, aut praecePs periculo victoria essot, Soranus transfuga clam ex oppido prosectus, quum ad vigiles romanos penetrasset, duci Se extemplo ad consules jubet, deductusque traditurum Urbem promittit. Visus inde quum, quonam modo id praestaturuR esset, percunctantes doceret) haud Xana afferre, perpulit
prope adjuncta moenibus romana castra ut sex millia ab oppido removerentur: sore ut minus intentae in custodiam urbis diurnae stationes ac nocturnae vigiliae
essent: ipse i ii sequenti uocte sub oppido silvestribus locis cohortibus insidere jussis. decem milites delectos secum Per ardua ac Prope invia, in arcem ducit ; pluribus quam pro numero virorum i missilibus telis eo collatis. Ad harc saxa erant, et temere jacentia, ut fit, in aspretis, et de industria etiam, quo locus tutior Θsset, ab oppidanis congesta. Ubi quum
constituisset Romanos Α, semitam de angustam et arduam, erectam ex oppido in arcem ostendisset: u Hoc α quidem ascensu, inquit, vel tres armati quamlibet a multitudinem arcuerint. Vos et decem numero, etu quod plus est, Romani, non auorumque sortissimili viri estis; et locus pro vobis, et nox erit, qHae Om-u nia ex incerto majora territis ostentat. Ego jam temst rore Omnia implebo: vos arcem intenti tenete . . De-- ΜOx frictim eadem ratione eo gnatu Prticus additur, ac te ore τω longinqua, ut Wxacte sibi responiteant membra : simia vero τω princem inesse videtur no iis etcu maturata: Str. m. Sex militia , acilicet passuum; ut Q. 44 , , X , as, 2I H. - Ut minus intentis in custodiam urbis, etc. ad Portug. Gaer n. et Flavera. Ita II. i8: ut intentiores essent ad dicto Parendum; III. 8: instruetum et ad certa men interitum partem piarum reνociare instructiam intentamque
oppugnandum; XXIV. ru: intento constite ad oppugnandum Casiliniam ;et alibI. Veriim etiam intentus in alia
quid Livio frequens; id igitur quum in
Optimae sidoi codd. ei reliquis aliis constanter nuper it, nihil mutandum recte iudieavit Drahentic reti. M. 3. Pluribus. gnam pro num ro vi-δortim, vide ad VII, 33, n. a. 4. Constituisset Romanos, statui set, si itisset: v. infra ad lib. XXVII, e. 26.
74쪽
currit inde quanto maxime poterat cum tumultu, α ad arma, et pro Vestram fidem, ciVeSi clamitans, arx ab hostibus capta est, ite, desendite. n Ilaec incidens piincipum soribus, haec obviis, haec excurrentibus in lau-hlictim pavidis ira crepat β. Acceptum ab tino pavorem putres per urbem serunt : trepidi magistratus, missis
ad arcem exploratoribus, quum tela et armatos tenere arcem multiplicato numero audirent, avertunt
animos a spe reCUPeranda: arci S. Fraga Curicta complentur, Portaeque ab Semisomnis, ac maxima parte inermibus refringuntur : quartam per unam praesidium
romanum clamore excitat tam irrumpit, et concursantes
per viam pavidos Caedit. Jam Sora capta erat, quum consules prima luce advenere; et quos reliquos sortuna ex nocturna caede ac fuga secerat, in deditionem
accipiunt. Ex his ducentos viginti quinque, qui om
nium consensu destinabantur' et infandae colonorum caedis, et defectionis auctores, vinctos Romam deducunt : caeteram multitudinem inColumem, praesidio imposito, Sorae relinquunt. Omnes, qui Romam deducti erant, virgis in foro caesi, ac securi percussi summo gaudio plebis: cujus maxime intererat, tutam ubique quae passim in colonias mitteretur, multitudinem esse. XXV. Consules ab Sora prosecti, tu agros atqueri rhes Ausonum bellum inti terunt : mota namque Omnia adventu Samnitium, quum apud Lautulas dimicatum est, fuerant, Conjuration que circa Campa-
Πιρ . resciuarantur conjieiebat Gebbardus; male. Restiveo Livio in hae reproprium est. Infra X. ria r fracta . consul e emitusquct romanus siue certamine urbem inνasere; XXIII, i 8 : moliri portas et claustra refringere putat: XXV,b: Migiles obretinis cone . refrivuntque portam maxiamiam; eonfer et thid. eap. 24 et Ovid. Metam. VI, 597. ED. 6. Omnirem consensu destinabantur, putabantur esse et t. c. cordis, et defeetionis auctores, ut XXXIII, 2 8, n. 2.
75쪽
Diam passim factae; nec Capua ipsa crimine caruit: quin Romam quoque et ad principum quosdam i
quirendos ventum est : caeterum Ausorium gens proeditione urbium, sicut Sora, in potestatem venit. Αusona, et Minturnae, et Vescia, urbes erant: ex quibus principes juventutis duodecim numero in proditionem urbium suarum conjurati ad consules veniunt : docent , suos jampridem, exoPtantes Samnitium adνω- tum, simul ad Lautul Pu ratum audierunt, Pro viactis Romanos fuisse, juventute et armis Samnites Duisse e fugatis inde Samnitibus, incerta pace agere,
nec claudentes ροας Romanis, ne arcessant bellum, et obstinatos claudere, si exercitus admoreat in. In ea fluctuatione animorum, OPPrimi incautos Posse. His auctoribus mota propius caStra, missique eodem tempore circa tria oppida milites; partim armati, qui occulti propinqua moenibus insiderent loca; partim togati , tectis veste gladiis, qui sub lucem apertis portis urbes ingre terentur. Ab iis simul custodes trucidari coepti, simul datum signum armatis, ut ex insidiis concurrererit: ita portae occupatae, triaque oppida eadem hora, eodemque consilio, capta. Sed quia absentibus ducibus impetus est factus, nullus modus caedibus fuit; deletaque Ausonum gens, Vix certo defectioriis crimine, perinde ac si internecivo bello ce
XX I. Eodem anno, prodito hostibus romano Praesidio, Luccria Samnitium lacta: nec diu proditoribus
C p. XLV. I. Vec Capua ipsa re mine caruit 2 quin Romam quoque et ad principum quosdam inqtiirendos ventum est; verba ob curiora, quae C P. m. explicantur e sed e duobus ΜSAleg. inqui enaeo; Stroth. Copulam et delendum Putat Doer. adus num gens, de cujus variis in Italia sedibus vide Heynii Exe. 4 , ad Virg. AEn. II. - Vescia, vide alVIII, tr. n. 3. mox sorte leg.
76쪽
impunita res fuit. Haud procul inde exercitus romanus erat : cujus Primo impetu urbs, Sita in plano, capitur. Lucerini ac Samnites ad internecionem caesi: eoque ira processit, ut Romae quoque, quum de co
lonis mittendis Luceriam consuleretur Senatus, multi delendam urbem censerent. Praeter Odium, quod exsecrabile in bis captos erat ', longinquitas quoque abhorrere a relegandis tam procul ab domo civibus
inter tam insestas gentes cogebat: vicit tamen sententia, ut mitterentur coloni: duo millia et quingenti missi. Eodem anno, quum Omnia infida Romanis e Sent, Capuae quoque Occultae principum Conjurationes factae r de quibus quum ad senatum relatum esset, haudquaquam neglecta reS eSt; quaestiones decretae, dictatorem lue quaestionibus exercendis dici placuit. C. Maenius dictus: is M. Fostium magistrum equitum dixit. Ingens erat magi Stratus ejus terror; itaque sive timore ejus, seu ConScientia, Calavios . ovium, No
viumque ea capita conjurationis fuerant) priusquam nominarentur apud dictatorem, mors haud dubie ab ipsis couscita judicio Subtraxit. Deinde, ut quaestioni
campanae materia decessit Τ, Versa Romam interpretando res: non nominatim, qui Capuae, sed in unive
CAP. XXVI. I. Praeter Ossium, quod eas risisse in bis captos erat. Quando initio hujus libri, cap. a , Luceria R manis amica esset, verisimile est so dere, non opPu atione, Romanorum factam; quod Livius tamen speciatim de hae urbe non meminit, de Apulio tamen non omisit, anno 428. Deinda eadem urbs Samnitium facta est, vid
lieri in quam Samnites Romanorum obsides ponere non dubitarunt. Id autem intelligimua actu M. dum ad Fureulas Caudinas Romalii obsidebantur , etiamsi Livius ne verbo qui
dem meminerit. Rursus deinde Papirius Cursor cepit. Red quum ad Ramnites rursus defecisset, hie Eeeundo capitur. Ter igitur Romanorum fuit, sed his rapta. ED. C. Minnitis dictus dietator; vide ad cap. Is, N. s. a. Οὐ-mN-itimque getitia Calamae praenom. Conser caP. 7 Pr. 3. Deinde ut qua stiani campanoe materia decessit. ubi Per mortem principum coniurationis ulterius de eonjuratione, Capuae iacta, inquirendi defuit
materia, Romam et Vso, translata .atres, ea R, interPretiari , sub hoc.
77쪽
Τ. LIVI Istun, qui HSquam coissent, cor jurassentve adversus rem publicam, qiideri Senatum iiississe: et coitiones honorum adipiscerulorurn causa factas, adversus rempu
blicam esse: lutiorque et re et personis quaestio fieri; haud abnuente dictatore sine fine ulla quaestionis suae jus esse. PoStulabantur ergo nobiles homines: appellantibusque tribunos A nemo erat auxilio, quin nomina reciperentur β. Iride nobilitas, nec hi modo in quos crimen intendebatur, sed universi simul negare nobilium id crimen esse, quibus, si nulla obstetur fraude,
pateat via ad honorem, sed hominiam novorum. Ipsos adeo dictatorem magistrumque equitum reoS magis quam quaesitores idoneos ejus crimitiis esse: intellecturosqtie ita id esse, simul magistratu abissent. Tum enimvero Miuilius, jam samae magis quam imperii memor, ProgreSSus in concionem, ita verba secit: re Et α omnes uriteactae vive vos Conscios habeo, Quirites, is et hic ipse honos, delatus ad me, testis est innocen-α ti ae meae: neque enim quod saepe alias, quia ita tem-α pora Postulabant reipublicae, qui hello clarissimusa esset. Sed qui maxime procul ab his coitionibus α vitam egisset, dictator deligendus exercendis quae-u stionibus suit. Sed quoniam quidam nobiles homi-
u nes squa de causa vos existimare', quam me Pro
Praetextu . non nonianatim. -- Romae
quoque quaestiones traheri coeptae . qui tu ex e Lenatus onsulti vim dictator interPretu etur. Hi sibi negotium datum e se diceret inquirere . non in eos riciminatiin, qui apuae . sed in eos
omnes, qui usquam Eoi non . e vivis in sentve ad vera an re mΡutilicam. ED.
- Sine fine tilia, nullo sine et limite circum criptum esse Ius erra sti nis strae, Reia iiiquirendi; Doer. - cοι- t ornes. vii se ad liti. HI. 35. n. l . Postulabantur. Id. qd. accusabantur.
4. Appellantibus tribunos, vide ad
II, 27, n. a. 5. Quin nomina recmerentur, Milicet reorum a quorsitore, vel judice quaestioni , qui tum dictator erat. Ita sanis nominia re νrtim ad praetorem deferri et ab eo reei , seu acc*i dicet Mintur, ut XXXVII , 55. n. 3, al. - Ηοδώ- num no ruini, vidae ad I, 34 , n. 8. 6. Qua de eatisa istimia , vide ad lib. IV, cap. D. r.
78쪽
t h LIB. IX. CAP. XXVI. XXVII. 6
re magistratiI litic itiam incompertiun dicere meliusu est) primum ipsas expugnare stiloestiones omni open anni Ai sunt: dein, postquam ad id parum potentes uerant, ne causam dicerent, iii praesidia adversa- a riorum, appellationem et tribunicium auxilium, pa-α tricii confugerunt. Postremo repulsi itide adeo om-α nia tutiora, quam ut innocentiam Suam Purgarent, a vi sa) in nos irruerunt, et privatis dictatorem po-α Scere reum verecuridiae non fuit: tit omnes dii liomi-α nesque' sciant, ab illi S, etiam quae noti possint, ten-α tari, ne ratiotiem vitae reddant; me obviam ire u crimitii, et Osserre me inimicis reum, dictatura mere abdico. Vos, quaeso, consules, si vobis dati Hra ab seu Datu riegotium fuerit, in me primum et hunc M. FO-α stium quaestiones exerceatis; ut appareat innocentia a nostra nos, Non majestate honoris, tutos a crimin
v tionibus istis esse. n Abdicat inde se dictatura, et post eum consestim FOstius magisterio equitum : primique apud consules iis enim ab senatu mandata res est) rei sucti, adversus nobilium testimonia egregie absolvuntur. Publilius etiam Philo, multiplicatis summis honoribus, post res tot domi belloque gestas, caeterum invisus nobilitati, causam dixit, absolii tusque est. Nec diutius, ut fit, quam dum recens erat, qNaeStio Per clara nomina reorum viguit : inde labi coepit ad viliora capita, donec coitionibus factionibusque. ad Vel iis quas comparata erat, OPPreSSR ESt. XXVII. Erarum fama rerum, magis tamen si es campanar desectioriis, in quam coniuratum erat, Samnites in Apuliam versos, rursus ad Caudium revocavit: ut
. Pro maistratu . vide ad II, 7, sm expugnare cininstiones, Impessire n. 4. - Dum gerra Personam magistra- g. omnes ini hominesque, vide ad tus, cuius gravitate indignum est quie- III, II, n. 6. Μox etiam quae non Msquam incompertum dicere. En. -- ἔρ- sunt Plurimi MSS prob. Do r.
79쪽
inde ex propinquo, Si qui motu S Occasionem aperiret Capuam Romanis eriperent. Eo Consules cum valido exercitu venerunt: et primo Circa Saltus, quum utrimque ad hostem iniqua via esset, cunctati sunt :deinde Samnites per aperta loca brevi circuitu in loca Plana', Campanos campos, agmen demittunt, ibique primum castra in conspectu hostibus data : deinde levibus proeliis, equitum Saepius quam peditum, utrimque periculum factum : nec aut eventus eorum Romanum, aut morae, qua trahebant bellum, poenitebat. Samnitium contra ducibus, et carpi parvis quotidie damnis, et senescere dilatione belli vires suae videbantur : itaque in aciem procedunt; equitibus in comtiua divisis : quibus praeceptum erat, intentiores ad respectram CBStrorum, Ne qua eo vis fieret, quam ad proelium starent: aciem pediti tutam sore. Consulum Sulpicius in dextro, Poetelius in laevo cornu Consistunt : dextra pars, qua et Samnites raris Ordinibus, aut ad circumeundos hostes. aut ne ipsi circumirentur, constiterant, latius patefacta Stetit; Sinistris, prae-
C p. XXVII. r. Si qui motus Oecisionem veriret, al. 'erirent. a. Per verta loca br i ciretiisti in Mea plana; conser ad I, 3, n. 8. Verba campanos campos delenda putabat Canini. Peregr. Diss. II. de Capua loea enim Plana esse, in quibus sita Suessula, ubi Samnites prius ad praelium P v averint Romanos , et mox in conmectum data emerid. Gron. - . Sesaeile in Groii ovii sententiam iturum profitetur Dolinatius. Ita tus. III, 49: Insequens dies hostem in convectum dabis; ubi tamen quidam codd. et edd. antiq. Praeserunt in conspectu; XXX ,13 : Rex et inelus in convectum datus est; Cic. in Verr. V, eap. 33 : Ttim se tamen in convectum nautis PaulisPerdessit. Caeterem non tantum dare in convectum fuisse in usu, sed etiam in conspectu jam pridem docuit Burmann. ad Phaed. V, 2, v. x s. ED. - nileiabat; vide ad II. 64, n. 16.3. Et earpi parvis quotidie damnis. et senescere m=ires ἰ vide ad III, s. n. r,ri I, , n. 3. - Aciem Pedite tutam Ibre bis Ilelmst. Prob. Gmn. ut Sensus sit : peditem ipsum Per se solum satis
uram praestaturum aciem ex fi se conastantem. Parum in erexi. Constitam
Stilpietas in dextro, P tellus, etc., Pro e eonsulibus, vel Consulum alter, ut XXII, 4o, n. 6 ; et equitum Atimidas XXIII, 29, n. 3. Consules alii, quod non minus reetum; Duh. 4. Raris ordinibtis, attenuatis, ut
80쪽
u.c ii, IX. CAP. XXVII. XXVIII. 66terquam quod consertiore S steterant, repentino consilio Poetelii consulis additae vires : qui subsidiarias cohortes quast integrae ad longioris pugnae casus reserVabantur , in Primam aciem extemplo emisit. universisque hostem primo impetu viribus impulit Commota pedestri acie Samnitium , eques in pugnam succedit, in hunc transverso agmine inter duas acies
se inserentem romani Is equitatus Concitat equos : signaque et ordinos peditum atque equitum confundit, donec univerisam ab ea parte avertit aciem. In eo cornu non Poetelius solus, sed Sulpicius etiam hortator adfuerat; avectus ab suis nondum conserenti hus manus ad clamorem ab sinistra parte prius exortum. Unde haud dubiam victoriam cernens, quum ad SHUm Cornu tenderet cum mille lucentis viris, dissimilem ibi sortunam invenit : Romanos loco pulsos, victorem hostem signa in perculsos inserentem. Caeterum omnia mutavit si repente consulis adventus; nam et Conspectu ducis resectus militum est animiis: et, majUS quam pro numero auxilium, advenerarit sortes viri: et partis alterius Victoria audita, mox visa etiam , praelium restituit. Tota deinde jam vincere acie Romantis, et, omisso certamine, caedi capique Samnites : Diisi qui Maleventum 7, cui nunc urbi Beneventum nomen eSr. Perfugerunt: ad triginta millia caesa aut capta Samni. tium, proditum memoripe OSt.
XXVIII. Consules, egregia victoria parta, Protinus
mox latius patefactis, quibus conferistiores opponuntur, ut XXIII, a . s. Stibsidiariss eohortes; vide ad II, n. a. - Emisit; vide ad X, s , n.ε. - Ι tilia; vide ad I, I 4, n. g.
rum sie dictum sita Proeop. Goth. I, is , cui nune urbi BeneMentum nomen est, inde ab anno Urbis 485. quo iacta et colonia rom. et mali ominis nomen commutatum. Conser Plin. III, II.