장음표시 사용
21쪽
desubiecto copulato,&it aqua libet est uni simplaninantiam vero ad verba attinet adiecit l& no vnui quasii dicat propositio liue enuntiatio est una si sex, &plures. plures quae significant plura, & non untura. ut Ain mollius inquit,sunt enutiationes plures de
aliquo uuiuersali,ut aiat gressibile bipes in homo. Potest enim resolui haec in plures,lta quia continentsub
tiationes.Aut dici potvi Porphyrius philosoplius ait hoc esse dictu ad disserentia enuntiationii, qu e sumsit definitione prosubiecto,aut pro praedicato.Na videntur multa significare:sed in re vera unum significant.
Nomen quidem igitur aut uerbam dictio fit solum. cum
--iι. Videtur Aristo. inserat ut perparticulami; tiua
designat. Videtur vero in dubitatione excludat, M per
seriem verboni haberi pol. saeia dubitatio talis uia dictum est enuntiationem esse una ab unitate si iis-catus, stanonae aut verbii unusgnitic Lin: renum
tiatio una erit nomen unum, aut verbum unum. Sol
uit I vult caiis, qui profert nomen aut verbum unum, unum dicit,& is etiam qui prose t enuritiationem una, unu dicit: ed non dem modo. adicens nome vel
enuntiatione una dicit, unu dicit enuntiative. iat mis eminitatunia de uno,aut remouetvnii ab vnh. Et
hoc inquit nonae quide igitur aut verbudi reos o-lu:n: non contingat viri atri ce aliquid si gynicat sic dicat ut enitiati et sed contingit ut sic dicat roserat turba siccit siue interrogante al. quo fueri inte rosante aliquo,qua qui aliquid nomine aut verbo signiscat potest dicere ut enuntiet aliquo interrogant ut siquis petat quis hodie venenum bibit, direspondeatur Socrates. Patet ' is qui dixit Socrates: enuntiauit:&hoc quia pricessit interrogatio. ubi autem nulli prςfuisset interrogatio, dicens Socrates titi, ne inuntia' uti, sed protulit diatarat. Igitur enuntiatio distat ve bos uenoie:qm enuntiatio semp signifieat vii in de
noenuntiatiue, siue praecedat, siue non praecedat'
tcrrogatio. At nomen vel verbu psit ensiliare vim de uno solii praecedente interrogatione. Propterea' ait tanon contingat ut is qui voce aliquid signis eat , sω δέ - calvi enuntiet,siue interrogate aliquo, siue nulIo, hoc est ut enuntiet in omni casu. nam no nisi ubi praece silet interrogatio,sed i se ita di cit ut in olimi casu proserat unti. Et sedissert enuntiatio a verbo ct 1ioni,ne. Harum uiro haec patim est simplex enuriatis,iulat piae . ali. o, aut siquid ab aliquo enuntiat, illa uerra ex hisca sua: uituli ea oratioqucta quae a coponitur. Ammonius vult vi Aristoteles subdiuidad easenuntiationes, quas dicimus aut interrogante aliquo, aut quas volumus dicere per nos ipsos.Sed hoc in repet re idem pluries:quod non conuenit Aristoteli Mel his igitur diuisionis pnudiciae membra exponit per: exemiua.Et inquit, harum vero haec quide est simplexenuntiatio,velut per exempla ea, quae aliquid de aliquo, aut aliquid ab aliquo subaudienuntiat. Hoc est ut alii alio: Socrates est academicus, aut negatio, ut Socratoenon est timidus. Illa vero in quae ex his componitur, quod trifariantat,ut Ammonius ait, videlicet , aut ex ambabusastimationibus,aut ambabus negationibus,ves ex altera asirmatione cra negatione. Cui in e-
plum subdit,&inquit. veluti ea. oratio quaedam, quae sanecoponitur suppleri duabus Asrinationibus, o Aiax pugiuauit, I Vlyxessum. Ex duabus negationi
bus, ut Plato non est cruderii deSocrates non est au rus Aut exum assirmationein altera negatibne i m inestandytyo Socrates nonina denuat Et ita Per exempli patrediuili Oi&membra diuisionis. .
l duim in hereunt aliouo pie ignifices aspici ε m. it Alotandei hrodisius exponit Aristotclem nil ne minas. ei finire simplicem eminuationem, qua ait definis te silaccies. Argumento, o et aurisauo i genus in illariusta veluti a qui cum quodda. Hic Aspisius rati, ne hac cons aitquia eo idolud Aristoteli' ei natistionem desinit quo primo priorum des lapici pta
risitonem sed illic sie propi,sii nem descripsi pro
pόstio est oratio affirmativa varie fua alicitis dea quo, utabellius ab aliquinis tur& sim illi e hauri nem deseribere debet. obiicit autem Ammiun. si is it expositor quia statini Aristotclo demniens affirmationem & negationem ponit emintianos
nzm,d: non ut disserentiain:igitur ut genus. Etita non
aequivocum, sed genus erit illarum, S per consi usi non definiendus e species. Porphyrius philosophus cum Alexandro volens Aristotelem definire enuntii tionem simplicem, altiton per si cies desinisse,sed pesvirium, assi nationis&negauenixese enim & nodesse non sunt species enuntiationis, scd virtutes asin
mationis N negationis. Sedo cit expositor, quo sis scut inde initione generis non debent poni species; ita Gq; ea quae sunt propriis perierem: modo si ista care eis proprium est anirmationi,significate no in se negationi. Igitur non debent poni in desinitione generis. Boetius autem ut hiemiscens vult Aristote - .lem simul dii: idcreenuntiationem simplicem , di delinire, ut intelligenti patit:&longis verbis exponit.' Sed hoc postor refelli quia senuntiatio simul des nitetur&diuideretur, cum non videatur desiniti ni
si aut peripecies, ut per virtutes specierum, necesi iario cum dicere bportebiuves ut Alexander,Qel ut Pomphyri raim Mimonio veroopositorsentit, deno
quoq; lentinin videlicet, U Aristoteles enuntiationEsmplicem in duas disteretias diuidi ut inde definitio nes spe nam naciscatur. Et inquit is autem simplex
enutiatio, sultate omnis,aut quae signiscat aliquid in sedealiquo quod ad assii mationem attinet, aut quae
significat aliquid non esse de aliquo, quia ad negatio nem:& ne intcstigatur ibium de praesenti tempore u scribit mod0 quo tempora distu guuntur, quas dic ueti mi talis inbiten ribus. Haec vero diuisio xx
Expositor sentit non cstenuntiationis in species: sed iii dis remias specificas, noti enim ait quod enuntia- ει ario est asturmatio vel nefario, a vox significativa eius quod est ege,quae indisserentia assimationis specisca, vaeius quod est noee, quo tangitur di rensa specifica negationis. Proptet haec ex his iusso 'rentii, Iubscribet specierum descriptiones . Haec cst optima exposco. Verum illa Alexandri non est do iis lis. Propterea primo debes latre Alexandrum
voluisse enuntiationem, non esse simpliciter muruuocum, ita analogum , quas analogia genus dicitii ranalogum speciebus Septimo physicae aus ultationis. Hincerum analogia pinecti ad imperfectum ratiO-
22쪽
es generis non repugnat. Ulterius animaduertendue nuntiationem pore bisariam definiri. a prioris,& siein praecedentibns desinit Aristoteles nullas in eius de sinitione addendo species: aut ii polleriori. Et hoe dupliciter . vel per ea quae intellectui copetunt: & ita peripecies acceptas a vero & falso, superius deseripsit, aut per ea quae rebus conueniunt,de ita describit hi oesi dicit enutiatio simplex vox est quae significat aliquid deest quo esse et non esse. Vox enim loco generis accipitur Significans esse vel non esse loco di erentiae a posteriori accepta.Et haec est mens Alexandri: quae mulis
tum consonat litterae. Tunc ad argumentum contra Alexandrum patet solutio.Non enim negat enuntiationem esse genus: sed ait esse analogum etiam.
Per haee patet responsio ad illud contra Porphyriu. Posunt enim poni in definitione generis propria speciem: no quide in definitione propter quid, sed in do,... finitione quia:& a posteriori. Similiter ad illud comtra noesu,simul. n.desinit ut notat illud genus vox, de diuidit ut notat disserentia accepta a virtutibus,hoc D. εαμ με- est propriis specierum. Credunt sorti colla Aristotelem per simplice intelligere cathegoricam, Si per compositam hypotheticam Propterea quaerunt virum essentitiatio sit cathegorica, aut hypot sesea i Circa haequaestionem qui Avolui enuntiationem hypothetica esse eam, quae ex pluribus cathegoricis constans coniunctione una est Ide quonia plures cathegoricae, possunt coniungi pluribus modis, squisa enim pernota causae ut quia Socrates bibit venenii, fuit sortis: Aliae per notam temporis,ut quando vener s in bellum, datio tibi primium. Aliae per notam loci: ut ubi Socrates moritur eptatur. Et possitiat etiam coniungi plures cathegoricae innumeris sere modis Ideo h Pothetiri secundum istos sunt serae innumerae. Qibare Dis enuntiatio, quae ex pluribus constat musationibus est hypothetica. Et scinductio, exemplum, & enthim aratq; syllogismus:& caetera id genus cum sint enuntiationes colunctae per nota illationis, omnes sunt hVp6theticae. Alii ponunt hypotheticarum, sex species sue modos. ut conditionalem,copulativa, disiunctiva, Gisia ha causale, cporalem: demu&locale. So colae coiter aiunt tres esse species ut conditionalem, disiunctiva i& copulativa Nam exteras ad has reduci contenduta
Theophrastus vero & Eudemus volunt hypotheticam oem esse condiscinale &nulla alia nisi conditi nalem. Huic Boetius assentit in primo Topicorii su rum .ubi ait conditionales propositiones esse,quas graeci hypotheticas vocant. Amplius in libro de sylloris. mis sypotheticis ait conditionalem enuntiatione se tiri speciem & nomen ab hypothesi graece, latine conditio,siue suppositio. Rursus Aristoteles in libro prio- rem vult ex hypotheticis musationibus esistitui bllogismos hypossieticos Constat autem per ipsum non nisi ex conditionalibus. Conditionalium vero graeciduas tradunt species. altera est 'uam continua vocat. Visiisl exorituridies est supernos. Altera est: qua discontinua nuncupant,ut vel tu es,vel tu non es. aeconditionalis discontinua appellatur, quia posita condisoneu, non sis, sequitur re non esse, cum itaq; nihil ponat inesse, conbitionalis erit: cum inter partes disiun ctio signetur. discontinua appellatur. Haec est me, om- nnium graecorsi:&Boetii ubiq;. rationes tui hypothetica si spes enutiationis colunctae . Nec cathegorica diuidit ectra hypotheticam ita potius coua con
iuncta. Consequeter videndii des bus conditiona 1υ--
lis cotinue. Et dicendum ut Ammonius& Boetius lentiunt spes posse enumerari aut penes qua blate cathegoricarum e quibus constat, aut penes serma, quae habetur ex vi notae conditionis. Si penes qualitate partivi tunc sunt quatuor species. Prima ex cathegoricis ambabus affirmaticis: veluti si sol lucet,dies eu . Secu nda ex ambabus negati uis,ut si non est animal, non est homo.Tertia ex prima affirmativa, & secuta negativa, ut si dici est, nox non est Quarta exprima negativa &secunda allirmativa,ut si dies non est, nox est. At si , species colligantur ex nota conditionis. Qimnia haec notas .potest trifariam sumi. aut pure coditionaliter. ut si habere ho metu, studere: Aut permissiuae, ut si aὲ me veneris, mille balia dabo:aut illative,ut si dies est, . . tibi lucet Pharum trium tertia est in usu graecorum: &proprie conditionalis continue a. Consequenter quaeramus penes quid ait Editur as-srmalia vel negatio coditionalis cotinuae. Respondent recentiores ν nota conditionis est tanqua sorma conditionalis:5 quoniam Eforma qualitas prosciscii sicut Emateria ipsa quantitas: iure ea dicitur negativa, ius conditionis nota negatur. Contra vero asii maliva, cuius conditionis nota assirmatur. Qua ratione siti ut quaelibet harum sit negat tua: non si dies est, sol lucet. Item ii non dies est, si Qt hicet. Rursius, dies est: non si sol lucet. In his. n.oibus semper conditionis nota negatur. Boctius vero in libro de hypotheseis r. m. affirmatione vel negatione naciscitur ex qualitate consequentis. Vin enim coditionale esse negativa etiam
si solum eonsequens negatur.Haec enim est negatiis. si es L 1.non est 3. Haec affrma sua. si non est. A est. v.
Haec positio persuaderipsit, qmvis tota hypotheticae est in illatione sequetis. Hypothetica enim nihil ponit inesse sed tum asserit illationem. Igitur negatio debet esse supra consequens,ubi vis illationis habetur. i Sed dices quai cs erunt hae non si dies est, sol cst ortus.&sol est ortus nos dies est. Videtur mihi ir etiae usi nodi sunt negatius qm in omnibus iis vis negati nis exercetur supra cosequente ipso. Et pro tanto sunt negatiuae pro quanto coicquens negatur. No per hoc quia conditionis nota negatur, sed quia cosequens negatur sequi ex antecedente. Quare apud Boetium p test conaitionalis esse negativa trifariam, aut per coditionis negationem, aut per negationis praepositione: i in aut per negationem consequentis. Et de quantitate agamus.Sorticolae tenent conditionale continua nullius esse quantitatis, sit, quantitas est conditio subie dii. Modo illa non est ex subiecto,& praedicato , quare
erit ias non quanta. Probabiliter teneri potest omne iconditionalem continuam esse quanta .Et hoc quantitate cosequentis.Vocat enim Aristoteles syllogismorum hos uniuersales,lios particulares. de hoc a quani late conchisionis.Igitur cum conditionalis coitu stultent hi mema potest dici quanta ab eius cosequentis quantitate. Et ita haec uniuersalis, cuius consequens est uniuersale, illa particularissimili ratione. Haec quia
demerit uniuersalis,scis homo currit,ssis homo m auetur. Haec particularis,li Ois homo currit,quodda salcurrit. Et de veritate & sal state transigamus. Aue roes septimo physicae auscultationis, minio secundo vult aliquam conditionalem esse veram, cuius antecedens&consequens sunt impossibiliai aliqua effesalsam,cuius antecedes di coseques sunt necessaria. Et
23쪽
ita tenet conditionalem diuidi per verum di sillum. Pro h ac positione arguut recolores, cotradictoria diuidunt omnem enuntiatione sim verum & fili iam. ut dicit Aristoteles primo priorum: sta conditionalis continua habet contradictorium: quia potest negari&auirmari.Igitur est vera vel Disa. Secundo cuius i-bet cotradictorii altera pars est Usalsa .Hve sunt contradictoria, si dies et , sol lucet. Et non si dies est, sol lucet igitur altera vera: & altera salsa. & qdquid
dicatur,sequitur conditionalem esse veram vel salsam.
Sed haec positio stare non potest: quia ut dicitur inpransicamentis ab eo quod res est vel no est, oratio diciturvera aut salsa. Sed hypothetica nihil ponit in esse, aut in non esse. Igitur non potest dici vera vel sella. mnia H. Propter haec videtur mihi saluo meliori iudicio mmilia hypothetica debet dici vera vel salsa, sed bene necessaria vel contingens,quam quidam vocant bonam aut malam Mectius necessariam aut contingente , siue
impolsibilem. Et haec est intentio Boetij ubiq;. Tune ad rationes dico. Ad primum, ut contradictortu in hypotheticis non eadem ratione accipis veluti in simplicibus, nain simplicibus destruit veritate vel Alasitate. hoc est id quod est in re, vel quod non est in re.
In hypotheticis vero destruit necessitatem vel impolsibilitatem illationis. Et ita contradicere est sere aequi uoce unc ad formam dico, ut contradictoria diuidunt veru de selsum in cathegoricis, in hypotheticis neces laritim aut impossibile. Et hoc satis. i Similiterias curulu.contradictoriore enim de necessitate alterum est verum,alterum nisum iri cathegorici t in hypotheticis vero alterv m necessarium,alterv im possibile, vel D. δρω-- cotingens,hoc est non necessarium. Et de conditi F-M-- nali disico inua agamus, quaeq; disiunctiva dicit. Et primo dicamus u, quaelibet paci disiunctivae potesse contatuens, ut dicedo tu es,vel tu non es. Quaqui Boetius utatur ubiq: duabus dii luctionis notis, vives tu es, vel tu non es I t hoc ut notetur nihil poni inesse, nee in prima nec in secunda. Dico igitur in quaelibet potest ei se consequens. Nam vel mouetur vel quiescit, psit habere consequens altera in disterenter, quia si non moueturm .s-- quiescit, Sc si non quiescit, mouetur. Tune dicendumu, disiunctiva soluest negativa velasiirmativa peria gationem praepositam.Causa est, quia quicquid tene tur pro colequente,intelligetur negatum, quodno est D. -- . ita in ipsi condi ionali continua. Secudo dico pa i qua eli uniuersalis, de aliqua particularis. Sed non aquatitate alterius enuntiationi, sed quoties ambae sunt ciusdem quantitatis. Causia est, quia quaelibet pol esse consequens,ut igitur seruetur quantitas conscquen iis, oportet ambas esse eiulde rationis Sed dies vel omni . . est: vel quoddam. R. est: luanta est ista Dici potestu, haec est alicuius quantitatis in se, quonia illius cuius quantitatis est ab ea cathegorica quae sumetur pro consequete. Actu vero est disiunctivae uniuersalis,& disiunctivae particularis. Nec haec corradicunti Potenim una mei disiuisti m esse uniuersalis de particularis hac ratim ne, videlicet,ditiunctivae uniuersalis, & disiuetiuae pammis. .. ticularis. De veritate vero desiliitate ita sentiendii, veluti de coditionali cotinua.Cum. n. disiuistiua sit conditionalis,de conditionalis nihil ponat inesse,in re nulla
erit vera,& nulla salsa, sed qualibet dis luctiva erit aut necessaria, aut impossibilis, siue possibilis siue contingens. Et de aequi pollentiis negatiuarum dicamus. Et
gatio praeposita toti cocytionali aut notae condisonis, aut eos uens, iacit aequi pollere copulatiuae costitute ex antec sente coditionali se opposito consequen iis verbi causa, si homo est: animal est. Siquis praepones negationem dixerit non si homo est:animal est. Hac vult significare homo est, N: non est animal. Similiter haec, non si dies est ol lucet aequi pollet huic, ct dies est: δρωl no lucet. Huius causa est,qa coditio non ponit inesse, putatio vero ponit, are cum particula negativan get conditionem,ponit copulatione, &cum neget consequens, ubi est vis omnis, ponet etiam Oppos tum consequentis. Simili ratione no vel mouetur vel qui eo scit quipollet copulatiuae constitutae ex oppositis ambarum cathegoricam,videlicet,& no mouetur, & no
quiescit.Causa vero quare negatio praepolitae dis lucti-uae iacit aequi pollere vel ponit copulationem, est quia copulatio ponit inesse. em ponit contradicto tu ambarum partium quia in discontinua qualibet pars potesse consequens ideo cuiuslibet partis oppositu debet
ponere.In continua vero est conieci uens determinatu,
ideo ponit solum oppositu consequentis. Haec de hypotheticis ad mentem graecorum expositorum volui dixisse. Nam ab Aristotele pauca habemus. Sorticolae vero, cum studiorum suorum sinis sit ostetatio noecse, millia dicunt in confusione veritatis, quae pretereunda sunt:cum in illis non sit italicitas, neq; ad salicitate
praeparent. De enuntiationibus vero coniunctis, re
lae sunt ii numers,non est nuc praesens pertractari verum si ocium dabitur, ad importunitates sorticola
rum atq; captiunculatorum interdum occurremus: de
quid peripatetice sit limitendunt circa corum captiunculas&cauillos exponemus. Nunc verae his sit dictum in tantum. DE AFFIRMATIONE t T NEGATIONE
A Wiretino inro est enuntiatio alicuius de
Netitis autem est enutiliario ata ius ebNunc datis disierem iis, quibus enuntiatio descendit in asiarmatio item &negationem , videlicet, esse&non esse, describit illas :&inquit, a stirmatio vero esten unciatio alicuius praedicati de subiccto aliquo, negatio vero est enunciatio alicuius ab aliquo.Tangitur . n. enuntiatio loco generis. Caeteradriae loco. Sorticolae vero dicunt: enuntiatio astirmativa est, in qua verbum principalea stirmatur, negatio autem in qua
verbu principale negatur. Sed desinitio Aristo in me horiquia est data ex iis que sunNer se.Nam ab eo quia praedicatum subiecto inest, affirma sua prosciscitur
enutiatio: ab co aut cm quia remouetur, negativa emergit. Et sic desinitio Aristo. est accepta a causa desinitio
ibiti colaru accepta esta signo. Est. αas firmatio & nrigatio in verbo veluti in signo. Ideo illa est quasi accepta ab accidente. Sed dubitatur: qm in illa aliquid remouetur ab aliquo, vidclicit, Socidissest a Platone:& tamen est allirmativa, in ista vero. Soc. negatur de quo est negatiuat & tamen est enuntiatio alicuius de aliquo. Similiter quoque de hae: positio negatur, propositiones interimuntur: Se id genus. Diciaum ir definitiones sic intelliguntur: a stirmatio est enutiatio alicuius praedicati de aliquo si biecto . Negatio est enuntiatio alicuius praedicati ab aliquo subiecto. Tunc dico in haec est ais alio Socali sitit a Platone qui resoluitur in hanc octa disserens Platone: ubi praedic
24쪽
. .. tum est totum hoc. disserens Platone: di non Plato v Tale autem p edicatum inest subiecto . Fortasse illa.
. Socrates negatur de equo est negatiua : quia est sensus: equus non est Socrates. Fortasse est assirmativa:& elisensus. Socrates est negatus de equo. Haec de assiμmatione A: negatione. - . ,. cum vero sit enuntiare π iptod est non esse et quoi non
est esse: quod est quod non est non ebe: Cr circa ea
te ora, quae sunt extra prcens similiter, continget omne quod π quis stimauerit .negare, atque quod negaverit, Iirmare. Qndre paut cuilibet allimationi negationem, er libet negationi astimationem esse oppositum. Tractaturus Aristo. de oppositionibus enuntiati num pSponit talem conclusionem: omnis ammatio negationi opponitur, & omnis negatio assirmationi. Et syllogism us componitur sic omnis assirmatio pinsibilis negari negationi opponitur, Et omnis negatio postibilis assirmari opponitur assirmationi: sed omnis negatio potest allirmari, & omnis assirmatio negarit
igitur omnis affirmatio negationi opponitur,&eco tra. Maiorem prstcrmisit Minorem vero probat exopto. Ad cuius cuidcntiam animaduersione dignum:
ut materiae enuntiatronum omnes ad duas reducuntur . ad habitudinem subiecti ad praedicatum anima tiuam, quaeli fuerit in actu dicitur eseri in terminis animal homo.Homo.n in anima ad animal habitudinem dicit assirmativam. Propterea appellatur in esse: ἡ quo ptoficiscuntur mutiationes assirmativae de inesse. Si vero suit habitudo in potentia, erit contingens csie assimatium:e qua exoriuntur enuntiationes de contingenti in esse, cuius termini erui iustum homo. Aut materia enuntiationum reducetur ad habitudinem subiecti ad praedicatu negativam: quod est aut in actu, ut in his terminis equus,homo, ex hoc emergut enuntiationes de inesse negato, aut in potentia, ut in his
terminis grammaticum, animat: ex hoc nascuntur enuntiationes de contingenti non inesse. Qua ratione situ, ex parte rerum duae sint omnium enuntiatio-. num materiae. Ex parte vero nostri modi enuntiandi ut Ammonius innuit sunt duae formae. na noster enuntiandi modus esse potest aut assi mando, aut negando. are sunt quatuoriduae quidem materiae ex parte rerum. Duae vero formae ex parte nostra. Ex parte rerum nuncupantur esse,& non esse, Ex parte nostra
appellaturam alio& negatio. Sed quoniam cum sunt quatuor termini possunt sex modis coniugari, dicemus sex seri coniugariones. quarum quatuor sunt impossibiles, duae tantum impossibiles. Prima erit inhabitudineas firmativa quod vocatur esse, &nostro modo amrmandi, quod dicimus assirmationem, &haec est utilis:ut si hominem esse animal enuntiemus. Alia ex habitudine nega tua,& nostro modo negandi. Vt si enuntiemus hominem non esse animal, cum tamen homo sit animal, S haec est inutilis. Tertia erit ex habitudine negativa & nostro modo nepandi, ut si equum homine non esse enuntiemus: haecq; etiam utilis erit. Quarta ex habitudinent riua& nostro modo amrmandi, ut si equum hominem dicimus, & haec inutilis est. Est quinta ex affirmatione & negatione: quae sunt ex parte nostra, quod non potest seri. Sexta ex esse & non esse, ex parte rerum: quod minime est possibile. Erunt igitur coniugationes sex: quarum duae sunt possibiles, terae inutiles. 23 Ex iis exemplariter potest patere minor. Nam si esse contingit negari, & non cile contingit assirmarit omnis ammatio erit possibilis negari. Et omnisn gatio possibilis assirniarique suit minor. Inquit. Cum εvero sit enuntiare de quod est in re, non esse,ut in noratione falsa. Vt dicendo homo non est animal. Et quod non est in re, esse: ut in amrmatione salsa, vidicend0 aethiops est albus. Et quod est,esse, ut in amomatione vera.& quod non cit,non esse: ut in negatione vera &non tantum de enuntiationibus per prγsens tempus, sed etiam & circa ea tempora quae sunt extra praesens similiter,dat minorem,& inquit.continsit & omne quod quis affirmauerit negare. nam si a Rhrmat esse. illud negare possumus. si ammat non esse, etiam illud negare positamus. Contra etiam & quod 'negauerit assirmare propter canderatione. Sic quasi per exempla patet minor. Tunc inscrt conclusionem,&inquit, quare patet cuilibet astirmationi negatume, & cuilibet negationi assirmationem esse oppositam. Quaesuit coclusio syllogisimi praeposit. Animaduem
tendi im vim rationis tac,omne quod a Trinatur contingit negari, &econtra: omne quod negatur contingit assirmari. Igitur assirmatio& negatio sunt oppostae,antecedens deducebatur. nam quod est assirmatur contingit negari,& quod non est etiam quod as-s anar contingit negari, igitur omne a firmatum contingit negari. Contra etiam, quia quod non cst,
quod negatur cotingit affirmari, Si quod est quod negatum,contingit negari. Igitur omne quod negatur: contingit assi mari. re assii mario &negatio crutoppositae. Sed dubitatur contra consequentia, qua omne quod mouetur, contingit esse album. Contra etiam.omne album contingit moueri, & tamen albu& motum non sunt opposita. Igitur licet omne affirmatum contingat nefari, ct econtra, non propterea
debent putari optosita. Dico τ non sunt similia.
Omne enim quod mouctur, contingit esse album i so remanente in motu:& econtra, omne quod est aulbum,contingit moueri ipso remanente cum albedine. Propterea non sunt opposita. At a firmatum si negetur non remanet cum assirmatione. nec etiam si negatum amrmetur, remanet cum nc gatione. Propterea
sunt ryposita, unde quoniam omne album contingit esse nigrum,&si sit nigrum, non remanet album , ideo album & nigrum opponauturi
25쪽
sit. Faec contra imo agmatio ex nervito oppositae. Quid oppositio sit declarauit, nunc quid contradiactio, subteribit: Se dcbet se iniciis .co tradictio est hocas irin alio & negatio oppositaei hoc est cora diotio est
oppositio assirmationis & negationis. Ponitur oppositio loco gnis, reliqua collocantur disserentiae causa. Ammonius credidit non rem desinisse Arist. sed unae ipsa contradictio nomen situm nanciscatur. Affert signum quia in graeco sensus sit&lioecontradictio, as firmatio& negatio oppositae. hoc. n. loquendi modo non utimur nisi in nominum impositione, ut dixit supra & sit nomen infinitum, hoe certe est bene Actium: credo tamcn q, Aristo. simul nomen finxit: de nominis rationem iubiecit: rat; O autem quam sientificat nomen desinitio est. Et ita simul nomen de rationem nominis: vi mihi videtur abstulit. Dies autem ea opponi. quae est eius timet de eos in Cr non aeqvrusce, Cr laetera id genus: quae determinavimus ad Lapbζlicas importunitates. Soluit dubitationes. nam contradiciam descriptionem potest multipliciter inflari. Primo haec est oppositio pin 1 stirmationem At nagationem , alal est grai mari clim animal no est grammaticiam: qi ivtia non est contradictio. Secundo haec est oppositio affirmationem & negationem, canis latrat, canis non satrat: quartia non est contradictio. Tertio hFest oppositiosis a stirmationem negatione sthiops est albus dentem, aethiops non est albus pedem: qii .r non est contradunto. Quarto: 3e haec est oppositio at firmationis denegationis. Plato currit tarde, Plato non currit velocia
ter: quae nec est contra dictio. Quinto: δ: haec est o positio affirmationis & negationis, pluit hodie, non mia pluithaeri, quae etiam non est contradictio. Sexto,&haec, pluit in Gallia, non pluit in Italia .lac plera id genus . Propterea ad haec oti sati saciens vult descriptio nem esse intelligendam sic, conclusio est oppositio an firmationis & ncgitionis seruati identitate subiccti de praedicati. Per quod ti,llitur prima obiectio salii 5 est idem numero sit bicctum: n5 aequi uoce, per quod tollit lectanda. Canis. n.equivocum est pin idem per quoacessat obiectio de sthiope. cst. n. illud sim diuersas partes:Fm eundem modii quo etiam debetur quarta. ram non est eodem modo, quod assumitur sim idem tepus: quo demitur quinta inllantia: ith casiant vera in diu rsis temporibus: sim eudem locum: quo etiam demitur vltima quae 'cedit ex dria loci .Et si aliqux essent,quae solent seri ὶ sophistis: etiam audiendae sunt. Erit igitur
contradictio oppositio eiusdem de eodem: non aequi- uoce sm idem: eodem modo, tempore eodem: ct smeundem locum: dc siqua alia erunt. Et tunc patet contradi Gonem disterreri sub contrarietate, contrarietate, subalternationeq;. Inquit, dico autem eam opponi
supple alteri , quae est eiusdem de eodem : quo ad primam conditionem: de non aequi uoce quo ad secussam. Et caetera id genus: quae determinavimus ad sephisticas, importunitates: quoad cateras quatuor conditiones.
De si biectis & praedicatis Propositionium diuersam in his quantitatem constituens, ex qua fiat oppositae. Cap. V.
aliae utim particulares. Dico aut miser in
de pluribus uptum e si priscari, pariliatire viro quianon. Veluti homo quid in universale, callias aero poticuisurelaerese igitur Eleum aliqui linest alicui, vel non inest, . id cui iudi interdum quidem erantia re esse aliquod eorum μὰ alicui ii sunt uniuersalis, interdam vero aliquod e rum quae sunt particularia. Tiamturus Aristo. de residiis oppositionibus enutiationum, primo de quibus subiectis sint enuntiati nes concludit. nam per hoc poterimus scire id, cui signum vis sit addendum Assi autem p textus: l, omnis enutiatiost aut delabiectis v b',aut de si biectis particularibus. Et sylloῆisat sc oes res aut v res aut particulares: omnis enuntiatio est de rebus, igitur Ois enuntiatio aut est de ulibus, aut de singularibus subiectis.
Huius rationis proronit maiorem:& inquit: scum autem rerum aliae quideri sintvres, aliae particulares:haec est maior: quam definitione si exemplo exponit. ' in
uit idico autem cle quod de pluribus aptum est prae-icari. Particulare vero quod non, subaudi aptum est de pluribus praedican. Veluti homo quidem ure, Callias vero particulare:Haec est expositio maioris: subintellecta tunc minori, videlicet, renuntiatio omnis sit de rebus dat coclusionem: & terminat suspensivam. d. Nechsse igitur est cum aliquid ut praedicatum inest alicui ut subiecto in ammatione, vel non inest in negatione: tunc siti ple tui ut graeco est supplendum: id cui inest hoc est subiectum interdit quidem enuntiare esse aliquod eo si quae alicui iniunturia, interdum esse aliquod eorum quae sunt particularia. Sic igitur:omne si biectum ensitiationis de necessitate aut est ure, aut particulare. Haec est expositio partis . Quo vel p ad graeca verba attinet verbii paniculare Πsce est cathecaston: quod nonulli volunt latine esse sngulare, &recte sentiunt.Ego vero inter singulare&particulare nune disserentiam no facio. Accepi. n.haec ut multi uoca. Multae quaestiones Et dubitationes hoc solet concitari:quae cum sint potius metaphysice,iure praeteriri possunt.
Siquidem igitur esse aut non esse de uniuersali uniuersualiter enuntiauerit quistiari, contrariae erunt enuntiationem Dio durem de uniuersali enuntiationem uniuersale saeta
ii omnis homo albus est,nullus homo albus est. In enuntiationibus inuenitur multiplex oppositio. Oppossitio.n. inuenitur in terminis, & de hac loquitur
Aristo.in post praedicamentis: ubi distinguitur in qu
tiror, videlicet, contradictoriam, contrariam, priuatiuam,&relativam. Inuenitur etiam in syllogismis:& de hac loquitur Arist. in primo poste. cap.de ignorantia: ubi docet sacere syllogismos ex contrarijs propositi nibus ad ipsa prima principia. Inuenitur quoq; in propositionibus siue enuntiationibus. & de hac nunc loquitur. Vbi eas enumerat quatuor: qm enuntiati nes aut opponuntur penes quantitatem tua, aut penes qualitatem, aut penes utrunq;. Si penes quantitatem:
est subal ematio, ut quilibet homo albus est, quida li
mo albus est. Aut nullus homo albus est, quidam h mo albus no est. Si penes qualitat aut seruata uniue salitate,aut seruata particularitate. si penes qualitate seruata uniuersalitate est contrarietas ut omnis homo iustus est,nullus homo iustus est Si seruata particularit te est subcotrarietas. ut quidam homo currit: quidam homo non currit, at si penes utrunque: erit contradictio, ut omnis homo disii utat quidam homo non dia
sputat. Nunc igitur de contrarietate proponit & diciti Siquidem
26쪽
Si quidem igitur Gemino esse de univosali, vliquispiamen tiauerit coturariae erunt enuntiationes. dico autem de uniuersali enuntiationem unitieritae, vesutioni albus est: nullus Eoalbus est: 'Sed dices cotra: quia tunc liae sunt contrariae. Oish5 albus est, nullus hoo niger est Oisho iustus est, ct millus equus iustus est: isti omo discipling capax es ullus equus bipes est. In bus enim iis de uniuersali enuntiatur esse & no eL Q. Dici potestia, suppleuit per exemplum compleni
tum desinitionisin uitrariaeui untiationes sint asti matioci negatio uniuersales eiusdem predicati de e dem visaei subiecto. Laborat expositor assignare 3 colorem, cur iure opponis species in enuntiationibus ηφm contrarietatis nacta sit: & fruitia ut mihi videtur.Nam illudquod assignat pro colore,a huc cur coni , , t ' di Iur: habet wnem. non enim pol reddi cam Mus Mum S nigrum sit contrarietas. inter album 'on album ostia' ad inio. Nomina. n. ad instituentis si itin hum c sed supposita ratione nominis reddi po--causti ideo de nomini floquamur viplures, ra-vs Q nupum nunc omittentes. η--- Ii saria ido rei de miser ilibus non mare iter non sint e miraria: pie autem significantur contingit no numquam Remi raria. Dico aut iit non utrium iere runt Mi---0-, sede imitam libus , ne uti est albiis Pomo: non est alims h eum fit iniue sile, non ut uniuersiliatitur
D. Expositores grae nisi multipliciteri exponat r sparite Volunt Artis describος subcostrari si nius, Suntii subcontrariae bifariam ur pHicylares,
umidam homo albus est quidam homo albu po si . . d in dite, vilio adbusin, inalbus no est:&inqust.
qqn utem de uniuerialibu sabiectis non uniuersaliter qusseram enuntiauem non suin contrariae, quia: a xii
stilicantur, conti, tydo si mese coniram. i
pro nui in quibus oe subii is v iuersalibus praedicantur pra dicata uni usal a3d illa non 'niuersiliter:
ut homo est animal, sonio non est animat: nam tales habent vim contrariarum.' Hsce ,ositio & si e5ni niter approbeturimihi non placet. Arist. n.nihil meminit de praedicatis uniuersalibus ad subiecta uniuersalia. pria a Propterea animaduertenduelloe ad inges nitas suta trari requiritur primo ut non lintvniue sal i & pa ,. .. - .,, hoc disiςrunt contrariis.& conueniunt cum stibeontrariis particularibus. Requiritur secunda pini de subie iis uniuersalibus: & per hoc .ssisse iit ὶ contradictorii, singularibus,videlices, Callias est altius. has . non albus. Tertio psintviae esici uniuersalis:&perii disserunt a sub iitrariis particular bus: ut quidam homo albus est,quidar homo albus on est. non enim lis possunt inici .v nosalofm consuetum m
homo albus est. nullus quida ho Taus est .arandini itae cum sint capaces omnis quatitatis:ob quod indesinit ei di sunt effici sunt 'niuersales non contra cola tqmmodum loquendi per solam additionem signivni -- uertilis. Erit igitur sensus indesinitae subcotranae sunt
assit --δ egatio de subiectis uniue talibus uni
uertara: quarum significata contingit esse nonnunquacontraria. Dico astirmatio & negatio loco generis & ad disserentiam subalternaruna. dico de subiectis uniuersilibus ad differentiam contradictoriarum singulariti. dico non uniuersales ad disterentiam contrariarum. dico: quarum signiscata contingit esse nonnunqua contraria,addisserentiam particulariu, qus estici non possint uniuersales per additionem signi,has exponit per exemplum. d. Dico aut non uniuersaliter enuntiare de uniuersalibus: veluti est albus homo. non est albus h5. ho nam; cum si uniuersale, ipscenuntians non ut uni uersas enuntiatione utitur. hoc est no vniuersialiter a cipitur. Nam non additur ipsi signu uniueriale omne, vel id genus: luod licet non sit uniuersalis res, est iamε uniuerialitatis nota:& hoc ait.o s. n. non significat uniuuetiale:sed uniuersaliter: hoc est: est uniuersalitatis notat &pere sequens sine ipso nihil uniuersaliter ten turr & per exemplum quod subiecit: significauit talesammationes & negationes csse inutiationes eiusdem p rdicati de eodem uniuersali subiecto, ut diximus de contrariis. Qiuriit quot sunt signa terminorum. Oct
sentisit illa reduci ad duo: quia vel est signum sipe nota
uniuersalitati ut ins nitrus re id genus: aut particulariatatis:viquidam, aliquis & id gemis. Iulus cam expositor ex Ammonio assignatu, eius inodi signa sequuturmodum apprehendendi rem ipsam: uni uc 'ale aut a prehendi pol respectu suorum su=postorum bisa iam: aut qua temas acti haeret oibus suis suppositis, aut actu
ab omnibus remouetur: &hunc modum sequutur si-
smuniuersalia negativum&affirmativum. Asom5 oinrclligitur parti inesse vela parte remoueri in sielia. bemur inna parti utaria astrinatiuum & negat ii meas' considerari in dispositione neutra Et cum haec conlid ratio sit priuatiua:ideo non saltaliquod signum
illita Sed dices: nonne natura uniuersalis ut natura humana potest considerari ut absollati ab indiuiduis e cur non daturii num illitis apprehensionis. Amplius: rnori datur signum siti muritatis. Philo mis primo
priorum in Iulione quaestionum stoicori alti ina-
tura q6 intelligitur abstra a intelligitur ut singularis . singularitate naturae: di cum lingulari nullum conlpserat lignum, ideo ut sic illi nulla correspondet signi se Donis nota. Singulare quoq; uniuersalis nulla eget significationis nota icii in ipsoilla habeatur sua nominis vi. Diciali posset dari tertium signum consequens aphi elicissionem ei subrone singularii visunt pronomina demonstrativa i quae piit demonstrare sngularitatem natura re singularitatem uniuersalis. Postumus. n. licere lixe natura humana in communi est tantum ipsi:& se utimurnota singularitatis:& etiam possumus dicere,ilhe homo disputat:& uti ursimiliter:& sic signa consequelatia nostrum apprehendendi modu sunt tria: Huniuersale particulare,& singulare. In eo. o quod est praesicatum uniuersi is, quia el N- . . iuersaliter praestare, non et tuerian. Nulla raxm affirmo 'tio suera,in qua de uinuersaliter praedicato uniis ale πη
dicetur,ut est omnis homo omne iam
Anao omnes resedit dubium: quod apud me debet sic introduci: dictum estu, contrariae sum iniri - πtio & negatio uniuersales deuniuersalibus: modo dubi . 'tatur, cum couarietas sit maxima oppositio, &siam marepugnatio: videtur u debeat eo tali, sim subiectu imquam fm P dicatu. Qinnitionς videturvita sibi
27쪽
ctum quam pr6icatum debeat uniuersalitertenta
cotrarias qualitates. sic. inesset maxima oppositio Maia sis.n.opponuntur lippis ho omne animal est:& nullus
homo nullum animal esti quam si esset dis octia penes subiecta iiii, videlicet, dicendo cis homo aiat es . ni J-lus homo aial est. Rei pondet Arist. in oppositionibus contrariis non esse possibile id seri: qm semperam
maliva esset salsa,&sic nunquam contingeret eas diuidere verum & nsum. licet. n. nonnunquam sint simul salix,tamen interdum sunt simul verae: ubi aut addere tur signa uniuersalitatis utrisq; uniuersalibus, semper affirmativa esset salsa in onei materiar quod est cotonaturam cotrariarum. Propterea inquit, in eo vero qJest praedicatum uniuersileto,quod est uniuersaliter praedicare,non est verum: subaul subiecto existente uniuersali uniuersalit cr tento,ut sit in contrarijs ipsis.Nulla enim amrmatio est vera, in qua de uniue aliter praedicato quod ponitura parte subiecti uniueriale uniuersaliter determinatum pra ilicetur: ut omnis homo omne animal est. Ex his non colligitur signum uniuersala noposse addi ad praedicatu,ut multi sumunt, sed ia, in emintiation biis contrariis, in quibus uniuersale uniue alia tersubiicitur, non debet uniuersale uniuersaliter praedicare ut in exemplo Aristot. colligitur . quae res docet expositorem non recte sentire, qui sumit uniuersaliter ex his Aristot.verbis notam uniuersalitatis non esse addendam praedicato. Speciatim enim Aristotiloqui vir ut in ipsis contrariis enuntiationibus an quibus uniue
sali, subiecta uniuersaliter subjic iuni. Vtru vero vii uersalitatis nota positi addi praedicato, quaestio est impertinens nostro proposito. Et de ea disputaui primo priorum textu illi, , dico autem uniuersalem. in fine i lius digrestionis. pro nunc aut responderi pol spmmo:u, conuenietius subiecto addi iur, qui persignum notatur quantitas acceptionis subiecti pro suis suprestis igitur sibi esset dignius addi . Secundo ut ait Aries stot primo priorum. cap.: quo modo autem idonei erimus quia inutile erit ad 6 yogismorum modos Vesfiguram. Dico secundo, Ῥinterdum addi potest: interdum vero non. Additur quidem quotiens praedic' tum sua natura remouetur e subiecto: tunc enim si biecto potest addi signum uniuersale affirmativum, prae dicato signum uniuersale negasuum: ut omnis lis nullus equus est. otiens vero praedicatum natura suasi biecto competit sibi uniuersale signum Meminita addi non potest.si idem fgnum addatur labiecto: iaest haec salla.omnis homo omne animal est. Similiter de
hae omnis homo est omnis homo: ubi tamen uniuersale signum nefatiuum subiectis adderetur, ambietasent verae, videlicet nullus homo omne animal est: nullus homo omnis homo est:& caeter id tu LSimilitet
quotiens pnedicatum non habet nisi unum stipposita addi potest signum uniuersale assimatiuum praedicato, ut ibi est omnis sol. Possi mi aute haec reduci ad normam: nam vel praedicata habent plura supposita actu, vel unum mi. si unum titi, sit haec regula sermatio vera erit: ubi uniuersale unitiersaliter praedicatur de subiecto: nam haec est vera, omnis sol est omnis i ii siue iste sol est omnis sel. si vero praedicatum lubet a plura,
Sit i e prima r gulan negario est vera, via vla uniuersalito predicatur desubiecto uniuersiti uniuersaliteri ut nullus homo est omnis homo: ac nullus homo est omnis equus: nullus homo est omne animali de id
genus. Seguida regula assimatio est vera, in qua uni R M E N I AIs luemlevia ierialiter negatum predicaturita si biecto
uniuersalii: ut equus est nis homo:& haec similiter Mli nil est nullus homo. Tertia regula. - ammatio est salia, ubi praedicatum uniuersale uniuersaliter praedi in catur de subiecto uniuersas.10 h6,omne animal est: ho omne animal est, de id genus. Multa alia dici sistent, M. quae omitto. Potest tame dici aliquod taeve in pee o accidens,quod est falsum perse. Et ita dicerem signum uniuersale per seesse addendum ad subiectum, p.r a
cidinς autem gratia materiae: nomumquam ni it prohibet addi ad praedicatum ut incalibus praedictis. liopponi quidem testura uti m negati.m dico eo traiictoria,eam, quae utua intersiturificate quae non inii iversurier: ut omnis homo inus est, non omnis homo albus est: nullus homo Mus est, si pidani homo albis. Exis ut videatur quoi do disserunt contradi 2 e imri de contrariae enuntiationes, destribit rursus oras 'δe potest descriptio contradictoriarum sic pigi. musationes contradictorix sint assirmatio de negatio Muersalis, de non vescet salis eiusdem praeclicati de eodesubiecto uniuersali: haec suit declarata: Si per exempla declarat, Se sermo patet. Sed ambiges: qi verbiis ni tum de verbum infinitum contradictoriae opponuturi quarum in littera nihil meminit. Res det Ammonius Arist.descripsisse enuntiationes contradictorias de ponsimplices voces. Prohterea aitlitterae esse supplendum hoc modo ore ni aut mirasonem negationi enuntiat Luxeontradicto aedico: se reliqua: nam per haec tolli- ma turdubitatio. Animaduersione dignum in iant radiactione enuntiationureperiri omne genus 1 sini ivt ea,quae est penes quatitat sicii una sit res,alistarii eula fis: de ea, quae in penes qualitate imis una ,sirmati esseta, aserat quamnes ut haec maxima habeatur. cor rari Eutra uniuersale alfirmationE Crinitur ivno e ea aes
rarionem: ut disrus homo iustus nullas homo i ir es. riuile deseribit contrarias: χ vult,' cotrarissent ar c . , rn alio de negaso ures eiusdem praeditati de eodem subiecto uniuersat ut per exesa eius patet. Est auth eoppo minor contradictione: sm sola oualitati hobetur.est uero maior subeontrarietate: enii fiatim . nes contrarim maxime distant, cum in una praedicatu
de quolibet subiecto assirmetur, in altera de quolibet
negetur in subcoti, ietate distatia est p partes. Epita
28쪽
omnium est contradictio cum quantitate re qualitate -- , sit, In secundo gradu est contrarietas ciundit oppositio sim qualitarem smie tota. In tertio gradu elisu contrarietas: nam est oppositio penes qualitatem, sed est sin partes. Vltima&minima est subalteritatio qui est oppositio penes quantitatem. est oppositis penes quantitatem minor,quam illa penes qualitatem: in inquantitate non est oppositio,ut dicitur in praedicamen, tis Ubene sim qualitatem: haec ommodita patret. Is - - Pot vero harum ratio sic sumit quia enuntiationes dicitat oppositae aut in quantitate sollam,& hae subalternae
dicuntur aut in qualitate sol &hae bifariam.aut.n. in toto,& hae contrariae sunt:aut non in totis, sed in parte:& haesii Montrariae habentur, aulin Mantistate de qualitate,& sie habentur contradictoria i Ratio igitur harusehaberi potest.
α ι 3. 0 modo enuntiationes serpus ae se habeant ad
7 im de salsum, nunc Ataxat, αλ μ ntiores ea, quae cicet, eriant leges enum attonum' oppositarum.'-- -. in inra itaq; uti cst, vitiuersalis δε rinatiua es uni---δει- alis negat ilia nonponunt esses aut verae. Secsida gulaui contrariae iis oppositi possunt esses; mul ve- .Inquit.quapropter hae quidem simul verae sint, suti q*it. Haec est prima regula.iis vero oppositae de eo qem simul verae lint, contingit interdum: ut non omnis homo abus est,& est quidam homo albus: haec est R--γti. si tanda regula. Prima regula potest ex dieiis sequi.
probatum est. n. eiusmodi enuntiationes esse contrarias. Contraria aut non possunt eidem compctere:vt album & nigrum, bene tamen ab eodem remoueri: qua ratione fit ut non possint esse simul verae, bene tamen i supplent iuniores logici simul silex : ut omne a7al est homomullum animal clihor ambae.n.simul salsae sunt. Similiter. omnis h6 albus est: nullus homo albus est. Prima igitur regula locum habet propicr naturam co-
trariae non possunt esse simul verae, subcontrariae non
possunt esse simul sal be. i.n.haeessent simul salis, cum hae contradicantillis: illae erunt simul verae, per legem ntradictoriarum, quae dicit: si una est salsa, alia vera: quare si illae ambae salis sint contrariae que sunt illis cm tradictoriae erunt simul verae: & quia prima regula sequitur ex dictis:&scssa exprima insertur, iure Aristat Nisam hanc secit illativam & quasi correlariam. - quidem inutir contradictiones uniuersaliam' vitiumsaliter 'ecesse est aberam ueram esse uel falsim: Hra. σ - ns insingularibus suritini est Socrates actus, non
est Derales albus. contradictorianam nunc tradit .Prima est. --u. contradictiones uniuersales non possunt esse simul vom . rae nec simul falsae: sed omnino necesse est alteram vera. ti esse alteram salsam.Secunda regula.contradictiones in
singularibus similiter nec simul veri, nee simul salsi
1 - esse possunt .sed necessario alteram veram alteram sau s. 4-- sam ese oportet. Harum regularum nulla assignari po. 'test causarim est axioma siue dignitas,ut illa,imponiabile est idem simul essed: non ene.
uctum est dicere, Fomo est bomo Abas. Cr quoniam non Hi iamo actus: Cr est homo putes er ,er non est homo puta. r. si rata turpis est,mliber etiam non erit: er si fit
etiam non si Quinta regula est in subcontrariis indes niti),vid licet, lubcontra indesinit esse possunt simul verae, nunquam aut simul salsae.simul.n. veru est dicere: quaesitio albus, & qm non est homo albus: & est lisi pulcher,&non est ho pulcher. Probat haec sic: haec sunt K. iii simul, eli ho pulcher,ut Italiis, est ho turpis,ut aethiops: sed uirpis est non pulcher: igitur stabunt illae simul, est no pulcher,utpote pro italo: est homo nini pulcher, pro turpi aethiope. Amplius si aliquid si album,non est alia mi igitur stant simul ho albus est, pro eo qui iam factus in albus: homo non albus est,pro eo qui fit albus. Sorticolae probant regulam ex singularibus.hie ves illo vel ille est albus igitur lio est albus: hic ves ille no este ibus: igitur homo non est albus: quare hae stabunt si .mul, homo es albus:homo non est albus. sed e aluia illico absurdum esse uidebitur, proptereas uidet significare,non est homo inussimul, oe quod nul
Sed obi jciet statim aliquis contradicta: quia lim, h5 s albus non est:& nullus ho albus est,idem signiscare vi denturi Respondetu, neq; idem significant: neq; sunt simul necessario verae. Quod non idem significent pa-
te uia una vnhaersaliter signiscat in toto, altera non uniuersaliter. vero non sint necessario semper sta .. mul verae,patet:quia stat hanc esse veram, homo albus
n5 est illam vero salsam nullus homo albus est. In quibus potest colligi regula sexta si balternarii, videlicet, u, si uniuersalis sit vera emper sibi subalterna est vera, contra autem este potest subalterna vera, & subalte . nas salsa. Sed circa praesentem lectionem sistiti sumus dubitare. Primo, quia Aris h. vult singulares oppositas esse cotradictorias:vt Socrates albus es Socrates albus non est: auod salsum esse videtur , qui sola qualitate opponunturi igitur non contradictoriae. Secundo, quia tune uni essent durcontradictoris:vt huic. in Socrato I .aalbus, cotradicerent haec,nullus homo albus est Socrates albus non est. Tertio quo modo disteret indesinitae, quae ab Aristo. licitur non uniuersalis, a particulari.
Ad primam dici potes . in singularibus est verum
contradicere:qm contradictio est oppositio, cuius noest dare medium M se:ri patet intestigenti.Tunc dico in contradictione singularium susscere oppositioncm qualitatis tin. Susticit. n. st quicquid una astimat alia negat. Ad secundum dico u prima contradictio est in t v singularibus . in aliis vero ratione singularium. Hae. n. contradicunt:omnis homo albus est, non ols homo aubus est:quia dicunt opposta circa unum sint i re. Reducunturin.ad unum punctum individuum Et ita e cedo uni esse duo contradictoria non inue primo:huic enim.Socrates albus est, prima e dictoria est: cra tes albus non est. secunda illa, nullus homo albus est: quae ideo illi contradici quia dicit oppostum circa idEnumero. Ad tersu Ammonius prolixe loquitur: quae tibis it . breuibus expositor noster de clarius collegit: ego tamebreuioribus utens,dico, q, differt indefinita a pat ite lari: quia subiectum indefinitae est capax omnis quam
litatis&per se subiectum particularis nonnis per acci- ... dens.
29쪽
dens. JH.n. est per accidens univcrs lis, omnis aliquis homo albus est. secundo, quia subieci uiri particulatis det ominatu mi ad certam quantitatis speciem, subructum vero indes nitae capax est omnis qualitatis. Pr pi ea aoristica sue indesinita dicta est. Patet mem G una negatis unius agi malionis sit. --. Posuit Aristot. plures oppositionis species, quibus videbitur fortasse uni assirmationi plures negationes
opponi: aut contra viai negationi plures astrinationes. Ad tollendum istitur cauillum liuoc occurrit obiter declarando uni amrmationi negationem unam, contra vero negationi uni assirmationem una opponi. Et hoc proponit dicens: patet autem &-vna negatio unius assirmationis sit .contra vero unius negationis quod sit una affimatio. Idem naq; ut negatιο neget oportet. quod a Frmauit η
Ραώie ipsa er ab eodem: siue singulare fit illud. De unia
Mersale quod iam, aut uni o aluo, aut non uniuersilirer sumptam. Dico autem, ut est Socrater albas, nos S
Probat quod dixerat ratione primo:& syllo ratfie . Quicquid negat illud idem quod assirmatio assi
Dr v I - mauit est una negatio unius animationis: deinde seribit minorem dicens, idem na* ut negatib neget oportet quod assirmauit amrmatio ipsa, & ab eodem subiecto, siue lingulare si illud si biectum, sue uniuersale
quoddam hoc aut uniuersaliter, aut non uniuersaliter. sum atur . erit igitur concluso, si, uni assirmationi una est negatio opposita cuius exemplum ponit:& pateti is modsi quod tim aliud ab eodem negauerit, dat ab alio MIsi ἄ- Hem, tumetit illi oppo ita sed ab ea diuersa. Huic ital, omnis homo inus contradicit illa, non omnis homo assurdi est. late viro, aliquis homo albus est, illa, nullus homo ut ' bus est bule demum, est homo albus, illa, non es homodibus. Quod quidem igitur effrmatio una negationi uni e tradictoriae opponatur,cτ quae inthae, dictum est: G uJlaliae contrariae sint, Cr quae inti l dictum est: er quoi tori omnis vera uel falsa contradictio, Cr propter Pia,er quoudo uera velfusa, etiam di I me l. Dubitabis fortasse, si negatio p dicatum idem de subiecto alio neget ab eo, de quo idem prς dicatum
assimatio at firmauit, est illi contradictoria. verbi causa,est Socrates albus, non eli Plato albus: aut, s neget. aliud praedicatum de subiecto eodem de quo asiirmatio assirmauit:ut dicendo. est Socrates albus, non est Socrates probus sint ne isse contradictoriael Respondet dicens, ut si quoddam aliud praedicatum ab eo subiscto gauerit negatio ipsar aut ab alio subiecto nega- .. uerit idem praedicatum: quod affirmatio assirmauerit, non crit illi opposita contradictoriae, sed ab ea diuinat quam iuniores logici vocant impertinentem, siue disperatam. Har. n. vi contradicant debent esse de consimiulibus subie atq; praedicatis. Dcinde concludit multa cxempla,& epilogat: dc sermo patet transtatione solii. --.. Illud vero dubitatione dignum est: quia inter indeta nitas videtur ponoecontradictionem,ut inter lias,h δε- . mo albus est, homo albus non est. Hoc vero sbluas eas esse contradictorias quotiens subiectum sumitur pro eodem numero puncto, Pro diuersis autem suppositis sumcndo,dicendum est ut supra.
'- -- Ea aut una est Cimario, eas negatis una, quae Anx
miliseri Vellati, omnis homo albus est, i Omis lam ab O di
bus ist: est laenis assu non est homo albus: nullus homo cl- , . bus est aliquis homo uibus oti modo effam unumsigni licet. Quodsi duobus nomen est unum positum, e quilus unum n3 nstat, noti est una afrinatio, ireque una negatio. vel in si equo homini quispiam nomen tunica imposuerit: hooratio tunica s ulra: non erit una asmatio, nepe Ma
Conueniimi omncs velle Aristot. declarare quaest re ienuntiatio una pomplures.Pr mos ortasse ut Ammo nius lentit, quia praedixit uni animationi negationem mam opponi: qua ratione euenit ut declaremus quaest assirmatio una,quaesie negatio similiter una. Secum do fortasse hoc declarat,quia ambiguum est an uniuersalis enuntiatio una sit, eum multitὼ inem amplectatur. Propterea consentaneum est, videre, ncum illa uniuersalis enuntiationis multitudine stri unitas: quae res declarabitur squa sit unaasArmatio, quaeue una negatio explicet aeriso ut Alexan. ait: quia in oppositionibus omnibus necessaria est unitas enuntiationis,
cum in aequivocis non sit oppositio: ideo neccile est . avidere quest enuntiatio una lux iς Plures inquWI ea aut una est assim alio eaq;n tio Vna, quae unum pri . dicatum de uno subiecto enuntiando D ficat: si tale subiectum sit uniuersaliter vitiuersale,vt in uniue Mi enuntiatione: siue non sit uniuersaliter 'niuersale sim liter,utin caeteris non unita ei salibus. Cuius rei exempla ponit:quae patentiaddit tame imbdis album unumssigniscet Phoc ideo adiecit quia presserat peroepta in enuntiationibus unis temper stibiectum cebere esse unum. ne itaq; quis credat solam subiecti unitatem susscere, adiecit i modo album unum sistificetF quar
itone declaratu r u, ad unitatem enuntiationis necessaria est de subiecti de praedicati unitas. Ex quibus quae
enuntiatio non una sit , si ibiungit dicens tu, si nomen ea unum positum: E quibus unum non constat non est una assrmatio: nee etiam una negatio: veluti si equo & homini quisbiam nomen tunica imposuerit, haec oratio, tunica cst alba:non erit assi alio. nec his . alia, tunica est non alba.erit una negatio:igitur enuntia tio non unacst,aut qn unum d pluribus:aut plu radevno, aut plura de pluribus ctiam nominis unitate sciuata enuntiat. 'ddit IE quibus unum non constet: l quias significata vocis sint plura, in his tamen constet nu
aut numero aut ratione,adhuc enuntiatio erit una. lue enim una est, Socrates est homo: quanquam Socrates
significet aggregatum quodda pluripos Similiteri init una omnis homo albus est: quanquam plures nomines stibillius subiecto comprchendantur: quonia illis resultat unum secundum rationcm. Differt aute nihil tae b eo quod dicitur, o homo equus albus. De uero nihil differt ab eo quod dicitor, o homo alu ni a ---
plures,putei Cr primam aut plora aut nihilsigniscare. non est enim aliquis homo equus:quare nec in his occisse s sit . . . . teram veram,aureumfusam esse. , syllogirat quae ex*ssicauerat sere expostorie sic. mi. i. homo est albus, equus est albus, plura significant:& isunt pluresque opo,tunica est alba,est irae duae: mum . albus est:homo albus e singitur haec orati inlunica alba-
est, plura significat:& in pi res. Inquit idissere aut enihil hodi dest haeς oratio tuina inalba ab eo quod di . - .citur
30쪽
eiciu , est homo myus albus: hoc vero nihil digeri ab eo quod dicitur est homo albus , & equus albus. haee minoris vis. addit maiore dicens, m si hae plura signiscenti& sint plures, patet S primam aut plura aut nihil signiscare: plura quidem, si ho equus plura sunt: nihils equus sit homo, aut contra ho equus: quod cu sit ta-
sum nihil erit. Propterea subdit no est n. aliquis homo equus:nec contra aliquis equus homo. Ex is concludit propositae digressionis fructum dicens: quare nec in is hoc est aequi uocis necesse est alteram veram, alteram
salsis esse. Animaduersione dignum primo, ut Arist finxit exemplum: qui in exemplis naturalibus posset ense dubitatio inter opiniones: ut igitur nihil dubii relinquat, iure finxit exempli m. Secundo animaduertendum, j snxit exemplum subiecti & non prae dicatit ut innueret interdum s lam subiecti multiplicitatem sacere aequivocamenuntiationem. Sed ambigere ibi tus sum primo: quia oratio haec, tunica alba eL: est plures in iunctae. Ille, h5 est albus:&equus est albus sunt plures coniunetione igitur non fiant similes. Amplius hscoratio, tunica est alba, pol essein viro sensu im, ut si tunica sumatur pro homine solo, misit albus: illi vero cum sit una copulativa ambas partes vult veras esse. Tertio dubitaui utrum subiecto exiliente aequivoco solum mi per oratio sit aequi uoca. Ad prima duo dubia As basius: Alexin. Porphyrius:& Ammonius' quos Boetius & expositor sectantum volunt illud esse intellisendum, quo ad unitatem atq; multiplicitatem enui tiationis, non autem quoad veritatem & salsitatem: ut rationes innuunt. Potest tamen melius ivt mihi videturb dici, F illae duaeorationes, ho albus est , & muus albus est: debent i in coniunctae. Nam illa particula Sciuuae graece et hiati, non copulativae, sed ut sermonis contuiuatiua legi debet: &tune dubitationes nullae erunt. Ad tertium auctores in Meia hysicae quarto commen. secundo velle v dentur u, si subiectum sit
aequivocum, praedicatum vero uni vocum: potest oratio interdum esse uni voca, interdum a qui uoca. unium
ea quidem quando praui ea tum sit accidcs: veluti haec,
canis pulcher est interdum vero aequivoca, quotiens
praedicatust substantia: vicanis animal est. Res haec nvera stan phillicis omittatur: quae cum non sit multum ad propositum. Haee Averrois solutiosi icit. Quomodo contradi uis retri veri, irinπ N i, qui tim e tur quae sint. Cr in summi, προν res est obiraratio aut negationem veram uel fatafri 6 . in uniuer ας quid π ut uniuersaliterfemper
altera qui cra vereatu, dilicitam ditatem fit in necesse est esset etiam in singularibus tit dictum est. In uniuersilibus autem aien liter, non necesse est. dictum aut o G de is. An textus istae sit noui capituli initium,ut exposit ri nostro placet, ves sit finis praecedentis uti illius epilogus rQ glosa: vet Boetio videtur, cene ambiguum est:sed mitae sic, siue sic, veritas eadem est , videtur mihi ῬAristo. enuntiationum talem innuat distinctionem: in quaedam est de praesenti quaedam de ptaeterito,quaedavero de simam:& quambet harii est uniuersalis ut singulari Q& vnhrotiis etia alia est uniuersaliter, alia non uniuersaliter. Turre vult, leges dictae si aperius ei h
hent locum in his, quae sunt de praesenti: de in his, quae sunt depraeterito. in hirunt rima contradictionis lex si.
ue in singularibus sit, siue in uniuersalibus unῖuersaliterisemper Iocia habet: qm altera contradictionis paravera, altera salsa est. inurius de in his secunda ic subc5 trariarum uniuerialium non uniuersaliter ei locum habet: quoniam esse possunt ambs verae: nunquam autem
simul salse. Alias credebam Aristotcles hane enuntiationum diuisionem esse per inesse& necessario in-ese& contingenter inesse: videtur enim enuntiatio depraesenti oratio de inesse, cum sit contingens posita in actu. Enuntiatio vero de praeterito esse videtur necessaria: cum necessarium sit id quod semper fuit:quae vero defuturo est,uidetur contingens cum sit de inesse non rosito in actu. Res haec satis colorata videtur, veru an sit ita, vel ne,dubium est. Aristo. enim non habri oculi1 nisi ad enut sonu tempora: de materiis vero ipsarum in secundo huius explicabit: ideo nuc sit dictum in uiri Infingularibus uero ut futims non est militer. Nam si omnis agraratio vel negatio aera est aut sisi: Cromne necesse est esse aut non esse.
Proponit disputare de lege contradictoriarum sim gularium de suturo. ubi animaduersione dignum,ir iis, Vmenuntiationes uniuersales de suturo simili lege inc
dum seu tu niuersales depraesenti vel praeterito. Inis. n. cia. M. quae contradicunt in uniuersalibus uniuersaliter neces.satio altera est vera,altera salsa : ut omnis homo erit albus, non omnis homo erit albus. In uniuersalibus vero non uniuersaliter possunt esse simul verae: non aut cm , simul saliae: ut homo erit albus: homo non erit albus .
Restat igitur sola dubitatio in singularibus contradictorijs de suturo, utrum de necessitate altera pars sit determinate vera, altera determisiate salsia: ut Achilles bellugeret, Achilles bcrum non geret. Inquit Aristot.in singularibus vero atq; futuris non est similiter altera pars determinate vera,altera determinate salia.Sunt qui ipsit tui volunt est eaddendum verbLmsco tingentibus Fut sit sensus:in singularibus vero atq; suturis & contingentibus non est sinister altara pars vera determinate altera salia. addunt sin contingentibusἴ quia illud non valet in necessarijs: determinate enim aut sol exorietur, aut non exorietur. Sed haec additio non est necessaria:
qm Aristo. suturum ubiq; appellat id quod non est, &
t esse S non esse: tale autem est contingens. Haec.m homo curret.infert hanc:contingit hominem currere:
igitur illla additio nulla est,cum satis per verba eius habeatur. Ad hoc probandum Aristo. facit enthi mei dicens: nam si omnis asstirmatio vel negatio in his vera . est aut falsa:& pro igitur omne necesse est esse aut non esse, hoc est necesse est alteram partem esse determinate veram talteram determinate falsam: hoc est enthim maeo quo insertur deinceps omne aut esse necesse, aut necesse non esse: & ita erunt duae naturae tantum necesse se esse,& impossibile esse& non negabitur natura contingens. Propterea circa ent bimem istud non parum laborandum eriti
si enim hic quidem dixeris aliquid me, alius auum illud idem non Iore dixerit, alter ipsorum nece sario verum dicat per um s. si omnis Osrinatio negario vera elia risu talistus enim simul rae ambae non errans. Credit expositor Aristo deducere thim emat mo- r
tus sertasse propter illam particulam enim inuae vid turreddere causam eius quod diis. Mihi autem non