Libri duo de theriaca et mithridatio ... italico sermone scripti, in quibus velut in tabula quapiam, vera haec antidota componendi ratio, breviter ob oculos ponitur, omniaque simplicia (quorum in hisce antidotis conficiendis usus est) solertissime ex

311쪽

tii, faciunt ut haec sim minus frigida, de

contra illa ex his frigefacta, minus quoque calida esse solent . idem sentiendum de humidis cum siccis hoc quidem quoad primas qualitates. idem tamen quoque accidit in secundis uertiis. Nam eadem actio erit inter astringenti, aperientia, amaras dulcia , acerbari matura, non tantum quatenus per se considerantur, sed etiam quatenus si undaedaliae dependent a primis. Nam si a calido oritur facultas aperiendi, detergendi, emolliendi, rarefaciendi, coqueridi, discutiendi, semper quando catadum istud a suo contratio erit nonnihil redditum debilius, necessario quoque sequitur, alias facultates ab eo dependentes quoque debiliores interdum plan etiam inutiles heri ' ita ratione frigidi ista simplicia

minus erunt efficacia, minus deteroen -m, sic de reliquis. Vnde Galenus quoque a pius dicit , quibusdam simplicibus calidis Opi vim debere refrenari atque duo primis si Castorium opponituri in aliis multis compositionibus, ut in Philonio Tharsensi Euphor- Dium Hlemque et seditim habent omnia Medicamenta corrisentia , quae ad An-

312쪽

DE THER AC s, ad Antidota solutiua assiimuntur, eandem quesbrtiuntur actionem&rcactionem, que

in simplicibus contraria facultate praedicis esse solent, quae tanto sunt validiores, quo diutius hoc praestare possunt. Atque ideo omne compositum Medicamentum vires simplicium ex quibus constat magis integras retinet in principio sua compositionis, quam in progresti , quando longius a suo ortu abest. Alterum quoque hic est notandum, quod quasi omnia simplicia in Theriaca dupliciter considerari possint primum quantum attinet ad manifestas qualitates, per quas agunt, ut scilicet calefaciant, refrigerent, prouocent urinam, mundent, constringant, Meiusmodi alia, quae manifesto apparent profi, i ci ab illis qualitatibus, ius senstibus nostris sunt expositae : secundo

considerantur, quantum ad eas facultates , quae oriuntur a quadam occulta proprietate, ut sunt, sanare o sus Scorpionis, Viperae Canis rabidi lam, etsi fermentatio utramque respiciat, nihilo tamen minus incorruptas conseruat occultas proprietates quam manifestas. Neciden accidit illis quod hisce manifestis: nam etsi aliquod simplex ad morsum A-

313쪽

spidis sit utile, non tamen alterum reperitur, quod similiter statim occulta sua proprietate sese opponat eidem veneno nec quia aliquod contra Cerastem , aut Di, psadem, vel aliud animal noxium tile est adeo poterit minuere occultam proni ietatem primi Patet itaque serment tionem magis fauere occultis quam manis liti simplicium proprictatibus. Sed quia,

ut Dioscorid. . lib. de Venenis, odisertius Celsus libro . cap. .' tradu

ad expulsionem veneni ex corpore humano siue per os sumti, sitie illati per morsus bestiarum noxiarum , non solum remedium requiritur occulta , sed etiam manifesta proprietate praeditum , propterea semper quando veneno alicui valido occurrendum erit, multo securius hoc fiet, si utriusq; generis proprietates efficacissimas in promtu habuerimus . Praeterea cum ita omnibus venenis commune sit remedium uniuersum corpus transpirabile red-cere, ut per omnes partes illud exhalare possit, idque auxilio rerum calidarum consequam ur, qlHγniam Necundum Celsum in loco indicato omne venenum maiore ex

parte ratione frigoris interficit, composi

iso etiam tanto erit in manifesti qui tibu

314쪽

TII Ea I tibus sic iam tandem dubitationem istam solvemus hvalidiori, quanto magis fuerit recentior, quoniam tum simplicium vires adhuc integrae mon dissolutae sunt, neque cum contrariis suis quasi pugnaue

Hac itaque ratione Galenus de eistius volunt Theriacam esse ante fermentationem magis illam , interientes hoc ita esse quatenus contra venena adhibetur, non quidem Ouoad occultas sed potius manifestas Droprietates, quoniam ambae hae ad ve

nen; extra corpus propellenda requirui '' ἡξ obstit: e quod videamus inabe

riacam quoque assumi simplicia frigidaquet calidis opponantur illorumque actionem manifestam impediant, unde transpiratio corporis non adeo multa consequi posset. Cui quidem bifariam respondetur: P mum nam liquando nondum facta est,fermentatio compossiti. in sua dosi eo tendum sit primum quidem longe prae aliis ad actum suae operationis simplicia natura calida reducuntur,ac postea demum etiam

sei illa, quare saepius quoque contingit, Vt

cum calida iam finiet in suam operat '

315쪽

L DB En I. nem, illorum exiguae vires amplius reliquae sint, tum primum quoque mam a--em exerere frigida, quaecum a calidis iam ferme evanescentibus nihil contrariis patiantur, aliquam insignem actionem in corpus exercere possunt, quod apparet incompositionibus piatis, quae si recenter Praeparatae surpentur , quanquam in se contineant simplicia multa calidissima,

semper tamen sesidi stupefaciens qualitas magis sese ostendit, quam calida, cum hoc sit, ut Philosophi loquuntur, ma is activum celerioris operationis: necethud

calida in eiusmodi edicamentis efficiunt quam quod aperiendo vias, pium dedit cant ad alia loci, quod cum sua naturast

tardissimum, difficulter alioquim totum corpus distribuitur. Quando itaque Theriacam recentemitatim ad usum transferimus, hoc primum agit, ut omnia simplicia calida deducataci actum venenum cogat transpirare tam per paruos quam maiores meatus corporis humani. Postea quasi lento

gradu accedunt insuper simplicia ristida. faciunt nonnihil ad obtundendum

quoque venenum , sua quadam occutara proprietate. Accedit ad hoc etiam, quod

316쪽

D E THERIACI, quod caro vi perina, quae tanquam basis est totius compositionis , dum Dipsa recens&in suo vigore existat, multo efficacius ea omnia, quae promittit in humano corpore, praestat. Quorum primum est, quod sua ista sum pathia quam habet ad venena, ea ad se trahat, postea auxilio simplicium relicuorum, vim eorum infringat Alterum vero est , quod experientia confirmatum sit, nihil tam valide prauos humoreSacentro ad circumserentiam posse expellere, quam ipsas carnes viperinas, siue per os su mantur, set exterius apponantur emplastra instar. Quam ob causam pro efficaci .remedio habentur contra Elephantasin,&sic ipsae quoque occuli quadam proprietate hoc efficiunt, quod calida simplicia facere solent. Quare etiam credo alenum

Aetium,cum statuerintTheriacam antefernaentationem et se validiorem, respex1sse ad

carnes viperina primari, secundo vero loco respexisse quoque ad naturam calidorum simplicium. Dicamus itaque iuxta hanc primam responsionem, simplicia frigida non opponi calidis, quando compositum adhuc est recens nondum fermentatum, cum corpus transpirabile fiat actione calidorum, ac

317쪽

I. Issirigida non adessent, idque eam ob causam, quoniam inter haec duo nondum actio reactio peracta est quod utrumque facit, ut nonnihil ipsorum qualitates frangantur. Sed alia ratione etiam sic responderi potest. Quanquam sint respectu calidorum frigida simplicia numero paucam Theriaca nam cum ipsorum tantum sint quinque, vel sex, si Opitam quoque addatur, calidorum vero ad quinquaginta, pauca ista frigida parum vel nihil repugnare possunt tot calidis, ut impedirent actionem istam, qua prohibetur corporis transpiratio. Et quanquam videamus multa calida non posse num pium superare, hoc ideo tamen contingit, quia diximus o priore responsione, dum Antidotus nitur sermentatur Opium ita frangi debilitari, ut non idem possit praestare quod fecit ante fermentationem, quo tempore, quanquam simul cum eo quoque alia cali da simplisi assint, tamen alijs non reuia Rentibus etiam solum actione suam exerebat, peracta vero fermentatione in composito, ne minimum quidem agit sine coniunctione suorum contrariorum , cita quocunque se vertat ad infrigidandum, reperit eodem loco pariter adesse quod aeque etiam

318쪽

D THERIACI, etiam calefaciati equibus alia quaedam in diocris actio, quae non ita destruat humanam naturam oritur.

Ex his iam omnibus in mediti in allatis facile argumenta ea quibus praecipuae dubitationes solui possunt desumuntur. Nam ad priorem quod attinet, ubi Galenum sibimet ipsi contrarius esse dicebatur, cum velit alibi Theriacam esse fermentandam, ad sum transferri possit, alibi vero existimet eam esse est uaciorem, quae nondum fermentationem experta sit statuamus illum intellexisse de manifestis qualitatibus simplicium & carne viperina, quae omnia plus agunt quando nondum massae mistio inio est peracta. Ad alterum dubium, quod nimirum praeter rationem Theriacam recentem ob periculum quod respectu pi euenire potest ad sum transferri existimetur Respondeamus, Galenum& Aetium indicare expresia se contra quae mala Theriacam recentem usurpandam esse velint, nimirum contra venena, inde facile quiuis coni j cere potest, quod non continuo singulis diebus totius anni accipienda sit sed solum dum periculum euaserimus, quod paucorum dierum

spacio usu venire solet in quo tempore Opium

319쪽

sium non adeo obelle potest, quin facis mendari possit. quonia ipsius proportio a

reliquaTheriace copositione longe supera tur, cuin pondere unius drachmaeno omnino Integrum granum quemadmodu supra

cictum est, reperiatur:&s Theriacaaccipia grauior est drachma apparebat in unaquaque doli adesse unu granum, quare etiamsi per . vel . dies continuo sui paretur, non multum corpus nostrum offendere posiasti. Neque Αἰalemis aut Aetius recentem Theriacam exhiberet in illis morbis, oui eius sum per multos dies velanenses continuo requirerent nec etiam istis corporibus, qua causa praeseruationis a venenis eam usurpare queam admodum solitus fiui Iacere Antonanus Imperato , vellent est, sed etiam fermentata, si crebrius v-

illa etiam recens debeat dari ijs, quia Cane rabido sunt morsi, illudque venenum ita occultum sit, ut post multos demum menses, d etiam interdum annos aliquot, primum suas vires manifestet.

quare necesse erit maioris securitatis catis,

320쪽

DE H Ea 4 C t, caula ad plures menses Theriacae usum comtinuare , quod etiam aliqui hodierni Autores , qui de arte Medendi scripterunt cum salute aegrorum admonere voluerunt: Sed ad hoc dicam nec Galenum quidem tam longo spacio temporis concessurum esse Theriacam nondum fermentatam, eata tum primis morbi diebus, in quibus o. oussit validioribus remediis, quali citrecens,quae maiore efficacitate resistit venenis sed postea progressu temporis survari poterit fermentati nonnihil adii tior, quia tum sine Pi noxa continuare eam possumus: Et quoniam veneni is iam propter assumtam Theriacam recentem ante paucos dies magna ex parte fuerit diminuta , ideo tam valido remedio ad ipsius reliquias expellendas non digemus. At si ad interna mala corporis, quae ut plurimum diuturna sunt curanda hanc Antidotum surpare cogitemus, non reterri uin in illo quoque tempore quando non. um sit unita, accipiamus. Cum eiusmodi assectus non ita celeriter vires deficiant, ut inde mors repentina sequatur, quemadmodum in venenis fieri solet. Ouapropter Theriaca comis ista termentata ideo validior esse dicitur, quia ad plura