장음표시 사용
391쪽
ciuili comprobatae:& sie in ciuili ibi, diuisa inest et natu
ratis obligatio. quod uero insit praetolis obligationibus si na ut iuncta obligatio probatur,& primo de naturali, quia ubi t. naturalis, aequitas ad aliquem obligandum , ubi dradesse naturalis obligatio: ut post Bar. declarant Doct. in
l. i. st de condi. inde b. in Hulianus. eo. tit. sed praetor. equita tem semper praeoculis hel. l. iuod si Ephesi. m. de eo quod cer. loc .ergo quotiescunque pr. aetor aliquem obligas, is drnaturaliter Obligatus, cp ct infit ciuilis probatur: quia quoties ius ciuile profertur respectu iuris naturalis, uel gentium, iuris ciuilis appellatione omne aliud ius continetur, quod non sitius naturale, uel gentium ut postgl. declarant omnes in f ius autem ciuile supra de iure natur. sed ciuile ius,in proposito. profertur resuectu naturalis, uel gentium quia quaerimus de ciuili x naturali obligatione ergo iuris ciuilis appellatione ius praetorium comprehenditur: & sicca, quae ex praetoriis dispositionibus oritur obligatio, ciuilis dicitur. quoties habemus respectum ad naturalem obligationem.Tunc igitur formatum supra argumentum concluderet, cum diceremus hic definiri naturalem obligationem per se. Tunc enim ex quo esse omissa in diuisionem,
uitiosa esset diuisio, sed cum dicamus eam definiri non pse, sed simul iunctam cum ciuili, quando postea ponitur diuisio, in unaquaque specie adest naturalis, & ciuilis simul iuncta obligatio, cum genus insit in qualibet specie, i. si ga
. earum. Mnter emptum. n. de leg. 3.
Tertio adducitur, quia q saut de rei definitae substatia dicuntur etiam esse de definitione S contra: quae no sunt de
substantia , non sunt de definitione : cum definitio debeat rei substantiam per essentialia explicare. A rist. in 6. TOpi. Boer. in et . ni.& ibi Moder in l. omisis definitio .st. de regia. iur. sed de substantia ciuilis obligationis non est secum habere naturalem obligationem ut sit imis uinculum quo necessitate astringi in ur alicuius soluendae rei, ut probabo, ergo uon est et de ipsa definitione. Minor probatur, quia . qui dolo uel metu contraxit, di essica citer obligatus. & ex eo contractu efficax oritur obligatio, & actio: ut infra de
392쪽
exceptio. in prin.& is ciuiliter tantum obligatus dicitur, ut in d. princi p. no natiualiter: cum ea, qtue metu ui,dolo uesiunt sita te naturali rata no habeatur. l. i.3. i. st. de doli exces pilo. Huic etiam rationi respondet utiquod uiamo ex contractu metu, dolo ue celebrato utraque oriatur obligatio ciuilis Sc naturalis, ut Doct. frequentiori calculo concludunt in l. i. ff. de condit. inde b.& tradit Are. in dicto prin. infra de exceptio. in glo. in uer .essicax.& quod adsit naturalis probatur quia ex consensu ut neminem latet naturalis oritur
obligatio , sed qui dolo uel metu inductus contrahit: consentire cotractui dicitur l. si mulier. f. si metu i l .ij.st. de eo
quod met. causa. ergo ex cotractu etiam dolo, uel metu initio naturalis oritur Obligatio. non obstat. d. l. I. T. de excep.
dol. quia no loquitur respectu natiuitatis obligationis, sed respectu exactionis, quia datur postea contrahendi exceptio a praetore. Quarto, pro hac opinione potest adduci. quia si ci ut iis, & naturalis obligatio simul lucta requireretur ad costitu edum uinculum: quo necessitate astringimur alicuius soluendae rei, secuitu nostrae Ciuitatis tuta: sequeretur, quod deficiente naturali obligatione, deficeret uin culti istud quoties enim duae causta ad effectu aliquem producendum iunguntur, alte iacessante cessat effectus ill e. c. quoniam frequenter,f. porro.& ibi Panormit. in fin. iuncto g. sin autem extra ut lit. non cotestat. Barto. in extra uag ad reprimen. in uerb ne eorum absentia: quoties enim duo requirutur ad actu, leficiete altero cessat actus .l fin. f. ait lex.
ff. de diuort.l. si quis ita stipulatus. Sc ibi Ba to. E. de uerbis obl. sed conseques est falsum, ut probabo, ergo& antecedes. Minor probatur quia pacto naturalis tollitur obligatio.Lstichum .gnaturalis. T. de solution .Sed si is qui ciuiliter, de
naturaliter obligatum debitorem habeat, pactum cum eo inierit,ue amplius debitu petatur, potest nihilominus ex civili sola obligatione. quae post pactum re in an sit. reru couenire, ut solvat. l. si unus.* pactus ne reteret. E. de pactis.
ergo deficiete naturali obligatione agi potest ex ciuili di debitum exigi. Et si tu d xeris ex eo ciuilem solam producere actionem, quia fuit i uncta naturalis,pp naturalis obliga-
393쪽
tionis reliquias hoc ei conceditur. argu .l. eum filius.*.ha res. E. deleg. 3. l .etsi unus. seruus. si .de quaest. Respondeo, quod tunc ob reliquias pristinae causae effectus non cessat, cum lex specialiter.& nominatim id exprimit, si uero non exprimatur. cellante ca, licet supersint reliquiae, ce sint effe
ctus ut ait Roman. in l. 2. i. fin. col. ultima. uersi. ulterius m
quatit. T de donat.& ibi Imol. col. r. versi. item adde inquatum, etc. Tira queli. in tractatu de causa cessante. in I 6.limit. in fi .et probatur in l. ultima. E. unde liberi. ubi si fimisse arrogandum dederit, non poteri peteret bon. po T. contrata b. patris,licet supersit adhuc reliquiae filiationis, ut ita loctuat naturalis. l. tutelas. .de capit. dimin. eum similibus, sed in casu nostr o lex specialiter, & nominatim non dicit ciuile solam obligationem producere actione ob reliquias pristinae obligationis naturalis. ergo dicendum est,quod licet supersint reliquiae illae, quod omnino non admitte iem: ex illis tamen non inducitur actio, sed ex sola ciuili obliga tione. Ite si tu dixeris, licet ciuilis ista obligatio actionc pIodncat, ex hoc tame non pol dici comprehendit sub hac definitione: quia definitur nicilla obligatio:qiue est iu 'ris uinculu: quo necessitate, Scc.et utique hac ciuili obligatione non astringimus rem aliquem soluere. quis si propona-u actio, competit pacti conuenti exeeptio: et sic impeditur essectus ille exigendi .d. . nactus ne peteret. & l. .3. ibidem: in fin .sfad exhibe n. Respondeo & nunc remouetur fundamentum quo innititur communis opinio j quod lin definitione debet poni substantia rei definitar, nec debent accidentia considerari: ut not. in l. omnis definitio.T
de regulis iur. eum definitio s ut ait Philosophiis j demonstret quod quid sit, et probatur in definitione matrimonii, ruta matrimonium est maris et s mine coniugatio indiuiuam ultae consuetudinem contines supra de patria potestat. in prIn. et tamen matrimonium separari potest toto titulo. ff.de diuort.et sic in ea definitione non habetur respectus ad illud accidens separationis: sed in proposito. quod obiiciatur actionis exceptio,est accidens, ut pater lippis, et tonsoribus,ergo non debet esse in consideratione circadia ἀ
394쪽
definitionem : quia antequam obijciatur exceptio, efficax est & obligatio,& adtio. 3.praeterea infra de exceptionibus: quare tu respondeas, quod immo in d.*. pactus ne peteret sola ciuilis non producit actionem, sed adest etiam naturalis obligatio, ut infra dicam. Ego in hac quaestione cum coimum opinione pertranseo, quod hie non definiatur sola ciuilis obliga tio, sed utraque simul iuncta. Moveor hac ratione: quia nulla ciuilis obligatio pse inueniri potest quae noli abeat lucta etiam naturalem probatur quia naturalis obligatio oritur ex ouauis imis gent. despositione , ut post Bar. declarant ceteri in i 1 st. de condit. indeb. ec in l. Iulianus. Teo. tit. sed iuregentium maioribus,&p: incipibus obedire tenemur. l. ueluti . ff. de instit.& iurisi enim principi non obedietit morte moriatur, dicit sacra pagina: ergo ad
id obseruandum quod ius ciuile praecepit:& sic a principibus. 3c maioribus nostris fuit introductum : naturaliter obligati sumus: quare ciuilis obligatio nu quam poterit esse sine naturali, sea hic natu talis per se non definitur: ut facile ex illis uel bis colligitur secundum nostret Ciuitatis iura.
iuxt. l .cum amplius. g. is ne tura debet. E. de reg. iur . ergo aicendum est, quod utraque simul iuncta obligatio deliniatur: duni ciuilis absque naturali esse nequeat. In eadem stlo .ibi, ut patet in literarum,&c. Habes,quoalia contractu literarum ante biennium naturalis latum nocivilis obligatio orta est: ita ait gi.& Lequuntur Doct.c muniter hic,&alibi praesertim. r. l. cum quis. C de iurisac fac ignor.& in . I. E. de condat .inde uerum quia doct. circa
illud uarii sunt,& in nonnullis non recte sentiunt: ideo facilioris intellectus causa hoc in tres diuidem usqucstiones; prima erit nu quid ante bienium nata sit obligatio aliqua. secunda dato, quod nata sit. nunquid illa naturalis sit Te tia,& ultima nunquid sit etiam ciuilis.' Circal primam quaestone, duae sunt principales opinionitanes prima est quod nulla nata sit obligatio,&Iac tenuer ut Iacob. ab Are.&alii Vltra motani exceptio Pet. Gui. de Cutenent etiam O ld.et . n. ind. l. cum qui s. de refert Alb., ii l. nunc uidendum. subnu. 3. T de condit. inde b. ad idea
395쪽
tenendum mouentur ex pluribus. Primo ex eontractu nullo, nulla potest otiri obligatio. arg. l. non dubium. C. de legibus: sed nullus est hic mutui co tractus . cum res ipsa. i. pe. cunia actualiter non in te rce iIerit: ut exigitur: ut infra tit. I. in prin.& ff. si .cert. pet.l. 2. in prin. & per totam .l ergo ex eo nulla potoriri obligatio. Sed huic rationi facile respondetur,quod nos non loquimur de contractu mutui: qui sine actuali pecuniae traditione non pol explicari: sed de contractu literarum. ad cuius essentiam nulla actualis pectini traditio exigitur: sed sola scriptura, ut in f de lit. cibi.& hoc uoluit hic Pori .dum ait nos de mutuo ciuili loqui, qua uis Toll. eum non intelligens reprehendat. Secundo ex contractu conditionali ante conditionis aduentum obligatio non oritur. l. cedere diem .ssi de uerb. sig. sed in hac confensione fateor me este debitoreTitii ad centa, uel fateor me accepisse, mutuo a Titio centu, inest tacita conditio, si illa
tequam illa centu num etentui:& sic antequa conditio illa impleatur,obligatio aliqua oriri no potest. Huic rationi respodet hic. Port. veru quia eius solutio reprobatur ab aliis communiter ex not. per doct. in I. non quia .ff. de pact. Ideo tu ea omissa ita cum Bello. respondeas negado in contractu literatu ante biennisi inesse hane tacita conditione. non . n. fateor me accepisse pecunia, si numerabitur, ut doc. uolui, sed ut numeretur,& sic haec obligatio tacitum potius modum, quam coditionem habet: modus autem natiuitati obligationis non est impedimento. l. i.& Σ.& ibi Castr.declarat. C. de his qui sub mo. Nec obstat d. l. fi. de no nu .pec.
quia non dicit tex. in hac obligatione hane qua sibi somniant, tacita conditione inesser sed quod & si super talibus
ecfessionibus appositum sit iuramentum, ea tu non n um.
pec.exceptio non negatur non quia i ut ibi glo. ait insit illa tacita conditio, sed qnia iura metu super aliquo actu interpositu illius actus natura sequitur. l. sed si posses ri . . item , si iurauero. fl. de iureiu. c.quemadmodum & ibi Ahb extraeo. tit.de iureiur. qnodantem non in si illa conditio, probatur,quia si veru esset, sequeretur,quod obligatio no niti sequuta
396쪽
quuta numeratione sequeretur, cu conditio debeat impleri in forma specifica. l. qui hqre.& l. metitus .ffde conditio.&demonst. Sed consequens est falsu in: quia omnes admittunt,quod post biennium etia non sequuta numeratione nascatur obligatio infra de liter.obli. ergo falsum etiam est antecedens. Tertio ex sola scriptura nulla inducitur oblita licet inducta probetur. l. publia .g. si . si depositi. sed hic sitia
scriptura interuehit sine numeratione aliqua , ergo ex ea
nulla induci potest obligatio. Huic rationi omissis docto. solutionibus,qitae facile euitari possunt, potes respondere
ex intentione Ore r. hic,quod tunc scriptura no inducit obligationem, cuna simplex est,& in uim contractus non tra- sit, si uero in uina contractus transeat: tunc ex ea inducitur
obligatio. ζ quidam. z. de constit pec. sed in proposito barcscriptura ita sit in uim contractus: qui literaru dicitur.f. h. infra eo. ins delit. oblig. per tollergo non miru si obligationem inducit, uel et potes respondcre, o nec nos dicimus cx ea scriptura nasci obligationem sed quod obligatio nascitur ex illo contractu, ex illa conuentione, ad cuius persectione literarintcrcesseriit. Quarto adducitur. l. pec. ff. si cer. set.& l. pen. T. qua: res pig. oblig. pos. His legibus dupliciter potest resipodeli, primo ex in letione Do s.ct, ante numer tionem non est astrictus, uel obligatus esicctualiter pP non numeratae pecuniae exceptione, qua habet: sed tamen obligatus dicitur, is enim qui exccptionem habet ad remouendum actorem obligatus non dicitur. l. uel obligatus .f.obligatu . . de lib. cau. Vel secundo potes respondere, quod di
uersa est species dictarum legii a specie nostra. quareax illis illatio neri non debet. arg. l. Papinianus exuli. f. de mi noribus. nam in d. l. qui pecuniam, promiserat quis pecuniam creditam se accepturum, quaerebatur nunquid ex hac
stipulatione posset ad pecuniam recipiendam cogi .Rt spondet I urecon C in su a potestate permissorem debere ne acci Idendo se creditori futuro astringat ,& haec est uera illius
. species: ut ex eo confar, quod appellat creditore futurum eum: qui pecuniam numeratus erar, alioquin esset pr se screditor in casu nostio, cum actione habeat: secun cum comunem
397쪽
munem opi. 3c ita ci debet intelligi. l. pe. q. quae res pigno. oblis ros. ut colligi uidetur,& suaderi, ex l. I. in fi . & l. potior. st qui pol. in pig. hab. Quinto adducitur rexr. insta deliterarum oblig. in princ. ubi Impera.ait quod hodie dum
quaeri non potest. l. luando amplius non habet non nume. pec . exceptionem scriptor scii plura obligatur: & ex ea nascitur c6ductio, si igitur cessante exceptione, & sic post bienium scriptura obligatur . eigo non erat Obligatus ante. Huic rom respondent oes.quod tex. non loquitur de natiuitate obligationis, sed de effectu:& sic uult dicere , suo lante biennium non erat efficaciter obligatus is, qui spe suturae numerationis sedebitorem scripsit, ps exceptionem non numeratae pecuniae cluin . exceptione repelli potest, reu obligatum tire non dr. licet reuera sit obligatus. l. uel obligatus. 3.obi: gatum. f. de lib. can. sed elapso biennio ex quo expirat exceptio, tunc debitor efficaciter obligatus dicitur: Se hoe sibi uoluit text. ille probatur tum quia ratio, qua inouetur tex. ad dicendum eo tempore scriptorem obligari. est, quia itinc sublatam est non numeratae pecuniar excepti O, quae ro exactionem debiri, non obligationis natiuitatem respicit, tum et,quia uult te T. eodem tempore obligari scriptorem,& nasci actionem:& th actio ante biennium nata erat, licet per exceptionem infringeretur: que-
admodum igitur natiuitas actionis ibi intelligitur resipe- mi essicaciat,& exactionis, ita ci debet intelligi natiuitas obligationis ai g. l. iam hoc iure. U. de uulg.& pupi. Et si tu diuris. non uidetur quod ille text. possit intelligi de exactione, ex quo dicit reum promittendi tunc obligari, cum elapsum est biennium & sie ad obligationem tir respectiis non ad exactionem. Respondeo ex intentione Belloni hic quod non est nouum iura dicere hodie aliquem obligari. cu efficaciter astrictus est, licet an te fui siet obligatus. sed inefficaciter, probatur sim eum: quia in obligatione in die est nata utraque obligatio. l. cedere diem. T. de uer. sigm.&dies sola exactionem:& solutionem impedit. l. centesimis.&l .eum qui calendis.& ibi gl. in uerb.debeatur. E. de ueri obliga. x tamen lex debitorem ante diem adueniente die
398쪽
oblitari dicit.3. eo tinuus .f. cu ita. T. de uel b. obli . hoc est adueniete die efficaciter obligatur. cu ante inestica citer esset obligatus: sic etiam in pio posito debet intelligi text. ins . delit. oblig. Sexto potest adduci text. in I. neque. C. de copesar. ubi respondet Alex.Imper. quod scriptura, qua cautum est accepta ea esse. quae negas ti adita, obligare te contra fidem ueritatis no potule. Huic quoque textui respondeas, quod loquimur respectu exactionis, & efficacis obligationis: ex quo enim copetit non numeratae pecuniae exceptio, dicit uxiste non obligatus: argum. l. uel obli Satus . . obligatum. T. de lib.cau, quod hoc uerum sit. probatur ex ratione : qua Ibi text. afrc quae exactionem respicit non enim I inquit textus prius exolui quod debere te constiterit:aequum est,
quam petitioni mutuae responsum fuerit. Septimo fideiussor, ita demum accipi potest, si sit obligatio, cui applicetur. l.fidei uuor. F. si deiussior accipi. T. de fideiuss. infra eod. in princ. sed ante biennium potest accipi fideiussor in Loc li
terarum Conrra et v. l. tum mandatori.& l .pen. C. de nou nu
me.pecu. ergo ante biennia adest obligatio. cui applicetur 1ideiussor. Verum & huic fundamento respondetur, qu sidside iustor accedit futurae obligationi. Fidei uilor enim Mpraecedere obligationem. & sequi potest. 3. fideiussor insta. tW ό nou quemadm 'diim .ffide iudi . Nec dicas eum Fab. Infra de trier. obli . mihi col. x. quod non obligaretur Jς ς ς ζx obligationi. l. fideiusser antequam. I. den .eiul. quin re: pondeo eum non obligari. A ltera est opin. frequen tiori calculo recepra, q uod i almo ex hoc sterarum coluractu antc biennium Obligatio orta sit. de hanc teneue passim glo.& docto. omnes exceptis quibusdam Vltramon inul S, quorum supra meminimus. Probatur primo. qui ille potest eon dicere liberatione ἐμ qui obligatus est priuatio Π- praesupponit habitum. l. decem. Ede uel b.oblig. l. mauu missiones. ff. de instit.& iur. sed qui spe futurae numerationis sedebitorem alicuius scripsit. intra biennium liberationem condicere potest. l. si ex cautione.& l. si quasi. C. de non nu me. secv.l. si cum exiguam. C. de condi ob cau. dat. ergo aute biennium obligatus est. His legibus polletis respondς ς
399쪽
non mirum esse,quod ibi ante biennium condicitur. libe-atirorquia non fuit celebiatus co tractus literarum:de quo ceri mus, sed stipulatio. in qua non est dubium ante biennium natam este obligationem:& actionem. ut innuit Imper. insa de litera rum obli . in princ. & quod de coi tracta stipulationis.ll.illae loquantur, probatur ex uerbo cautionis ouod licet significci promi ilionem nudam a pignore , &fideiussore, non tamen significat promissionem nudam astipulatione, sancimus. tibi pl.& does C. de Dei b. fg. Secundo qui actionem contra se habet, obligatus esse dicitur, caactio ea obligatione proficiscatur.l.licet. f. ea obligatio .st.
de proc. insa de uerb oblig. in prin.&diximus latiis me supra eod. inrub. sed is, qui ire futurae numerationis scripsit se debitorem ante biennin m actionem contia se habet eroo obligatus esse dicitur. Minor probatur quia exceptio actionem prae lupponit: cum si actionis exclusio. l. i. st. de excep. sed is,qui spe futurae numerationis se debitorem scripsit, exceptionem non num .pecu. ante biennium habet, ut infra de lite. oblig. in prin .ergo contra se habet actionem , quam ex ea exceptione infringit. Sed huie rationi potest responderi nega indo. quod omnis exceptio actione praesupponat: cum aliquando detur contra intentionem tantum
nulla praesupposita actione. ut d.l. I. in pr. de except. & ibi
nota. Bart. in i qui te debere st.de condi. ob causam , quare quando dici tui dati exceptionem non numeratae pecuniae dicendum est, quod illa exceptio non sit exclusoria actionis. sed intentionis tantum. Et si tu dixeris ista exceptio intentionis,& facti improprie dicitur exceptio: in dubio autem uel ba debent proprie accipi. l. non aliter. in principio.
de leg. 3. Respondeo . quod ita debet accipi necessario in
casu nostro. cum ante bienni um nata adhuc non sit actior
ut est text.expressus infra de liter. oblig. in princ. Tertio adducitur , quia quot es contractus: habet debitam sormam .etiam si fit iniustus nihilominus cati satur obligatio, ut probatur in contractu dolo, uel mctu initio. infra de exceptio. in plinc. sed hic literarum contractus habet debitam formam ante biennium. eigo ex eo obligatio nasci debent.
400쪽
debet. Huic quoque rationi respondeas negando minore quia rus ciuile non admitti hunc contra flam, nisi post bienium, ut in se a deliter.obli. in prine. uarto expromissione obligatio nascitur. l. I. st . de pae .l. i in prin. T. de consti. pecu. sed is, qui confitetur se recepisse mutuam pecuniam,
tacite vr promittere eam reddere. l. cum quid. Esi cer. petieigo ex illa consessione obligari dicitur. Sed & huic rationi respondeas, quod tunc inest illa tacita promissio. cum negotium contractii tenet : s uero negocium non teneat, ut est in proposito linuro ante bienniu, illa quoq; tacita Fmissio non dicitur tenere. Ouinto cessatio implementi no impedit ortum obligationis. l. Iulianus. i. Osferri. si de aeLem p. sed hic confitctur se debitore, spe futurae enumerationis. ergo licet cesset implementii numerationis, non debet impediri ortus obligationis Sed & huic respondeas, quod tunc cessatio implementi non impedit corum obliga tionis, cum contractus ab initio habuit formam suam, & coaprobationem a iii re ciuili, ut emptio. stipulatio , & similescCntrae iis; hic ariliterarum'on tramis non het comprobatione a itire ciuili ab initio, sed post biennisi tira insta delite.obli. Sexto,quia quemadmodu promi illo facta sine ea
obligat mnem producit. l. 1.f. circa. f se excep. dol. ita etiaista promissio debet obligatione producete, licet eius causa non sit actum producta. Hoc simile ex praecedenti b. remouetur responsioni b. quod ex eo ex stipulatione sine caoritur obligatio: quia stipulatio habet formam suam & caprobationem iuris, sed non ita est in contractu traria, quia non habet formam suam& non admittitur a iure ante biennium;& i fleo post biennium, licet ca ad acta non fuerit producta nihilominus ex eo obligatio nascetur. qa tuecontractus iste a iure admittitur, ut infra de liter. oblig. in
tio. Septimo adducitur.*. idem iuris ncto. . prae ed. in i a.de exced nam in eo tex. dicitur idem it, ris elle in eo, qspe futurae numerationis promisit: quod est in eo qui dolo uel metu inductus spopondit, sed is, qui dolo, uel metu inductus spopondit obligatus est, ut ait tex. infra de exco. in
prin .ergo obligatus cst ct is: qui spe suturae numerationis