장음표시 사용
361쪽
ineorponitur sed ponitur in tractatu acquis dom .s. s. sit praver quas personas: sicut igitur incidenter illa haereditatum materia ponitur sub acquis do. tractatu. ita Et est dicendii, incidenter,& haec obligationu materia sub actionu tractatu ponatur arg. l. ia hoc iure. H.de uul.& pii pii. 3c hoe sibi uoluit Imp. in d.*.fi. supra de usu, dc habit . dii ait haee deseruituti b. ulusructu. usu,& habitatione dixisse tu iliciat de haereditatib. aut,&obligationi b. suis locis proponemus i. de haereditatibus sub modis acquirendi d fit a per uniuerti tale de obligationi b. sub actionu tract. sic videmus Ualias obseruauit in legatis,& fidei commissis infra. 3lin. supra per quas perso. Nam cum abi esset in tractatu quo singulae res acquiratur,& de legatis,&fidei csimissis, quibus singi et res
acquiruntu Gesset.tractandum, ait legatorsi , & fidei comi l-soru ius, quo,& ipso iure singulae res uobis acquitiatur, opportunius inferiori loco referemus. & tu de illis non principaliter tractat: sed incide ter sub testorum materia, ut upra de legat. in prin. Et ex his, ut uidetis, pol defendi haec Accurs & recepta eoi calculo continuatio, a Modernoruobiectionibus, qui ita postea hunc titulu continuabat. Res incorporales sunt, quae tangi non pnt, qualia sunt ea,quae in iure consistunt, usus, usi fructus, haereditas,& obligationes,quocunq; contractae.*. i. supra de reb. corpor, & incorp. In praecede lib. titulis dictu est de usu se. usu.& haereditatib. I unc transeamus ad obligationes: & ita isti connectunt praecedentib. hunc titulum nostrum. Ex qua continuati ne constat non recte sentire hic. Petr. de Bellaperi. Nic de Neap.& Fabr. dum dicat qnod supra de reticorp.& Dacori actio enumeratur inter res cor corales : quia obligatio Ibi enumeratur, non actio quae in hoc uolumine non comprehenditur sub rerum tractatu.* fi. supra de iure natu .gent..' & ciui. Haec continuatio ex plurib. Iu dubium reuocari Potest.Primo quia quoties duo ita sunt connexa, ut alterum ab altero commode diuelli non possit, separati in tractari non debent, sed coniunctim. arg F. ita is qui supra de ulus det habit facit. l. eum actum. H.de negoc.gest. l. 1.*.quar us. C. 4s ac te.iure enucle.se tactio non potest commode ab obligatione
362쪽
ratione diuelli: cum no detur actio: nisi adsit debit i , & fieobligatio, insta deact. in prin. Ergo obligatio, & actio debent simul tractari, non sepalati m. nisi substinendo hane Modernorum coni unctione, ict detis, cp licet obligationum
materia sub rerum tract.explicetur, non in actio ab obligatione diuellitur. Na ut tradit Iustin.in d.*.quartus. ea qeod.poene loquuntur,debent in confinio poni. Imp. in conis finio tractus rerum posuit de obligationi b. tu, ex eo, quia de actioni b. mox erat tractaturus. Nec est absurdum sub diuei se tractatu obligationem, atque actionem esse:quemadmodu. n. realtu actioitu matres: quae sunt diata rerum .f. i. infra de actioni b. tractantur sub re tu tractatu .ita et est verisimile,quod tractetur obligatio quael ut Doct. int)mater est actionum persionalium l. licet. s. ea obligatio. st .de procuratori b. statim dicemus. Scdo, & ultimo : quia quemadmoda in digestoru& C. copi latione Copila: ores simul de oblig.& actio.tractauerunt, ita et est uerisimile, q, in hac institutionum compilatione,obligationii ,3c actionu eundem esse voluerunt tractatum, non diuersum.& separatum . nisi dixeris, v diuerso ordine fuerint Compilatores v si in subo dinandis digestorum,& C. titulis, quam institutionum , ut unicuique paret. Constat igitur,ex his quod utraque continuatio pol displitando saltem substineri. Mihi in magis placet c6tinuatio haec posterior, quia negati no possumus absque cauillatione, quin sub tractatu rerii hic coprehedatur obligationum tractatus: ut ex d.f. i. supra de rebus corporalibus,& incorporalibus.& ex d. q.f. stupra de usu& bab .costast. Addunt hic alii alias coatinuationes, quas consulto praetermitto, tum quia facile possunt reprobari: tum etiam Quia hoc nullam affert utilitatem. Et nisi super hoc hodie forsan disputandu esset, tot uerba profecto non effudisie.
ι hac etia gl. t elicitur quod obligatio est mater actio.
nis idem tenet hic Nic. de Neapol. Fab. Arerin .Pore. TOLIent.& alii recentiores communiter. idem tenet etiam glo.
α ibi Salye.in l. 1. in principio Tmandati . flos . in F .sin. infra eodem glos in princ. in verbo superest infra de acti
363쪽
.& ibi Alb. Sc BaHIZde procuratoribus. sc haec conis dam in est communis,& recepta opinio, probatur exl. li. 3. ea obligatio. U. de procuratoribus . na parere proprie matrum. Hinc partus dicituri qui ex matris uero nascir.f. i. supra de ingen. l. anniculus. la prima.*.fin. T. deueris
. arum signific. sed in d.*. ea obligatio dicitur, quod obliga-
, actione parit. ergo obligatio e mater actionis. huic tex. Iondet Gomesius infra de actionibus .in principio.quod
bum, parit, in eo text. non accipitur proprie, & vere: ut
,eat haec fieri generationis similitudo: sed improprie, si- accipitur in l. si bene collocate. T.de usur. ubi pecuniae iras parere dicuntur:& tamen non potest dici quod fiati Ialitudo generationis,cum ex pecuniaaum substantia noantur ulum. Verum haec mihi solutio ex duo b. non pla- . Primo, quia & in d l. si bene collocate uel bum .parit, incit generationis similitudinem. Usurae n. vice fructuum itinent. l. usurae. T. de usu iis . quemadmodum igitur fru-us dfir oriri ex arboribus, ita etiam iuris fictione usuraeir oriri, Jc nasci ex pecunijs. Pr terea esto, quod verborutud, ibi non inducat hanc generationis similitudinem, α roprie accipiatur: non tamen sequitur,quod ita debeat ac ipi in d. s. ea obligatio, quia in dubio non debcmus a uer-aorum proprietate recedete l. non aliter in Irin c. st. de de .egatis 3. Cum igitur huius, uerbi propria lignificatio sit artum significare: Iicet uno altero ut casu aliter positum inueniatur,non debemus ab eius propria significatione re-:edere. Secundo pro hac opinione adducitur hic, a Bello-io textus optimus secun sum eum in L ex placito. C. deerum permutatione. ubi expresse tex.ait. quod sequuta stipulatio ex uerborum obligatione partibus actionem quae-iuit,& sic uidetur innuere, quod actio ex uerborum obli gatione oriatur. Huic textui respondet idem Bellon .instaeod. g.fi.quod contractus.& obligatio idem sunt. Verum cum haec responsio sit contra receptam ab omnibus opinionem immo contra ueritatem ipsam, ut ex diuersitate n 'minum,&ex sequenti. F. infra eod. apetre constat & latius
declarabimus. in d .f.fin. infra ita respondeatis, quod non
364쪽
dicit tex.ex verborum obligatione nasci actione, sed quod istipulatio quaerit stipui Enti actionem ex uerborum obligatione uel mauis ex stipulatu:Scita potes respondete, uel ut 'dicam infra statim. Tertio pro hac opinione adducit glo. in .prin. insta de actionibus . text. infra de uer. ob. in prin. uerb.
obligatio contrahi tur inquit ibi Iustinia. t ex interrostatione, M responsione ex qua . Cue iborum obligatione tu tibi Aecur. interpretaturὶ duae proficiscuntur actiones. Jec Quarto
adde tu text. infra de literarum obligatione, ibi ex ea nasci tui condictio. Quinto & ultimo adae etiam textum optimum in l. si plura delicta .in princ. Teod. pe actionibus de obligation b. ex una obligatione inquit ibi Modestitatis plutes actio ues nascuntur stringitur hic tex. quia propria, de peculiaris uii tus huius dictionis, ex , est significare causani immediatam Sc proximam .l. non dubium. ubi Docto res. C. delegi. Barto .in l. I.3. ex incendio .st.deincend. ruinis& naufrag. cum igitur,dicantur ibi actiones nasci ex obli gatione, ergo obligatio est causa immediata, & proxima actionis, sicut mater filii, id ille textus melius probat opinionem .gi.& coem quam cetieri a Doct. adducti. Verum il- Ii,& praecedentibus, nec nu omnibus,qui possunt in hac materia adduci, responderi pol ex intentione Bellon .hic,quod obligatio ibi pro contractu accipiatur,dc sic quod ex cotractu actiones nascantur: neque hoc absurdu est,quia dc aliaca obligatio pro contractu ponitur: t ut probatur secundit ipsum .in l. creditor. E. de pignor. ubi uerbum obligatur, exponitur,idest contrahitur:& facit lex tau fra ti .proximo .in fis 'i.ibi mutui obligatio. n. non stat in numero. addite uox tex.in l. Labeo lib.i.f. contractum.T.de uer. sig.& tex. melim rem citeris.in l. cum mota in fi. C. de transactio. ubi quoastipulationem appellauerat, statim uerborum obligationadiciti ergo obligatio pro contractu ponitur & ideo quando in dictis legib. dicitur , quod obligatio actionem parit, uel quod ex obligatiove actio nascitur obligationis vox contractum significat. Et si tu dixeris, licet aliquando obligatio pro contractu ponatur,quia tamen eius propria si gnificatio haec non estino debemus in dubio temere a uetaborum
365쪽
borem proprietate recedere argu.l. non aliter. in princi. I. deleg.3. Respondeo quo non est nouim, quod una Iex alia declaret .l non est nouit .sside legib. sed in aliis legibus mox adducendis prosequenti opinione expresse probatur quod
aerio immediate Oritur ex contractu. ut infra tir. i. in prir
& in l. iurisgentium, ita princ .sLde pactis. in sex maleficio. f. i.& in l. actionum. f. actionum .ss de action. & obliga. ergo necessario hanc debemus facere interpretationem , ut obligatio pro contractu exponatur sicut accipitur ind. I. cum mota. cum similib. si pra adductis. Et ex hic constat hanc opinionem nulla niti uel lege uel latione: cui respondeti non possit. Quamobrem Petrus a Bella pert. insta de actio.in prine.& ibi Gomes nu. I s.& nouissime Bellon. hic contrariu sentiunt,quod siquide obligatio non sit mater actioniae & pro hac opinione adducuntur plura. Primo ex Port. hic, quia
filii parenti b. suis similes esse debent. allegat ipse ad hoc
probandii. l. i. s. ius naturale.ff.de iustitia& tu. quae lex hoe commode non probat & ideo alleges. l. ld si nolit.f. qui macipia. T. de aedi. aedi c. F. sitque aut .de reseredariis. l. non suntasEde statu hominum. sed actio non est similis obligationi, cum ipsa sit suris ciuilis. I. 1. f. deinde ex his . f. de Origi. iuris, obligatio uero lit iuri lentium. l. ex hoc iure. ffde iusi&iure.ergo actio non potest esse filia obligationis. Huieroni multipliciter riidetur. primo negando actiones i ur. ciuili introductas esse hoc. n. non est expeditum , & multi cotra risi sentiunt infra de actioni b. in principio. Veru quia contrarium frequentiori calculo est receptum , pol secundo modo responderi, quod licet ut plurimu soleant similes esse parenti b. filii, in proposita tam e materia hoc no procedit.Na obligatio ex cotractu oritur.l. r. in princitio.ff. mada.Id tame cotractus facti est l.cosi. in fi . T. decur. furio.obl. iuris, i. I. supra de rebus corporalibus,de incorporalib. Tereio, & ultimo psit iesponderi ex Port. post Cynum latius tamen,& clarius qua ipse,quod obligatio de qua loquimur non sit iurisgentium simpliciter. nam in procreandeasti ne non interuetiit sola iuri entium obligatio, , sed ciuilis
366쪽
A NaturaIis .n. obligati olei se non est sussciens ad producendam actionem. l. i uri s gentium .s .ixitur nuda. F de pactis. iuncta .l. in ijs. 3. Imperator. st. de sonitioni b. sed utraq; requiritur. & naturalis qui de fungitur uice matris, ciuilis uero uice patris, ut post Bar,& alios Doctores coiter declarat. Aretin. infra eod. in princ. quemadmodum ergo in naturalib. qui nascuntur patris non matris familia sequuntur supra de legi ii. agnat. tutet in fine principii . ita etia in proposito partus iste ex naturali & cmili obligatione ortus non det sequi familiam mat sis, 3c sic naturalis obligationis: sed patris,& sic ciuilis obligationis. ideo non mirus' iuris ei uitis dicantur esse actiones.Secundo adducuntur tituli. F& C.de actionib.&obligationi b. Nam in generatione mater filiam piaecedere debet: ut etia a natura docemur. sed in dictis titu .actio prcponitur obligationi ergo videtur probaris, actio non sit filia obligationis: alioquin dixisset de obligationibus de actionibus. Sed & huic rationi, rndetur, i cu in dictis titulis coniunctim de obligatio nibus,& actionib. tractetur, non est in consideratione quid prius ponatur, uel posterius:inhs . n. quae colunctim nunc nullus est ordo: nec quicqua interest, utrum eorum . prius dicatur, aut scribatur iit ea presse ait textus in l. quida. T. de pecul. leg.& tradunt Doctores in I. r.3. prius. U. de vulse& pupil.& hinc est, quod eum Imperator in hoc Institutionum uolumine de actionibus, Scoblisationibus non coniunctim, sed separatim tractaturus esset, prius de obligatione, ut de matre mox de actione, ut de filia tractauit. Tettio mater,& filia uno, eodemque tempore oriri non possunt. impossibile enim est, ut eiusdem sit temporis filia cuius est mater, sed data obligatione statim nascitur actio. g. Omnis infra de vetb.oblig. ergo obligatio non potest dici mater actionis. Sed &huic rationi respondeas ex intentione Iasi infra de ac t. pri n. quod licet data obligatione detur actio,
secundum ordinem tamen intellectus. qui debet attendi. l. nec enim T. de selut .prius est oblisatio ex contractu orta. l. 2.in pr. ff. manda. mox ex ea nascitur actio.l. si plura. ff.det
367쪽
& calore. Nam calor ex igne oritur, & tamen dato igne, calor statim oritur. Quarto adducitur a Gomesio infra deact. in princ. nu .is quia si veru effet, φ obligatio effer mater actionis: sequeretur Φ posita obligatione, poneretur ex . actio: cum mater, & filia sint correlativa: &posito uno ex
correlativis, ponatu r & alterum. l. fin. C. de indict. uiduit.
toll. l.fi. E. de accepti sed consequens est falsum , ut probabo,eigo& antecedens. Minor probatur: quia simul atque tutor incipit res pupilli administrare obligatur. l. tutor, uel
claurator. R de ad min. tutor& tamen non est orta actio nis finita tutela. l. nisi st. de tui.& ration. distrahe n. & si tu dixeris cum Cy. Alb. de Bar. in d. l. nisi quod orta est actio: sed tamen non potest agi nisi finita tutela. Respondeo, immo no est orta: ut probatur in l. si tutor reip s.fi iunct. l. se. quen. T de tui.& ration .distrahen. Huic rationi, & similibus quae possient facile excogitari: ut in l. si in re. . non om 13 nis. .de pignor. act.t Respondeatis, φ tunc procedit istud
argumentum a correlati uis , cu ambo correllativa sunt in rerum natui a producta, tunc si correlativa sunt posito uno ponitur & alteriim,ante uelo quam in rerum naturam ambo producta sint, non est locus huic argumiento: sicuti probetur in muliere praegnante nam ex quo adhuc non peperit, non potest dici mater: sed in proposto ambo correlatiua actio, & obligatio ante finitam tutelam producta nota sunt, quia actio adhuc non est genita. d.l. nisi . eigo huic argumentationi in proposito locus eme non potest.Τunc. n. procederet, cum orta esset obligatio, orta etia esset actio, α posita obligatione non ponet e tur actio. & ideo obligatio in proposita specie est tanquam mulier praegnans:quet tunc mater dicitur cum adueniente partus tempore peperit. ita ista obligatio, tunc dicitur mater actionis, cum adueniente die finiendae tutelae actionem producit. Quinto parere proprie parentum est, nasci autem filiorum s ut unicuique
compertum est j sed contractus , siue conuentiones actiones parere dicuntur.l.iuristentium. in princ. st de pact. Et go conuentio siue contractas est parens actionis, non obli-
368쪽
gatio. sed tu respondeas huic,& similibus legibus, quae facile possent ad hoc adduci,quod cotractus diar parete,& producere actiones: non quia ipsi uere, & immediate eas producant: sed quia produxerunt obligationes.l. 2. in princ. Tmandati ex quibus postea natae sunt actiones. l. licet. f. ea obligatio. U.de procura. infra de uer . ob. in princ. l. si plura. in prin .ssside act.& obli . causa enim causae dicitur esse cau- . fa causali. l. manum issiones. E. de ita.&iure.& causa saepe pro suo causato ponitur l. hoc iure.f. non potest ubi Cast. ff.de dona. ea quae. C. de accusa' Sexto propria,& peculiaris natura huius dictionis ex. est significare causam immediatam,& proximam. l. eo temvore. in fi .ss de pecul l. non dubium. ubi Doct. C. de legib. 1ed explesse leges dicunt ex contractu nasci actionem , ut probat hic Bellov. per textum infra titii in fi . princi . ibi,&ex eo contractu nascitur actio,&c.& infde mand. in prin. ibi ex eo cotrachii nulla obligatio, nulla actio nascitur. in l. certi condictio. quoniam. ff. si cet t. peta. in l. actionum .F. aes ionum .ss de action & obligatio. & in l. tam ex contra cti bus .ff de iudici js.addite vos .l. ex mal ficij s.f. i.& I.exco tractibus .ff. de adtionibus & oblig. l. unica circa medium. C.si ier. exter i.iuristentium .F.quin immo. s. de pact. eum inn umeris, quae pollent ad hoc adduci. Ergo cau sta immediata , & proxima actionis contractus est : non obligatio. stringitus text. in dicto princi p. infra mandat. quia quoties uerbum aliquod respicit duo, uel plura, debet ea pari- formiter determinare l.quam uis. C. de impuber. l. ia hoc iure. Ede uulga.& pupillar. sed illa uetaba, ex contractu na. scitur, posita in d. pri n. respiciunt tam obligationem, quam actionem. ergo quemadmodum obligatio immediate ex contractu nascitur: ut nemo negat: & probatur iii l. 2. inpii n. E. mandati . ita etiam immediate ea contractu adhio nasci debet.
Lo is & similibus legibus respondetur quod ictio, ex,
in eis no significat causam immedia tam , ted mediatam sicut accipitur.in I. i., ex incendio.Tde incend.ruin. & naasias.& S. igitur liberi uel cu.Lucrium enim,&c. supra per
369쪽
quas permnam, ut siquidem contractus stea usa media in obligatione,cum ex contractu obli alio nascatur .d. G. T. mandati.& si tu dixeris proprietas huius dictionis, ex, est si magnificare cana immediatam: ut tradit Bari in d. f. ex incendio. Quare in dubio non debemus praei m ere. Φ toties hac in proprietate uti volueri ut iurisconsulti arg. l. noaliteron prin. ff.de leg. 3. Respondeo. φ haec dictio sin sub
Giectam materiam intelligi debetist modo mediatam, mo' do immedia tam cam significet. Doctores in auth. ex causa. C. de lib. prael. Subiecta autem materia in proposito exiet ut mediatam,& remotam causa significet . Nam eumine inde sint leges expresse dicentes ex contractu uasti actionem,& ex obligatione. ut infra de uer.'b. in princ. ML plura .sfide actio.& ob.& proximi Or actioni sit obligatio.
Quam contractus, cti ex eo oriatur obligatio d. l.2. R. man.
secessario dicendum est , quod in illis legibus , in quibus actio dicitur oriri ex contractu, dictio,er, significet causam
mediatam, ut eX contractu nascatur actio, media tam eo ligatione, cum ex contractu nascatur Obligatio .d.l. 2. quae
actionem parita. licet. . ea obligatio. U. de procur. & ex bis constat, quo potest dispuondo utraque opinio desentari. Eoo tamen in pro posta 'one putarem. t Doctores non recte sentire dum actionem & obligationem matri,si li qui per anta Haec niaequiperatio nullo modo c5 uenit: quod haeriobatur concludendi hi fallor ratione. Nam si uerum el-set,quod obligatio haberet se ad actionem , ut mater. lete ad filiam habet. sequeretur, quod deficiente obligatione non deficeret actio in substantia: deficiente. n. matre uel ambobus parentibus, non deficiunt necessario lilit in lubstantia ut est luce ipsa clarius, sed contrahens est talium, quia dcfici cnte obligatione, deficit actio in substantia. cum
sit ius persequendi Iti iudicio. quod sbi debetur: ut infra
de act. in prine.& se cessante debito cesset actio: ergo fata sum est etiam antecedens, quod obligatio actionis materdicatur. Et ideo dicerem obligationem esse cautam mate
370쪽
De Obligationibus. I coax hic succedit i necessaria inspectio quae nam sit ista
obligatio quae est causa actionsi . Vtrum sit sola ciuilis,an etiam naturalis, Sc ciuilis simul iuncta λ Doct. eo iter hic, Are. infra in prima gi.&alij int .cum quis post Ba r. ibi. C. st , S me igi)o.m l. r. ff. de condi. indebi. Ia ad alij insta, de aci. in pri n. de alibi Doct.passim uidentur sentire , quod utraque obligatio ad producendam actionem ex iratur, Mnaturalis quidem fungatur uice matris, Ciuilis uero uice patri sint post Bar. Sc alios declarat Are. infra in prima illo probatur. Et primo quod naturalis sola per se non si sussiciens: quia ex pacto nudo naturalis oritur obligatio l. inris. Amp. it. de sol. sed ex pacto nudo nulla nascitur actio. . Iur1lgentium . . agitur nuda. Ede pac. ergo ex naturali obligatione actio non oritur. Et si tu dixeris utique ex pacto nudo qnque actio oritur, ut tradunt g .Sc scribentes in d. F. igitur nuda. R espondeo, si, tunc est cum pactum nudum uel lege, vel iure praetorio adiuuatur: quo casu adest et ciuilis obligatio ex Illa approbatione legis. iuxta s.legitima. T. ae pae. Quod et Iolaciuilis per se actionem pioducere ne .
ueat probatur. quia actio sine debito esse non potest in-tia de act. in princ. sed id quod ciuiliter tin debetur, deberi non dicitur. debita n. iuribus non est pecunia, quae ciuilitetim debetur. l. 3. 3. l. f. de consti. pecunia: ergo ex ciuili debia; to& sic ex ciuili obligatione actio no proficiscitur. 1 Huic in rationi potest responder m indebita iuribus dicatur νecunia: quae ciuiliter tin debetur in d. l. s. r. respectu exactionis non respectu oitus actionis , qtita nihilominus illud ciuile tantum debitum producit actionem, ut probaralle idem tex. dum ait .debitum illud civile non deleri iure praetorio propter exceptionem z sed exceptio praesuppo,
nil actionem,cum si actionis exclusio. l. a. E. de excerier go actio ibi orta erat. Quidam tamen,ut Faber. infra eo. inpran.& Iac. ab Are. infra de act. in princi p.& Albe .ini. I. in prin. η.de act. dc obl.dicunt φ immo ac sola ei uilis, & sola naturalis potest actionem producere. Immo dicebat Fab. a. an cotractib. iuris entium solii nascebatur actio ex na-