장음표시 사용
11쪽
mitantilationis. propter haec &alia tenemus cum grain nriticis & peripateticis verbum esse partem orati nis propositionis& enuntiationis. Vbi animadue tendum , esse duplex verbum , ut Porphyrius notat i cathegoricum, quod Averrois, adiectivum nuncupat,ut valet currit,& id genus, & syncathegoricum, quod Averrois,& alii substantivum appellant, ut suntes est. Tunc dicendum verbum primo modo esse parte enuntiationis S praedicatum. causa est: quia ut dicit
Aristoteles, Illud non differt e nomine quo ad significatum principale, sed solum quo ad consignificatum,
quatenus nomen non consignificat tempuς, vectu Ri vero nunc esse,aut heri fuisse, &sere cras: igitur ut nomen est pars enuntiati, ita verbum. verbum secundo modo non est pars materialis,quia nec subiectum, nec
praedicatum,sed significans quadam compostionem, quam sine extremis non est intelligere, igitur est pars formalis & praedicatum sormale,& quoniam forma
potest remanet ' ea de omni materia mutata, propternaec verbum illiid nunquam variatur, etiam extremis mutatis. Haecin Boetij, Ammonii, errois,Porphyrii, de omnium graecorum expositio. Tune rationes. Ad primam cocedo verbum se stantivum non csse terminum materialem,sed bene verbum adiectivum: nec contra hoc procedit verbum Aristotelis. Per idem ad secundam cocedo verbum substantivum non posse esse, nec ste,nec sic,propterea non est pars materialis. Verbum autem adiectivum bene. Per i lcm ad alias ration . omnes enim concludunt substantivum verbum non esse partem materialem, cuquo tamen stat este partem formale. Verba vero a G .... inua ,sunt pmdicata, ut patet. Ad secundam dubit
zzzω. tionem recentiores breuibus volunt verbum substantivum, quod est extremorum uni iuum, non magis se tenere ex parte praedicari quam ex parte subiecti, cum sit inter illa medium cum nullo magis se tenens. verba vero adiectiva ratione participii in cis inclusi se tenent cum praedicatore, ratione vero copulae&verbi substatiui cum neutro mauis.Pro his sicit ratio haec, quia sorma non magis est torma unius partis suam alterius, cum igitur copula ipsa sit forma rationis & copos hi nis, non magis cum subiecto quam cum praedicato se habere debet. Secundo astipulatur huic id quod Aristoteles dicet. est significat quandam compositionem, quam sine extremis non est intclligere: igitur indisi. renter se habet ad ambo. Tertio, si verbum esset pars
praedicati in omni bono syllogismo medium esset equi
uocum, quoniam variaretur continue aggregatum ex
verbo & praedicato, ut dicendo, omnis nomo est animal. Plato est homo, igitur Plato est animal. In prima verbum est se tenebat cum animali, in secunda cu h
mine,igitur variatur. Quarto, tunc nulla daretur prae
dicatio superioris de inferiori, quia dicendo homo est
animal, hoc totum est praedicatum, est animal, modo hoe totum non est genus nec superius. Quinto quatuor sunt praedicata primo topicorum. capite quarto, quorum nullum est verbum. Sed haec positio contra cicit om ibus. Boetio quidem, quia iniit verbum esse notam,quatenus in praeis cato notat aliquod accidens, Ammonio & Porphyrio ut visum est. Averroi vero, quia inquit,& proprium verbo est ut sit semper appontum,& non suppositumsubiectum&non praedicatu. Rationibus etiam contradicit, quia omne additum alicui vocatur grammatice appostum, logice vero praedicatum.
Amplius praedicari est actus formae, sed verbum est
magis forma quam alterum, igitur sibi conuenit ratio praedicati & magis. Propter saec dicendum , ut supra verbum adiectivum esse partem p dicati, aut totum predicatum , & hoc quia non dissert a nomine verbali penes prini se signiscatum. At verbum substam tiuum, & si, on sit pars praedicati, est lyncalli Orcmap dicati; quemadmodum signa univcrsalia&part stat syncathegoremata subiecti.
..Muius ratio est, quia formalia cum formis coordiunantur,materialia cum materiis. constat autem subiectum tenere vicem materiae, quatenus aut est iubiectu vere accidentis praedicantis, aut inserius ad praedicatum , de utroq; modo habet vicem materiae, ideo sibi materialia signa comparat. Praedicatum vero, cum sit aut accidens,aut superius, rationem tenet sormae, ideo attrahit sibi formalia, quorum unum est verbum: Uerbum itaq; ut sic se tenet ex parte praedicati. Paliaee
Ad primum patet selutio. verbum enim s cath sorice sumptum significat formam,quae licet ut formacum nullo magis se teneat ut syncathegoremas tenet
cum suo simili, utpote cum praedicato, ut signa mat risia cum subiecto. Per idem ad secundum, licet uc bum ut forma sit indissaens, ut syncathegorema est fiagnum praedicati. Ad tertium dicendum, quod syllogismus non variatur, nec medium materiale: licet varietur verbum.
non.n. est pars materialis enuntiati aut propi 'tionis. Ad quartum consequentia non valet: quia praedicatio superioris de inferiori est secundum terminos
Ad quintum patet solutio. Aristoteles enim enumerat praedicata dialectica A: non omnia. Tunc Perilare potest solui tertia dubitatio:nam.vcibum cathe rice sumptum , ut Porphyrius voluit est totum pidicatum puncipaliter connotans verbum syncathegoricae. Syncathegoricae vero est signum praedicatorum : ut enim fgna disti ibutiva siue quantitativa cooriunantur cum
subiectis propositionum: quia subiecta se habent ut imateriae: sic verba syncath gorica cum sint formalia coordinantur cum predicatis: ut igitur illa sunt subiectorum signa , sic verbum praedicatorum sue nota sue signum.
Non valla autem cr non laborat non dico uerbum: c α
rentiae tamen Hic ntillum nomen est positum: sed sit ambi,
guum verbum: quoniam simili moti de quocuns est ex de
eo quod es, Cria eo quod non est.
Secundum Ammonii expositioncm, quam ut pluri- σα is. mum sectamur, Aristoteles volens complere ratai
nem verbi excludit duo a ratione verbi, vidclicet infinita verba,& calus verborum. Primo itaq; proponit ii tentum , & in uit .s Non valet aut cm, S non laborat non verbum dico. FEt sic inlinita sue dubia,aut ambia a verba vult dici, non verba. Sccundo explicat in quot conuenit cum verbo, Z inquit. Consigniscat quidem enim tempus,estq; semper de aliquo.biubaudi aut signum,aut nota, aut praedicatum. igitur in duobus conuenit cum verbo. Tum in consignis do tempus. Tum
12쪽
Tum etiam in esse de altero. etiam in aliis conuenit: sed ut breuitatis amicus reticuit alia. Deinde, quia verbi maneries caret nomine inquit. s Disserentiae tamen huic nullum nomen est impositum, sed sit ambiguum verbum.PCuius rationem ait, Quoniam simili
modo & de quocunque est & de eo quod est, & de eo quod non est. F unde virtus syllogismi erit. indisserens
est dicendum, non valet di id genus est indifferens prς- dicatione,igitur ambiguum. Quantum vero ad verba Araeca attinet, verbum disserentiae Πsce est diaphorae. ita hoc potest dubitare quis, si tale verbum est differentia, igitur per se in genere, & sic vere verbum cset dicendum. Propterea per differentiam no proprie illud, quo differunt species sub genere sumit,ut recte Ammonius animaduertit, sed diuersitatem, quae etiam est eorum , quae specie & genere differunt. Ambiguum vero graece eitaorillum, quod latine siue indeterminatum, siue ambiguum,siue indcfinitum dicatur. Illud intelligit, quod est indifferens praedicatione ad ens, & ad noens. Amplius videtvr o, non simili modo sit de eo qlest, S: de eo quod non est, quia de eo quod est,uere in praedicatum, ut equus non valet aut non laborat. sed de eo quod non est nihil potest vere esse.Existere enim aliquid non existenti impossibile est. Propterea verbum simili modo graece est omios. modo no dicit ommimo
dam similitudinem. Sed ut dicit Ammonius sm quid,
ut enim haec vera est,equus non valet,aut non laborat,
ita haec. tapocentaurus non valet aut no laborat, & sc vidctur similitudo in ratione generali, non in ratione speciali laec quoad verba ipsa graeca satis. Animadis umendum, ut de verbo ita est dicendum ut de nomine apud Auerro ,ipse enim vult verbum esse genus, cuius duae stant species. verbum, quod per excelletiam intelligitur finitum & determinatum, & aorisbam, quod est indesnitum praedicatione. huic positioni consonat verbum illud, disserentiae tamen huic nullum postumia est nomen.Modo dissectentia,aut est species generis,aut in speciem contrahens,quo si ut Aristoteles non velit definitiones coit plere, sed des ritu per differentias diuidere,vt illius species )escribat. Sed circa hac cst du-
- .s ' bitatio non parua.Vtrum, videlicet. M verbum quat
'si s verbii est possit infinitari,&si sic, quo ab ipso ver--- bo negato disteri in Orone. Tenent centiores duo. primum M verbum quatenus verbum posse infinitari.
lanus inquii verbuin nWatiuum vim tenet duoriLaori sum vero unius, ideo aoristum verbum una dictio est S amrmatim,verbum negatu duae dictiones sunt co- tradictorium ad allirmatum . Propterea apud hos
haec non contradicunt,currit & non currit, ut non currit, tentavraoristice.
Pro hac positione argusit primo, quia Aristo. inquit' verbum aoristum sis de quocunq; esse,&de eo quod
est,& de eo quod non est Hoe asit non competit ei nisi in oratione remaneat infinitum, siueaoristum. Secundo dicit ipsum esse semper notam sue signum, hoc aut
esse non pol, nisi in opone remaneat aoristu. Temori nomen inopone pol remanere nomen aoristit,itave bum rto Ois pars Gonis tremanere in One. Sed verbum aoristum estpsoponis. Vitinio, si ver m aoristum solum extra Gonem esset tale,tunc esset
inutile, atq; superfluum, & se volui verbum aoristum in oratione differre a verbo mato,aeq; aoristum etia
in omne ut ipsum negatu. Disteiatia asit dicta est apud hos. Sed haec positio stare non pol. primo,quia non verbum pol ao istari, quia non verbum substantivum syncathegorice sumptum, quemadmodum nec nomεentis transcendenter sumptum apud eos. Secundo e
rant, quia nullii verbum syncathesorice sumptu , hoc est ut importat copositione tin, vicietur possie aoristari. primo, quia alit particula negativa addita verbo tollit ab illo compositionem pones oppositam diuisionem, aut negationem, aut nullam ab eo aufert assirmationε sue compositionem, si nullatenus compositionem aut assirmationem tollit. haec enuntiatio livpocentaurus non currit,erit assirmativa,igitur valet&ypocentaurus est ex affirmativa de tertio adiacente & non termino distrahente, aut diminuente ad affirmativam de scro. Secundo, illa non differunt quae non variant enuntiationem quantum ad veritatem di falsorem,mo in nullo dissere apud hos dicere hypocentaurias non currit negatiue,& aoristice tenendo particulam non quoad veritatem & fallitatem, igitur non differunt. vlti mo est auctoritas Boetii hic expressa, & expositoris et in scdo
huius,qui volunt verbum ins nitum positum inopone nodisterre verbo ipse pure nefato. Propterii canimaduertendum est cy verbum siue adiectiuu, siue substantivum duo importare videtur.vnum quatenus verbum est compositionem praedicati cum subiecto, qua quidem ratione est syncathegorema sue signum praedicat orti, ut signa ipsa distributiva sunt lyncathegor mala subiector u ut dixit Porphyrius. Aliud vero non
quatenus verbum, sed quatenus descendit e nomine,
importat idem illud quod nomen, vi laborat ide principaliter quod Iabor, e quo derivatum est laborat ipsum est idem qd eta siue existens,& in ceteris id genus.
Tunc dico duo ad dubitationem.Primum est,q, sum5 pre . do verbum quatenus verta, hoc est ut importat copositionemn ut est syncathegor a praedicatorum, ipsum non t aoristari aori statione alia a negatione ipsa,virationes nostrae cogunt,&auctoritates tactae. S niis./cudum est,u, verbum ipsum quo adsigniscatu, in quo cum note verbali ipso conuenit, & per quod eno ed scendit, aoristari pol aoristatione videlicet transeunte in praedicatum, ut livpocentaurus non laborat, sensus est hi pocentaurus est non existens laborans . remanet .n.eli ii in syncathegorice sumptum pure assimatum. totum illud quod habebat catllegorice, remanet aori- statum. Haec est sententia Averrois planein paraphr se huius pariis & in sesso huius.Inquit.n.hic,& verbum
infinitum est quod si ni stat illud quod spniscat nomen infinitum de ips illius intentionis, & illud est priuati inquam significat nomen insinitum,scilicet priuatio, uae definita est in lib.prsdicamentoru,sicut sermo noer non sanatur, ipse nanq; signiscat illud quod significat sermo noster no sanitas, & ips illius intentionis, id- est illius priuationis. Haec eadem in scdo huius ad ver
bum et ait Averrois,& sc verbia quatenus verbu aori- , - . 'astari non pol, sed quatenus cum nomine ipso couenit. Perligc adola argumenta patet solutio, nam bene concludunt possie ve sum aoristari & remanere in orati ne aoristum, non in quatenus verbum & syncathegorema, sed quatenus cathegorem & quo cum note con uenit, ut videlicet particula ipsa negativa aoristat prindicatum pro tempore importato per verbum, ut in hae enuntiatione, scylla non currit aoristice tenendo particula non sensus est,scyllae non curtiis pro nunc inest, aut Scylla
13쪽
aut Scolla est non existens nunc currens: ubi vcrbum est in enuntiatione illa erit puru syncatlamorem a prae litati acit istice tenti nihil aliud penitus importans nili
similiter autem Glibit non uerbumsed ita si ciues siu t. Di ferunt uero; verbo, quoniam hoc qui dem praesens conligni eat tempus, illa uero circumcirca. Secundum Ammonii interpretationem Aris .excludit a diffinitione verbi casus verbi,ut presteritum di suturum. Vult enim casus hosce non esse verba, sed verbi inflexiones: qua'; hoc modo disserunt i verbo, quato nus verbum ipsum praesens th consignificat, illa vero consignificat circumcirca, ut praeteritum,quod L stante praesens, suturum quod in post praetens. Qitantum vero ad verba grma attinet Arist adiecit ipscum dixit pr. vfens tempus. Nam ut Ammonius inquit, praesens dicitur de momento, quod g ce est nyn,latine nunc, dc qm in ipso nunc non pol esse actio&passio, quae propria sunt verbo, ad excludendii ipsum nunc adiecit ips. Amplius verbum illud circumcirca grace est perix, quod i laetius transtullit quod complectitur, sed rationabiliter circumcirca dicuntur, quia praeteritum & suturum circulant praesens, qse praeteritum est, quod fuitliraesens, sutum vero quod erit praesens. hinc iit quod blum prssens dicatur abii lute tempus, cu reliqua nonnili ratione liab a ad ipsum dicantur. Et qui de ratione verbi est agere aut pati, actio vero & passio no sunt nisi in tempore praesenti, in aliis vero sar quid, quia videlicet sucrunt aut crunt, iure principaliter verbum praesens verbum dictum est, alia vero per inflexionem casus verbi. Ex his colligit Ammonius completam dei nitionem verbi,& res patet. Animaduerte ui de intentione Averrois in hac paraphraxe solitus dicere hanc esse se tam verbi diuisionem, θ verborum qusta sunt recta, quaedam obliqua,& utraq; sunt verba, verbii r ctum principaliter, &per quanda excellentiam dicitur verbum, rei qua dicuntur verba inflexa siue obliqua,
nee valet sunt verba Obliqua, igitur verba.
Circa liunc locu consueui quaerere an distisiones hae ipsius verbi sint generis in species. Secundo vim ob aliqua sint principalius verba, quam recta. Ad primam nonnulli voluere diuisiones illas verbi, esse analogi in analogata. Est enim verbum analogumq uoddam ad recta obliquaq;: & ad finita atq; infinita. Nam verbum principaliter derceto, di finito dicitur, per attributionem vero ad haec dicitur de aliis, scilli stare non pol, quia, ut ait Alex. Aphrodisius, ipsum analogum per species debet describi: minio verbum non per illa Arist. descripsit. Averrois aut videtur vellebas
diuisiones esse generis in spes. Sed nec haec mihi placet, quia Ois disserentia specifica est per formas, modo sinitudo infinitudo, rectitudo atq; inflexio sint accidentia verbo. Propteriise milii videtur ' diuisiones hae sint subiecti in accidentia, veru pol diuidi subiectu in accidentia dupliciter.Vno modo seruata idelitate iulius, ut Socratis diuisio erit quia nunc dormit, nunc diu sputat, nite lestit & id genus. Et hac diuidendi rone verbum ipsum est diuisum in re tiam & obliquum, nam vitus est idem numero diis rens accidente Si praeterho defuturo,ita vcrbum est unum numero quod est praesens preteritum & suturum. Alio mo non seruatur subiecti identitas, ut in auiditur sal per nigrum ut coruus,&Per album ut cygnus,& id genus, de uac diuidendi so ma , verbum ipsum se ham est per finitum I in sinitii .
non. n. idem numero pol esse utrunq;. Tu vero super
hie cosidera. Ad siccam dicere soliti sumus, verba o I alia esse ignobiliora:qm cadunt nec sunt talia, nisi quatenus circuunt pias. Sed dices obliqua complectuntur
piis per Boetium qui sic transtulit:& addui aliquidi i itur sunt praestantiora. Dici psit verbum cui dicit Arist. principaliter intelligi de plute. Tunc ad argumentum dico includunt illud Par quid de respective, non autem simpliciter ut verba ipsa recta. I; a igitur verba per se quidem dilia cr nomina sani V aliquid Aeniocant: nam proferens illa cogitatisnem sistit,
audios quos quiescis . Sed pis uot non est nondum figuli Ot : quando non sit gnam rei esse, aut non esse: ncq o ψαμ meseseiunctum dices: nam i sim quidem nihil est , de significat quandam comtalitionem, que ne compostri,
intelligi nequit. Ammonius exponit Arist velle declarare,qi: ona moverba ipsa se habeant ad signis candum v crum vel salia sum. Si diccs contra eum Aristo rem hanc attigisse in prohemio huius libri, igitur non erat repetend5. Rndet Aritho. hoc egisse generatim de Oibus simplicibus, nunc speciatim de verbis ipsis rem amplectitur. Amplius tunc rem hanc raptim tetigit, nunc longa oronorficiet. Huius sorte expositionis ta est, quia verba ip savidentur maxime conuenire cum Ofione,&si evidentur significare verum vel salsum. Haec expositio non placet quia res h patebit in delinitione oronis S enusationis igitur non est totiens repetendum. Amplius haec expositio litterae non consonat ut videte . Propterea expositor vult cum Boetio Arist. tradere hic verbi cum note ipso conuenientiam & ditam. Nec lime positio placet,qn per definitioncs eorum rcs haec pateat satis.Propterea videtur mihi i' littera sit illativa, S: sic videtur ex dictis concludere duo&ς, verba smie,& per se dicta sint nomina, & quod significat aliquid. Sed ambiges. nullum disperatum praedicati ir de disperato, nec per se nec cum alio, sed verbu de nomen sint disperata, igitur non praedicaturno Me de verbo. R spondent ethomas & Ammonius nomen hic accipi ut
coher significat quamlibet dictionem impositam ad signis cadum aliquam rem, & cum ipsum agere vel pati
est aliqua res,igitur verbum ut sic dicitur nomen. Sed haec responsio mihi non placet pace eorum dixerim,primo, quia tunc aliter acciperetur nomen hic & aliter duipsum definierat, di sic in tam breuibus taui uocatione usias esset. Secundo, si nome hic acciperetur pro dictione significante rem, tuc verba tam per se quam alio sumpta essent nota asi utroq; more sigia ficent. Bo tius, cui Auer. consentire vidctur, vult verba Fm se sumpta diei nota sm similitudinem, sed qn accipiuntur cu
tremis, tunc nominibus non assimilantur. Haec expositio non placet, qm dictum Arist. est absolutum &non similitudinarium. Animaduertendum igitur Π, Arist.loquitur de verbis ut derivantur nominibus: de tunc vult, si verbum Ec nomen sibi corres psidens sint idem quo ad significatum per sede principale, ut valitidem quod vali nido, currit idem quod cursus. Cursus enim & currit idem principaliter significant, ut album de albedo, sed digerunt quantum ad consignificatum,
nam versum cum ponitur inter extrema ultra princi
pale s nificatum consignificat compositionem quandam: quae sine intremis intelligi nequit: nomen vero
14쪽
illi correspondens significante tantum rem absque illo. Ideo inquit. Ipsa igitur verba per se quidem dicta
atque prolata & non inter extrema constituta& n
mina sunt, & signiscant aliquid. Haec res sequitur ex definitionibus nominis & verbi, ut patet. Quantuad verba graeca attinet dixit per se dicta,hoc est no inter extrema constituta, quia verbum habet significaui principale, & hoc habet ut per se dictum, & ut si e n
men est,habet consigniscatum, quatenus inter ext
ma ponitur.Ideo ait per se dicta, cum enim per se dicit aut profertur, cadit , consigniscato, quod sibi competit, per hoc quod stat inter extrema.Igitur sibi tm remanet principale significatum: &cum illudmetsi ipsius
nominis, verba igitur per se dicta erunt nota. Et hane expositione pauci,immo nullus ante me percepit adie-
cit aut & nota sunt & significant aliquid,nam omnis dictio et non significativa dici pol nomen communissime acceptum. Ad denotandum crvult intelligere denomine proprie dicto adiecit& sunt nomina, & signis eant aliquid. Et ita verbum illud g ce &, non expolitiue tenetiar, ut Ammonius credit. Hane conclusi nem syllogitat Arist. sistens cogitationem&quietans audientent,est nomen & signiscat aliquid,verbum pirse dictum sistit coptationem &quietat audientem: Igitur nomen & per se a l. quid signiticat. tangit minorem S inquit. nam proferens illa se seorsum dicta cogit tionem sistit, audiens quoq; eadem illi proserenti acquiescir. intum vero ad verba gri a attinet ver
bum illud graecum legon transtuli proferens,*na dicere si imit pro proserre. Ei q; et sermo suus clarior, propterea su pleui illud verbum illa,quia de verbis loqvitur. Verbum sistes transtulisistit,& non constituit,
qm constituere conuenit partibus respectu alicuius totius. Lateres. n. constituunt domum, mo nec verba sic dicta sunt partes, nec cogitatio totu. Verbum Dian eam cogitationem transtuli, & non intcllectum, nam
intellectus est Blum intelligibiliu, dianora et sensibilium, est. n. dia noea intellectus eum imaginatione coniunctus, ut dicit Themistius in libro de memoria & reo miniscentia. Sed contra haec obij ciet iunior, quia si proferens verba se dicta sistit diano eam, tunc verba signis carent esse vel non esse, hoc est assrmatione vel negationem. Respondet Ariaeu, ille qui dicit verbum sistit intellictum quo ad operatione, quε est sim-psicium intelligentia .hac. n. rone quiescit audiens, non
aut sistit ad dia noeam siue cogitatione quo ad stlam, . quae est esse vel noesse intelligere. Inquit. Sed si est aut non in stibaudi tu proserens verba per se, nondum si-- m- - de per consequens sistit intellectu quo ad pri- ' operationem &non quo ad scdam,' in intriligere esse vel non esse. Quod aut Arist. hic soluati citam hanc dubitationem particula illa aduersativa. sed=denotat,qux est obiectioni ad uinans. Responsionem hanc probat de inquit, qm subaudi tu prolatu illud sic per se non est signum rei esse, vel non esse , hoc est non signiscat re esse vel non esse, sed rem neq;s.l Haec pars multipliciter exponitur. Ammonius e ponit ut utatur rone a maiori, qm si aliquod verbii Ggnificet verum vel salsum esset ipsum verbum esse, sed noc non est, qn seiunctum dictum nihil sit, sed sollam
cum inter extrema collocatur: ubi tunc consignificat
compositionem quandam,qui sine compositis intesti- φ-ἐιe H. gi nequit. Sed quia in graeco scribituron: quod latine sonat elis, Ideo Alα. alitere exponit: eas naul signi
cat. Igitur nec ipsum verbum est quod ab eo derivatur.
antecedens probat perhoe,quia in equi coeum decempcrdicamentis. Restitat hae expolitionen Thomas, D. H tum primo, quia ens non aequivocum est, sed analogii
cum praedicetur Flu prius &posterius . tum et quia dictio aequivoca non nihil signiscat, sed multa, & qnq; hoc & qnq; illud.Tu in et quia haec expositio non multi tum iacit ad intentionempntem. Tertia exponitur ut Γαῖ
Arist.arguat de omni verbo, nam omne verbum includit esse, ut currere cursum esse & id genus. Sed ipsum esse pure dictum nihil est, igitur omne verbum pure dictum nihil erit. Sed haec expositio quam approbat expositor mihi non placet, tunc enim cocluderem v alia verba nihil essent, nam omnia illa concludunt
ipsum esse quod nihil est. Tum secundo quod Aristo. exiuit. ab illo proposito di ad aliud se uastulit, cui haec
expo non cosonat. Propterea Ammonius exponit ipsum verbum est enihil este, quia non significat verum vel salsum. Sed consignificat quandam compositionem: quae sine extremas intelligi nequit. Obiicit huic
Thomasu, hoc est coeoibus noibus de verbis. Igitur , .non vadit ad intentione Arist. qui assumpsit ipsum esse quasi quoddam speciale. Hoc nihil est contra Ammonium, quia licet Arissipeciatim accepit ipsum esse. illud generatim includitur in Oibus, O pol ampliari ad omnia: nec rones contra Alex. valent. Prima non,quia cns
esse analogum sumpsi, sed non probat. Secunda minime valet,hoc significat multa. igitur significat ali id, sed bene aliqua: vii haec stant simul, ens signiscat minia,& ens nihil signiscat. Sed utcunq; si expositio hae expositoris sunt ambiguae, S: per illas dissicile est in- telligere quid Arist. velit. Ideo ala & Porphyrio consentaneae expono,dixerat. n.Arist. verum sistere cogitationem quo ad primam operatione intellectus, no aut quo ad scdam, qm nullum verbum significat rem ego vel non esse, quod est in operatione seda intellcctus. Contra obijcies, nam iptum verbum esse, videtur si gniscareremes le vel non esse. Hi turriasio illa salsa vi- ideriar. igitur mihi videtur U Ariit. respodeat huic obiectioni. Vbi diligenter animaducrtendum in ipsum verbum s es est: pol capi pure atq; nude penitus ab Oisignificatione,&sie dicitur syncathegorema 1 logicis, quia violi nullus& id genus nihil signiscant, sed sunt syncathegoremata ,& termini habentes os scium, si everbum sum es est, cum pure accipitur, ut sit non coincidit cum suo participio, est terminus hiis ossis atq; sy cathegorema,ideo inquit, neq; si ipsum esse seiunctum dices de no e& participio subaudi significat esse vel non esse, nam ipsum quidem ut sic nih:s in significatiue,sed consignificatiue, ideo subditi sed consigniscat
quandam compositionem: quae sine extremis compositis intelligi ne it. Igitur elesyncathegor a& non terminus per se ilignificativus. Ex hoe soluitur dubia ratio & colligitur θ verbum adiectivum dissert a note penes consigniscatum, & non penes significatum. Oenim oe verbum adiectivum includat Ase, ideo inci adit consignificando compositionem illam. Ex his colligitur θ verba ipsa fri se dicta nota sunt, quia nihil significant pririer nomina, d quibus derivantur: ut vero inter extrema collocantur consigniscant ipsum esse,&ita compositionem extremorum, de sic non sunt nomina, Pro modo exponendo non accidunt tot confusi
nes. Et haec expositio fortasse est Porphyrii: ct si non sua est stra. Quo vero ad graeca verba attinet ipsum
15쪽
on, pro esse accepit, n5 ut Alex. ponit pro participio:
quia sic esset terminus per se signiscativus, ut iste temminus existens, quod est contra intentionem litterae,
adiecit ipsium nihil esse cathegorematice, quia nihil per se significati, cum sit terminus habciis ossicium, id subdit, sed consignificat, tanquam lyncathegorema,&terminus habes ossicium. Haec est cxpositio clara ut mihi videtur,& satis ad mentem Arist. Et de verbo satis.
OR tio uera di vox significativa, cuius paruum aliis
qua separata ignificativa est, ut sella: sed non ut allimatio, uetiui homo significit quidem ut quid,
non aut.m quoniamisit, aut non D: sed erit e ratio aut negariosi quicquam ibi addideri Luna uero iam sollabat uuatinus igni eat . man enim in hac actione orex, rex a
Priscat ,sed tantum nume uox est:in compositis uero signis, cataliquissed ut diximus non prose. . ,3. Illud 't diximus quod principali hic perquiritu est
enuntiatio: huius partes & materia nomen, videlicet.& verbum declaratae fiant. pars vero ut forma, quae est Ofio, nunc declaratur. cur vero ut Ammonius dubitat non eo ordine rem assecutiis est quo in prohemio pol- - licebatur,dictum es L Animaduertendum igitur, pnomini & verbo & oroni cola sunt vox, significare, ta noper naturam, sol ad placitum, utrum vero caeterae particula, ut sine tre, vel cum tre, an recte & determinate liueaoristice, ia ex dictis patet: differt aut oro ab utroque: qm illius pars signi hcativa est ut dictio, nois vero di verbi non nisi per acciis c ut diximus in detinitione praeteriit an a natura sit oro ipsa significativa, an ad placitum,qitia de hoc erit postea disputatio. Apponit aut illa duo utu, sit vox & significativa, ut habeat genus proximum.adiecit cuius pars significat ut dictio,& novi affirmatio ut habeat diserentiam: qua differt e n mine di verbo.
Sed ad intelim huius desinitionis dubitemus de sin-mus. Et primo, utrum oro sit vox:& videtur θ nou io non est una uox igitur non est vox. Antecedens arguitur:oratio est multae uoces, multae uoces non sunt una
vox: igitur oratio non est una vox. Rudent seniculae cor ededo ut oratio est multae uoces,oe ulterius o plures siue multae uoces sunt uox siue una sola uox, quem admodum plures holes sunt unus solus ho, &-ita sit probant: quoniam haec uox est una ibia uox, S isa uox est una sista vox. Igitur haec vox, & illa uox sunt una sola vox. Sed haec vox & illa uox sunt plures uoces. Igitur plures uoces sunt una sola vox: de sic concediit plum uoco esse unam solam uocem diuisive, ut dictum Sed dices contra hos, quia si plures uoces sunt una a uox, igitur per c ersionem in parte una sola uox tu et plures uoces. Amplius plures uoces non sunt haec una sola uox, nec illa una sola uox, igitur nulla una sola vox: & per consequens plures voces non sunt una sola vox. Respondet sorticolae&defendunt partem suam praedicatum illius propositionis, plures voces sunt una sola vox, consili tur propter vim copulationis, quae includitur in verbo illo plures. Resoluitur. n. plures sie, di illa & illa ut diximus. mo nota copulationis habet vim confundendi ,3c ita negat conuersione, quia
variatur s uppositio. In prima illa panic uti vox suppo nil confuse, in secunda determinate. Et si dicatur qu modo conuertitur, quin ista,quia est extra propositi
tum. Adscssam dicunt, ν plures voces nulla una sola vox sunt, qui nec illa nec haec. cum quo in stato, plures voces sint una sola vox, qm in hac, isteterininus vox stat confuse tm,in illa determinate aut discrete:po quod hae non contradicunt plures voces sunt una sola vox,& plures voces nulla una stola vox sunt,cum lcmini non eodem modo supponant. Quanquam haec sint acute dicta, di non possunt improbari, scias no esse peripatetice dicta, nec necessaria, nec in talibus captiunculis debemus detineri. Multi . n. vi logicam seruet ad unguem amittunt philosophiam, Ac mora in his impedit hominem scire veritatem. Peripatetici igitiar dicerent ν oratio est una vox unitate verbi, & sic psit dici plures voces simplices, una vero ccposita ex illis propter unitatem verbi. Aliqui dubitant secundo cur dixit in neutro genere, cuius partium aliquid significant
separatim, & non dixit cuius pars aliqua significat separata. Haec dubitatio procedit ex ignorantia graecoru erborum .la praeca. naingua pars, quae graece meros dicitur, neutri est generis, ideo ad nos debet venire, cuius
partium aliqua separata signiscat t& ita poderatio e positoris frivola est, ut multae aliae. Tertio dubitat μι. με Aspasius contra illam particulam ut dictio, qm alicui competit definitum, cui non competit definitio. Nahypothetica est oratio, & in partes eius significant, ut orationes. Rndet Porphyrius hie esse diis nitam sola orationem simplicem, eo quia prior in omnibus reprint uncui responsioni etiam Aspasium consentire seruta Obijeit huic ut mihi videtur Boetius: qm definitumno debet esse in plusquam desinitio. Igitur cum oratiost communis simplici& compositae:des nitio etiam dicit ese communis. Sed hae ro non cogit : dicerent. n. u, licet oratio quatenus oratio sit cois plici de compositiv , in quatenus hic describitur non conuenit nisi
simplici per se, quia cotracte de no coiter hic describit. Melius igis contradico eis: quia Arist. postea diuidet
oronem in enuntiativa, & no enuntiativa,& enuntiatiuam rursus diuidet per simplicem de copositam:& nux
tibi iam ipsam compositam desinit alia desinitione, igitur vult eam esse hic desinitam. Secundo oro competit uni uocae, simplici,& copositae: igitur debet dari una des nitio communis viii uoca,&nulli bi dedit illam: igitur esset mancus. Alex. vero & Ammonius respondct - -
haec des nitio est cois omnibus ut ipsum definitum: nam ct oratio composita habet partes quae signiscant, dictio. Huic opponi intalij ut Philoponus & SPrianus,quia Arist. ait ut dictio:& non ut aismatio. mo oro composita habet partes quae signiscant ut assrmatio:&ita male adiecisset,&non ut affirmatio. Aliis haunt v, dictum philosessi debet intelligi supplendo
sic, ut dictio necessario, & no necessario ut affirmatio, R sic competit omnibus. Do a sit dico pace latorum r dixerim ut Arist ditat ut dictio i qm licet paries oratio-
nis compostae sint orationes, in non ut orationes, sed
ut dictiones significant separatan& hoc satis. Dubitat quarto, cur adiecit ut disio & non ut ammatio, satis enim fuisset dicere ut dictio, nunquam enim dictio estas lirmatio. Respondent quidam: quia Aristsblitus est
nonnunquam dictionem pro astimatione acciperetne igitur usus impediat, suppleuit & non ut assimatior& fgnanter ait,& non ut assimatio, quia negatio addit ad assirmationem, propterea si non ut atamatio ratis habetur etiam si, nec ut negatio. Haec responsio
lac dicta,s est alicuius expositoris graeci, taceo, qua ipsi
16쪽
verba Arist melius intelligui, & verecundu est pugnare contra graecos deyerbis graecis. Hoc in non tac
v tiassrmatione vero cataphasim. Sin aliter no memini me legisse,no in nego cataphasim coponi ex cata de phasis. Ideo dico .Lppleuit no ut astirmatio, ad denotandu partes oronis vidiri posse signἱficare vi aD stinatio 2sed Arist.vult no sic intelligere: sed quatenus habent vim dictionis. Hoc.n suppleuit propter Orationes copositas: cuius partes sunt affirmationes: sed novi alii ationes: sed ut dictiones significant. Vltimo qua est Philoponus: viru haec desinitio copetat solum orationi persi:ctvl Rndit * soli persecta liabe co-
petit: lm partes non dicuntur nisi in relatione ad totu: totum aut & perfectu idet & cu oratio hie definiatur in relatione ad partes,videt rationabiliter hie desiniri ut persecta. Seu contra obiicit Boetius primo: quia omne copositu habet partes, cum aut tam persedia uim persecta habeat pariesuationabiliter quaelibet erit totu &perfectu. Secundo tunc partes orationis & cuiusq; compositi no essent partes nisi in fine copositio nis: via tunesbium compositum dicitur esse copositu. Mihi videt it rationes hae non militent: quia nodicit aliquid copositum, nisi propter sorma de materia, cuinationi imperseetae desit aut forma aut malai .a, aliter eget psecta , rationabiliter tisi dicit compositu nec totum unc ad rationes dico:u, oratio imperfecta n5 est totum, qm vel caret verbo simpliciter vel vcrbo principali:& p consequens caret forma: & sic nec est copositum nec totu, sed quida vocu multitudo. Ad secundu disos, paries nossent partes nisi postu est ipsum totu.ante enim dicunt partes in potetia znisi igitur intellectus actu coponat si biectu & praxiteatu cu ve
do id ad quod deducit. Alclius igit cotra illos potest ob iei,qm statim oratione hic desinitam subdiuidit per psectam&imperfecta: quareminc me egisset, nisi viriq; liac delinitione esse coem voluisset. Collige igitur definitione. alio vero est vox signi licativa, cuius patitu aliqua signiscativa est separata:ut dictio,& non vi afirmatio: hoc est significatione simplici, non copolita aut diuisiva. Qin aut aliquid signiscare ut pars potesse dupliciter aut pars coposita ut in hypothetica: aut ut syllaba,ut in voce composita, ideo duo facit, Primo declarat pars oronis signiscat novi pars coposita,videlice no ut assirmatio vel negatio. undonec vi syllaba.De primo inquit v luti homo significat quide aliquid, nsi aut significat in est aut notis, sederit affirmatio aut negatios sibi qui' addideris, hoc
est verbii solii. Et sic perexeptu patet prima pars. De inde declarat secunda, & inquitium vero hois syllaba
nullatenus significat: quis probat pexemptu di locua maiori:&inquit. No. n. inluc di ne sorex, rex s-gnificat, sed iiii vox est sola, no habens vim significandi. Coua,tu dices:quia in copostis ut In hircocemusigniscat pars. det in copositis noibus fgnificat aliquid ipsa pars seorsum, sed ut diximus non pro se ad intellecta totius,cuius erat pars. Sic isti patet in pars orationis nec signiscat vipars comina, nec ut syllabaisitur significat ut dictio. Oratio igitur est vox signiscatiua: cuius parsu propinquam aliqua est fgniscativa separata ' se quidem ut dictio, non autem semper ut aismatio vel negatio.
Syllogizabat Plato in eo libro, qui Cratilus inscribi C a
tur,opone esse natura,&n5 institutione sciopo est in strii mentu virtutis interptatiuae naturaliter nobis in xistctis.Per ipsam.n .signiscamus alae assectiones, ceu minis misis. per instrum itum. Omne aut instrumetu virtutis natu ratis est natura: veluti virtutis visivae oculi, auditiuae aures:& id genus.igit oro natura, sed no institutione est. hie erat Platonissyllogismus. Huic mdht Aric&core
sentit maiori . negat in minore.nam virtutis interpretatiuς primu instrumentu & propriu est pulmo, guttur,
dente lingua,& id genus:quae naturalia suntioso v
ro est esseris illius virtutis mediatibus illis instrumetisci ita minor salsa est.Inquit. Est aut oro ois signiscati
ua quide,non tamen ut instrunientu, sed queadmodudictu est Em institutione,& ita Platonis minor falsa est.
ntum vero ad verba graeca attinet organori vult
Boetius esse positu pro natura:quia ut dictsi est Plato omnium artiuinstrumeta sm naturam ipsaria artiticosistere ponebat . & ita erit sensus in oro chniseat Gut instrumentum,hoc est naturased ut dictu est in capitulo denote sim synthecen,hoc est sim institutione, liue placitu, siue saetas, siue pactu. Melius aut Aristoteles organon nopro natura posuit, sed pro instrumento:quia per hoc ut Ammonius de Alex. aiunt Arist teles minorem Platonis negare intendit. Sed adlluc solutio Aristotelis non videtur tuta.Platonici. n.quidam Hermippus & Numenius obiiciut.na idem videtur de effectu . Oratio.n.eilectus est virtutis naturalis per in strumenta nati alia, & ois effectus virtutis naturalis pinstrumenta naturalia est natura,non institutione. igie Oratio ipsa natura erit. Secundo, oro est instrumentuintellectus,qui est virtus naturalis. nam intellectus oratione significat,iyllogismo, quio, est, ratiocinatur: desinitione,qus rursus oratio est, desinit.Sed ut supra. Omne virtutis naturalis instrumentu est natura. igitur Osd natura erit,non aut institutione. Ad haec Ammonius solutione innuit O queadmodu in tripudio m tus ipse a natura est, mo ficatio illius ut ita dica ab institutione S artificio, ita in oratione voces siue s ni natura sunt, modificationes vero institutione: & ita quatenus voces siue soni Mones natura sunt,quatenus tales voces institutione formans. Tunc ad radone primam maior salsa est.potest enim aliquis este effectus virtutis naturalis per instrumenta naturalia ut tripudiudo esse institutione. Ad secundu ait Ammonius intellectus non est natura: quonia nullius corporis actus
est: sed quasi supra natura:&sic nihil prohibet virtutis supra naturam esse ellectu institutione, Sed haec responso stare non psit: quia saltem intellectus est vi
tus naturalis: listinguendo naturale contra arte. Igitur
effectus suus debet esse naturalis: ut distinguitur cotra arte. Propiora dicedum 9, artificialiu principiti immediatu clivoluntas. Haec enim est immediam causa institutionum,d: propterea uil concurrant intellectus di naturalia instrumenta virtutis interpretatiuae, quia tamen ola subiacent volutas, ideo institutione sunt αnon natura.&hoc nesciuit explicare Ammonius icet sorte hoc voluerit balbutiri. Alexander aphrodisius enititur probare orationem esse institutione:quia cuius quaelibet pars est institutione, totum institutione etata orationis partes ut nome & verbii institutione buess. Periher. B sulit:
17쪽
Ise. . . . siunt: i*t twta oratio. Haec ratii pace sua petere videtur,quia Plato&Socra. in lib. Cratis. voluere etia nomina ct verba naniraliter significare. Amplius similis quaestio est de note & verbo qn ipsi sint effectus virtuκε M. tis naturalis pinstrumeta naturalia. Ideo melius asi-gnoide probari psit: quae apud diuersos liant diuersa institutione esse videns id. n. quod naturale est semperist uniforme, sed ofones apud diuersas linguas diue
l e spectamur, i i ide signi licent, igitur no natura, sed
institutione senti de haec estiua melior ratio. Sed cim --N ca haec recentiores ambigunt,utia nome, quod significat aliquid, si ini ponatur de nouo ad significandum aliud, remaneat idem nome,verbi causa, istud nomen homo tignificat Socratem & Platonem, vitai si ponatur ad significandum idem quod equus remaneat adunomen. secunda dubitatio,virum oratio, quae de notio imponitur ad significa tu aliudu primo significabat, vili Pcoratio, homo citantinat: dato u, signis cetd cum esse, teneat vicem orationis vel dictionis. Ad primarii dent nonnulli recentiorum si nomen impositum de nouo aliter ad significandum usigniscabat
non est idem nomen,hoc probat inepto : quia sicut ex variatione formae artificialis resultat alia atq; alia res artificialis ita ex variatione ligniscationii resultabule--is,. alia atq; alia nomina. Sed haec positio stare no poti primo quia ad variationem eius quod de foris S per accidens accedit nihil debet variari: sed nomen & verbum significant ex volutate,itas, significatio deforis accidit nomini & verbo,igitur nomen per in as Vari tionem non variabitur. Amplius si ad variatione significationia varientur nomina, ad conuenientia eruteade. Igitur homo& Anthropus erunt unum nomen:
. tis r. quod nemo dixit. Ideo dicendii, ut nullatenus varia. tur nomen:licet varietur signiscatio cu illa sit accides ipsi nomini. Pot tamen dici variatum extrinsece, que admodum coluna sit dextra vel sinistra ipso animali variato. nec valet: significatio formalis variatur, igit nomen quia illa est sibi extrinseca, sicut colunae dextrestas. Ad ratione dico Ἱ, variata si ma artificialis intrinsece variatur res arti sciatis .modo non sie est in nominibus. Ad secundam rudent iidem v oratio de nouo imposita significandum nouit copi at, vim habet dictionis. Hoc absolute dictum est salium, quia volos, homo significet milii equit bos animal, & facio hac propositione:homo est bos patet et, qualibet dictiore pars significat ut dictio,igit tota non significat vidictio. Amplius haec oratio de nouo se significans est oratio:igitur partes eius signiscat ut dictiones per disis nitionem datam. Propterea dico in oratio pol im- poni ad significandum aliquod coplexum dein tuo dupliciter. Vno modo poniaci et parto signiscent, ex quarum significatione resultet significatio totius, &hoe modo significat ut oratio, ut argumenta cogunt.
alio modo ponendo ν oratio significa, primo illud coplexum de nouo nihil de partibus afferrito, hoe est non pliocui significatio eius resultet ex significatim ne noua partiti.Et hoc modo bene dicunt v, significat ut dictio, quoniam sua significatio non multat ex signiscatione partium 'quo in casse non erit oratio si . cci partes sint nota:nec propsitio icet signiscet cople' xu, sed dictio erit Alesiae resupra disputatum est quidem est Idnis vera neq; pride igitur relin
Pataur,tram ad Oratoria, aut poc tu illarum nugis cocti deratis attinet enuntialiua uero praesciuis este plationis est. Diiii foenutiationis,ut Boetius in auctor, hac ra- --tionest sumpta oratione progenere, Oponum alia im . . A.
persecta, ut D lato in lycio: Alia vero affecta. persecta
vero si liceat binacbrem facere. Alia enutiativa, aliano uti athra quaq; divisio, ideo palicru membrum negati utim da qm sitbdiuidentibus nacbris genus coenc me non habet.nsi enuntiatiue vero alia est deprecatiua ut adsit letitiae bacchus dator. Alia imperat tua: ut accipe daq; fide. Alia interrogatiua,ut quo temeri pedes an quo via ducit in urbem Alia vocati ,ut si qui rex holum'. deu 3; aeternis regis imperiis. Enuntiativa vero est ut dies est:dies no est. No enuntiathrarii vero si species expositor reducit ad tres. qm illae quinque O cinatae sunt ut unus ex intellectu alterius dirigat quod quidem in tribus fit modis. Primo ad aludendu mente,& ad hoc oratio deseruit vocativa. Secundo ad re spondendum voce,& ad hoc facit interrogativa. Tertio ad exequedum opere,quod etia trinita sitiauis expressione desiderii,&ad hoc sicit optativa, vel respectu superioris Acad hoc secit de titia: aut respectu inferioris,&ad hoc sacit imperativa. Siquis aut vellet
post et reducere etia has ad binae bre, quae res cu non multum csiserat sit hoc satis. Aristo. itaq; mirabile breuitate utens: ut Ammo.inquit. tria facit sere insimul. orationem diuidit, enunciativa desinit: intentione ad spem astringit.Diuides o sonem ait. enuntiativa vero non Ois. Et sicinnitit orationualia esse en uitiatiua,alia non enuntiativa. Deinde innuens des nitione inquit. sed illa in qua verum vel salium est. est igit enuntiatio oratio in qua vel vertim vel salsum est. Vt vero clarior
esset haee desinitio subscribit distereti 1, qua disteri 1 carteris .Quae in desinitione posita est, & inquit. no asit in
Oibus in veru,videlicci vel salsum. ves uti depraecatiua oratio& te id penus o o qui dein, sed neq; vera, neq; salia. Deinde abijcies consideratione pias orationes n5 enutriatiuas astringit intentione in sp . Nahuc usq; de partibus interpretationis: de deeta ipsa oratione locutus cst. Et inquit. caeterae quide igitur re quant urina ad oratoria siue rhetorica, aut poesim sue poeticam magis illarum consideratio attinet.Enuntiativa vero piatis cote raptationis est, quae spes est of is potiores tui mucro species sum amrmatio & negatio. H. igitursunt g Aristotiles breuibus coplexus est. agantum vero ad verba graeca attinet verum vel sal r. - litammeniantiatione sunt, in intellectu, atq; rebus Inrebus qui denari in causa, in ab eo quod res est vel non σια, ιο-
est enuntiatio sit aut vera aut Disa. In intellectu vero, V3 quia intellectus fit biectu Sum vel orum S ita in intes llectu sunt uti in subiccto. Inisi satione vero ipsa sunt ut in signo,ceu sanitas in urina. Sed hi pradiis ciner it dubitationes. Prima, viris v, Aristo. male definiearit enutiatione per veru vel salsium: qm veru vel salsum aut sunt dri aut propria. siquide propria noerit bona defit titio. si dria: tuccostitu ut sipes:& itas suas spes d sinisset. Securi cursolude enuntiatione est cotiderintio. Logicam. est sesa cois, git de cibus. Tertia de propositione tractat in lib. priore,& in lib. posterio . Igitno hic de cnuntiationeios idem sint. Ad prima rndet Ammonius, enutiationc signater desilit p veru ves
toti cim 1.... - - Enuntiativa vero non omnis, sed illa, in uerum aut
18쪽
inuens.Ves dici pol, ut sum ut propria, quae ponuntur loco disseretiae, quae nobis latet, etia si sint disterentiae&constituunt sp&.genus definiri per sipctiteri potest,
ut dicit Alexan. quando vel differentiae latent: aut g nus non sit penitus uni vocum. Ad secundam rfidet Theophrastus philosophus in omnis oratio aut instituta ordinataq; esst ad auscultatione auditioneq;: aut res ipsas. si ad auscultationes atq; auditiones, sic perinnet ad rhetorem atq; pocia, ut Plato ondit in Decio. α Socrates silebo.Si vero ad res, sic enutiatio instituta est ad hbium posteriora te ad sciam: & ita erit pro pria huic considerationi. Ad tertia dici psit, ui enun tiatio differta propositione: qua propositio ordinatur ad syllogismii,3: quatenus oesinat ad syllogi sinu dicitur propositio, quae si ordinat ad demonstrationem,
positio dici si ad sullogismii dialecticu, Ppositio dialectica .si ad syllo simu sephisbeti propositio sophisti ea se is ad syllogismum simpla vocas propositio a
soliate. Enuntiatio vero dicis quatenus sit bordinas intellectui s voces exprimeres de rebus versi salsumve. Et sta dis rent quia enutiatio est extra m tetmin voce auiscripto: ppositio extra&intra mente. Enutiatio
etia dici psit propositio, de coclusio, di problema:pr blema in dialecti eo syllogismo,coclusio in demsiuratione deq; dici pol quinio:& id genus propositio nonis praemissa.Haec in latius e scabuntur in libro priorum de posterioru maeret rursus sorticolae, an eius modi propositiones,tonat,coruscat, lego & id genus sent enutiationes. Se do an differat dicere, egoi ego,
ego Augustinus scribo, scdicere lego,scribo. Ad primam indat nonnulli sorti te 0, illiusmodi propositiones, nec sunt orationes, nec utiationes: bene insunt coplexa quaeda in viri utc. Mouentur autem a
sumentot illarsi una pars utpote subiectu est in mente,videlicet,ego. Alia vero in voce, utpote pradicatu. sitiatio aci&oisopo est penitus in voce vel scripto dolia eiust nodi esse non possunt opones vel enutiationes. Sed illi delirat penitus. NI eiusmodi sunt in voce aut scriptot& in cis est velum vel salsum: igitur enuntiationes. Haec. n. suit Aristotelis definitio. Nec comno. tra saliter arguo: sint. n. haec de se derisibilia. Animaduerte igil ν eiusmodi sunt enuntiationes,um Ue
ba sunt sebiectu & praedicats & copula in ista dictione
lego,aut ambulas: δ si bicctum vi primae vel secundaeps biis verbi, quae sua natura illa importat. Est praedicatum, quia resolui pol in participi si, est de copula propter ide.igit abs blute est enutiatio. Ad ratione dico, stibiectum no est in me te ita ut non sit in voce:est. n. in mete sertasse explicite,in voce vero implicite uti &Πrdicatum. Ad secundamdent non ulli, illiusmodi propositiones differui: qmcu addutur subiecta illis, quaestim pronomina & primae & secudae psonae,denotatur affectio aliqua siue pneessio quaeda, verbi causacii dicit ego Augustinus scribo denotaturm aut solus scribo, aut millus habene seribit. Et tue iuxta hac regula deducut captiuculas. Prima, ego Augustinus scriDo. igit nullus alius scribit aut nullus alius ita bene seri
bis.Tenet captiucula per regula. secunda,non valet. ego Augustinus curro.igis ego sum. Est. n. antecedens verum ubi egos luscurrere: cosequens vero salsum: quia denotaret me solii esse. tria lixe est absolute salsa. Volum, tu es: quia tune nullus alius esset. ideo duxit deus. ego sum qui sum:qm alia deo vel non sunt,
non ita bene. Bene tame concedent lias sum, es, &
id genus. Sed isti propter captiunculas scpe tradunt
in pueriles fabulas. Haec. n. risu digna satis sunt. Na dudico osum vel tu es: aut in his voliant esse intelligenda subiecta, aut non. si no: igitur erit aliqua enunti tio psecta,& no cu subiecto. Si vero volunt esse subie etaintelligenda.sed intellectus pol explicare voce omne quod cocipit:& non aliter pol, qdicedo ego sum:
vel tu es.igitur eae squi ualet sum : & ego sum: es 8: tu es. Secundo, tunc lisc esset nugatoria tin deus est: tmego scribo:& id genus,Propterea videt mihi illiusmodi orones non differre quatum ad re: sed solii quo ad
usum rhetoricum atq; ornatum . quo. n.ad veritatem
idem est dicere tu es,dies, ego scribo: & scribo. Addunt tamen rhetores pronomina ipsa primae & secundae personae nonunu emphaticos: veluti illud Mar nis . Me ne incaepto desistere victat sub illo pronomine me,intellexit reginam deorum,& sorore, & Iouis coniugem. Similiter Cicero. Ego omnio scio ac potius pietate erga te caeteris satisfacio. sub illo pronote ego: se illum talem qui cum lentulo familiarissime vixit, de qui tot beneficia ab eo acceperat intellexit. Addunt igitur rhetores eiusmodi ad amplitudine. licet quo ad propositionum veritatem, quam logicus considerabnulla sit differentia. Et hoc modo intestigendum est illud Prisciani grammatici .Haec satis.
Est autem utra prima oratio eminitativa, si malis, F ei fi
liiceps negatio: ecterae uero omnes coniunmane mi umi. NecesseHautem omnem orationem enuntiativam esse ex
Aerbo, avi casu uerbi: quando er hominis ratio nisi ipsum est,aut fuit, aut erit,aut tale aliqpid adiiciatur nequas ordo Σ'tis enuntiatiuasit. Q gaobrem una quoddam sit er non mul D anima restibile, bipes Neque enim quia propinque dis γε.Lucunturi a erit. Erit alterias Foc tractare negocio.
Coueniunt expositores&ῆraeci&latini, ut desinita c-i. enuntiatione nunc diuidat Aristotcles:& voluti Aristoteles breuibus duas diuisiones enuntiationis explicet:quarum vir aestu, enutiation si quNa est una timplix quida una coniunctione. Qi a expostoreo approbat in etia in rebus aliquid est unu simplex, ut indiuisibile, aut cotinuu,alterii colligatione, aut copositione, aut ordine. Secuda vero ut expositor ait subdiuisio est enutiationis unius in assirmatione, & negationem.Vnde recetiores volui diuisiones esse huiusmodi
enuntiationu quaeda est cathegorica, quaeda hypothe
fra. Cathegoricam alia est ammativa, alia negativa.
Mouet Boetius dubitatione ut rei id quod ait prima aa astimatione reserat, ut sit posterior negatio. An id quod ait prima ad simplice retulerit orationem : vise cuda sit quae exoponibus iungit. Haec Boetii quinio resoluti in tres.Prima vim diuisio enutiationis r una&coniunctione una sit prior diuisioner a Trinati
nem de negatione. Secuda in ii astimatio sit prior negatione. Tertia vim simplex sit prior coluncta .Rndet exposito equo acceperiit recolores:*prima diuisio
enutiationis est per cathcsorica siue uni simplice:&hypotheticam siue coniunetione una. Huius ratio ab ex-
positore colligis, quia prima entis diuisio cst per unum re multa. Igit prima enuntiationis Si uisio esse debet similiter. Asa viso diuisio est potius subdiuisio enuntiationis simplicis. Sed pace horti dixerim: hoc stare nopsit,qm etia hypothetica siue colunetione una est a stirmativa vel negativa. Ipis no diuisio secunda sive su diuisio alterius mebri est illa, 1aesit perastinatione Suess. Periher. B 2 &ne-
19쪽
liane diuisionem esse per cathegorica & hypothetica:
iiii tune sista conditionalis esset colunctione una. Ammo. n.&Boet .volunt hypotheticam no esse nisi duc
bus modis: aut conditionale, aut disiunctam quaeἐt species conditionalis est ut dicemus. Vn & graece hypothesis conditio est Agis hypothetica conditionalis est iiii. Ideo dicendu ad prima ca, haec duae diuisiones
enuntiationis aequales couerribiles cu ipsa sunt. Vt. n.
id genus. Qin od ens aut est unum,aut multa.Simit ens aut actu aut potetia. Si eois enuciatio aut una .si plex aut coniuncta. Et ois etiam aut allirmativa aut negativa. Et ita aequales sunt diuisiones eiusmodi:&non
una sub diuisio alterius. Dico I undo cy haec diuisio ou nam & coniunctione una no est diuisio per catheg ricam & hypothetica. No. n. vi Boet.& Am mo. aluti cathegoricum opponis hypollietico: sed colunctione viii. Est aut coniunctio non uno mo: sed interdit copulatione, interdit i , interdum loco,& id genus. Hae n. sunt coniunctione unae, qu ibi exoritur,dies': quia coniunguntur coninctione is .Hs ii min, ubi tu disputas Socra .iacet,& aliae eiusmodi. aim in non lunthvpothcticae.Rc ste igitur Aristo. verbo colori uten , dicit caetcrae verooes colunctione sunt una:& mpn dixit caeteras oes esse hipotheticas. Ad sciam respondet Amino.' affirmatio selum ex parte vocis cli prior negatione quia est simplicior. Nam negati ira eniitia . tio assii alitiae addit particulam negat uia. Expositora ist adiecit duas alias maes, atiirmatio in prior Ocparte intellectiis, qm amrmativa significat eo inpoli. tionem intellectus, negativa signis eat diuisione. mo compositici ci prior diuisione, cu non sit diuisio nili
compositoru. Scsso ex parte rei: qm a stirmatio significat osse, negatio non esse. modo esse& vst babitus naturali prior est priuatione. Sed haec additio no placet Prima quidem non: qm a pari diuisio esset prior compositionc Iqm non est compositio nisi diuisorum. Amplius ut dicit Ammo. a sitimatio& negatio quo ad co- positione & unitatem non differunt: qm utraq; est co- posita ex verbo & nole. Licet illa dicatur diuisio reris. Secunda vero minime: qm priuatio natura praecedit habitu, ut de in Pindicamentis. Prius. n. catulus cscus
est v viden & ita satis est respontio Amino. ι Boctius
etiam approbat. Ad tertiam Nidet Boetius in enuciatio simplex in natura talis. At coniuncta non est una
niti positione di quasi ab extrinseco. Sed quod cit naturale prius est eoqinpositione est tale . iure simplice priore oportet esse coniuncta quail riationem Ammo. icntit.Sed haec rufio vρ cotradicere Aristo. quia si enutiationis limplicis unitas est ei natura, etia ipla erit a natura. eadem. n. ratio est enti & unius: propolitionis &vnius: ut di in elenchis. Sed Aristo.ait contra Platone nullam oponem esse a natura. Igitur ve haec expositio contra Aristot. Propterea dico, P via inuent tua, quae compositione agitur, simplex enunciatio prior est, via
vero ana litica hoc est resolutoria coposita est prior simplici. ed lin Aristo. in isto lib. est inuentivus, iure limplicem praeponit. Inquit igitur, in aut una prima Oratio enuntiatiua astirmatio.& rndens ad particula, prima subscribit, deinceps ninatio:qa ipsa negatio voce postelior est Ad particulam illam una.mdei ait: aliae vero coniunctione sunt una. ut hypothetica &idg
nus. Sed adhuc est dubitatio Al . videlicet,utriun
uisio enuntiationis per assirmationem & negationem sit generis in i cies. Secuda est dubitatio Ammoniti virum haec siue enunciatio siue propositio stat existente super terram dies est, sit simplex, aut coniunctione una. Respondet Alexa deru, diuisio enunciationis per M F. in a. assimationcm & negationem non esset generis in species: qm in genere non est ordo, in enunciatione est ordo.R. pondet Ammonius, ta Bocetius,& expolitorui bene una potest esse altera prior coparatione facta inter se ut in numeris patet. Sed costa ratione ad te tit rivi pote ad coe genus nullo, dii ordo: qm aequaliter sunt oξones veri vel salsi pa rticipes, quae est definitio enuntiationis.& hic responsio potest stare. Scias in noctius & Ammonius inter affirmationem α negationem nullum ali um volu t ordinem, nis prolationis& vocum. Expositor alios asteri, quos deiecimus. Adserendam dici pia quod illa est conluctione una: qiii
ablativus absolimis resoluitur percoiunctionem altu, Ut ineunt gramatici. Haec de diuisionibus colligunt. . Deinde ut Am mo.& noctius introducut. Aristo. v lens dii putare de assirmatione & negatione: quae sunt species enunciationis. Praemittit quoddam utile ad sermonem de illis, videlicet, P cis enunciatio coniti texverbo, videlicet, praesentis tyis: aut casu verbi: O' est praeteriti aut futuri. Tacuit verbum inlinitum, ut ait Ammo.Tu quia principaliter de a firmatione loquetur: tum vvl maxime,quia coordinatur cum nesativo. habet. n.cum eo sere eadem vini Sed dubitat Ammo.
cur praeteriit nomen.pot. n.imo constat enuciatio ex
nomine di recto, ut sol oritur:& casu eius,ut me tedet. scribere. Respondet primo hoc esse praetermissum: capotest esse enuntiatio, & non ex note vel casu noisi ut scire tuum nihil est: ubi verbum in subiectum. Nulla in enunciatio esse pol sine verbo,aut verbi casu. H responsio non valet: qm verba illa in enuntiatione no mina sunt .Propterea Por lip philolbpli', que Boet. etialequii, volui t praetermisisse ipsum nomen: quia verba
est principalior pars, cum in pars formalis, quasi t intius emantiationis copletiva. Signum aut asteri Φ t ta opo a praedicato,inest verbum nomen nanciscitur.
dicitur. n.cathegorica, hoc est praedicativa. Haec est una expositio, tuae stare pola tibi in videtur st Arist. rcspondeat quaestioni tacitae, dixi tin. esse enuntiationualteram simplice,alteram coniunctione unam. Isi quis Obilaietiois enunciatio costa ex verbo, verbu aut importat compositi cm,u sine extremis non est interitigere. Igitur ias enuntiatio di coposita. Cui mdet ιγ cis enutiatio in coptata ex note & verbo. Sed dξ simplex quia non ex pluribus enuntiationibus constat.Vesuu haec. si sol exoritur, dies est:quae pluribus constat of nibus ait tunc continucilitera sic: licet enuntiationusii qdam simplux, necesse est in oem opone enueiatiua esse ex verbo, aut casu verbi. igitur di simplex simpli, citate oppolita compositioni ex pluribus enuciati nibi Et haec est expore,ctior.Primo, Milla particula aduersaliua ais poni non solet sic obiter, nisi ad obiectiones tacitastollendas.Scdo,quia interpositio suis sit nimis casual is S no pertinens. Tacuit aut nomen:
qui verbii intelligi nou potest absq; e tremis. M. a M.
Ois enuciati ira oro Ex v b costaxe dc beat,ipibus locu a maiora sic. ua siqua oro ect enuciativa sine verbo
est, aut sit aut erit aut tale aliud adiiciati nequag oro
20쪽
re debet.sed qm de desnitione locutus est,& quinio
de unitate eius est alterius negocii ideo se excusat, i terponit tamen ipsisutatione cuiu a salsis resionis. Dicebant enim quidda,u, desinitio est una. quia partes propinquius iacent. Inquiti quamobre unum sit & nomulta animai,gressibile,bipes. Interponit solutionem salsam:&inqui eq; enim quia propinque dicaanturi, una erit.Tuc redit ad excusationem, quasi dices, quare unu sit desnitio erit alterius hoc tractae negocis Aiaduersione dignu , t declarat Boetius & Ammonius ad unitatem definitionis esse necessaria paritu propinquitatent,quia ubi partes longo interuallo cocisae profurens definitio no esset una. igit credat hanc esse causam ver remouit illa & transinis erit nos ad septimu de octauum meta. Et licet de unitate desinitionis Arist. G--. trasiniserit nos ad metaphysica, Dubitant expositores
κεμr- praeci quae est causa unitatis des nitionis Rndet Theophrastus in libro de asiirmatione & nctatione, st desinitio est una ratione si biecti: quod desinit. Secundo
propter partium proxim in constitutionem. Obii, ciunt contra Theophrastu,qiata tune dcfinitio no esset una per se, qua esset una ratione subiecit, & ita ratione extrinseca. cudo,quia tuc cita accidentia essent, unuessentialiter, quia suntlia vyo subiecto, vel salte ea, quae ii, , essent in uno subiecto. Ammonius assert duas causas. Prima est paritu vicinitas.Secunda vero est, quia in re
est aliquid loco matam, aliquid loco starmae . de cuinter lxaec nihil medici, rationabiliter faciunt desini tionem unam: Scd ambo possunt bene dicere, quia
dupotest imi ux instrumentum, quo intellectus inducitur ad intelligendas esentias rerum,&cu instrumentum sumat unitatem risite. Finis aut est definiuessentia, iure ab unitate definiti desinitio erit una. Di sc recte Theophrastius ait. Altero vero sumi potest ut in ipsa rei essentia, quae cum restillet ex ultima disierentia sue ultima forma, quar est ultimus actu , sic be-- , . . ne Ammonius ait. Sed haec res non est hic trabanda,
is bene Arist. Dubitat etia Themistius primo poste.
quia videtur id, desnitio sit enuntiatio quia est species,pponis immediatae, yt ait Aristinibi. hic autem vult non esse enuntiationem. Hanc quaestionem multi soluere enituntur, quos in primo poste. consutamus. nucvero Phili poni expositione asserimus,4 definitio potest residerari ut iri militi,de sic est propositio & enuntiatio,vt Arist.vultibi.Alio modo ut terminus, &scioquitur Arist.hi creavia ut sila non est enuntiativa oratio,sed terminus ut 1cit. Uaul utra oratio entantialiud, mea φιae amisit ieat,aut ea prae colurictione emula. Plures uero es quae plura er non uinsi fiat. Aut eae piaesta coni monestu. G ,. Expositores sere oci volunt Arist. diuisionem praepostam nunc exponere, quod ut mihi videtur stare non potest Addidimnsinulla mebra quae non sidiuisit. Ideo Arist diuisione enutiationis rursus nuc alio modo ordit,quae hac mareducis. sitiationii, alia est
una. Alia plures, una bifaria dicit, haec quide simpliciter,illa vero sis quid ut dicemus.Plures rursis talaria: eae quide plures, qa plura & no vnu significat, ille plures, iasine colu ne ione multaesunt. Hui secuta di alisionis prima pars primae parti primae diuisionis ad- ρο- ω versat. Secunda vero pars eiusti, secundae illiusmodi.
- Ambigui quae diuisiost haeci Rudet & sane sapide
st in diuisio aequivoci in significata. ut si ho diuidere
in verum,& marmor . naiola enutiatio una est enuntiatio, plures vero sunt una Platione, & metaphoricae. Secundo dubitant quid Arist. velit penuntiationem
unam siti D, de unam sis qd: quidq; p plures simpliu&pliares inquid. Adhac Boe. Ammo.cocorditer rudent:&vont v, unitas ct multitudo reserans ad enutiationis signantiam. Simplicitas vero & compo ad voces. Ex his fiunt sex colligationes quarum duae sunt impossibiles,quatuor possibiles: ut figura declarat. Παiatim coniugaristres sex: qtiam possibiles,
Lt ita una simplex est,q est una smpit, ut ho est ronale. est. n.una quo ad signantiam.Simplex vero quoad
voces una vero coposta est una sm ud, ut si s bl urituri dictest. cridis utat:& Plato legit:& id genus.H in. di una ει qd, quia coiuctione una. Plures etia bifaria
sunt: plures copositae contra primu mεbm,ut q inconluctae sunt tales, ut Socr. linit, Plato disputat, Arist.mo ucs.sunt.n.plures & copoliis sm voces.Phares vero simplices, ut canis latrat. est quide phares signatu, vocibus vero simplex.Simili moti ai pugnauit hectore. Multi.n.i uere alaces. Hse quo opponis ad scim membrin Sed huic obiicit expositori Primo, quia p disiunctio :qua interponit ut distinguere inter oration ε, signiscat unu,& qest una coniunctione. Secudo, quia supra dixit, ut est unu quodda:& no multa. aiat preisibile bipes: d vero est colunctione mu: no est unii, de nomulta,sed est unu ex multis.Sed ists rones friuolae sunt. Prima qdem, qa non disiugit inter una, & coiunctione una, siret inter una simpsic e,q stibintellexit in primo me-bro,& una coniuctione. Ad sciam dicostpenes aliud accipii unitas enutiationis,&definitionis hic & ibiaetin hic sumit unitas 2 significatu:multitudo etia. Ibi aliter
ut diximus. Tertio dubitant:ois homo vel equus fit, est una simplex, aut una copost a. Simili Plato athenies, sapictainademic' est in lycio:est una simplex, vel una coposita. Sinois homo si est bos mugit,&Soc.&Plato disputant.sunt ne unae simplices t an unae coposts t Quicud velint Boetius, Porphyrius, Ammonius:& alij.dico ut silibet harum est una simplex. Na verbum est vitu, quo sumis unitas enutiandi. Prima ud una desubiecto disiuncto, seclida una desubiecto reposito. Tertia una de si biecto conditionato, quam vero una