Attilij Bulgetij Patauini ... De affectionibus cordis tractatus in tres libros diuisus. Quibus accessit De morbis venenatis, venenisque tractatus generalis. ..

101쪽

eare, quim si attrahentur ad alias partes, propterea eos ad cos, non tad alias partes,attrahit. Causa vero finalis cur an syncope, consumpta magna portione spirituum, illi, qui remanent, ad cor fluant: hoc est faelum,ut illi,qui remanserunt, conseruentur , cum iste locus fit magis idoneus eos conseruare, quam abus, & ut ipsi liu ic desectui , tam spirituum, quam potetiarum succurere possint, cum ipsi concurrentcs ad hunc locum possint generare alios spiritus, & huic defectui succurere 4 Dubitaretisoria aliquis dicendo definitionem esse male assignatam cum dicatur, est subitus virium lapsus ob spirituum imminutionem, decorundem aggregationem in corde; quia videtur fieri syncope & abiaque eo, quod spiritus imminuantur, ut patet quando fit syncope ex timore; nam in tali casu spiritus omnes fluunt simul ad cor, & in ipso .coculcantur;& fit syncope; dato,quod spisitus no imminuantur: q uod non imminu1tur, manifestu est. Nam ipsi spiritus mouentur oes ad cor ab obiecto externo concepto sub rone nocui, sed id, qnod movet subrone mali, mouet in genere causae finalis ex Arist. ia. Metti aph. 364sed finis non habet imminuere,sed efficiens ; quase patet in timore, qui est causa syncopis remota, ut infra patebit, facere syncope absq; eo, quod spiritus imminuantur.Sic et syncope fit a gaudio tanqua a causa remo.ta, tamen gnudi si spiritum mouet a centro ad circunferentiam, & porat. Dico itaque satis esse ad hoc ut fiat syncope, spiritus omnes quoad sensum decedere ab organis sensus, & motus, & ab organis sa cientibus Operationes naturales, vel vitales, & quando hoc fit statim sequitur syncope,sed non est necessarium in omni syncope minui partem, & partem,quae remanet concentrari ad cor.Sed hoc conuenit tantum in aliqua syncope, dc magis in illa, quae fit a causis extrinsecis subratione causae efficientis. In aliis vero, ut qui fiunt a causa extrinseca sub ratione causae finalis, satis cst in aliquibus tantum unam haru causarum proximarum adesse,in aliquibus vero tantum alteram, quare ad

id, quod obiicitur de gaudio, dico satis esse, syncopen fieri tantum a

a gaudio ob imminutionem spirituum, & non ob eorum aggregationem in corde. Et hoc patet,nam cti in tali casu Omnes spiritus moueantur a centro ad circunferentiam,vult natura assequi illud appetibile, α cum caper accidens omnia organa priuet suis instrumentis, & cordis

spiritus etiam multum imminuat, di si sit sorte gaudium, contingat

102쪽

etiam illis onines consumi, & inde sequitur mors; cum priuationetussi ituum animalium , ac vitalium in organis faetam statim sequaIur ssyncope. patet in gaudio tantum imminutionem spirituum posse facere syncopenmon vero aggregationemn Corde. Obiter aliquis posset inquirere causam, cur facta hac forti syncope per gaudium ob imminutionem, &e uaporationem spirituum,iterum. restaurentur patientes,& possint iterum generari spiritus inseruientes ipsis organis, causa haec est, quia naturae extra mitisse omnes spiritus, qtu sunt in or Sanis foris , peniter,&vult huic suo errori consulere ui spiritus non omnino a corde sunt evaporati se recipit ad locum, in quo melius possit huic errori consulere , ut ad cor, & ad inueniens aliquam portionem spiritu ulla laecorde, & materiam aptam ad eos generandos, si etiam remedijs auxiliabitur, cito conficit spetitus, & eos ad propria organa mittit, & cre turam subleuat itali sympto male;quod non fieret, si omnino in corde essent sublatio IDe timore autem dico, timorem valere facere copem tantiun per una incausam, s. propter congregationem spirituum, non vero propter imminutionem eorum, cum haec sitis sit ipsi corpori,ad hoc ut pricietur proprijs fac aetatibus, & spiritibus: quod factum sequitur syncope , quod unum non est satis, ii debent haec organa priuari ab aliqua re extrinseca spiritibus contraria, sed oportet quod iahoc casu sint duae,.s inrninutio,& aggregatio, ergo bona est syncopes definitio;& aggregatio,ergo bona est syncopes definitio sed dubitare

posset statim aliquis ex Auctoritate Galent Ia .method .cap. I. syncope,& lipothymia orietur tamen perpetuo ex spirituain desectu, vel etiam propter spiritum alterationem, quod ibi videtur etiam intellexisse. Dico, quod quemadmodmn a causa alterante, remissa tamen, possunt quidem spiritus alterari citra corruptionem. sed tunc non sequitur lv-pothymia,vel .ncope. dicebat .n. Galenus quinto de locis affectis secundo laues cordis intemperantias virium ditatutionem a in syncopen non excitare,sed pulsus tantu modo varietate i in Hiiores vero non solum syncope, verum etiam mortem ipsam inferre possunt illa a causa' alterante vehemente, ratione curus oritur praeceps virium lapsus, non possunt spiritus citra propriam corruptionem alterari, cum .n. enicru substatia calida sit pui is stina, & tenuissima: hinc fit ut si patiantur a

causa alterante vehementi secundum duas, vel secundum etiam unam

103쪽

qualitatem,sacillime propria substantiam, & naturam amittant, quare ibi loquitur Gal.de alteratrice destructilia,& non de alia.Praeterean que ab ingenti sebrium caliditate, neque Hecticarum siccitate fit synis cope,quoniam non est tanta caliditas lassiciens , quae possit illos co rumpere,&syncopen facere; sed solummodo ipsa sequitur, ubi cu se. bre ardente fit transmissio biliosorum humorum ad os vetriculi, & ad partes neruosas,& ubi cum Hectica febre,ut dicit Gal. r. ad Glauconer .; vel destillatio ad pulmones,vel febris putrida, & obstructio , quae

omnia, faciendo alterationem corruptiuas pla ituum,faciunt etia symcopen, & vehementem alteratione, quemadmodum rei a volueris ina elligere Gal. materias venenorum facere quatenus scilicet agant illae non tantum in qualitatibus, verum etiam secundum substantiam coris rumpant,& alterare spiritus alteratione corruptiua vehementi: Itaque

secundum magis, minus syncope, desipothymia differunt. De caustu e Mentibus proximis ,ct remotis sncoperis re thymia. C A P V Τ TER TIVM. i. irraqPosita natura syncopes,ut ordinate procedamus, reliquum est clarare, quibus de causis spiritus deficiant in ipsa syncope. De ciunt itaque spiritus ex duabus causis potissimum, ut potest colligi a

Gal. t . ad Glanconem cap. I .,& r 2.methodi a cap. 3.vsque ad cap . M& ab Auuena lib. 3.sen. II .tractatu 2.cap.6. a duabus causis potissmu. vel quia non resta urantur,& regenerantur,quemadmodu resoluuture Vel quia restaurati corrumpuntur. Non regenerantae aut, vel laesa facultate ipsorum generatrice: Vel vitio obiecti: lςditur aut facultas, da cor patitur inteperiem notatu dignam, vel tumore, vel obstructione, vel solutam unitatem.Porro vitiu est in obseeto,quotiescunque peccat

in quanto,uel in qualuIn quanto,ut du deficit aer,& potissimu sanguis, ut euenit in atrophia, in fame naturali:In quali vero, ut dum aer est admodum vitiosus,vel pestiles, vel etiam sanguis fuerit prauus, & impurus, ut euenit in fame praeter naturam,quae fit in bulimo,nec non etiam in febri syncopali praesertim humorosar si vero spiritus restaurati, ®enerati corrupuntur, id dupliciter cotingere potest, vel per praeuia alterone,vel citra praeuia alteronerii deficiant causa preuiae alteronis, haec alter5 pol fieri,ut dicebat Gal. I et .methodi 3.vel a qualitate maniarina,vel a qualitate occulta: Altero facta a qualitatibus manifestis est,

104쪽

si spiritus corrupatur ab assumpto opto,muccilagine psyllij,&c.Si vero

qualitas sit occulta, & venenola,haec pol prodire vel ab externis, ut ab aere selido,corrupto, & maligno,ab Halitu cauernarum stetidarum, a Ferris venenosis,a venenis inanimatis siue assumptis,sive applicitis;vel ab internis,ut a veneno intus genito, praecipue ex semine, & sanguine menstruo in utero praeter naturam detento: Idem dicendum de veneno,in aliqua parte, vel in toto genito, ut in febre pestilente contingit. Si vero citra praruia alteratione corrupantqr, id a duplici causa prouenire pol.Lvel suffocate,vel euacuate: Causa suffocans duplex est, interna,& externa,interna,vel est materialis,vel dolorifica: Materialis,dum aut oppilatione suffocat, ut in syncopali humorosa, & praecipue si materia cum impetu feratur ad partes Thoracis,& ad cor,quia cum spiritus non inuenit spiraculu extinguitur veluti flamina ex superpositione

alicuius operculi. Quod etiam contingit in Apoplexia,& Epiplesia,da

haec,ut inquit Gal. I. ad Glauconem cap. 1 .,maligniora sunt, vel mole comprimunt materiae, ut in habitu Athletico: in Vieri praefocatione, dum ad superiora praesertim, vel ad latera recurit materia. Dolorificavero,quia ratione doloris natura,vt ait Gal. 6. in 6. de morbis vulgari-bm T. comm.cum multo sanguine,& multo magis cum spiritibus, qui propter tenuitatem magis fluunt ad partem dolentem, ut ei opem ferat, & doloris causam a se expellat, accurrit: unde propter multitudianem,& loci angustiam Spiritus Suffocantur,praecipue si dolor occupet ipsum cor,& subinde os ventriculi propter maximam communitatem, siue sit dolor grauativus, ut in vehementi cruditate. In Bulimor siue mordicativus a bile potissimum muginosa, a vermibus : Vel extensivus, ut in tensione a flatu; vel gravativus, & extensivus, ut in frigido tumore: siue ex his mixtus, ut in cius erili petate. Inflammatione,&calido tumore Idem dicendu de tumoribus,& causis dolorificis omniabus Hepatis, Vieri, & aliarum partium, unde ponit Galenus primo ad Glaucone decimoquarto Causam corruptionis spirituum elle dolore vehemente dysentericu, Iliacii, & Colicu,& consequeter neruoru perrcussiones, & incisiones, & musculoru capitu, & maligna in articulis vlcera,Omniaq Igagramosa,& depascentia. usa aut suffocas externa est timor magnus,ta potissmu repetinus,& m stitia vehemes: Causa eu

cinis & ipsa duplex est,prout vel susibiliter, vel insensibiliter euacuat. Sisen

105쪽

si sensibiliter euacuat, potest esse quilibet fluxus immoderatus, tare materiei excrementitiae hie alimentalis iue fiat per secessum, siue penos,fimper nares,per uterum, per HaemorrhoiaeS,per partem vulner tam, vel apostematam, materia repseram, quae aperta excat, vel extrinsecus,vel intrinsecus,siue pes sudorem lue per artificialem euacuati nem, vel clystere et alio modo τSi autem euacuatio fiat insensibilite hoc potest contingere propter causas internas, vel externas et Internae sunt,nimia corporis raritas, & nimia spirituum tenuitas, quod praesertis euenitrubi succi binosi , tenuesque redundam, ut in syncopali mia nuta ; externae vero sunt animi me dentia, quae ad mira spiritus m uent,ut ira, & gaudium, Ingens calor. Aest ambientis Hypocausti . balnei,in quibus plerique anim linquunt nec non corporis exercit tio immodica, violentaque, idem dicendum d intentissimis rigilijs, quae spiritus magis inaniunt,quam sensibilis euacuatio.Haec enim omnia habent vim spiritus dissipandr ,alterandique corruptiue ,

Differentiae in syncope capiuntur a duobus tantum. Primo a se ma,secundo 1 causis:differentiar syncopes,quae capiuntur a forma r Aliquibus pullari lis facultas,& eius functio,qme subito imminuitur, vehementer,& muhum imminuidiar,& tunc oritur syncope;vel minus,& non ita vehementer imminuitur,& tunc oritur lipothymia, quae est affectus blandior. Differentiae , qtrae assumuntur a cauus efficientiabus aliae sunt syncopes, in quibus spiritus dissipantur, nonunquam presuffocationem, aliquando per euacuationem lue ipsa fuerit sensibilis; sue insensibilis. A causa efficiente,quae spiritus dissipat,capiuntur differentiae . Nam ab hac cor interdum patitur per essentiam & hoc dum sciliret causa agit non solum in spiritus ipsos, verum etiami in ipsum oriri accidit in cordis intemperie, mala compositione, & .lara vestate: nonunquam patitur per consensum, dum scilicet causa agit rantummodo in spiritus,tanquam in praecipuum facultatis organum, ipso

106쪽

PAT. LIBER TERTIUS. 37

destruendo ι & dum spiritus assiciuntur. siue imminuentur, sue suffo- centur. hic fit vel arato,eo quia hamores sint tenues, & cutis rara, vel 'uia mali humores fluant a toto corpore ad Cori Vel a parte,ut si sui. Dcenturex concursu crudorum humorum ad cor: & si a parte, vel a Ventriculo,uel st matrice, vel ab aliqua alia corporis parte: sed ut plurimum fit per consensum a ventriculo, propter nimium senium oris ipsius,propter appropinquitatem ; de vicinitatem ad cor ipsum:& quia omnes habent neruos sextae coniugationis,ideo hae omnes sunt custin.ctiores in syncope aduertendae disserentiae. . Me sucopes. ἔ

DVorum generum sunt syncopes signa: alia sunt diagnostica , alia

prognostica. Signa Diagnostica syncopes ea etiam fiant dum rum generum,nam quaedam sunt diagnostica syncopes absolute, pro quibus Valemus cognoscere, an ipsa sit in corpore,necne: alia sunt Distinctiua causarum, per quae valemus cognoscere, a qua causa fuerit ipsa causataesigna diagnostica syncopes ex Paulo lib. 3.cap.3 alant an, mae defectus, pulivumparuitas, extrema frigida, & in sudorem prorumpentia, apparet praesertim sudor circa caput, vultum, di ceruicem, ex Hip.,& Gal.auctoritate primo prognosticoru cap.,vel texxOm. 1 6.,

qui sudores syneoptici appellari solent, quae omnia innati calidi su=Cationem, aut extinctionem portendunt. nam utroque modo in syne

pe innatum calidum lςdi solet; causa autem, per quam in syncope sudores, & hi quidem frigidi appareant, in lipothymia vero minime, est, quia cum in syncope vires magnopere oblesar sint, confiagi atque ea-lor inuatus,qui rem asit,ad Cor. tanquam ad propriam Arcem; pauca quantitas remanens in parte, derelinquensquequo ad maiorem partem , partes extimas: illa parua pars, quae remanet in partibus solidis . cum sit debilis, sequitur quod & retentrix illarum parrium sit debilis: in per consequens quod alimentum, quod ad illam partem conflueta retinere non valebit: quare cum iosuin alimentum, sit tenue,&leue, cum non possit contineri in membris Propter labefactatam retentriin

107쪽

' cem, propterea quia per paruam caliditatem,quae remansit in illis insbris,uiae ipsorum sunt apertae, sequitur quod & ipsum leue Se alimeu- tum δε excrementum subtile simul venient soras ad modum sudoris Frigidi autem sunt sudores in syncope, eo quia pars ipsa est veluti priuata calore, qui valet illos calefacere, & adest ambiens frigidum , quod valet illos stigefacere, qua de re infrigidatis partibus solidis propter dictam causam, & existens stigiditas externa ea ambies, quod ex eis confluit ut sit stigidum necesse est . quare cum hi sudores stigidi veniant tantum in syncope,iure syncoptici appellanturiIn lipothymia

autem non apparent sudores, quia in illa ita vires non decidunt,quod non valeant humorem alimentalem continere: sed est retentrix robustior,& propterea neque sudores frigidi in lipothymia apparent,unde iure syncoptici,& no alio nomine ventui. Quonia cor in syncope i terdu proprio affectu,interdu per cosensu laborare solet ex Gal.in lib. de locis assedus; dignosces quando ipsum csteris partibus consent m proprijs indicijs illarum partium primo affectarum, ac ex sympi malis quibusdam,quae fluidem syncopen antecedunt,quemadmodum si afficiatur os venti iculi,& syncope sequatur,quae stomachica dicitur,. Vomitus nausea,aut dolor eiu sdem pariis, seu morsus quidam praec serit,sic quoque affectis primo reliquis partibus cum corde consentire dicuntur sic postea sequitur syncoper Verum si nullum praecesserit G gnum alicuius pariis affectar, & syncope oriatur, nullusque alius asso.ctus ipsam antecesserit, praeterquam si immodica fuerit aliquae antinexcandescentia, seu affectio, cor primarib affectum etiam iudicabis i- Vbicunque autem fiat syncope per esentiam: aut sone dumtaxat s

- quitur cordis intemperiem,siue cum venenoso humor iue nomonis . numquam vero erispelas, aut inflamationem, aut at tum quempiam praeter naturam tumorem ipsius sectatur. Causarum efficientium, quae remoth syncopen producunt, cognitio magna ex parte ex astantium relatione patebit,quaedam a se ipso cognoscere poteris. Nos vero ea rum,quae non ita facile patere possunt signa diagnostica proponemus, . quae tantum tres sunt. Maxima copia crudorum humorum: Flava bis Alis,quae os ventriculi,& deinde cor infestat: succorum raritas, idest i nuitas; & corporis raritas , unde si a magna crudo iam copia ex crudu ratibus, vel alia quapiam occasione congesta syncoi - excitetur, Vna

108쪽

cum oris ventriculi,quod vocant offensione,cognoscuntur isti,quia his& praecordia in stata,& totum corpus ampliori mole,quam pro naturae modo cernitur:Tum color alijs ad albidius, quam pro naturali habitu,& aqua inter cutem laborantium, magis simile est mutatis: nonnulli etiam ad nigrius,vel liuidius, quos medici plumbei palloris appellant, omnibus vero pulsus minores sunt, quam pro caloris ratione, si febricitauerint, praeterea obscuri, omninoque inaequales saepe ea inequa, litate, quam systematicam graeci vocant, semper vero ea, quae in uno est ictu, ut vult Galenus duodecimo methodi medendi, I apud A tium libro quinto capite nonagesimo sexto.Eos vero,qui in syncopen incidunt ex flaua bilc,quae os ventriculi infestat,tum ex dictis symptomatibus, tum etiam ex assidua oris ventriculi mordicatione, Anxietate,ac vellicatione,ac dolore cognosces. At si qoes in syncopen incidit, ob quia spiritus,& succos alimentales adeo videmus este pertenues, &cutem raram, habentque imbecillam per uniuersam corporis molem Rctentrice in facultatem, Expultricem autem immoderatius concit tam,ut propterea in syncopen incidant: in hoc affectu facies statim ap- Paret morti sera,& lethalis: Nasus acutus,occuli concaui radstricta,vel collapsa tempora, & reliqua deinde apparent, quae ab Hippocrate I. Prognosticol um sunt conlcripta textu 78. quamuis aluus non multum excreuerit, neque vigilauerint, & tristes fuerint, aut fame afflictic gri ipsi;ex his enim apparere facies mortifera minus malum est,quam si absque his emaciati fuerint,eodem Hippocrate Auctore I. progno nicorum tex. 8., & Gal. tu dicto commento,ium t 2.methodi medendi

capite sexto,quem secuti sunt Aetius capite 98. libri quinti, di Paulus

CAPUT SEXTUM.

Vognostica signa syncopes plura sunt, eaque praesertim: si synco

pe valida fuerit, medicinae locus non est, ut vult Paulus lib. I. M cap. 34

109쪽

eap. 34. At si vires adhuc tantillum constent, aliquando sanitate restia tutus est aeger,ut ipse vidisse refert: Ubi vero cor proprio affectu laborauerit syncope, valido existente animae robore, ex quibus aflactibus ipsa vis auimi excitetur, nunquam aeger succumbit teste Gai. yde locis affectis eap. I. si vero propter intemperiem cordis syncope eueniat, perniciossior erit,quam illa,quae prouenit cerebro primario affector Mperniciosior est illa,quae prouenit cerebro primario affecto,quam illa. que prouenit iecore primo affecto,ut vult Paulus lib.a. cap. 38., & A tius lib. s. p.99. Perniciosae valde, & mortales sunt illae syncopς. qus ex insigui intaminatione cordis, veI ex erysipelate: quaecunque excia tanturmam antequam augeantur,aegri moriuntur. non vero ita perniaciosς sunt illae, quae ex simplici cordis intemperie oriuntur, siue aequa. Iis,liue inaequalis ea suerit,ut patet lib. F.de locis affectis cap.I. Pcitis ra autem est syncope illa, quae ab extenuato spirit ac sanguine origianem trahit, potissimum ubi imbecillitas adsit retentricis facultatis cor Poris totius, ae expultrix immoderatius concitata, & irritata fuerit. prorsus autem exitiosa syncope erit, si syncope generetur , dum corpus est resertum crudis succis, aut si generetur ex redundantia flavae bilis,quae os ventriculi infestet;Aut si generetur dum apostema residet in Venti iculo,aut in iecore, ex Gal. ra. methodi medendi cap. 6. in ruin si syncope fiat, non laborante ventriculo apostematibus, sed ventriculo quidem consentiente absque apostemate, & etiam ipso corde consentiente,istae curationem magna ex parte admittunt,& istae minus periculosae sunt,quam primae,ut colligitur ex Gai lib. t a . methodi me

dendi capite tertiora alibi quoque. De lassitationibus oscopes.

I dicationes curatiuς cum a rei natura proficiscantur,& cum in definitione syncopes dictum si,vires labi': propter spirituum imminutionem,& eorundem repentinam aggregationem in cor; idcirco ad binus symptomatis causas oculos dirigentes sancimus scopos olici debere, A spuitibus, a Causis ipsos imminuentibus, a causis eosdem ag-

110쪽

gregantibus, Et ab ipso corde. horum autem, ut unicuique patere posis

sit, quaedam sunt exacte secundum n turam, & omnimodam conse nationem e poscupli veluti sunt spiritus, & cor; quaedam sunt penitus praeter naturam, & eradicationem expostulant, sicuti sunt caulae, quaeipiritus quodammodo corrumpunt, atque diripiunt: quaedam partim

naturales,partim praeter naturam.existunt,& partim conseruanda laserim corrigenda quemadmodumsoni causae spiritus ad correpentό asegregantes . haec enim aggregatio repentina si consideretur prout sim .plicites aggregatio est,ut sic modet a corde, & perinde a re secundum naturam ecor gnim est illud, quod quemadmod um ex Gal. mente st

tutum fuit,spiritus ad centrum mouet:si vero consideretur in quantum repentina,h Pacio causam redolet praeter naturam,a qua cordis A tractrix ad spiritus aggregandos praeter natura impellitur, &haec d plex esse potest.s interna,& externa, interna est eade, quae spiritus imminuit,atque corrumpit, ob id enim violente,& repente spiritus a corade aggregantur, quoniam valde imminuuntur ἱ externa potest esseri-mor subitus, vehemensque a quo cum sit externus, & non habeat esse permanens nullo modo sumitur indicatio: Ex dictis patet a tribus, &non a pluribus, neq; a paucioribus indicationes hauriendas esse,nempe a spiritibus,a causis eos imminuentibus, & ab ipso corde, si igitur spiritus perpendamus, cum hi bene se habere dicantur , & optime duspositi,cum debitam mensuram seruant in quantitate,qualitate,& mo. tu, propterea relicta qualitate, quae ad rem non pertinet, quia ipsa in hoc morbo non mutatur, debemus considerare quantitatem, & mois tu Si quidem proposita fuit in hoc affectu eorum imminutio, & concentratio, quare ratIone quantitatis imminutae spiritus ex se indicant restaurationem,& proinde auxilium addens: nam ex Hi pocrate sicuti medicina est subtractio rerum praeter naturam, ita est adiectio rerum;

quae sunt secundum naturam: ratione autem motus ad centrum per se indicant revulsionem ad circumferentiam, cum autem spiritus imminuti ex se pei petuo indicent auxilium restaurans,& addens, & quoniasimile nutritur ex simili ex Aristotile secundo de generatione:ideo in .dicant alimentum tenueβ vaporosum: namquamadmodum a solidis particulis, ut vult Galenus I a. methodi 3. indicatur solidum abniemium,i carnoso genere mediocrem habens consistentia, ita a spiritibus M a. tenue, q