장음표시 사용
31쪽
itum: Avicennas ide testatus est secunda primi cap. 6.,ubi habet, At teriae non secundum modum dilatationis,& constrictionis cordis, sed secundum proprium arteriarum corpus mouentur: Supple,ut cor mou tur, quae opinio rationibus, & experientijs confirmari potesti. Rationes hae sunt. Prima, si cor, & arteriae eodem tempore, ac eodem motu, non mouerentur Sequeretur,quod dilatato corde constringerctur arteriar, di constricto dilatarentur: Sed si dilatato corde constringerentur arte xiae , sequeretur cor trahere vitalem spiritum ab alteria Aorta , nec minconuenit,cum ostiola in constrictione arteriae non eleuentur, sed substadeant, ac occultentur, unde facile cor haurire potest: Sic si constricto corde, dilatarentur arteriae, Aorta arteria vitalem spiritum a corde re cipere non posset, cum dilatata arteria claudantur ostiola ; sed haec ii possibilia sunt, cum cor continuo in Aortam mittat, ac misitim, ut omnes anatomici fatentur, amplius non rea sumit ergo eodem tempore, di eodem motu cor. & arteriae moueri debent. Secunda, in naturalitcrmouentibus nullus mouens eodem tempore ad oppositas locales dira ferentias mouere potest, ut in physicis Aristotiles probauit. Si vitalis facultas, quae cor, & arterias naturaliter mouet, quae una & eadem in omnibus est, ut superius probatum est, eodem tempore quo constri gitur cor dilataret arterias,Vel e contra, eodem tempore moueret moἰhile ad locales differentias oppositas: scilicet sursum,& deorsum; nam dum dilatat mouet sursum,dum constringit deorsum,quod cum naturae repugnet, credendum est ad dilatationem cordis dilatari arterias, di ad constrictionem constringi. Tertia, & vltima ratio haec est: Quae ab uno,& eodem mouente mouentur, ac propter unum, & eundem Gnem mouentur, uno & eodem motu moveri debent. Aliter unus m
uens PP unum finem moueret diuersis motibus, quod per Philosophii inconuenit. Sed cor ab eadem pulsatili dilatatur, &constringitur, sic Arteriae dilatantur, & constringuntur, & propter eumdem finem, qui est nutritio spirituum, eorumdem temperies, ac suliginum purgatio , ergo uno, & eodem motu moveri debent: & sic dum dilatabitur cor, dilatabuntur arteriar; & dum constringetur constringentur. Hanc eat dem opinionem veram esse duabus experimentis confirmari potest . Primu ex laetii desumitur,quod experimentu, ut dicebat Gai.,qui'; in se ipso,ac in alijs facere valet:Apponatur una manus pectori,altera ar
32쪽
rijs earpi,sentietur utrobiq; similis dilatio,& constrictio.hic aliud addi
potest,quod ex vivorum anatome depromitur. Si enim cor, ac nudas arterias in vivorum anatome inspitiamus, vidcbimus, dum dilatatur cor,dilatari arterias, & dii constringitur constringi. Ex quibus ration biliter teneri potest,cor, & arterias eodem motiu moueri,cui sententiae ego adhaereo, quapropter hac veritate concepta rationibus in contra rium adductis latis facere non erit difficite: Propterea ad primam,cum dicebatur in minori propositione,cor dum trahit a vena Caua,& arteria venali, eas inanit,atque euacuat toto cςlo abertat,nam cor dii traluta vena caua, & arteria venali,ea S non evacuat, cum continuo vena caua propter iecoris continuitate sit sanguine turgens, & arteria venalis aere plena;nam cum pulmonibus adhaereat, eam quanto a corde eu, cuatur tanto replent,& sic huius primae rationis minor propositio ruit, qua ruente tota argumentatio cadit. Ad secundam respondere possumus dicentes, non ita se habere cor ad arterias, sicut se habet ad auriculas cordis: nam cor pei arterias expellit, Ulterius arteriae dilatantur, quia a facultate extenduntur;auricular dilatantur, quia replentur ad similitudinem viris, ergo non ita se habet cor ad arterias, sicut ad auriculas: si sic est, non valet consequentia dum constringitur cor dilata tur auriculae, ergo dum costringitur cor dilatantur arteriae . Falsa itaq; ac nihil csitra nos est a .ro. Ad 5.dic cru possiuinus,veru esse du dilatatur cor,quod breuius redditur,& dum constringitur,elsigatur; no sequitur tamen dum breuius redditur,arterias elongari,ac angustari;sic non v let dicere hi constringitur elogatur, Arteriae breuiatur, ac dilatantur:
Cit arteriae quo ad motu sursu, ac Deorsum propter sua ligamenta sint immobiles, unde dato, quod cor elongari, ac abreuiari possit ; Arteria tamen immotae manent:Ex quo sequitur falsum esse,quod argumentuconcludit: Ad .& vltimam tonem c u dicebatut: si d ii dilatatur cor dia
latarentur aricri ς, sicut in dilatatione cor trahit, ita eode tepore, attrarent arteriar, sed arteriar a corde attrahere non possunt propter ostiola, quae dii dilatatur cor clauduntur. dico dum dilatantur arteriar, ipsas tr here,& si no attrahut a corde, attrahunt in a totius corporis ambitu a re,quo implentur,ac dilatantur, cu corpora transpirabilia existat,quod
hoc veru sit Herophilus loco antecitato his verbis patefecit, qua dicit,
Quia Arteriae sunt cu corde cotincte , per tunica. influere ab illo vi
33쪽
cuius ope perinde, atque cor, dum distenduntur, ex omnibus partibus unde possint, attrahunt, quod impleturum suam capedinem sit, dum
contrahuntur attrahunt, ergo cor, & arteriae eodem motu , ac eodemetempore mouentur. contra illa, quae hactenus probata sunt, ingemosus aliquis dicere potest; si dum constringitur cor consti ingerentur a teriae, Vitales spiritus accipere non possent;nam ut possint per arterias vitales permeare spii itus, opus est ut sint apertae, & patentes, in conis strictione clauduntur,constringuntur, ergo videtur tunc temporis spistitiis a corde recipere non posse: dico dum arteriae constringuntur, non ita constringi,ut subsident,ac nihil recipere possint, sed solum alia Quantulum constringuntur; unde etiamsi constringantur, in eis aliqua seruatur qualitas cauitatis, vel cauitas, qua seruata vitales spiritus ac-
. cipere possimi, & eo potissimum cum ipsi tenuissimi ac sere imperce. ptibiles sint. I P. Ad quo genus Anima reducatur vitalis faciam.
Eo exacta vitalis facultatis cognitione tria capite quarto huius
operis inquirenda proponebantur;quid sit;qualia eius opera sint; M ad quod genus animae reduci debeat, duobus prioribus absolutis enunc ad tertium accedamus,ac ostendamus,quod genus animae sit l, cvitalis facultas, quod idem est, ac si dicamus, ad quam potentiam antimae vitalis virtus sit reducenda, cum potentiar a facultatibus non e cernantur , quae animae potentiae contentorum respectu genera sunt; quapropter potentias animae enumeremus, ac deinde ad quam vitalis reduci possit inquiramus. Arist. a. de anima textu 27. quinque animae Potentias enumerat: Vegetativam: Appetiti uam: Sensitivam: secudam Iocum motivam,ac intellectivam.Cum hae sint animae potentiae per Aristbtilem eo loci,nec plures,nec pautiores, Videamus modo ad quam potentiam ex enumeratis vitalis virtus reduci debeat. Ad intellectiva reduci non potes;nam intellectiva potentia agit per cognitionem vitalis absq; cognitione,& ut usus requirit: minus ad motoria, etiamsi
vitalis potentia perenni motu cor ipsum agitet, atque moueati nam
34쪽
motoria potentia, ut testatur Aristotiles secundo de anima textu 1 corpus mobile mouet,a re appetibili excitata,sessi,vel intellectu impe rante instrumentis inseruientibus: At sensus motui cordis imperare
non valet, quemadmodum experientia docet, ergo ad potentiam mo- itoriam vitalis viri Is reduci non potest.Vlterius potentia motoria non
agit necessario sed libere. At vitalis, ut pulsatilis necessario agit, & ut
postulat usus,ergo ad motoriam reduci non valet,accedit,motoria potentia fatigatur tandem,ac intermittit: At vitalis animale vivente, nu
quam intermittit, ergo ad motoxiam reduci non potest. Sed de sensitiva quid dicemus, clarissimum est ad potentiam sentitiuam reduci non posse; nam sensiitiua sentit,vidit,audit, olficit, gustat,imaginatur, At vitalem potentiam his omnibus carere certissimum est, Accedit, potentia sentiens semper est cum cognitione obicisti: Vitalis omni
cognitione priuatus. Tandem potentia sentiens in somno ligatur, &ab opere quiescit; Vitalis per somnum in opere validior existit, ergo vitalis potentia ad sentientem reduci non valet : Minus ad appetit uam reduci potest , nam appetititia potentia, de qua ibi loquitur Arbstotiles, sequitur sensum, & potissimum sensum tactus, cum sit inclin, . tio, appetit is prosequendi dulce, ac delectabile cognitum per semi sua tri ste,ac dolorosum fugiendi: at vitalis potentia,quemadmodum alios sensus a tactu, ita quemlibet tactum ignorare videtur. Reliquum est itaque,ut credamus vitalem potentiam ad vegetasilem esse reducendam : sed quoniam vegetabilis potentia tres alias particulares potentias, spetie distinctas sub se continere videtur, ut colligitur ex eodem Aristotile lib. antecitato a textu 27. usque ad textum - , quae sunt generatrix,Nutrix,& Augumentatrix, quas potentias Avicennas prima primi doctrina 6. cap. I. naturales appellat: Sicut etiam naturaries appellat quattuor alias potentias, quae his tribus subministrare vib. dentur,quae sunt Attractrix, Retentrix, Concotrix, & expultrix, quas eo loci Aristotiles reticere potius, ac supponere, quam memorare UL. detur:li ergo Vitalis ad Vegetabilem, quae,ut apparet,naturalis est,re- . ducitur,ad aliquam ex enumeratis reduci debet, nimirum generatri- iacem,Nutri tricem, Augumentatricem, Attratricem, Retentricem, . tricem, ac expultricem. Ad generatriccm vitalis virtus reduci non
P test, dam generatrix ad speciei conseruatio eiu cpnducit, parti ira
35쪽
ex superfluo sanguine deducto ad testes, procreando semen,partim id
utero latum, menstruo concurrente, cum leniendo, distinguendo, sommando , habiles reddit mares, ac seminas ad spetiei conseruationem procreandas. At vitalis potentia semen non generat, genitum non format, spetiem non seruat. Sed spiritus vitalis procreans sola indiuidua fouet, atque conseruat.Sed de nutritiua potentia quid dicemus Θsum huius sententiae virtutcm vitalem ad nutritiuam reduci non posse, nam nutritiua potentia illa est , quae deperditum in partibus solidis resarcit. At vitalis potentia, etiali vitales spiritus deperditos renouet, atque producat, proprie tamen dicere non valemus, ea solida nutriretcu geniti spiritus nec solidi sint,nec cu reliquo corpore continuitatem habeant.& licet Hi pocrates lib. de alimento generationem spirituum, nutritionem appellauerit, hoc improprie dixisse putandum: nam cum ex genitis spit itibus sentiatur anima refici, ac recreari, resectione scia Iicet proprii instrumenti,hac de causa generationem spirituum impro Prie nutritionem appellauit. Minus ad auctricem reduci valet, nam si vitalis virtus ad auctricem reduci posset, huius virtutis particulares potentiae ad eandem auctricem reduci deberent, ut puta vitalium spirituum procreatrix:Sed si vitalium spirituum procreatrix adlauctricem reduceretur, hoc autem esset respectu spirituum, ita quod generatio spirituum esset auctio, aut respectu solidarum partium, ita quod ex ipsis genitis solidae augerentur partes , non potest esse spirituum respectu, nam quae augentur Primo de generatione, & corruptione tex. 3 q. fiunt maiora: si generatio spirituum, effet auctio, cum semper corpore vivente fiat spirituum generatio, semper augerentur spiritus, in maiori quanto: his auctis homines semper usque ad vitae extremum cia sent vividiores, & robustiores, sed haec non apparet, ergo generatio
spirituum non est auctio, si sit auctio respectu solidarum partium,quia exspiritibus genitis augeantur solida: sequeretur quod sicut solida,
dum vero nutrimento augentur, secundum omnes dimensiones, & Gguram augentur. Ita si spiritus augerent solida,eadem solida augerentur secundum omnes dimensiones,& figuram: Sed spiritus non habet, dimensionem, nec figuramgum inuisibiles, ac sere incorporei sint,erago solidarum auctionem facere non possunt. Concludamus itaque,virtutem vitalem ad naturalem augumentativam reduci non posse: Relia quum
36쪽
quunt itaque est, ut credamus, vitalem virtutem cum subiectis potentiis ad qtinuor narurales inserintntes potentias reduci posse : Quod' verum esse particulares vitfflik virtutis potentias libremiis, quae sulit 'Vitalium spirituum procreatrix.Pulsifica Respitatoria, Ilascibilis . Et
primo quantum actinet ad vilesium spirituum creatricem, certissi-'mum est, potentiam hanc ad naturalem coctricem reduci posse: quid enim est vitales spiritus procreareὸ nil aliud certe, quam aerem,& te4nuicitem sanguinis pariem, quo ad partes humidas, & siccas a calore naturali cordis optime permiscere, humidumq*e incrementitium resoluere, atque illas incrassare, quod nihil aliud est, quam coquere , ut quarto metheororum cap. 2. Aristoteles putauit: Ergo potentia gen ratiua spirituum ad naturalem cocti laem reduci, est credendum. Stepaelifica potentia, ad naturalem attractricein, & expultricem reduci posse ratione tenere valemus, quid enim diastole est Θ nil aliud certe, quam sanguinis,& aeris in ventriculo cordis sinistro attractio.
Quid systoleὸ nil aliud quam genitorum spirituum, ad exuberantium fuliginum expulsio. t At in vivente,& sano corpore, nil aliud continuo trahere, ac expellere potest, quam naturales inseruientes
virtutes , ergo pulsifica potentia naturalis est . Sed de irascibili quid credendum P putamus irascibilem potentiam ad Attractricem.
Expultricem, retentric maue cordis reserendam esse, quod prob mus , nam cum an ira ut superius dictum est i vitales spiritus cum sanguine ipso moueantur , ac Cinaeulcentur in cor , quaero a quanam causa spiritus isti simul cum sanguine moueantur in cor e non est credendum a piprio eorum natu ali motu prouenire posse , nam cum animati non sint , hoc praestare non possunt; ergo credendum est , eOS moueri ad Cor, aut ab ipsoacti a suis, aut a toto corpore ad ipsum expulsos, sed attrahere, & expellere in sano corpore vianente solius naturalis facultatis est actio ; ergo clarum est, iram nati ratis facultatis attractricis, & expultricis actionem esse; quae si longo tempore protrahatur tenendii in est in hoc opere retentricem secutitate mpartem habere. Has autem dictas naturales facultates inseruientes residera in corde , tria villorum genera , quae in illo aperti Imra cernuntur , cerussimam fidem facere valent Hi autem sunt
37쪽
recti,obliquiatque transuersi qui villi naturalium saeuitatum Arara
tricis, Recentricis. expultricis instrumenta sunt. si vero naturalium facultatum instrumenta sunt in corde, credendum est; in eodem natur Ies facultates reperiri: Sed quoniam de respiratoria potentia non itaciarum est,an laturali vel animalis sitirestat,ut de hac quoque disseramus.quod facere decreui in sequenti capite .
Dilucide a nobis in superiori capite ostensum fuit, ad quod genus
animae Potentia vitalium spirituum, Generatrix, Pulsifica, ac tirucibilis, quae omnes vitales potentiae sunt, reduci possint. Pro h rum potentiarum absoluta tractation restat modo, ut de respiratoria potentia, quae & ipsa vitalis estodem quaeramus, sed quonia scire, ac cognoscere, quibus medijs inspiratio, ac expiratio a potentia respiratoria fiat, huic cognitioni lumen ali uod afferre valet, antequam de respirat trian naturalis, vel animalis sit quaeramus, prius quibus m dijs in perfectis animalibus inspiratio,ac exspiratio nat dicamus. Qua In re sciendum.inspirationem, ac expirationem a respiratoria potentia ob duos effici fines teste Hipocrate lib. de natura pueri,& Galeno lib. s. de vis partium capite secundo: Primus est caloris natiui conserua tio: Secundus est virorumque spirituum vitalium, & animalium g
neratio. Nos ostendentes, quomodo inspiratio, ac expiratio fiat, hoc explicabimus in natiui cordis caloris respiratione, ostendentes quibus medijs respiratoria potentia, dum natiuum cordis calorem conseruet, agat, &operetur1vnde notare debemus, si respiratoria potentia calidum natiuum cordis conseruare debet,cauere debet eum in extraneum abire . ac suffocari: Sed in extraneum abire nullo meliori modo prohiberi valet, nisi refrigerando, cum calidum frigido mode rato alatur,& conserueturex Hipocrate libro ante citato: tuffocari a tem nullo meliori modo vitari potest, quam imminuendo, ac experulendo . Hac de causa respiratoria potentia in corde locata aerem imgidum externumtrahit in Cor, ut ipsius benestio naturalis calor eu
38쪽
tetur,& conseruetur,ac eundem actractum secum,lci im suligines comtentas ne suffocetur, depellat, atque detrudat; quae quidem potentia, nisi irritata ad suum opus incoandum mouetur. Quod opus me iudice his med ijs perficere arbitror: Consideremus respiratoriam potentiam post expirationem, cereum est hoc tempore hanc potentiam quiescere,nihil agere, dum non agit Cor, non refrigeratur, ex necessitate ipsius ealor intenditur, cum periculo ne in igneum vergat: hoc auctostatim respiratoria irritatur potentia:hac irritata stigidum intus trahit,
quod ut commode ingredi possit, inspirando pulmones dilatat, quos
cum liberE dilatare non valeat ob durum circumiacentem thoracem simul ac semel ope sexaginta quinque musculis partim abdominis, partim Thoracis dilatatur thorax, quo aperto, ac dilatato codem fere
tempore,ne ponatur vacuum, externus aer ambiens in tracheam arteriam,ac pulmones trahitur, ubi quodamodo praeparatur a pulmonibusn trachea eo tempore aere plenis, per arteriam venalem a corde per diastolem attrahitur,quo attracto, statim vitalis temperatur calor, ac ne igneus euadat euitatur,quae aeris attractio, inspiratio dicitur, &respiratoriae potentiae actio est.Hac inspiratione facti, quonia continuo a corde vapor fumidus ex olitor, a contentis in Cor eleuatus,pe Mulumerat, ne tempore mediae quietis, quae est post inspirationem, di ante expirationem, partim a superfluo aere , qui continetur in Corde,ac spirituum generatione non ingreditur,partim a vapore fumido genito in corde, ac in eodem retento sustocaretur per oppressionem naturalis calor. Denuo, ac seπὶ statim eadem respiratoria potentia, exspiratione insurgit, musculos laxando, pulmones comprimendo, henefitio cuius fumidum vaporem cum superfluo aere a corde per systolem ad pulmones expulsumac in eis retentum,ad tracheam arteriam,laryngemos,& nares expellitur,vsque quo extra corpus seratur, cuius aeris, ac fumidorum vaoorum expulsio expiratio dicitur, quae Pariter respiratoriae potentiae creditur actio, quibus actionibus durantibus respiratoria potentia calidum nati m Quet, atque conse uar : eodem ferre modo respiratoria potentia circa pulmones,ac Thoracis musculos,dum secundum finem consequitur,qui est vitalium, &animalium spirituum generatio,agit,ac operatur. Ex quibus satis civ
e patet,quibus medijs inspiratio,ac exspiratio fiat: Sed hic occasione D a capta
39쪽
capta ab his, quae de respiratione adsuc dis 3 sunt, Aliquis q uaerere
posset; cur animalia perfecta aquam non i*spirent, sed aerein soluora cum aqua sua frigiditate ita calorem cordis, ut aer temperare possicin Huic respondens dico, hoc factum fuisse, quia dum inspiratione dii Itantur pulmones ne detur vacuum statim aliquo impleri debent r Athquia ob sui grauitatem, non ita facile , ut aer pulmones permeare Vari let,ergo animalia perseeta aerem, &. non aquam inspir/nt. Vel dicero possumus, quod perfecta animalia, ut homines , equi, non degunt in aqua, sed in aere, ergo aerem, & non aquam inspirax debent. Huia ulterius etiam responderi pote t dicendo, inspirationem, ω expiramitionem cito fieri: At etiam si cito ingrςdi possit aqua in perfectis antrimalibus , non ita cito egreditur, ergo aerem, & non aquam animalia spirare debent : Nos autem notare debemus, quod etiamTinspiratio ac expiratio in pulmonibas,tr hea arteria, ac laryngesia Potentiam tamen respiratoriam in pulmonibus residere non est te nendum, sed in ipso corde, ubi residendo imperat, ac quodammod incipit motum dare pulmonibus; qui dum moueri incipiunt sequitur thoracis motus, & vera sit respiratio . Hac unica quidem Metione, quia animalia destituta corde per Aristotilem, de Galenui, i comentario libri de salubri dista non respirare, sed tam ii si
PRo exacta vitalis iacultatis cognitione erat,vi de respiratoria P tentia loqueretur, & cum supra de ea aliquid dietum lit, restat ut quaeramus an ipsa ad naturalem, ut aliae ties iupranominatae. pOI Ctiae, an ad aliud potentie,genuis reduci debeat.Sed si ' hoc quaereredde est ac si quaeramus,an inspiratio,& expiratio a potetia naturali,an ab alia, Vt puta animali fiat, ac producatur: Cum omne, qqod reducitur ad aliquod , causetur ab illo, quaerentes ad quod genas animae re spiratoria Poten i 4 redii ri debeat, idem erit si quinamus , ac cOSnol musa ara
40쪽
inspiratio, & expiratio a naturali, vel animali potentia fiat, qua in re duas extare opiniones inueni: Prima est Aristotelis in libro de iuuentute,ac senectute,vita morte,& respiratione,quam opinionem secu tus
fuit in commento Auerrhoes, & alij plurimi,qui voluerunt inspirati nem, & expirationem a sola naturali potentia fieti, ac conseruari, quod multis rationibus i pse, & sectatores confirmant, & prima talis est. Inspiratio est aeris attractio, expiratio est acris expnilio; attrahere , & expellere , est naturalis facultatis actio , ergo inspiratio, & expiratio a sola naturali potentia fiet. Secunda, illa est naturalis potentiae actio , quae cohiberi non potest, ut de chylificatione manifestum est; At inspiratio, & expiratio in ira, ardenti s
bre , Orthopnea, ac ammate cohiberi non potest, nam velimus nolimus respirari coacti sumus, ergo inspiratio,ac expiratio a naturali potentia fiet.Tertia,naturales potentiae numquam ociantur, at inspiratio,& expiratio, nunquam ociantur, cum non solum in vigilijs, sed etiam insomnis agant, ergo inspiratio, & expiratio a naturali potentia fiet. Quarta naturales actiones absque electione fiunt,ut de chylificatione,& nutritione manifestum est: At inspiratio, & expiratio absque electione fiunt, ut in somnis manifestum est, ergo inspiratio, & expiratio
solius naturalis potentiae erit actio.Quinta,in caro,apoplexia aufertur sensus,& motus;quapropter dicebat Alexander lib. I .cap. I 6. loquens
de apoplexia i Apoplexia est totius corporis sensus, & motus ablatio, cum principis animae stinctionum noxa: sed in caro, & apoplexia motus respirationis seruatur,ut experientia docet, ergo respiratio a pote-tia animali, quae ut ligata manet,fieri non valet, fiet itaque a naturali. Sexta. In naturalibus operationibus animalia non fatigantur,ergo imspiratio,ac expiratio naturalis facultatis erit actio. Septima,& vltima; si respiratio non esset naturalis actio , esset animalis, si sic est, lς sa respiratione, remedia deberent apponi cerebro, ubi residet animal is i cultas. Sed laesa respiratione remedia chi utilitate pectori, & non cerebro applicantur,ergo respiratio naturalis,minime animalis erit actio. His rationibus Galeni auctoritates connecti possunt. Prima est lib. de utilitate iespirationis cap. r. circa initium ; ubi de respiratione loquens dicit : ex quo manisectum est ad nullam particularem actionem, sed ad ipsam vitam eam pertinere, hinc infero: si respiratio ad