장음표시 사용
151쪽
non habebat eausam, quae diu debuerit durare: tune enim uidetur ualere testamentum. quia p siimitur, quod cessaue rit furor ille . qui causam permanente non habebat Arer. in l. i. col. x. Eeo. Et haec dicta sint in furioso: qui non probatur habere dilucida interualla. Quid uero sit in eo, qui habet dilucida i nterualla, dicam in gi.
Quinto nota. est mutum & surdum testes in testamento
adhiberi non posse. ut hic: Sed hic quaeritur. Ouid si mutius
iste, & surdus scribere sciat, an adhuc prohibitus dicetur ,& utique uidebatur,& dicendum probi bitum non esse. cum mutus iste , & surdus testati possit. l. discretis. C. qui testa. fac. pos uidebatur, quod a testimonio reddendo intestamento non excluderetur r Contrarium tamen umrius est, ut hic Fab. ait quod probatur tum ex generalitate textus nostri, tum etiam quia testis a iudice examinari debet , ut possit cognoscere quo uultu , qua trepidatione , & quo colore id deponat: quod prosert. l. 3. g. idem diuus. U. de testibus: hoc autem in mutuo esse, non potest, cum Io qui nequeat. Item Testis uocem testa totis , & praesertim in nuncupatiuo testamento audire debet. l. haere- .redes palam in princ. E. eodem hoc autem surdus facere non potest. Non obitat, quod surdus iste, & mutuus habeat testamenti factionem: quia & mulier habet testamenti factio. nem, & tamen in testamento testis adhiberi non potest, ut hic. Sexto est nota. quod is, cui bonis est interdictum testis in testamento adhiberi non potest, ut hic, & in l. is cui , in princ E. eod.glo. hic ponit duplex exemplum. Primo quando interdicitur a i udice , ut in prod go: is enim neque te-sa i poterit, neque testis adhiberi . licet quod ante se certe
testamentum, subsistat. l. is cui. T. eod. Secundo quando imterdicitur a lege, ut in eo, qui incidit in crimen hesae maiestatis . nam timulatque hoc perpetrauit . crimen suis reb. somnibus ipso iure priuatur .l fin. C. ad i. Iul. maiestat. Hoc tamen. ultimum exemplum reprobat hic Tolent, nam
ii quit ipse qui per per auit crimen laeta maiestatis, nulam habet testamenti iactionem uel activam , uel passivam
152쪽
.Sextus uero hic noster loquitur de his, qui testametiti ructionem passivam habent. verum haec ratio nullius momenti est: nam hic etiam de his agitur: qui neutram habent testamenti factionem ; improbi enim, & in restabilis non solum testamenta condere non possum sed nec haei eis institui, cum nemo eis testis elIe possit. l. eum lege.ffeo.& tamen ij etiam hic enumerantur. Uerum tamen est φ ego puto I usti manum hic l: eo intellexisse .c non propter delictum aliq uod, sed propter aliud bonis est inter dictum, ut quia prodigus erat: iux. l. is cui bonis eod. Nam uidentur mihi. ll. quotiescunque smphe iter ciunt mentionem eriis, cui bonis est interdictum, de prodigo inteli. gere ut in d .l. is cui bonis.Teo. in l. is cui bonis.
Habes ergo ex hoc textu per λnas, quarum testimonia Io In tetramento reprobatur. Adde impiam is,t quod prohibεtur e iam esse t-stes in testamento omnes hi, qui testari non pollunt, ut arguit i uriston sui tus in l. is cui in prin. Seo .llic filiosa. nam filius fam. testari non potiui infra tit. r. in prin & tamen testis in testamento eme po-II test .f. pater insa eod. t Secundo Addas,qudd prohibentur etiam esse testes in testamento omnes, quorum testimonidin iudiciis est probatum. l. qui testamento. g. cum qui aer 2 eo. ubi doct. Tertio Addas quod non possunt etiam ess rte es peieriani & hi, qui ciues Romani non sunt, ut coti13 igitur ex l. qui testamento .f. terum .sses d. arto, inori potet retiam in testamento testis esse caecus: nam testis e Camentalius t statorem v de se debet t. si non speciali,& L si unus. C.eo. Verum tamen est, quod si tempore conditi testamen ii , arcus non erat. sed postea ex accidenti morbus iste a cine i eius testimonium ualet. ut per illum reatum 14 dicit B . r. in '. ad te ium. F. i.ss eo, t Quinto, si testes inuisias detineantur l. qui te tamento .f.fi. Ha fi . Teo.' Sexto, usur rius mani si s us sal in l. inu.a3. C.eo.
GLot in ver. J Lcto in duas partes diuiditur r in primati mole unius obirctionis textum exponit, in secuti
aliciam tignificat.ouem testamenti factionis refert: seelua
153쪽
iti ibi alias autem. Obiectio licet poterat esse. Exceptio de re uia esse debet. l. nam qood liq iide. g. fi .ss.de penu. legat. sed exceptio hic posita in furiolo, impubere, & alijs non est de regula et quia ij testari non possent, ut infra quibus
non est pes miss.fice .lestam . rgo ia in est bona glo. ut huic occul reret obsect oni j in teiprctatur textum nostrum. uedum testamenti factionis facit mentionem , non accipiatur active oro co, qui potest testari, sed passive pro eo , qui commodum ex testam cto peicipere potest, & ita exceptio suae conuenit regulae:& Ita inquit hic Accur s. eum quo tia seunt. Nic l. ie Neap. Ioan .a Plat. Aret Port. Bald. Vigi. Malij communiter. ut ex eorum summarijs unicuique licet agnoscere . Verum hic textus nostri intellectus communi doctor uni calculo receptus Tolent n. hic non placet: quia
linquit ipse letiam si passive hic frictio testamenti accipiatur,adhuc tamen exceptio ista personarum non est bonarnam mulier hie excipitur, ta inen ea istiuam testamenti factionem habet. fin infra de ex haer. liber. Item e xcipitur hic surdus & muus,& tamen quandoque is testamenti factionem activam habet i d scretis. C. quibus non est rese' mi facete testamen. Verum haec rario nihil Accursio ob. stat: licet enim mulier ,& mutus, & surdus activam testamenti factionem habeant, non sequitur tamen, quin excinptio non conueniat reg d quia hae personae passiua quoque habent. Quare en in regula sit simplex, & no taxatiua, quod qui passiuam testamenti fustionem lint. testes in te stamento adhiberi possunt, recte poterit fieri exceptio meo qui activam,& passivam hab: at:arg. l. in fraudem. in fi. ubi Bal. E. de milit. testam. Dat tamen i pie huic textui alia intellictum, ut generali ter accipiatur, quod omnis possit adhiberi testis in telo mento, qui testamenti f. tionem habet vel aetitiam, uel passiuam exceptis personas hic enumeratis: & ita omnes exceptiones conueniunt secundum ipsum. Verum non recte per nas hic enumeratas considerauit: nam excipiuntur hic ij, quos lex impio bos: intestabiles ue uocat:& tamen ij neque activam, neque passivam. testamenti factionem habent: ut hic Visi. ait: & tradit Alis
154쪽
eis .in I. in testa tos fi de uel bo. signifie.8c probatur in I. eum lege. U.eodem. Et ex hac etiam ratione posset reprobari inintellectus Accursij: tenendo, quod hic textus exceptiue lo
6 4 Et ideo mihi semper placuit opinio Fab. hie,quod iste
textus non procedat exceptiue, sed potius diuersificati uerseu ad iter satiue: non enim ponitur hic dictio aliqua r quae exceptionem significat: cum enim dixisset, qui possint intestamento testes adhiberi, declarat qui postea adhiberi non possint. Dicens testes autem adhiberi potant ij, cum quibus est testamenti factio, sed neque mulier, neque impubes neque soriosus. Nec obstat si cum Tolent. dixeris. quod hoc nihil elt dicere: quia quilibet casus a tegula ex ceptus,diuersus es a coii tontis sub regii. I. quaesi tum: .denique. n. de fund. instrue. quia re vera hoe nihil est dicerer non enim ignorabat hoc Fab. sed dicit,quod non per modii exceptionis loquii ur Imperator, sod potius addit diuersos calus,& hoc negari non potcst , cum nulla si in textu dictio, quae exceptionem sui natura significet. Et hoc etiam igi hie admittit S: ita est d ccndum . Verum autem textus debeat intelligi in activa, uel passua significatione. nore ferti ut Faber ait, posset tantum dici, quod debeat in acti-ua significatione accipi, & intelligi: quia in dubio a propria rerbi significatione non est recedendum. I. non aliter in prin .st. de lcg. 3. sed testamenti factio proprie in activasgnificatione accipitur. ut hic Tolent. probae ergo in aetiva fgnificatione intelligi textus iste debet. Accedit, quia ita iis elligendo regula eius esset magis firma,eum qui curaque restari possit, Fossit etiam testis in testamento adhiberi excepta muliere rantum, quod secus es Iet, si passive aeciperetur:quia non ita vera esset, cum furiosus, prodigus impubes, seruus,& alij habeant passivam testa menti factionem,de tamen testes in testamento esse non possint. Temtio, quia ego uideo, quod quoties iurisconsulti uolent ostedere aliquem non posse in testamento adit beri, assignane eam rationem, quia testamentum facere non potest, ut in Lis eui in Prin.st m.
155쪽
GLos in ver. mulierlin tres partes diuidi turr in prima
timore unius obiectionis textum restri ngit:in secundi affert ronem quare mulier non potest esse testis testor in
tertia ouaerit.& respondet, seclida ibi ratio: tertia ibi. Quid: Opposto haec e de potest . quia uult Imperator, quod multet testis esse non possit contra de l.ex eo. E. de testib. Respondet Accursius, Mulier non potest esse testis in testamento, in alijs autem casibus omnibus potest. Habemus ergo ex hoc gl quod mulier in quolibet actu potest esse testi praeterquam in testamento, ut probitur in l. qui testo-9 mulier n.eo.& in i .ex eo .st. de testibus. Sed hic duo quae
II tunt doct.& primo in linquid mulier possit esse testis in codicillis 3 In qua q. duae sunt principales doct. opiniones. Prima est, quod esse non possit, & hanc solus uidetur tenuisse Dee. in I r. nu. 18. st de ressu. tur. Mouetur. Primo:
quia prohibitio tu i stamento tacta in codicillis quoque locum habet.l. conficiuntur. f. codicilli & l. diuus. g. codicillos it L. T. de codicit.l. i. ubi doet. T. de leg. i. Sed mulier prohibet ut esse testis in testo l. qui testo 3 mulier. E eod. textus hie noster: ergo prohibetur etiam esse testis in codicilistis. Huic rationi respondet Aret. in d. g. mulier,quod non
procedit respectu habilitatis per i ae. sed respectu solenniis ratis: de qua nos loquimur, utique prohibitio fi cta in testis non habet locum in eodicillis, ut probatur in t .sin. in fi. C.
de codicit. Verum aiaduertas: quia ultra replicatione Dec.
de qua mox videbimus, potest respondeii ex eo illud esse in d. l. fi. quia expresse lex derogat dictis lolennitat. b.alias
si ita non derogasset, secus esset: immo retorqueo legem adium:quia qui unum, uel duo excludit,caetera admittere colatur. l. cum piaecor .sside iudie.sed Imper tor ibi ex testib. testamentarijs numerum septem , Se rogitum tantum e cludit: ergo censerui alias qWalitates testium includete r Se admittere,& ita pot-st pro Dec. replicari, & maxim quia eadem in codicillis requiritur regulariter solennitas, quae in testamentis. l.fi. C que radmodum test. aperi. Secundo ex intentione Pori. adducitur: quia quod in
genere dispositum est, ut qualibet eius specie dispositum
156쪽
eensetur.'. si quid earum .F. inter emptum. si de lega. 3. sed
eodicillus est spes testamenti. l. i. C. de eo dicit. eigo curi intesto prohibeatur mulier testis esse, in codicillis quoq; prohibita censetur. Huic rom facile rei pondetur negando codi cillos esse spem testamenti. hoe enim falsum est .l. si idem
C .de codicit. Nec ob. d. l. i. C. de codicil . quia non ex eo rupto tello, censentur rupti codicilli: quia codicilli sint speς testamenti: sed quia quoties testamentum sit, opus est, ut
testamento cunfirmentur codicilli. 3. 2. infra de codicil I. quare cum non subsistat confirmans, nec confirmatu quoque potest substinere a r. l. cum principalis. ffideregi ur. Tertio adducatur a Dec. textus in l. hae eon sinitissima.
3 quae in eun em. C.' ui testa .face. pos. Huic textui te spoindet hic Vigi. quod d. ver. quae in eundem: non ad testiuinqualitatem refertur, sed ad tabularium , & subscriptiones, caeteraq; quae specialiter in caeci testameto interuehite debent, nam & illa in codicillis seruari debet. Verum hareVigi. solutio diuinati ita est,cum textus simpliciter dicat in eundem modum esse,quae s .pra dicta sunt in cod1cillis seruanda: si n. non inspiceremus t strum qualitatem, utiq3 non in eundem mc dum seruatetur, sed in diuersiim. Et i5 dicas tu textum illum nihil facere e quia loquitur in casia speciali, cum in iis codicillis etiam 7. testes requiri disponatum non enim est dubium, quod ii essemus extra illum casum diuersa esset solennitas i e stamentorum a solennitate codicillorum, ut in l. fi . in ii. C.d codicit. Et ideo hic te potest retorqueri arguendo a speciali. Quarto adducitur ex intentione Port. quia ubi eadem est ratio tibi quoque eadem esse debet iuris dispo si tio. l. illud. T. ad Ieg. Aquil l.a Titio. ff. de verb. ob. sed illa eadem ratio fauitatis, uel sagilitatis sexus, quae in estamento, adest etiam in codi cilli s,irgo eadem quoque det esse iuris disposi tio. Huic rationi respondetur, quod non timore filii ratis uel se si hiatis sex is mulier piohibetur esse testis mtestamento, sed ex alio: si enim haec uela esse ratio, uti quo nec in eo ni tacti bus, nec iudicio testis esse posset, dc tam ea
hoc salsum est,i .ex eo. st.de testib. Altera
157쪽
Altera superiori contraria est opinio. Iimno mulier in codicillis testis esse possit.&hanc sequuntur glo. Bart. Bal. Albe. Cor. Alcet. Saly. Ias& alij in l. n. in fi. C. ae codici. gl. Bar. Bal. Albe. Cast. Aleti.& alij in l. qui testamento. f. mulier .st. de testa Io. a Plat. Fab. Aret. Port.Tolent. Vigi.&alij hic & ist communis & ieccpta opinio,quam etiam se. quitur Spe. In tit. de iis a. in s. I. nu. 8 s. ver. Item quod est mulier. Bal. consi. 283. lib. 3.Soc. cons. in s. visa consentia facti, uer nec obsat si tertio loco,iti ilem possunt esse s
Moventur dc st. hac sola ratione,eductum de testib. pr hibitoria in est adeo , ut qui prohibitus non est , admissuscenseatura. i. f. adhiberi. Ede testib. sed mulier non inuenit ut pichiti a testimonium in codicillis serre: eigo admissaeensetur Huic rationi facile respondetur ex ijs, quae supra dicta sunt in I. fundamento pro alia opinione. Et ex his apparet,quod post idisputando utraq; opinio defensati. Et go tamen a communi,& recepta opinione recedendu non est e censeo. Hac ratione: quia ex eo mulier testis in testamento prohibetur esse: quia veteres ad solennia nee mulierena, nec seruum admittebant .l.qui testamento. f. seritus. ff. de testa. Testium autem adhibito ad soletinia pertinere dicitur d.l. qui testamento. veteres. f. de t st. Sed haec ratio cessat in eo dicillis, clam ij absque solennitate explicen tui. S fi .ii f. de codicillis: ergo haec quoque prohibitio debere cessare a r. l.adigere .f. quamuis .ss. de iur pat.
et 3 secundo i vero quaestio quam hic explicam doct.ὶ est.
an mulier possit esse testis in causa criminaliὶ sed cu doct. diuersitatem inter ciuile, de canonicum ius hoe casu constituanti in duo nos membra quaestione istam diuidemus' an primo uidebimus, an possit esse iure ciuili, in se eundo an fossit esse iure canonico: Circa primum duae sunt principales doct. opiniones. Pi ima est. quod i ure ciuili mulier in causa criminali testis esse non possit,& hanc sequuntur Iacob. de Aie. t ut resert Ioan . Andr. in addit. ad Speeu. intit. de teste.S.I.nume. 33.xei sic in item quod est mulier j dcrori. hic.
158쪽
Mouentur primo: quia in ea eriminali dissicilius quia
ad testi fixand tin admittitur. quam in testam . nto . cum intestame uto minor xo. annis i ii modo pubes sit i estis esse possit, tu hic, in criminali autem ea usa minime. l. in testi. monium in fi. T. cle testib. sed muli ei tu testamento testis esse non potest, ut hic: ergo non poterit et in m esse in clusa criminali. Verum huic rationi potest iespcderi, ut hic per Fabr. cogita tantum,quia non uidetur tuta rei pontici. Et toresponteas, quod in festamento reprobatur mul er ni,
luia non sit legitimo,& idonea probariorquia hoc est fatis iam .l ex eo. E. de testibus, sed quia testes t stamentari j ad solennia dicuntur adhiberi. l. qui testamento. seruus. S. eo. mulier uero ad huiusmodi Golennia n5 admittitur iux. I. secunda, ubi doct. ff. de regu. iur. quae ratio cessat in causa eriminali. Secundo mouentur:quia ubi eadem est aro. ibi quoque eadem debet esse iuris dispositio.l .a Titio.sside ver. ob sed illa eadem ratio falsi talis, uel fragilitatis sexus, quqeii intestamento, est etiam in causa criminali remo. Respondeas non eadem esse rationem: ut supra dinimus. Tertio adducitur:quia in criminalibus ro bationes deis bent esse luce ipsa clamores. l. fi C.de probat. sed probatio. ouar per mulierem fit, non est luce ipsa clarior c solus .F. testes exi de vel .sig ergo in causa criminali admit i non debet. Huic rationi potest dupliciter respond:ri. Primo, Pproc, dat iure canonico in I pecto, prout loquitur d.c. forus, nos uero inspecto tute ciuili .Secundo respondetur , quod claritas probationis, de qua loquitur d l. fina. non consistie principaliter in qualitate testium, sed opus est, ut accusatur idoneis pr bationibus delictum os cndat luce ipsa clarius,& sie loquitur ille textus ted mulier est testis idonea in causa eriminali, ut infra probabitur, ergo delictum m v. lieris testimonio probatum .dicitur esse luce clarius . Et ideo altera est opiuio communi doc. calculo recepta,
quod immo tute eivili insposto possit esse testis mulier in causa criminali bc hanc sequutitur hic Are. & Fab. & alij
159쪽
probatur tum ex generaltate.I.ex eo. T.de testibus, tum etiam ex l. r. f. de accusa. Et ita est cocludendum . quia edictum de testibus est prohibitori u adeo, ut otii prohibitus non est, censeatur admissus. l. s.f.adhiberi ff. de testib. sed mulier non inuenitur prohibita esse testis in crim inali, caergo censetur admissa. Adde l.3 3. lege Iulia T. de testib. arguendo a speciali. si enim remouetur mul .er, quae corpore quaestum facit: ergo caeterae admittuntur. Probatur etiamin l. .: bi lcge publicorum iudiciorum .ss de testa. Hanc tamen opinionem restringit hic loan. a Plac. ut non proce dat, ubi ni ulter deponeret in publico iudicio: quia in eo resis esse non potest, & hane etiam limitationem Aret. sequitur. Mouentur ex eorquia quemadmodum mulier regulariter ad aeculandum in huiusmodi iudieijs non admittitur. I.qui accusare fide accusa. ita etiam non debet admitti ad testimonium peihibendum.Verum hetc sequela non proceditinam famosi admittuntur ad accusandum in iudicij s. publicis. l. mulieres F. famosi.side accusat. & tamen testes esse non possunt. are tu contrarium teneas, ut exi ita supia allegatis constar. Citear secundum uero huius quaestionis membrum, naquid mulier in causa criminali iure canonico possit esse testis Dilae sunt do e. opiniones. Prima est negatiua , & hae sequuntur Ioa Plat. Aret.&alii hic glo.in c. Drus. g. restes
zem. 3 3.quaest. s.Specul. in tit. de teste in L primo num. 83. ve . It m,quod elt mulier lo. Abbas. Felin. in c.quoniam te c. de testib & haec est communiter recepta opinio ut in. qu i Fely. ind. c.quoniam num. I. Dec. in l. x num. 34.ssde
ac Iu.tur. Mouentur isti primo pertextus in e. mulierem 33-q-s Hule textui Iespondet Dec.in i .l. r. quod ille textus gene a Taliter adimit mulieri facultatem matrimonium perbib di nec loquitur inagis in criminali, quam in ciuilica. Teideo debet textus ille inteli gi,quod mulier eum sit subiecta uiro testis esse nou pol sine uiri consensu , no quod Ro
160쪽
possit esse testis in causa et iminali Et ouod sit uerum probatur: quia inquit textus mulierem constat subiectam d minio viri esse,& nullam authoritatem tire, nec docere potest, nec testis esse, nec iudicare Et sic uides,quod textus videtur habere respectum viri quasi innuar, quo i nisi uir Concedat, non poterit mulier testis esse, alioqui ii si ita generaliter intelligeretur esset falsum, cum etiam im e cationi eo inspecto muli ei testis esse possit c. quoniam, & c.tam literis et t. de testib. Secundo mouentur ex e. rus. g. testes exi. de uer. signia
Huic quoque textui respondet Dec. in praedicta l. 2. Verum eogita si posset hic text. induci, quod immo concludat in criminali causamam cum dicat mulieris testimon 1 una uarium esse, di mutabile utique vr respuere illud in criminali causa, in qua huiusmodi testimonia non odinieruntur, sed debent esse luce ipsa elario a. l. fi. C. de proba.nisi dix Iis, quod haec ratio quoque militat i ure civili, & tamen admittitur in causa criminali eo iure mulieris testimoni si, ut supra diximus. Α ltera est opinio affir- tina, Sc hanc tenet Dec.in l. a. nu. 34. ff. de r g. iur. dc hanc ueriorem puro. Primo quia ubi expresse non est facta dist. retitia in erciuile canonicumque ius, nos eam non debemus induc re.c. I. de no . ope. nun sed nulla probatur costitutione mulierem iure ea nonico prohiberi esse testem in causa criminali,ergo hoc nobis configere non debemus. Secundo potest adduci c. quoniam .dc e. tam literis extra de testib.& licet dicant ibi ciuiliter de criminali causa agi. hoc est diuinaret . Retenta tamen communi opinione , limitabis eam non procedcre, tibi a I ter ueritas inueniri non potest,quia tune etiam mulieris testimonium recipitur, ut ser Dee. ii d. l.
xo Eliaduertas: quia eo eam, quo mulieris testimonium recipitur,semper dicitur esse minoris a Milic ritatis r quam uiri testimonium. Et ideo si ex una parte sit testimo si duoxum uirorta, ex altera i stimoniam duarum mulie Ium detpositius uirorum inspici testantomu,qua m ultei u Abb. Pillum