Quarta fen, primi [canonis]: de universali ratione medendi / Interprete Jacob Mantino

41쪽

sunt communes , deque modo quo Noni linum solutii unique trahant.

r quii tui solutione, ve vomitu uti' ο ς id ς x, ob et suum dispartiri ci- in bum, quantum uno die sufficit ei,

bis idem resumat, varietque cibaria potiones que ne enim ex hoc ut ei triculus, sit quid in se continet, id susque deque expellere cupiat. At si cibus nec varius neque super alium appossitus fuerit, ventriculus profecto eum tenaciter retinet, elimque custodit, vehementerque eum amplectitur praesertim si exiguae fuerit quantitatis. Qui vero lenem habet aluit, nulli; horum agere debet. Nec te lateat, quod qui bono utitur regimine, non contigit eum in

digere vomitu,vel alui solutione, vel aliis similibus . Nam bonum regimen aliquid aliud his leuius desiiderat. Immo sorte siquis diligens fuerit in hac re, sufficiet ei deambulatio frictio 'alnea. Quod si eius corpus pletum fuerit, profecto huiusmodi viri repletio, ut plurimum ex optimo humore erit, hoc est,ex sanguine. Huic ergo venae sectio magis necetiaria est pro eius purgatione, no alui so-c lutio.

42쪽

lutio Porro ubi necessitas non cogit venani incidere de aluum soluere, velut cum veratro de aliis fortibus medicamentis,tunc a sanguinis missione inchoandum est . hoc enim est Hip. praeceptum in ii de morbis passim graia sentibus, est prosecto verum. Itidem scum sanguine pituitos humores immixti fuerint, quibus fortasse venae sectio crasticiem de ei torem addiderit,tuc ab alui solutione inchoa- dum est. it summatim dica, cum humores aequales fuerint,praepone phia botomia,dein

de euacua Sed si inaequales, euacua prius excrementum donec aequentur, deinde venam

incide. Ad haec ubi praeponenda est sanguinis missio, aliquis pharmacum praemiserit, paucis diebus expectare debet. At cui recens vena secta fuerit, euacuatione indigueri exhibere ei pharmacum conuenientius erit Multoties vero exhibere pharmacu, ubi venae sectiocoueniret, febre una cu perturbatione introducit.quiquiderii adhibitis remediis sedatiuis non sedetur,tunc non ignorabis suisse necessarium praeponere sanguinis missione. Nec requiritur quae libet euacuatio,ob immoderata repletionem: immo quandoque assectus magnitudo repletioque seςundiqualitatem non secundu quantitatem eam exposcit.Saepissime adhuc

43쪽

I. 18 adhuc aliqua necessitas cogit euacuatione uti aliquid caprohibet, null6que alio ingenio uti potest quam inedia s somno atque correctione temperatura qua repletio ducit. Caeteri aliqua est evacuatio qua in praecautione utimur ut est illa qua indigetis, qui podagra comitiali morbo, et aliis corripi certo tepore solet, praesertim tempore veras. Tunc ergo ante illud tempus debet se praeparare dc euacuatione suae aegritudini propria uti Les anguinis detractione, siue pharmacia,

tasse administratio exiccantium exterius, de exiccatiua medicamina aliquo uacuationis officio funguntur, ut his qui aqua inter cutem laborant , administrari solent. Nonnunquam praeterea oportet te uti medicamento simili in qualitate humor euacuando,ut scammonio,cum flauam bilem euacua

re cogaris. Tunc igitur ei admisceri debet id quod sua qualitate ei obstet, A vi in solutione conueniat, vel quod non prohibeat eius solutionem, ut sunt myrobalani, malamque temperaturam quae orta fuerit ab eo, post illud corrigat. Porro qui viscerum seu stomachi ac intestinorii postematibus laborat, moleste ferunt solutionem. vomitu. Quod ii hoc indigeant,daeis lupulos, ct cartamum,

ij dc

44쪽

de aquam polypodii, d cassiam fistulam,

his similia inquit Hip. macilentos ad vomitum faciles, purgandos esse per vomitum,

hoc autem fiat aestate, vere,autumno,n5hyeme. Sed qui mediocriter carnosus suerit,co uenientius est eum per inferiora purgare. Quod si res urgeat ut vomitu evacuemus, ad aestatem differre debemus. Cauendumque est ab eo,nisi ubi magna urgeat necessitas Attenuatio praeterea humoris quem euacuare Volumus solutioni ac vomitui praeponenda est. Itidem de meatuum dilatatio , reclusioque. hoc enim fidimus, corpus nullum laborem esse passurum Caeterum scire debes quod alia suescere naturam, ut reddatur lenis de facilis, ad id quod cupis videlicet ad ventris solutionem,Vel vomitum,antequam exhibeatur solu-tiuum, vel vomitiuum, est regimen prosperum. Ad haec ventris purgatio atque vomitus, ubi gracilitas ventris adsit,difficilis quidem aelaboriosa de periculos a Porro vomitiuum medicamentum efficitur solutiuum , cum ve-triculus validam habuerit vim, aut ubi post vehementem famem exhibitum fuerit vel si ille cui exhibitum est solutus sit, vel natura lenis, aut ad vomitum insuetus, aut quod illud medicamelum sit grauis substantiae,facile descendens.

45쪽

scendens Solutivum vero redditur vomitiuum,ob stomachi imbecillitatem, aut immoderatam excremet alui siccationem, aut quia medicamentum id abominabile est aut oui illud sumpserit nausica patiatur. Cumque aliquod solutivum medicamentum nihil vel aliquid incoctum soluerit,humorem soluendum mouet, eum per corpus dispergit, corporLque dominatur. alio humores in eu contre tuntur. talis humor in corpore multiplicatur. Est pr terea in corpore aliquis humor qui facile vomitu consenti ut plurimu sicut satia bilis aliquis vero cum dissicultate, ut atrabilis. quida utrunque habet, ut pituita Adice febriens alui purgatione potius quam vomitu uti debet qui autem humore habet deorsum descendentem, ut qui leuitate intestinorum, quam lenteria dicunt, laborat, prohibitus este vomitus. Porro inter caetera medicamina soluentia illud certe deterius est, quod tepore solutionis, ex medicamentis maxime diuersiis constat.quonia solutio perturbatur, primu antequam secundum soluet, forte primum substantiam secundi soluet. Quicunque praeterea solutioni alui vel vomitui se committit, cum purum habeat corpus, impossibile est quin capitis vertiginem, ventriisque tormi-

iij na

46쪽

na atque inquietudinem patiatur. quicquid

evacuabitur ab eo, id prorsus maxima cu difficultate purgabitur in ut unico verbo dica, quotiescunque solutivum medicamelum excrementa expurgat, nulla consequitur ipsum perturbatio . Sed cum inceperit perturbatio, id profecto aliquid aliud quam excrementum euacuat. Cumque humor, qui per Vomitum vel aluum uacuandus est in alium conuertatur humore, corpus profecto indicat esse expurgatu ex illo humore, que euacuare desideramus. Sed si in abrasione, quid nigrii steti dia vertatur,tunc malo est. Praeterea ubi somnus post solutionem inualuerit,significat corpus esse exacte purgatu per talem euacuationem, contulisse . taceste lateat, iubessi post solutioncm vel vomitiastis inualuerit, quod perfectam ac exquisitam optimamque purgatione ignificat Scias adhuc quod solutivum medicamen soluit vi tractiva. tua ipsum in umorem trahit, de fortasse trahit crassum humore de tenuem relinquit,ut quod atram bile soluit efficere solet nec recte locutus est, qui dixit illud medicamen generare id quod trahit, vel quod tenuius primo trahat. Tametsi Gale. sententia haec sit absolute tamen dicit,

quod illud solutiuu, quod nulla habet benefi

47쪽

C I. eam vim, si non soluerit, sed in nutrimentum Conuertatur, generat humorem quem trahit. sed haec sententia non est omnino probanda. Verum,ut ex sententia Gai colligi potest, videtur ipse censere quod inter medicamentum trahens. humorem tractu sitquc iam simi litudo in substantia, adeo trahit quae quidesententia non videtur veritati consorinis. Nam si tractio fieret per similitudinem, se rum certe serrum traheret quando illi doni inaretur,&aurum itidem aurum attraheret, ubi sua quantitate illi praeualeret. Veruntam ghuius inquisitionis finis, ad ahu quam ad medicum pertinet. Secundu adhuc est quod attractio humorum,quae fit per potionem solu tiui medicaminis, vel vomitivi, per easdem si vias,per quas pulsi suerunt,donec ad intestinad ventriculum perueniant. ibique natura mouetur ut foras propellat. Raro tamen accidit ut per potionem solutivam ascendant ad stomachum.quod si ascenderint, ad vomitu qui-dcm uocabuntur,duabiisque rationibus non sit ascensus ad stomachum Prima, quia solutivum medicamentum cito penetrat ad int stina Secunda vero , quia tena pore potionis pharmaci solutivi natura sestinat expellere ex venis,mesaraicis nuncupatis, deorsum iiij non

48쪽

non sursum.Est enim id tropinquius atque facilius Adde etiam quod subsequentia, ea

quae praecesserunt impellut hoc autem maxime mouet naturam ad expulsionem per propinquiorem viam . ii medicaynen haberet vim tractivam non coniunctam ipsi humori, tuc vis naturae expultricis deberet magis praeualere in corpore sano ac robusto Accedit ad hoc, quia medicamen trahit illum ad propria viam. At vomitiuum medicamen contrario modo se habet na cum in ventriculo est,inibi moratur. humorem irahit ad se ex intest nis, suaque vi resistcntia naturali virtuti dominatur. Scire adhuc debes quod maior attractio humorum, quis per medicamentorum soluti uoria tractum, est in venis, nisi valde vicinum extiterit: tunc enim ex eo cin venas no venas humor trahitur, ut in humoribus qui in pulmone sunt feri solet hi enim per viciniorem viam trahuntur ad ventriculum intestina quantiis non permeant per venas. Ite scias quod saepissime exiccatio quae fit cum medicamentis exiccantibus,est causa euacu tionis humiditatum a corpore, ut in aqua inter cutem fieri solet.

Caput

49쪽

ter corpus praeparare ad recipiendusolutivum medicamen,antequam e hibeatur, amplificatione meatuum , lenition

que alui, praesertim in frigidis affectibus.&ut summatina dicam , ante ventris solutionem

lubricum facere est opimia regula , in qua maxima fiducia habenda est, praeterquam in his qui admodum parati sunt ad alui fluxum. In his enim nihil tale agendum est quoniam immodici prostiui periculum esset. Horum ergo solutivo medicamini admiscendum est

aliquod vomitiuum me festinet descendere a ventriculo antequam perficiat officium suum. immo aequetur in eo is Vtriusque medicamianis,& solutivum agat suam actionem, vomitiuumque suo fungatur officio illi opposito. Caeterii balbutientes sunt fluxu ventris expositissimi, deoque fortissimum medicamen so lutitium non seruiat, Qui plurimu eorum solutio prouenit ex fluxionibus capitis . Periculosum praeterea est sumere pharmacum solutiuum manetitibus siccis excrementis in intestinis, sed debent prius educi sue clystere sua

aliquo

50쪽

aliquo lenitivo iure. Vt etiam balneo ante se-lutivi pharmaci potionem per aliquot dies, est ex praeparativis remediis praesentaneis , nisi aliquid impedierit. Sed inter balnea ilia maci potionem exiguum debet interesse interuallum,nec post pharmaci haustum debet balneum ingredi, quoniam materiam ad exteriora euocat. Conueniret tamen ubi alui fu-xionem istere curaremus. Sed hyeme nihil inconuenit primam domum balnei ingredi, ubi eius calor haudquaquam possit trahere, sed lenire de ut verbo dicam, aer, ubi vem satur qui pharmacum sumpserit, ad exiguam

caliditatem declinare debet, ne sudet neque molestia afficiatur . hoc enim inter ea quae praeparant numeratur. Itidem Trictio&inunctio ex oleo praeparativum est remedium. Atqui pharmaco non fuerit usus, neque ipsum potauerit nequaquam debet medicus e hibere ei medicamina vehementer soluentia. Qui vero repletione tenentur, humoribusque glutinosis ac tentione in praecordiis laborant, qui in visceribus infamationem de oppilationes habuerint, nulla est eis exhibenda potio donec id lenientibus alimetis,balneo,oci6que, dimissione rerum quae moueant 4nsanament corrigatur. Porro qui quasi gnates