장음표시 사용
471쪽
hane tenuit Gul i. de Cun. Zar. Ias & alii. doct. communiteE ini. ex hoc iure. m de iust.& iur. & sequitur etiam Are. in s. ius autem gentium. in ilia. iupra de iure natur. gent.&ciui I. mouetur soluin per text. in l. apud Iulianum. f. si si qui b. cau. in poss. eatur iuncta. l. i. cum g l. T de acquir. recido. nam per aditionem haereditatis quasi contrahitur. l. M. si sed aditio haereditatis est iuris ciuilis. di. i. iuncta glo .ss de acquiri Ter. do. ergo quas contractus iuris est ciuilis:&sic obligario, qu* inde oritur ciuilis est, non naturalis. Vcrum huic Iationi, lieci non respondeant doct. porcst tamen responderi, quod licet quasi contratus sit i uri s ciuilis et ex hoc tamen nos equitur, quod ex eo non possit oriri naturalis obligatio: Nastipulatio quoque est iuris ciuili f., de constituta infra de aptio l. i. m. locati.& tamen ex ea ciuilis, & naturalis obligatio oritur: ut passim tradunt doct. & probatur in l. i f. si quisita. inde uerb. ob. Altera. igitur cst opinio , quod immo ex quasi contractu naturalis oriatur obligatio.& hanc opinione tenuit Claud. de Seysel.in d. l. ex hoc i ure .ss. de iustitia detur. dc Tollent. in s. ius autem gentium supra de iur. na. αRaec uera est.probatur primo,quia ex quasi contractu actio datur, ut tot. tit. infra de oblig. quς ex quasi cotractu: ad producenda at actionem, de ciuilis. & naturalis requiritur obligatio. scdo adducitur tex. hic noster, ut supra inductus. Tertio,& ultimo, quia si diligenter cosiderabimus omnes quasi
contractus, quia enumerantur in titu. in se. de obli . quae ex quali contractu. cognoscemus ex olbus oriri naturalem obligationem: ut in contractu negotiorum gestorum, oritur
enim ibi obligatio ea ratione, quia naturalis aequitas suadet
ne nem cum aliena iactura locupletari. l. nam hoz natura. n. de condit. in leb. & hac eadem ratione oritur ex quasi contra cru tutelae. Item in quasi contractu aditionis haereditatis oritur naturalis obligatio ex consensu adeundo. n. haere 'res uidetur eo sentire uelle se oneribus haereditariis irretitum profiteri Quid dicam de eo, Qui ignoranter debitum solvi rὸcum ter t. de hoc sit apertus in l. indebiti. n. de cond inde b.& doct. non inficientur:& in summa si quem uμ quasi contractum considerabis. semper inuenies in eo
472쪽
nainralem quandam aequitate in . ex qua postea naturalis oritur obligatio, iuxta no. per Do et in l. i. f de condit. inde-bi. non . n. ex solo consensu naturalis ori tur i, bigatio, sed ex qua uis naturali aequi tate: ut aeclarant Bar.& alii in I.i.& in l. lulianus .m de condit. inde b.
3 Tertiat est quaestio, quid in maleficiis nunquid ex illis
nascatur naturalis obligatio & glo quidem in ius autem 'gentium supra de i ure nar. quam dicunt approbare Alb. ini si tibi. f. de pig. sc. de pact licet hoe mihi non gicat. Albe. iii id et ar Innuete . quod ex malescitet non oriatur naturalis haec obliguio: sed tamen contrarium uerus est . ut tenene
Doct. communiter Bar. Ba Castren .las in d l. ex hoc iure,ff. de iust.& iur. Aie Part. Tollent.& alii in d s. ius autem gentium supra de iure natur. Dec. in c. ii. in v j .col. in primalech. de consti . Gom. infra de actio. g. i. nu. ii. & hoc uerissi. mn m est: ut probatur pii mo ex textu nostro, ut supra inductio quando probatur ex l. i. g. de furtis. ubi surtum lege naturali prohibitum esse dicitur. de si e delicta iure naturali su ut prohibita. facit l. bona fides. g. depositi. tertio ,& ulti. mo probatur,quia ex consensu naturalis oritur obligatis adeo, ut ubi est colensus. ibi sit naturalis obligatio l. in prin. ff. de conitit. pec.l. stichu 3. naturalis. T. de solutio. sed de .linquens peti ae perpetrato delicto impositet uidetur consentire. l. Imperatores ff. de iure si cnbi de delinquente loquens inquit tex. ipse, te huic poenae subdidisti ergo ex delicto na
turalis oritur obligatio, & ita est transeundu . Limitant in hoc Doct. non procedere quoad ueram poenam: quia eo respectu naturalis ex delicto non oritur obligatio, Si ita ait Bal. Fulg.δc Ias in da. ex hoe iure. Mates. not. xlvii l. Contrarium tamen tenuit Claud.de Seyse. in d. l.ex hoc iure. num. lxxxvii. Et hoc uerius est ira fallor in primo quia in hac quoque causa uiget ratio consensus, quam supra consideraui; nius. si enim delinquens pqnae perpetrato delicto impositae contentire dicitur. l. l. Imperatores. ergo etiam quo ad poenam adest consensus, & per conseques naturalis obligatio λsecundo,& ultimo , quia naturalis obligatio oritur non solum ex consensu, sed ex qua uis naturali ratione, uel aequi inte
473쪽
tate: ut post Bard declarat Uinin l. i.&ini. Iulianus, fi de condi. indeb.& diximus supra in rub. sed aequitas nainret sigdictat delicta puniri l .ita uulneratus. ad legem Aquili. si areo. f.quod uulgo. T de fideiu Cl. bona fides. in prin. q. d po-- s .ergo etiam quoad poenam naturalis obligatio oritur: dcita ego tenetem. O. Quarta & ultima est quaestio in qnasi maleficio, nu quid
etiam ex eo nascatur naturalis obligati of& in hac qucestione duae sunt principales opiniones. Prima est, quod ex quasi delicto uon naturalis, sed ciuilis tantum oriatur obligatio& hanc tenent glos. Fab Pori. Aret. &alij communiter in 3 ius autem supra de iure nat. Eandem etiam opinionem sequuntur Bar. Bald. Iaso.& aliis omnes fere in l. ex hoc iure. T.de iust.& iur. Mouentur citum hac ratione, quia aequitas rivi ei lium Don dictat quem ex alieno facto teneri. l.
sancimus.C.deprenis. sed is,qui obligatur ex quasi delicto. Ieu maleficio ex alieno facto obligatur, ut isti dicunt: ergo i iii i uentium aequitate non obligatur. Haee ratio ni fallor falsa est poenitus:quia si recte considerabis omnia quasi maleficia enumerata infra in tit. de oblig.quae ex quasi malesiis inuenies ea pro maiori parte ex facto proprio, non ex alie No oriri: ut patet in iudice, qui steti litem suam: nam is utique ex facto suo obligatur: ut in prin. illius tit. & ideo non est uerum , quod isti die unt,qudd oriatur ex facto alieno.
Quale altera est opin . Q immo x ex quas maleficio nasca- tu i alis obligatio , & hanc opinionem sequutus fuit
Ca stren Lin repetit. l. ex hoe iurein ii. 31 ff. de luit it & iur. Scuidetur etiam sequi Tollent. in d.3. ius autem gentium. αhaec opinio uetior est Probatur primo, quia ubi adest natar aequitas ibi adest naturalis obligatio. Bar. α& aliI Ind. l.& in d. l. Iulianiis T. de condi. in den. sed in quouis quasi maleficio adest naturalis aequitas saltem eae ut superiorum legibus pareamus. iuxta.l. ueluti .ffde iustiti & tu. ergo in quo uis quasi maleficio adest naturalis ob igatio. M ita dicebat Castreus Secundo.& ultimo si ieet Doct. non anam aduertant est tebc expressus pro hac opinione in , no-ἷtro. Nam dicitur in eo. quod obligatio ex quasi maleficio
474쪽
est species obligationis hic definitae. haec. n. obligario hie diis
uiditur. ut omnes admittunt, sed obligatio hic definita clauilis est, naturalis simul iuncta. ut doct. commitu iter dicunt Ze nos probauimus supra in prine. i.glos ergo species ista o. bli rationis, quae ex quasi maleficio nascitur, civilis,& naturali: simul iuncta ei cum in qualibet specie genus insit. l. liquid earum .f. inter emptum. ff. de legatis. G stringitur hie textus, quia quoties unu determinabile duo, uel plura respicit determinabilia debet ea pari sormiter determinare. l. iatri hoc iure. f. de uulg. 3c pup l.quam uis. C. de im puberum .sea determinabile istud, sunt respicit plura determinabilia in hoc tex. nempe obligationem ex coluractu, ex maleficio, α ex quasi contractu.eigo quemadmodum ceterat obligationes sunt eluites Sc naturales simul, ita deber esse haec: & hie text.optime probat hac opinion. Ex quo ego dico quod oblinatio quae ex contractu otitur ex quasi contractu, ex deli- ex quasi delicto regulariter naturalis, & ciuilis est, di ita ego seia tio. Secundo test notandum, v appellatione contractus, non cotinetur quasi cotractus, cum haec duo ut diuersi consideret hic Impeia toriac hoc sequitur Fab. Aret. Ias. Se alii in s. i. infra de act.Sed contra hoc nidetur primo texi in Lex contractibus. E cod. i uncto. f. tutores. infra de oblig. quae ex qualieon tr. secundo. l. sed & cum aliquis. g. le nego gest. iu'cto 3 i.innaeo tit. de obli .quae ex quasi contr. tertio,& ultimo facit text. in l. apud Iulianum. f. fi . cli I. seq.ff. quibus ex cau- in pos eat.iuncto β. haeres. l. ex maleficiis .ff. de act. & obli.
Verti his,& similibus testibus,quae possent ad hoc facile adduci, respodeatis, quod loquuntur improprie, ut probatur expresse in d. , tutores .in d. f. i.& in d.s: haeres. in quibus dicitur,ut no proprie oritur ex contractu Obligario, ex tutela . negociorum gestione,& aditione haereditaris, Et De ex his concludendum est, i uerborum proprietate inspecta contractus appellatione quas contractus non continetur. Hinc est,quod cum leges municipales uerborum proprietatem exigant. l. 3. 3. haec uerba. ff. de lacngest. si in iis contractus fiat mentio, non comprehendetur quasi contractus . qui
475쪽
. Impropriε di contractus: quare si disponat lex aliqua niti
nicipalis, quod ex contractibus debeantur usurae ex mora usque ad certam quantitatem, utique si tutor a pupillo ita dicio tutelae conueniaturi non tenebitur ad quantitate illa a statuto taxatam: statutum enim in contractib. Ioquitur: tutela at non est contractus, sed quasi contractus, ut in d. f. tutores. Se ita determinat Alb. in d. l. ex contractibus .ffe.
hinc etiam potest in serri, quod si a statuto disponatur ne
si mulier possit, sine propinquoru consensu contrahere: utiq. poterit quasi contrahere,& sic adire haereditatem:cum aditio haeredi tacis non sit proprie contractus, sed quasi conistractus. l. ex maleficiis .f. hqres. st. de act.& obl. & ita deter minat Bar. in d.l. apud Iulianum. f. sina .ffex quib. causi itiposs.eatur.& ita doct.com muni ter cocludunt: ut ait Com. in 3. I. nu. 17. insta deact. ubi plures aut holitates ad hoe allegat. Posset etiam inseri ad alias qiuestiones, sed haec sussi. ciant exempli gratia. ν Tertio,i x ultimo notandum est, P appellatione male ficii; non continetur proprie quasi maleficium:eu haae duci ut diuerta consideret imperator: probatui et ex illa dictione, quasi, quae est nota improprietatis. l. item ait praetor. i. ite. ii. Sc ibi gl. ss. ex quibus caus. maior. Piobatur demum infra de obl. quae ex 'uasi delicto. in prin in F. t.& per tota ti .ubi dicitur quod is, qui ex quasi maleficio obligat ut proprie ex maleficio obligari non dicitur. quod etiam notan si ii est propter statuta:& ideo si statuto caueatur, ut qui clinque ex maleficio fuerit damnatus prior ei se non possit, da natus utique ex quasi maleficio non comprehenditur, sed prior esse poterit: nam statutum loquitur in damnato ex maleficio, sed damnatus ex quasi maleficio, non di proprie ex maleficio damnatus, cum quasi maleficium nou sit proprie maleficium, ut diximus: ergo damnatus cx quasi malericio non comprehendetur: cum statuta proprietatem exiis gant verborum. l. 3. f. haec uerba. st.de neg. gest. l. I. f.is qui
GLosin uer. ex quasi malescio. in duas partes pol diuidi. In prima declarat ubi tractetur obligatio ex quasi maleficio.
476쪽
lefieio. In seeunda timore unius eoi. trarii supplet ad ter. Prima pars non ina get declaratu ne ,& id o pro secundae
partis expeditione contra textum oppono. Nam uitiosa est
ea diuisio , quae suas partes.& eas omnes nou complectitur Tullan Topicis,& nos diximus sit pra in L pi recedentit sed haee diui co omittit unam partem , nem pe obligationem, quae ex uarijs causarum figuris descendit, cuius meminit. I. i. in prin. F. de acti x oblitergo est uitiosa glos. huius conitati j timore fatetur contrarium , & supplet ad tex. nostru . ex uarijs causarum figuris: ut in Li.in prine. n. eod.&sic se eundum g l. obligationum quaedam ex contractu lunt, quaeisdam ex quasi contractu, quaedam ex maleficio, quaedam ex quasi maleficio, quaeda demu ex uariis caularum figuras: ita. hie Aecursa iti Circa quae ut omnia facilius inteli gatis duplex est necessaria inspectio. Prima est circa intellectum. d. I i. in prin. in illis uerbis ex uariis causarum figuris. Altera est nunquid detur obligatio quae non sit ex contractu, uesex quasi contractu ea maleficio. uel ex quasi maleficio.
Cir ea primam inspectionem quicquid glo. hic dixerit,
εc in d. l. i. in prin .dc infla de acti. xi. concludendum est lex. illum in illis uerbis, aut ex uatijs causatum figuris, intelligi in obligatione ex quasi contractu , & in obligatione ea quasi maleficio,& ita tenent Dy. Bar. Alb.&alii communia ter in g. l. i. in prin. .eo. Nic. de Neapo. Io. platea. Fab. Ar. ias Gomes& alii etiam communitet in *. i. infra de act. in io, in Her. aliis quibusdam modis, Eandem etiam opi . ubentur sequi Toll.& Bel L hic. qui hanc esse coem opi. asserunt. probatur ex intentione Doct. quia in qnit Iuriscon Cin d. l. i. in pi in .sseo. Obligationes aut ex contractu nascuis tur aut ex maleficio,aut proprio quodam i ure ex uariis cau sarum figuris .deinde haec prosequendo refert primo oblis rationes ex contractu, ut In d. l.I. usque ad I. . deinde oblia pationes ex maleficiis, ut in d. l. 4. uR ; ad. L i. inde usq; ad 3.si iudex refert obligationes ex quasi malefieto, nec ullibi in eod. titu. se mentio aliqua illarum obligationum ex Mariis causarum s guris: quate inierpretandum est, eas esse ubligationes,quae uel ex quasi coci actu ori utur, uel ea qua
477쪽
si maleficio, cum de his ponat iuriscons post Ohiligationes
exeonti actu,& ex malefieto,& sequentia utique praecedentia declarent. I. si seruus plurium. 3. fi . ffide legit.& ita dicebat Dy & sequebantur caeteri,& mihi verissimum Videtur.3 tCirea alteram vero inspectionem, nunquid inueniatur obligatio quae neque ex delicto, uel quasi, neque ex contractu. uel quasi oriatur. Doch. uidentur inclinare,q, inueniatur, Madducunt primum exemplum in conditione surtiua , se iam auis in obligatione, ex qua oriatur condictio furtiuar scita uidet ut tenere gl. in d. in prin. ac in l. si pro fure. fi. de condi t. furi .& ibi etiam Salyc.& glo.& Are. in s. r.eolini, in prin. cum sequenti infra de ach. Verum hoc exemplum reprobant Bat. Alb.&alii in d. l. 1. de sequuntur doct. communiter in d. g. I. ins de ae . post klo. interlinearem in l. setuus quem. T.deae.empl. Nam obligatio ista ex futuro, de se ex delicto oriture ut probatur in l. si cum mulier. 3 penis B.rerum amo t. ubi expresse inqui tex.q uod haec retu amo tarum actio licet ex delicto nascatur, tamen rei persequutionem continet, & ideo non anno finitur sicut conuitio ex causa furtiua & ex delicto oritur. Nec dicas eum Are. iii
4.3.i . infra de acti quod equiperatio fit in ibi in eo, quod v-traque actio non finitur anno, quia respondeo, quod aequi peratio fit in omnibus, siquidem quod quemadmodum eo
dictio furtiva, licet ex delicto nascatur, quia tamen rei coatan et persequutionem anno non finitur, ita etiam non debet finiti actio rerum amotarum: licet ex delicto nascatur, cum rei persequutionem contineat, Se hoe modo debet in
telligi aequiperatio illa alias non esset bona. iniare se eunda est exemplum in actione quod metus ea usae & ita tradit gLin Id. C. de his quae ui. met. laus Verum neque hoc exem plum est bonum eum obligatio ista oriatur ex contractu , uel quasi metu telebrato. Tertium igitur affertur exempla in interdictis: quia dicunt illa neque exeontractu, uel qua. s. neque ex delicio, uel quasi nasci glos in j. i. in uel seni. aliis quibusciam modis infra de aet. Verum nee hoc admitoto, eum in interdictis oriatur obligatio, ex uno ex illi aquatuor sontibus , si diligenter quis considetabit: ut inter
478쪽
dicto unde ui oritur ex d elicto ob uim adhibitam, ut totitit. G de ui & ui ar.& sie de aliis. Quartu affertur exeplum
in actione, sine obligatione, quae copetit ex aequitate. l. si me di titium. ff. si cer. pet. & ita ibi Bart. uidetur innuere sed&hoc exemplum no procedit ex his, quae statim resera. Quintum assertur exemptu a Tollent. hic in obligatione, quae ex iudicio oritur. Haec. n. secundum eu non oritur ex his quatuor sontib. sed potius ex uariis earum figuris: versi decipi mr Tol. quia in Hadicio quasi contrahitur. l. 3. . idem scribit& ibi hoc post .gl.declarat Bart. T de pecul. Se ex isto postea quasi cotractu obligatio oritiir.quare alii alia afferunt exe-pla: ut per Doct. presertim recentiores infra de actio. in d. Li.&in d. l. i. in prin. ff. de ach. &obli Ego tamen sui cunque
alii aliter dicanti non puto posse inueniri aliquam obligationem,quae non sit ex contractu, uel ex quasi contractu, ex maleficio, ues ex quasi male si . MOueor imprimis ex tex. nois stro, ubi Imp. diuidendo obligationes inqui tr aut ex contractu sunt,aut ex quasi contra ctu, aut ex delicto,aut ex quaissi delicto: nec nul in aliud mebru considerat:& utiq; si aliu- de oriretur obligat io, desectiva fui flat diuisio, & uitiosi, eaocs suas partes non contineat: sed ab sui dum est dicere desectivam,& uitiosam esse hanc diuisione,& sic Imp. errare. eroo absurdum est dicere aliunde qua ex his quatuor sontib. obligatione oriri.Scsso,& ultimo moveor ex innumeris legibus, in quibus ita argu ut Iurisconsulti, qm obligatio hoc su n5 nascitur, ex delicto, uel quasi non ex contractu, ergo nascitur ex quasi contractu .l .ex maleficiis. g. i.& ii .ffideta.&obl. infra de obl. quae ex quasi contr. in prin. in j. tuto' res. in M. ite si inter, in g. haeres de per tot. tit. Lem dicitur eo in aliis legibus, quoniam obligatio hoc casu non oritur ex contractu, uel quasi non etiam ex maleficio, ergo nascit ut
et quas maleficio, ut infra de oblig. quae ex Quali malefic.in prin.& in M. item si exercitor.& in I s. si iudex. Se q. fina. αde actio. & oblig. & utique si aliunde nasceretur obligario, quam ex his quatuor fontibus tui ita dixerim) hic enum yatis, inepta tuisset ,& insulta ista Iurisconsultorum argumentatio:cum inepte a diligenti partium enumeratione ar
479쪽
gumentemur partem aliquam omittendo.l.filius. filiusfamilias miles. iunct.plo T. de lib.& posth. c. uenerabile. dc ibi Io. Atid. Bald. Abb. cxtr. de elec.Euerard. In centuria in Ioiaco a partium enumeratione. QAare ego puto obligationes uon aliunde oria I,quam ex contractu, uel quasi,ex delicto 'vel quali, & in hoc animaduertendum esse, quia aut actus in se non est maleficium, sapit tamen nescio quid maleficii ad tunc actus iste qnali maleficium dieitur, & quae inde na--tur obligatio, ex quassi maleficio nasci dicitur, infra deo bl. quae ex quassi males in princ. aut con est maleficium, nec et aliquid capit maleficii, & tunc si contractus non est, semper quasi contractus erit, 3 quae inde oritur obli iratici ex quasi contractu oriri dicetur infra de obl. quae ex quasi contra. In prine.& Ita haec materia intelligi, & declarari 'dobet.quamuis alii alitei intelligant & declarent.
r Nunquid literarum Obligatio esset nota tempore disestorum. a Dictio, olim, in hoc uoluminesignificae tempus ante ius digest '
a Luaresit, quod omnes obligationes ex delicto re emtrahi die amturi obligationes uero ex confractu re, ueHitiliteras , ct com
- Contractas proprie qui dicatur. Θnu. 1. si Communis loquendi usus uerbis proprietatem tradit. Intellectus. Gabeo.*.e tractam. is de uerbias . δ Contractus quid. T' An cantractus is obligatio disseram, o quomodo. Io Au obligatio. actios i idem. i
Rius est &c. In duas partes diuidituian prim ponitur diuisionis permodum rationis. secvuda ibi aut enim &c. Ex hoc.3.omisso sumario, ut no necessario, illud tra est notado, . .modis larmatur obli gatione
480쪽
σatione ex eontractu, ut in text. uerum eontra notandum
istud opponit primo loco I ac supra eod. in princi p. in additio. in prima addit . quod haec diuisio bona non lit. Nam se ut in diuisione nihil debet esse se perfluum , ita etiam di. nilio nullo debet uerbo supefluo este onerata, ut Quint. ait ib. .e ulti.& diximus in s. i. sed hete diuisio est onerata imverflua parte, cum tribus tantum modis eontrahatur oboli g. ex contractu, re, uerbis, & consensu. l. i.F. i. & l, ex 'ale. sic iis in prine.& l.obligamur,ss de ac , & oblig. ergo Guilio xsta non est bona. t Verum huic obiectioni 1dem Ias ibi respondit, quod ex eo non fit mentio obligationis literarum in praedictis legibus , iquia haec literarum obligatio, de quarios loquimini tempoἔe iuris digestor uin nota. non erat, ut
amen conantur tollere hanc responsionem,quia dicunt i si, quod immo nota & haec erat obligario, tune temporis, ad idque dicendum mouentur primo cxl non figura. ff.eo. lea inic legi ut etiam hic Bellon. animaduertitὶ facile respondetur, quod no habuit respectu ad literaxum obligationem astam .sed uoluit dicere quod quoties per scriptura in poneremere pistolam contrahimus exempli gratia mandatum, ut an l .i .si man uel emptionem, ut in t i si, de contrah. empl. et une non figura literatum , sed oratione quam exprimunt rite rae,obligamur,& hoc sbi uoluit texi ille. Quare selLLeeundo loco ex alio reprobat hanc Ias solutionem, nempetexi. consensu s pod. ubi expresse dicitur, quod ideo ob irationes consensu contrahi Miςuntur , quia neque uerb euria, neque scrip rura ulla proprietas desideratur: & uς pa et, quod est obligatio, qux scripturam desiderat, uerum huic tot potest reiponderi, quod ille text. debet in te iligι de illa obligatione, quae olim celebrabatur scripxura, dc in usu esse denit, iuxta princ.infra de lit.obl.non de ea, de quamos loquimur. mare tertio loco. & ultimo idem Bes . ait En posse subsistere hanc Ias solutionem, quia institutio Mes compila suerunt anto noui eodicis emendationem . . i. C. de emend codie. sed infra de liter.obl.dicitur,quod o-