장음표시 사용
51쪽
tionem esse dilatationem quandam praeter naturam: In particula diaxit dilatationem, ut ostenderet causam formalem ipsius palpitationis , quae nil aliud est,quam dilatatio, ac extentio loci, ubi fit palpitatio,ex quo luce solis clarius patet,illa, quae dilatari non poliunt, non palpit
re, quae sunt ex eodem Galeni loco antecitato os, ca rtilago. ego addo neruum,membranam. Palpitant autem cutis subiecti musculi, Ventri Ius,Vesica, Uterus, Intestina, Iecur, Lien, Cor, Arteriar, Venae, ac d mum omnes partes, quae extendi, ac dilatari valent, dixit praeter nat ram, ut ostendat, dilatationem hanc non fieri a facultate naturali in . trinseca,quemadmodum diastole, ac dilatatio cordis, & arteriarii cirucitur: sed fieri a causa extrinseca morbosa praeter naturam adueniente
cordi, ac ipso dilatante, nam si haec palpitationis dilatatio a causa: na turali intrinseca fieret, ut dicit Galenus eodem capite, etiam sanitatis tempore: sed cum haec palpitatio, de qua loquitur nunc. nec semper, nec corporibus bene se habentibus fiat. ergo haec palpitatio a causa naturali intrinseca fieri non potest, sed tantum ab extrinseca aduenie te cordi ipso replente, atque dilatante, ad virium similitudincm, qui dilatantur cum implentur,quae & qualis sic haec causa in progressu tractatus dicemus. Notare autem debemus, dilatationem palpitationis non tantum differre a dilatatione naturali cordis, quod prima ab extrinseca causa oriatur, secunda ab extrinseca facultate emaneat, sed etiam differre, quia post utramque dilatationem sequitur compressio, vel contractio; sed compresso, quae sequitur naturalem dilatationem cordis, fit ab eadem facultate dilatante, quae dum dilatat, facit attractionem, & diastoIen, dum contrahit, expulsionem, ac systolen; compressio autem, quae sequitur palpitationis dilatationem, in quacunque corporis parte palpitatio fiat nec fit a facultate,nec a causa praeternaturam, sed ad membri naturalem generationem consequitur. tandem Calenus dixit in particula) ut ostendat piares partes alicuius membri palpitare possie, ut modo unam, modo aliam, etiamsi totum membrum non palpitet, dilatetur, ac subsideat, cutis manus palpitare potest immota manu ,sic una vena,vna a Ieteria manus,immota remanente manu, non negat tamen , quandoque etiam totam manum ad eius motum
molleri,quando. s. motus ille est impetuosus δε potissimum in musculis manus,nam his impetuoset 'motis,tota manus attollitur,sicut quandoqῶ
52쪽
ad val dam articulorum cordis dilatationem , totum cor impetuosε mouetur,atque ita,vd costas quandoque disrumpat. qui validus motus. communiter saltus dicitur; de hoc saltu cordis loquens Aristoteles lib.de morte,& vita dicircordis saltum ab extrinseco aere prodire, ex
quibus mei idiana luce clarius patet, quid sit palpitatio: sed quoniam aliquis ingeniosus inquirere posset dicens, cum haec vera palpitatio sit dilatatio, & depressio facta, & prodita a re praeter naturam, cum fit in
corde,quid tunc temporis agunt facultates cordis, ac potissimuin putilatilis, pulsat, nee ne, nam postiamus respondere, & dicere, quod tunc temporis pulset,quia pulsare est dilatatio secundum naturam, palpit tio est dilatatio praeter naturam,uno, di eodem tempore nulla pars nostri corporis potest essere secundum naturam, & praeter naturam, cum duo contrari simul,& semel in eodem subiecto ex sententia Aristot lis, & omnium philosophorum,stare non possint. Si dicamus tunc te poris non pulsare, ius abitur calor nativus eo non euentilato secun dum suum opus, unde mors, quae cum minime sequatur iure merito quaerendum, quid tunc temporis facultates agant Θ Respondeo, & dico, facultatem hanc pulsatilem tempore palpitationis minime pulsare, nana cum motus dilatationis verae palpitationis cordis sit longe maior dilatatione pulsurivincitur,ac obscuratur facultas ipsa palpitans, dila tans a dilatatione naturali pulsus,sicut maius lumen vincirae obscurat minus, ita quod non agat, vel si agit non cognoscitur , quomodo agit, suffocabitur calor,unde mors: Dico;& respondeo ad hoc, quod tempus, quo perdurat ipsa palpitatio,est momenta neum,& breue, illico fit, ct stati in desinit, cx quo sequitur,quod pulsus breui tempore a suo instituto, & opere desistit, ob cussis breuitatem non est suffocationis periculum;bene esset periculumili per multum temporis spatium perduraret, ut cor, & pullus omnino prauaretur suo munere, & sic quaerenti cummulare satisfactum fuisse arbitramur. cludendum igitur est,n men , & essentiam palpitationis non esse aliam nisi illam, quam Galenus loco superius citato paucis verbis demonstrauit, ut scilicet palpitatio nil aliud sit, nisi dilatatio cordis quaedam praeter naturam,ut satis supra abundu a nobis declaratum fuit. I Cne
53쪽
HAbita natura, essentiaque palpitationis, do expostulabat ut de illius causis statim omni industria, atque diligentia inquiremus α certe estorem nos commmere non pullimisy, si ad rela eapita iranes causa uius es tas reducimus: nempe primo ad spiritu e 8Nt
tia Capsae autem,quare spirmis Osficiunt a suo naturali stat qybiis deficientibus necesibrio sequitur palpitatio, inordinatusque innum cordis, Si arteriarum, tum veluti Glimatio set ibilis, vel insensibilis equae praeceserat,dolor vehemens; tortis maei ',imulossi ut MNA, M. aliae huiusmodi; qtiae valent spirian Mefactare tinb UsJactein causis. dum eor spiritibus priuatur, ipsospmσea dupiens stequenti motu movetur, detuno lςditur cor per Eonsensum qui pri iuus dicitur, ex Avicenna, Cauta autem, a quibus augentur caliditates cordis, est fo- hris,sive ipsa principaliter funditur in spiritibus, siue in humoribus, siue in solida eordis subtantia ex Galano 6 . de Platitis cap.3., & Tertio, de placitis: minit nouomon Dbvilescissae,utilaira,&in vehemeniati corporia motu accidit, ratione quarum, praesertim ita spiritibus com dis calon attendi uri dictum est praecspue iri spiritibus calorem intei di,quia di ira exempli gratia perdurat,potest etiam in liu moribus,tes in solida substantia extraneam caliditatem ascendere, & si caliditas - haec si perimnens,& auxilium indicans, eor essentialiter laeditur:secus autem si non sit permanens: Aliena auteni substantis ζ qum est eausa palpitatiouislo heila solida. humoro re vaporosa, ut colligitur a Gallario libale causis pulsuum,& Si de locis a lactis cap. l. de alibi. S lida substantia, quae venien a cordo potest sacere palpitationem .
est ut instrumeruum pungens, incidens,contundens. si vero sit hum rosa, ab hac interdum fecundunI propriam substantiam, iriterdum s cundum proprium panniculum, &timicam, qu e vocatur pericardium distenditur, & inflammatur; nonnunquam vero citra inflammationem,& tumorem lacessitur: si assiciatur tumore, vel inflammatione secun-
54쪽
dum propriam substantiam, id potest fieri a quolibet succo, praecipue
tamen bilioson sanguineo: si vero a materia excitetur tumor,& infla- gnatio in peri cardio, & panniculo cor ambiente, iste erit tumor, & i, temperies frigida,ut Hydatis,& potissimus Scirrhus. A materia autem humorosa citra inflamationem lacessitur,id est prouocatur,& incitatur cor ad faciendum hunc motum pulsatilem deprauatum, dum vel ab eius vitiosa qualitate irritatur Vel ab eius mole,copiaque premitur,vel utroque modo laeditur. A vitiosa qssalitate irritatur,dum petit cor lim.mor aliquis venenosus,putriduS,Vel corruptus, vel caliditate peccans.
vel potissimum calidit*te, dc si vite molestus ; ut est humor acer, biliosus, vel etiam frigiditate, & sccitate, ut est humor melancolicus,ve piens,& distendens substantiam cordis,qui praeter manifestas qualit tes ipsi vitae, quae in calido, & humido nsistit, inimicas ratione ten brositatis Diritibus vitalibus, & cordi est valde contrarius: Si vero
materia humorosa mole, & copia cor premat, tunc vel est in ipso com de, ut dum comprimitur a sanguine prodeunte ex vulnere sibi insti- ω , vel ei ab extra communicatur, & tunc vel est in toto k ut in vehementi plethora , id hyposarca, in repentino timore, in curis sanguis adeo vehementer ad cor retrahitur, ut ab eo interdum suffocetur; Velcst in pericvdio, dum a. humiditas illa aquosa adeo augetur, ut cor probe dilatari non possit:hinc fit,ut narrat Galenus lib.de palpitatione cap. ., quod palpitatio legitima ortum trahat a flatu, seu materia fia-tulenta frigida, quae materia generatur ab agente frigido,ab intemperie frigida,sive sit in corde iue extra cor; unde omnem ligitimam palpitationem esse e sicinum frigiditatis affrmabat,& propterea narrat Gal. I. de locis affectis a., ut illegitimae pespitationis causam omnem antiqui vel in sanguinem exuberantem, vel in humorem copiosi rem pericardio infixu, retulerint: vel in vasa pulmonum, prareripue in leues arterias, quae sunt prope cor, in quibus solet materia frigida aggregari, quRp ssimum copia ςor fatigat, & in prauum motum impellit. Si vetat wr ab eius qualitate, di quantitate i datur potest similia ster prodire vesa a toto, ut dum in febribus, praescitim mortiferis, humoreS impetuose feruntur ad cor per venam cauam, veI a Parte, ut dum apos cnaata pulmonis, aut partium vicinarum in cor permutan
Iur per arteriam venalem.Si vero materia , lena substantia palpi-
55쪽
rationem faciens fuerit vaporosa,ipsa vel praua qualitate cor serit,uel nimia copia ipsum grauat, vel utroque modo ipsum afficit, si qualitate feriat, qualitas est vel occulta, vel manifesta ι si occulta, vel prodit Acausa externa, ut a venenis assumptis, applicitis, & morsibus ferarum, ab aereque corrupto: Vel a causa interna, & tunc potest prodire vela toto corpore, ut in febre pestilenti, vel a parte, ut in vermibus putridis, ab apostemate alicuius partis, dum permutatur apostema de bono ad malum, quod adeo prauum redditur, ut natutam aduersariam cordis proprietate acquirat. Idem dicendum de alia parte in ligno humore scatente, praecipue dum ab eo ingenti dolore crutiatur , siue sit ventriculus, siue uterus, vel aliud membrum quodcumque sit. nam a parte maligno humore. & praesertim dolore crutiata. potest vapor malignus, & virulentus segregari, dc cordi per venas , de arterias communicari: Si vero qualitas sit manifesta', vel est prima. vel secundar Si sit prima potest esse calida tantum, calida, & humiada s dum caliditas sit dissimilis a naturali 2 calida, & sicca potissimum, siue sit excrementum fuliginosum, siue vapor biliosus: frigiada, & sicca, qualis est vapor, qui prodit a vapore melancholico, Seatrabitari , qui a proprietate, ut dictitin est, accedit ad naturam v neficam. A vapore autem frigido tantum, humido tantum, & sicco tantum, vel etiam calido tantum, caliditate simili, vel remissa, non
potest fieri pulsatio deprauata, nisi sui copia sit molestus: Si qualitas sit secunda potest esse putredo, ut dum putridae fuligines, & putriadi vapores in febribus putridis cor invadunt. Hinc patet, cur in criasibus propter vapores, qui a materia maligna eliciuntur, solet etiam fieri palpitatio: Si vero materia vaporosa sui copia tantummodo corindi sit molesta , necesse est, ut acutae, & intensae qualitatis sit expers, de quod ut tantum sentiantur inflatio, &leuis aggregatio: Secus apparebit , si hic vapor malignus, simul & quantitate, & qualitate agat incor: Remotae vero causae quaerentes, ut sunt artas declinans, membrum abscissum, expultricis debilitas, consuetae euacuationis suppressio, & exercitij intermissio, quae valde periculosa est: ovibus addendae sunt causae disponentes cor ad hunc motum prauum . hae autem sunt cordis intemperies, non tamen aegritudinis, sed sanitatis, qua oraque intemperies fuerint, unde per calidam intemperiem facile di.
56쪽
lponitur eor ad prauum motum,ex causa calida,verbi gratia ex irata frigida,ex causa stigida.
IN supradictis probatum fuit, palpitationem veram esse dilatatio
nem, ac constrictionem praeter naturam; de eius causis longo se mone satis discursum suit, cum adhuc autem explanatum non sit suu quod genus praeter naturam haec palpitatio reduci debeat, iure in hoc eapite de hoc genere est inquirendum, quoniam autem Omne praeter naturam,ex omnium medicorum sententia, ad tria capita reduci posse videtur,morbum orbi causam, atque ipsum symptoma. Quaerentes sub quo genere praeter naturam horum palpitatio reduci debeat,nunc debemus ostendere, An scilicet sit ea morbus,an morbi causa, vel symptoma ipsum, Et primo quantum attinet ad morbum; Huius sum temtentiae,palpitatione,de qua superius dictum est,morbum dici no posse; na cum ex Gal. lib. de differentijs morborum pluribus in locis, omnis morbus aut est in intemperie, vel in mala compositione, aut denuo in soluta unitate: Si palpitatio effet morbus, necessarium effer, ipsum unuhorum effer Sed morbum in intemperie dici non posse probatur, nam morbi in intemperie siue calida,fiigida,humida,vel sicca, diu durant: haec palpitatio fit cito; & facta cito resoluitur: Ergo morbus in im temperie dici no potest, praeterquam quod qui sic sunt a&cti reserui. se tunc temporis circa eor calidum, aut frigidum sentire; quod in his minime apparet palpitantibus: Ergo haec palpitatio ad intemperiem . reduci non potest. Minus ad malam compositionem reduci videtur snam cum mala compositio in magnitudine, numero,situ,& figura comsstitiSi palpitatio in mala compositione esset morbus,sequeretur tunc temporisaeor huic palpitationi subiectum,magnitudinem, numerum. situm,& figuram mutare;quod cum dicere sit absonum; ergo crede dum est, palpitationem nanc morbum in mala compositione dici non
posse . Multo minus in soluta unitate morbus dici potest, tum quic
57쪽
in toluta unitate morbus semper habet dolor connexum, cum et corpora apprime fatigat: At haec palpitatio dplψrem non habet comnexum, neque corpora torquet: ergo luce solis clarius apparet, palpitationem hanc ad nullum morborum genus reduci posse. De sympi male autem quid statuendum sit .. Arbitror quoque hanc palpitationem symptoma dici non posse , primum, quia omne symptoma ex aliquo permanente oritur morbo: Athaec palpitatio non oritur ex alio morbo.Cor palpitans subiret hunc morbum contra Galenum 3.de locis affectis 2.,qui clare prestri, Cor morbos graues pati non posse,qim
nimo & tertio limplicium in octavo, & Aristotiles idem aistimati. de partibus animallu: Post haec; si esset symptoma,aliquo pacto actiones laederet;at nullo modo in hac palpitatiqne actiones laeduntur,cum cito accedat, & recedat: ergo haec palpitat o symptoma dici non potest ; Reliquum est itaque ut credamus, palpitationem banc ad causas reduci posse.id,quod me in hac sententia confirmat, est auctoritas , &ratio 1 Auctoritas est primo Galeni secundo de causis symptoma tum primo, ubi referens morbos, qui fiunt tantum a causa moi bifica: Ait unius tantum morbi opera sunt palpitatio,& conuulsior cui auctorii ii alia accedit a Galeno posita secundo de causis simplicium secundo, ubi inquirens, quomodo in hac palpitatione cur,& arteriae dilatentui. ait hoc non fieri,quia ab aliqua facultate dilatentur, ut fabro i um foklas,sed ut virium ritu,qui cum a vino implentur dilatantur. Vinum dilatans est quaedam caula.ergo haec palpitatio, quae fit a causa vapor se implente,ut inferius docebimus, ad causam reduci posse putandum iudicamus: His auctoritatibus accedit etiam ratio. Nam dilatatio, dcconstrictio, in qua totius palpitationis natura consistit est motus.. At
motus una est ex rebus non naturalibus, quae plurium morborum causa statuitur, igitur palpitatio nec morbus cuiuscunque generis essep test,nec symptoma vilius naturae; sed consistendum est secundum Ai ctoritatatem Galeni antecitatam, & rationem quoque adductam, caumsam morbi dici posse, ut superius satis abusde probatum fuit; quare. quod de palpitatione dicitur , de syncope quoq; dicendum putamus,
cum palpitatio in ordine assectionum, quae deprauatae sunt.; Syncope vero in ordine harum,ρος imminutae sunt,cordis pssectionum, existat, ῆb una eademq; causa omnes iste orbantur magis, & minus differente. Ga
58쪽
Alpitationis ebrdla differentiae aliae sunt simplices, aliae composiΑ
tae: limplices capiuntur a genere ,a causis, effectis ploximis , & amotbis &symptonratis, quaecum illo conne mintur. Quo ad genus se alia est tunium eordis , alii habetur utriusque eordis, & arteriarum QRursus alia est,in qua cordis, & arteriarum celerrimus, maximus, in rualis, & inordinatus fit motus I alia, in qua praesunt omnes istae comitiones. Quo ad locumalia est palpitatio ex sola membrana cor ambiente; Alia est ex sola substantia solida Cordis. Quantum ad efficientes causas, alia est ex solo stata pericardium extendente, alia ex bilis impetu , alia fit attractricum cordis impul su ad suscipiendum aerem, vel propter auctionem taloris cordis, eo quia viae sint impeditae, aut implentur ad suscipiendum sanguinem : Alia est, quae fit expultri cirritata ab aqua in corde contenta, vel ab alio, quod ibi coaceruatur . A conexis. Alia est cum sebre, alia sine sebre; alia cst cum motu valudo, ut costarum, alia est cum motu mitiori, absque etiam sebre 3 alia culti syncope,& alia sine syncope. Quo ad causas mediatas mam si fiatm flatu pericardium extendente, siue haec materia in thorace,vel cadisula cordis contineatur, siue in liene, siue in Viero, & suc augeatur,&generetur ex calore imbecilliori, vel ex cibis affumptis statulentis , ut lemminum, & similium. ausae mediatae bilis in corde sunt ira, usus ciborum aerium, salitorum; Aromatu inter omnia prohibita expurgatio bilis consueta. inditiae, propter quas impellitur actractrix ad suscipiendum multum aerem, sunt febres, viarum angustia, siue fiant ex comprelsione, a tumoribus, vel calidis, vel frigidis . Causae medi tar, per quas mouetur cor inordinate ad suscipiendum sanguinei sunt expurgationes prohibitae;vel id contingit vitiata sanguificatrice, ut in Hydropo, & Cacheria: medi Mae,propter quas facultas expultrix irritatur, sunt iIlae, quae intemperiem reddiint, cor, siue calidus, vel frigidius exstat. Itaque principaliores differentiae oad tria reducuntur capita, ad formam primo veluti virium, & sollium fabrorum: Ad subiectum
59쪽
mim seeundo unde afficitur cor vel secundum emitates, seu ventriaculos, vel secundum vasa,.s venas,& arteriasι vel secundum dextram , vel sinistram partem: Ad causam estientem tertio,vnde vel est morbus,vel causa; morbus est intemperies, tumor, angustia,vulnus,soluta unitas . Causa vel externa,vel internar Interna vel est humor, vel va- Pori externa.venena, animi passiones,&c. Quare vult Saxonia simplicium intemperiem cordis no facere syncopem ni si adueniat aliquod, quod irritet naturam,& vult hanc mutare pulsum,non vero facere pauPitationem etiam quae valent excrementa generale ex Galeno 3. de
f Λ D exactam affectionem cordis notitiam traditis disserenti,s imisa ac mediate de signis palpitationis consonum nobis videtur ve ha tacere, ut exacte quoque, ordinateque in affectibus cordis declarandis procedamus, & quoniam palpitatio cordis discrenter ortum habet;Propterea quando palpitatio ex solo pericvdio,& ex flatu fieri
ex pericardio percipieturili imponatur manus ad cor,perspitietur, eorimmediate moueri,non vero arterias: Si autem a flatu, palpitabit, cito accedet,& cito recedet,isti timebunt sepe vertigines, rugitus, inflati nes : tentantur saepe Hydrope, exspuunt multumsunt melancholici,
isti iuuantur a calorificis: si vero fiat ex bilis impetu, aderit febris v hemens,isti erunt ad iram procliues, furibundi, vigilias habebunt m ignas, & sortes, facile accenduntur. Quod si fiat ex usu acrium ciborum , vel putridorum fuliginum copia-ipsum cor; tunc est necessi rium,pulsus fieri inaequales, & interceptos: si adsit in vijs impedime tum , fir expiratio difficilis , crebra, inaequalis etiam: haec cognoscetur ex praesentia vel peri pneumoniae, vel pleuritidis, vel alicuius similis. Pariter s irritetur facultas: si deficiat sanguis ex debilitate concocti nis: Quod si irritetur facultas ad irritamentum, oportet videre, si hoc
est ex cordis essentia, aut per contentum partium aliarum. Ex cordo cognoscetur, si fuerit veluti motus virium, Jc palpitatio. erit frequem
60쪽
tiori vehementior,& tardior,& rarior:ii ex intemperie frigida,habcbit aeger:omnia signa intemperaturarum frigidarum, veluti a notus tam dus arus frigidaque expilatio quodammodo: Si originem trahet palpitatio ab intemperie calida, omnia sic na intemperiei calidae appare- 'bunt, veluti motus frequens, velox, sitis,&int piratio calida vehemens : Si palpitatio sit frequens, velox, & magna, suspicandum est,ipsam potius fieri per consensum, quam per essentiam, nisi fiat ex aqua in pericardio: si sit ex aqua referunt isti, se sentire cor in aqua natare, habent expuitiones frequentes,& febres non fortes,& non sitiunt propter aquae praesentiam: Si ex utero fiet palpitatio, signum est uterinas euacuationes esse suppressas,vel esse aliquem alium desectum in eo. Si ex corruptione seminis,incurrunt saepe in Epothynaiam,in frigiditates extremorum,in sudores frigidos: Si ex alijs partibus, omnia per se patebunt . Si ex vermibus, palliditas colorata in facie, inappetentia, a xietates, dolores, lipothymior, deliriaque, pruritus narium, & ani, demonstrisunt hare omnia vermium morbos. i ex venenatis morbis,vel
venenis iplis facillimum erit agnoscere propter maximam palpitati nem .e in corpore instrino aderit, siue ea fiet a calidis, siue suffoc4tiuis veneni& de de his infra,&c.
ne progracticis palpitationis cordis. s
vel per venae sectionem, vel per victuin attenuantem, vel etiam. niculcamentorum quorundam Ope, nili tominus permulti eorum, qui post annum , vel plures menses eodem malo rursus correpti fuerunt,
ante senectutem vitam cum morte commutarunt, ut confirmat Gai
nus lib. a. de locis affectis capite a.; verum alii quidem per acutas se-bres, alij cum sani degerent, sincope correpti, atque extincti fuerunt: Si adueniat ab apostemate calido palpitatio ipsa, cito moriuntur, si a frigido,non ita cito interficit. Mala complexio, eaq; confirmata in , rabit is est,& quando est inaequalis, & non confirmata didiculter cura, tionem admittit et hoc non intelligendum de complexione acquisita
per sebres,ut notauit Avicenna undecum tertii tractatu primo capituo secum