장음표시 사용
21쪽
huiusmodi est:si vitalis facultas non esset illa,quae membra ad motum
di tensum pararet, hoc faceret alia facultas I puta nutritiua, quae nat resis est, ac ea, quae vitalem conseruat, cum generet sanguinem,ex quo
vitales procreantur spiritus sed nutritiua, ac naturalis facultas illa non est,quae membra ad sensum, & motum paret. Ergo vitalis ea erit, quae membra ad sensum & motu parat. Minor propositio, quae era nutritia uam facultatem membra ad sensum, di motum non parare duabus rationibus confirmari potest. Prima talis est, si nutritiua facultas esset illa,que membra ad sensum,& motum pararet,ablata ab illa parie pars illa,statim sensumis motum amitteret,& iure,cum sit id, quod partem illam,ad sensum & motum suscipiendum, habi lem reddit, ac conse uat : sed hac facultate ab aliqua parte ablata, non aufertur sensus, motus, quod in brachio atrophia affecto satis clare patet ; nam si brachium atrophia afficiatur, & priuetur nutritiua facultate, tuc brachium per illud tempus aliquod ad minimum sentiet, atque mouebitur,etiasi non nutriatur, sed potius tabescat; quomodo nutritiua facultas ea non est,quae membra ad sensum, & motum paret,cum sensus, & motus absque nutriente facultate in parte seruari possit: secunda ratio haec est: si nutritiua facultas esset illa,quae membra ad sensum, & motum pararet, cum nutritiua facultas insit stirpibus,& plantis,tunc stirpes,& plantae,
sentirent,& mouerentur: sed nec sentiunt,nec mouentur:primo nutritiaua facultas,ea non est, quae membra ad sensum di motum paret. Reliquum est itaque ut credamus,vitalem facultatem causa esse, quae membra ad sensum & motum parat. Hanc eamdem veritatem paralysis, atrophiae,ac gangraenae exemplo confirmare licet. Sit brachium,aut alia corporis pars paralysi affectastam est, a cerebro ad parte illam, ob ne uorum obstructionem,non stratur sensus,& motus,tunc quaero,an pars illa vivere dicatur necne; non vivete non est dicendum, cum paralyti cae paries pulsent,spiritu,vitalique calore foueantur, ac perfundantur, quibus si neruorum obstructiones tollantur sentient statim,&mouebuntur ergo vivit: sed si pars illa vitali facultate priuetur, quod succedet in sphacello, vel gangraena tenetur, tunc statim marcescit, sensum,& motum amittet,quae no amittit si naturali priuetur calore; quod de atrophia mani lastum est, nam partes atrophia affectae vivunt, arque
mouentur; quo exemplo civissimum est ad ablationem sensus, & nis-
22쪽
tus vitalem non auferri facultatem et sed ad vitalis ablationem, de atrophia dictum est , aufferri non potest , ergo vitalis facultas eaesti, quae cum ad membra Peruenit, ea ad sensum, & motuin parat.
ae e .umero ver drionum facultatis visalis.
c Voniam autem vitalis facultas aninis quoddam genus est, quod
secundum Platonem, quem omnes medici sequuti sunt, re sidet In corde,ubi suas Operationes prodit, quae cordi, & toto corpori utilis smet sunt cum operationum numerus omnibus notus non sit, quot f cultatis huius operationes sint est inquirendum. Sed quoniam operationes omnes a potentiis fiui quae virtutes quaeda sunt, a principesi s cultate manantes,tot erunt operationes, quot potentiae sunt,unde Amctore Avicenna prima primi doct.6. cap. r. sicut per operationes in potentiarum cognitionem,lic per potentias in operationum cognitionem facile deuenire valeamus, hac de re operationum vilesium numerum
indagantes idem praestabimus , si quot sint pinentiae ab ipsa facultate vitali generica emanantes ostendemus,qua de re ex multis auctori Squos vidi,quatuor esse huiusmodi potentias a quibus totidem diuersae operationes fiunt, tenere vaIeamus. Prima, ac praecipua est Vitalium spirituum generatrix. Secunda pulsifica . Tertia respiratoria. Quarta irascibilis, his quattuor quidam constantiam: alii timorem, alii gaudium nonnulli m stitiam , Alij multas Alias, ut Fuctam a. instituti num medicinae sectione .cap. . annectere voluerunt, quae si recta st tera librentur, haec ad luperiores quattuor reduci posse clarissimum est,quid enim constantia est, nil aliud ceri, quam potentiae irrascibilis moderatio; id timor,& maeror,quam genitorum vitalium spirituum smul cum potentia ad intima, ob externa terrifica, subita retractio Quid gaudium,quam eorundem spirituu m ad extima dispansio idem de aliis dicere valemus. Agentes itaque de vitalibus potentiis, & ea rum numero,tantum de quattuor enumeratis verba factari arioni Lque Ostendam, nec plures, nec pautiores esse posse. Sed cum omnibus
23쪽
dotum non sit, quo ordine, & quomodo antedictae potentiae in corde
agant,utile, ac pulcherrimum sit agnoscere, & scire; antequam harum, quo ad numerum,sufficientiam probem, de earum operationum ordiane verba facere decreui. Et primo de potentia vitalium spirituum s
etrice , in cuius ostensione aliarum potentiarum agendi modum comtexere conabor : Prima itaque, ac principalis potentia in corde res dens, quae alias nobilitate quadam excedere videtur, est vitalium spirituum generatrix: haec autem potentia ea est ,per quam animalia vμuunt, calore gaudent, ac opera prodeunt, nam cum continuo in per Lectis, ac calidissimis animalibus corum naturalis dissoluatur calor, nisi ab aliquo integretur, ac resarciatur, sensiin ac sensim languen tes periclitantur , hunc calorem potentia generativa spirituum reis creat, ac resarcit, nam relidens in corde vitates spiritus vivifico ca-IOre praeditos generat, ac producit, quos toti corpori distribuens calidum natiuum resarcit, ac tandem animalia seu et, atque conseruat. Quomodo autem potentia haec vitales spiritus , quos Hipocrates libro de corde animam appellat, generet, ac producat: Ali rum opinionibus omissis Galeno adhaerens , ita agere credendum:
Residens itaque haec vitalis potentia in Corde, ac potissimum in ventriculo sinistro, ut supra probatum fuit, si vitales spiritus pi ocreare debet, necessarium est in eodem ventriculo sinistro materiam deportari , ex qua vitales spi litus procreari deneant. Haec autem est aer, di sanguis, ut septimo de Placitis Hipocratis, & Platonis Gal. opinatus suit, debet itaque sanguis,& aer ad sinistium cordis ventricu- Ium mitti , ac deportari, hac de causa natura duas alias potentias in corde Iocauit, quae huic principali inseruire debent. Sunt autem haec respiratoria , atque pulsin ca , quae quidem potentiae ita principali
generativae vitalium spirituum inseruiunt, quemadmodum attractrix, retentrix, atque expultrix naturali coctrici inseruire videntur, nam respiratoria potentia ea est, quae in corde residens pulmones dii tat, ad quorum dilatationem , ne ponatur vacuum, Aerem exterarum in interioribus trahit, quem aliquo tempore detinens eum PDrat, atque disponit, ut conueniens alimentum, pro spirituum con structione deuenire possit Hec a ratione putare cst alienum, poten-tj3ira hanc residendo in Corde, operationem suam in pulmonibus
24쪽
aliquantulum a Corde distantibus exercere posse, cum animales potentiae idem seruent, atque essiciant, quod verum esse, visiva potentia hoc clare docet, nam omnium medicorum consensu, coli eatur in cerebro; attamen quia extra cerebrum partem ἱ ac organum
adinvenit, ad suum opus eciciendum, aptissimum, ut puta Oculum, in oculo non in cerebro agit, atque videt, sed quoniam satis no erat s aerem in pulmonibus deuenire, & retineri, ac praeparari, ut ex eo vitales spiritus proereantur, sed interius in ventriculo cordis sinistro innominari debebat . Hac de causa natura in eodem viscere aliam potentiam locauit, quae hoc opus eis cere deberet, haec amtem est potentia pulsifica, cuius olfitium est dilatare, ac constri gere cor, eo modo quo usus postulat, ut per dilatationem, quae diastole dicitur , a pulmonibus attraheretur praeparatus aer , qui est materiae pars, ex qua vitales procreantur ipiritus, quae quidem materia , cum satis non sit, eodem sere tempore ab eadem p tentia a dextro ventriculo per in sentibiles ductus mediastini coriadis attrahitur per eamdem diastolem purissimus sanguis, ubi coniunctus aer cum illo tenuissimo sanguine , a natura commiscentur .ac aeris impetus cohibetur; quae cum sit aptissima materia pro via talium spirituum generatione, tunc statim vitalis insurgens pote tia, mediante quadam temperie loci ,.quae partim ex humorum. partim ex similarium , ac dissimilarium cordis partium mixtione oritur, qua ut instruuentum utitur. Et cum fieri non possit, quia
in omni generatione, siue sanguis , siue spiritus , siue deperditae solidae partis excrementa gignantur; sic in spirituum generatione duo producuntur excrementa: Tenue, quod suligo dicitur ,&Craia sum, quod est purioris sanguinis portio quaedam, quae superfuit.
ac remansit in generatione spiritus; haec cum continuam spirituum generationem turbare possint, hoc natura agnoscens , per ea dem pulsatilem mediante constrictionis motu , qui systole diciatur, pellit, ac extra ducit fuliginem per arteriam venalem ad Puti mones , ad Nares, & os, usque quo in exteriori deportetur ae
re. Pellit etiam sanguinem simul cum genitis spiritibus. qui cordi excrementosi potius, quam pro nutritione necessarii sunt, per ar-
25쪽
teriam stortam,ad extimas corporis partesint horum Ope partes omnea extimae a corde distantes recreentur, ac vivificenturi, quod non fieret,
si constrictio,ac systoles non esset.Ex quibus satis clarum est,operati ni potentiae generativae vitalis spiritus Alias duas potentias pulsiGcam,& respiratoriam, ut famulas deseruire. Sed de irescibili quid dic mus 'putarunt quidam, irascibilem non esse cordis potentiain a tribus enumeratis distinctam, quae ad actum redacta per calorem quemdam cordis intensuin ad vindictam moueret: sed putarunt, intensum solum cordis calorem esse id ,quod nos ad iram procliuiores redditMulto p
tentiae interuentu. quam opinionem a ratione omnino alienain putamus,cum sit rationi,& virorum grauissimorti iri auctoritati aduersa. Rationi quidem; nam si solus calor cordis intensus nos ad iram moueret , omnes febricitantes ira essent correpti, cum te ore febris catar cor dis sit intensius; sed febricitantes non irascuntur, led potiuS timent, e go ad concitanstam iram non susticit calor cordis. Distat etiam opinioscc a virorum grauissimorum auctoritate,& Primo Gal.pluribus in i cis: Cor irascibilis facultatis locu esse fatetu r idem Plato referente Aristotile a.de anima ratus est, ergo irascibilis est facultas, & non intei sus cordis calor, quod cum sit, erit etiam potentia, cum potentiar a s cultate fluant,&incor operari valebit,sed quomodo haec operetur ρο- tentia, ac in cor ad actuni reddatur dicam quid sentio Arbitror hanc potentia irascibilem non agere, ut aliae tres potentiae cordis superius dictae. Nam illae agunt nobis inuitis,& nescientibus: Haec agit, & adactum reducitur dum cognosci mus immerito contemptum quendam, vel rem immeritam nobis factam fuisse,propterea dicebat Arist. 2.in thoricorum cap. a. Ira est appetentia ultionis, cum dolore propter ap. parentem immerito contemptum; hanc cognoscentes animo patimur,.
ac dolemus;sed quia propter animi dolorem, pericuIum est ne dissipetur naturalis calor,ut conseruetur,totus ad cor fluit; hinc maximus ca. Ior , sed non morbosus occupat cor, quo magno calore repleto serre statim irrescibilis excitatur facultas, quae nisi a magno calore excitari
valet; cuius finis cum sit appositus vindictae r hinc ut consequi possis
quod velit Ursa opera animalia excitat eaque impetuose mouet; und isti clamant,obscena dicunt,uerberant,nihil decernuntMullo alio fine.
ut dictum est,nisi ut vindictam accelerent. Ergo irascibilis est potentiae
26쪽
GI:s non caloris cordis actio, ut quidam putarunt . Ex his latis clareri, et rius operandi potentiae vitalis, & huius occasione altarum e ooteatiarum modus. Veniamus modo ad pro andum, vitaleSpoten Ceesse ouatuor,quod superius probandum suscepimus . quod . hiabus
' ἰὰ rii ui: ecinfirmari potest,& primo sic: quattuor sunt operationes. ' , Clinse in eorde eroo quatuor sunt potentiae vitales cordis.Probatur antecedens: In corde vitales procreantur spiritus, quod omnes conceis r f. C t Pisis itio & Respiratio, cum animalia destituta corde non puto , quod colligi mas, si cor irascentitsnpatur, eum a naturali motu omnino mutatum sentamus . Ergo quad.
tu esse cordis potentias non est dubitandam. ecunde ultima ratiliuiusmodi est;si non essent quatuor potentiae cordis, essent, vel plum, utiores Plures esse non possunt; cum omnes aliae potentiae, qa: nti ordi ste videntur, ut constanti Timor Maeror, Gaudium haec auatuor reducantur, ret supra dictum era Non Paut1OrzS,quia
: Me Ves duae, aut tres, si unamtantam dicamas
vit ilium creatricem in corde non sentiretur pulsus,respiratio, ira, sic si essent duae, vel tres delficientium opera non sentirentur, ac apparerent in Corde: sic cor non pulsaret, non respiraret, non Irasceretur. uossibile est aliqua ex dinis opera separari a corde: ergo quatuor, des nec pautiores esse potentias cordis est tenendum : Ex quibus Quattuor iam dictas operationes emanare videntur ed antequavim errorem quendam Aristotilis suin notare intendo, eumque euertere, ac explodere. Vult Aristotiles
Piuuentute,seriectute, Morte,Vitainc respiratione Pessum non ri a potentia pullatili t superius dictum est,sed pariam a calido Pamma frigido: nam diastolen a sanguinis ebullitione neri Pu , tosti idi ieris appulsu quod aquae illustrat exemplo, dicens, tumet aquas ac maiorem locum occupatxm esteruescit: Cui li aer trigidus, intifinetur,detumescit, ac decrescit; sic & pulsus: sed pace tanti iri, a Vrccedere videtur. Primo quia si dilataretur co r, quia a caliditate extetaderetur ad Virium similitudinem, cor dilataretur , quι umquoniam replentur: At omnes medici volunt dilatari cor ad limilitu'
dinem fabrilium Obum, qui dilatantur quando vi di m M
Ergo cor a caliditate dilatari non valet, sed tantum a viitute Pultilica ἐ
27쪽
sie si consti ingeretur, quia refrigeraretur, opus esset, ut constrictionis tempore Aer frigidus ingredi posset in Cor:at tempore constrictionis Aer non ingreditur cor,cum tunc stringatur,ac comprimaturiergo co. cuietio a frigido fieri non potemsed ab hac facultate,vel corporis gibilitate eadem, ut Asclepiades, & ali; putarunt. Vlterius si a solo calido dilataretur cor,semper vari essent pulsus,cum sanguinis ebullitio semia per eadem non sit ι nam nunc maior, modo minor pro vario sanguinis concursu fit:sed pulsus per multum tempus ad minimum idem est,ergo Aristotelis opinio, quae nostram destruere videbatur, est explodenda. Tandem Aristotelis opinionem; quo ad cordis dilatationem falsam esse,experimentum a Galeno propositum libro quod sanguis in aris rijs contineatur cap. vltimo iapertissime demonstrat, ubi dicit immittatur fistula in arteriam,& ligetur pars arteriae,quae est intei ligaturam, di cor pulsabit, quae a ligatura est insta non pulsabit, etiamsi sanguine feruenti plena sit,ergo a sanguinis ebullitione arteriarum pulsus non
fit:sed a pulsatili potentia,ut dictum est.
TRia de facultate vitali in superioribus inquirenda proponebaa
mus; quid sitiquot eius opera fint, ae ad quod genus animae r duci debeat.Absolutis primis duobus,de tertio restat inquirendum,sed quoniam in superiori capite dictum est, tentiam pulsilicam, quae per dilatationem,ac costrictionem agit reperiri in Corde: Cum sensus nos civissime doceat, eandem pulsificam potentiam in arterijs reperiri, cum alteriae dilatentur,ae constringantur: Aliquis dubitare posset. an pulsatilis arteriarum,idem eum pulsatili cordis utineenet& si idem est. an ad dilatationem cordis dilatentur arteriar. & ad costrictionem cordis constringantur; An contra dilatato corde constringantur arteriar, vel constricto dilatentur, Antequam ad hoc tertium caput accedam, ut quaerentis animus quiescere possit, ambiguitates has declarare deis crevi,& primo primam,mox & secunda. Quod ad primam attinet, sum huius sententiae, unam di eandem esse potentiam pulsarilem cordis ν
28쪽
& Arteriaru, quod duabus rationibus, & tantunde experimentis pro . bari potest. Prima ratio talis est: si laeso pulsu cordis, laedatur arteriarupulsus, credendum est, ide esse cordis, & arteriarum pulsum;aliter laeso vno,ex necessitate non laederetur alter: Sed laeso pulsu cordis, laeditur arteriarum pulsus; ergo idem est cordis,& arteriaru pulsus. Aliter probatur; in prae catione uteri tollitur ad minus quo ad sensum pulsus
cordis, sed si eodem tempore tangantur arteriae earu non persentietur pulsus,ut quotidie experimur; ergo idem est cordis,& arteriar u pulsus: Secunda ratio talis est. Partes omnes principes per orientia a principLbus aliquam facultatem toti corpori comunicant: sic cerebru per ne uos Animalem; Iecur per venas naturaleiCor per arterias vitalem; sed animalis, quae est in cerebro, eadem est cum animali neruorum, & non alia: Sic naturalis in iecore eadem est cum naturali venaru, ergo & via talis,quae est in Corde , cuius pars est pulsifica, eadem cum arteriarum pulsim caerit. Idem experimentis co firmari psit. Primo a Gal.colligitur in lib.quod sanguis in arterijs contineatur ante citato c. 8., ubi dicit a teria inuenta per longitudine aperiatur, & aperta in ea calamus, vel Gstula immitatur, & super fistula filo ligetur,quod facere no est difficile:
Hoc peracto videbimus parte cordi continua pulsari, quae vero a cor
de seiugitur non pulsari: si ergo diuersa esset arteriar u pulsatilis a pul8satili cordis,pars infra vinculu,& per vinculti quod amodo a corde se parata pulsaret; sed n5 pulsat,ut experidita a Galfacta docet; ergo com
dis,& arteriar u pulsatile una,&eandem ella tenendum. Aliud experimentum, eX vulnerum curatione colligitur. Vidi ego in magnis vulne. ribus quandoq; arteria satis vasta totam transuersam incisam, quae I o, ac ra. sanguinis libras regurgitauit, tunc teporis arteria in superioris
vul neris parte, ac inferiori tangens, semper percepi in superiori parte ingentissimu ictu, in inferiori quiete, at nullum adesse arteriar motum De hoc eodem volui ab anatomicis nostri temporis me certiore fuisse factum,quod cu vere factu sit, cocluditur in hoc certissimii esse, arte rias a se nullu habere motu, sed totu eis a corde impartiri, & comunia cari. Aliter arteria infra vulnus, ut supra vulnus pulsaret, ex hoc satis clare patet,vna,& eandem esse, cordis & arteriarum pulsificam pote ii am. His omnibus pro maiori meae opinionis confirmatione laquam
29쪽
O tenso insuperiori capite,unam,& eandem cordis, & arteriarum esse potentiam pulsatilem. Nunc secundum, quod inquirendum proponebatur indagamus. Est autem hoc, an dilatato sorde simul etiadilatentur arteriae,& constricto constringantur;an contraditatato co deconstringantur arteriae, di constricto dilateptur : Grga ambiguitatem hancaeuas extare opiniones inueni: Prima est Erasistrati referente Galeno quarto de differenti js pulsuum cap. 6., qui vult dilatari arterias quo tempore cor constringatur,&constringi cum dilatatur,quam selitentiam ex Neotericis securus est Ioannes Fernelius lib.6. in fine capitis 18. ubi habet, dilatari arterias dum compressum cor in eas spueritum immittit, constringi vero dum dilatatur; hanc eamdem sente tiam secutus est Realdus GIumbus lib.7. ubi aut de anato .condis,& arteriarum, quando dicit: mouetur enim arteria continuo, non perstased propter Ipiritus:Idem Scaliger cordanus crediderunt, quam opinionem cum Hipocratis Sc Galeni auctoritatibus confirmare non Possent quatuor rationibus illi confirmare eam tentarunt:Quarum prumatalis est. Dilatatio, &constrictio sunt contraria; sed in dilatatione Cordi strahit cor sanguinem a vena caua, aeremMe ab arteria venali, quibus repletur, ac extenditur in constrictione spiritus Per Aortam arteriam, sanguinem per venam arterialem, fuliginosum aerem per arteriam venalem pellit,atque detrudit: sed dum trahit a vena caua arteria ven ii, eas inanit, atque euMuat i cum contrariorum e dem sit
disciplitia, ex necessitate sequitur , quod dum pellit spiritus ad aortam Rrheriam,ac alia vasa,illa tendit, impIet, atque dilatatned in systole c*Md aortam arteriam spiritus pellit,ergo illam implebit, ac dilaRabit Id 88s ictionem cordis,dilatantiu arterior Secunda baec est;lta se
30쪽
debet habere de motu cordis,& arteriarum orientium a cordα Aut habet de motu cordis. Auricularum , Cam ctiam ipsae oriantur a Corde : sed dum Milatatur cor, colistringuntur, ac iublident auriculae
cordis i. dumque constringitur cor auriculae dilatantur, ergo paraterdum dilatatur cor,constringentur arteriar in dum constringi vir dilata, huntur. Tertia ratio talis e st,dum dilatatur cor, buculas r edatur, arte ria sque sibi continuas a se trahit, casque angustiores, di logiores xeddit;dum constringitur elongantur arteriar,breuiantu acidi latantur: si eos spiritus ad arteria I mittit, quemadmodum omnes conccdunt se Otempore mittere debet,quo tempore arteriae facilius aulcipere possunt: sed facilius accipere valent, dum constringitur cor quo tempore arte, riae in semetipsas redactae dilatatae manent, quam dum attollitur, quo tempore angustantur, ergo eo tempore spiritus a corde ad arterias mittentur,quo tepore constringitur corin dilarantur arteriae . Quarta,& vltima latio si ad dilatatione cordis dilatarentur arturiae, eum, dila talio trahat,constrictio expellat: sequeretur, quod sic urin dilatatione cor trahit a partibus proximis sanguine, &acrem; Ita Arteriae aliquid traherent a corde ei proximum . Sed arteriae dum dilatantur a corde propter ostiola attrahere non valent; quia ostiola impediunt cum arteria Aorta ccc i habeat ostiola,quae intus aperta sunt foris clausa, quae permittunt, cor spiritus mittere ad Aortam, di misso amplius non te manere in cor.Ergo ad dilatationem cordis non dilatantur arteriar. Hς
horum sunt rationes, qui putarunt diuersum esse cordis, &arteriarum motum t Aliam sententiam habuerunt Herophilus: Aristotiles, Gale. nus, Avicennas, quos secutus est Franciscus Valesius tertio libro sub tum controuersiarum medicinalium cap. 3., qui omnes arterias simul cum corde dilatari, ac constringi crediderunt: hoc voluisse Herophilum apertissime patefecit Galenus quarto de disterentijs puIsuum cap. c., Aristotiles etiam se hac habuisse opinionem patesccit lib.de iuvem tute, senectute, morte, vita, & respii atione cap. decimoquinto, quod est ultimum illius libri,ubi dicit; & pulsant venae omnes, & simul inubcem, eo quod appenduntur ex ipso corde; mouetur autem cor perpetuo;quare & ipsae semper,& simul ubi per venas Aristotiles art ias in i relligit. Galenus candem patefecit sententiam, non solum lib., &icco
antecitato, Ied etiam in libello de usu pulsuum, & sexto de. v su Par C a tium: