장음표시 사용
31쪽
videtur igitur mihi φ Aristo. eum dederit emhimema inue vim illius mihimematis mutat ad casum & mem-pham: ut habeatur quod dixerat clariusi & syllogisnuncomponitur sic omnis ammatio est aut vera, aut Asai omnis qui dicit aliquid sere, vel non sere: assi at vel negat: igitur Ois qui dici liquid sere vel n5 sere, dicit verum vel salsum.derone primo tangit minore in exe-plo & inquit. Si.n.aliquis dixerit aliquid Gre, Alius asit illud idem non re dixerit .hse minor quasi incompi ta,cui addit conclusionem.d. alter ipsorum necessario verum dicat peripicuum est. F &quia haec in una hypothetica,quae potest reduci syllogismu : subscribit maiorem. l. i Si tas amrmatio vel negatio vera in aut si sa. Vult igitur ex hoc habere maiorem talem. omnis auirmatio vel negatio vera vel salsa est . cui addisi sedias qui dicit at i quid sere vel no tarciani at vel negati igitur amnis, qui dicit aliquid sere, vel non sere, dicit
verum vel sabiam: probat maior .d. In talibus. n.s-mul ambae verae non erunt: ecce quo pacto Aristo. dictum ent bimema resumpsit sub Grina syllogisticii &Per exemplum &casum,ut clarius esset. H Namsi uerum est dicere hocinum, aut non inum esse, necesse civium. iano album es: crs est album uel non album, verum erit agirmare uel negare: π1i non est,men.' tuariatque si mentitur,non est. Quare necese est semper afrmationeni aut negationem ueram esse,uel falsam. Guillabit sertasse quiliam maiorem: qin assimari potest aliquid & non eje ita in re verum sicut assim
matur. Nam mathematici ponuleas anima illos qui non sent: ut dicunt trahatur linea , centi o ad coelum.vbi afirmatur lineam esse tractam:nontamen est verum ipsam esse in retractam: & ita non omnis a Gmario vel negatio in vera aut salsa: cuni non omnis sit ita in re vel non ita. Cavillum hunc refellit.d. nam si verum est dicere hoc album, aut non album esse, necesse est album aut non album esse:&conuertitur videsicet,u, si est album vel non album, verum erit assi are vesnegare. Smiliter quoad salsitatem: inquit disi non est verum album esse: meritur, si dicatur album esset S si mentitur per hoc quod dicit illud esse, id non est. Ex is concludit maiore ipsa d. quare necesse est sempani ationem,aut negationem veram elle vel salsam:& ita habetur maioris veritas,& cauilli coniuratio. Nihil ergo aut est, aut ' i fortuna, ne pre quicqtam ad xt s contingensAnet, erit aut non erit p. ccpιam,sed oma. nia hecessario euenient: nihil. ad utruns eontingens. nam aut is dicit uerum: qui Hirmauit, aut is qui negauit. Simialiter enim feret aut non fieret. utralibet enim nem maris euri non se si habes aut habebit.
. Nunc vltimo inseri inconueniens sequens ad syli: sinum dictum, i debes scire,u, c5tingens est quotadam rarenter , quoddam plerunq; quod dici si lan tum,quoddam ad utrunque:tunc intendit declarare Φnulla erit natura praeter necessariam,si conclusio h li sismi vera sit:& inquit. Nihil ergo aut est, aut fit 3 irtuna Idi ita tolletur contingens raro. neq; quicquam ad utraq; contingensΙ & ita tolletur contingins qi appellant infinitum. neque erit aut non erit quic- . quam &ira tolletur contingens plerunq; siue natum: quod est aut ad esse, aut ad non esse magis limitatum l omnia necessario eueniensi nihilq; ad utrunque contingens erit: repetit quas causam unde haec sequutur dicens: ium aut is dicit verum qii affirmauit, aut is
qui negauit: hoe est qui oppositiam di Et te ita sinistre
necessario alterum fieret vel non seret: quare&dem tur natura de inesset ' uia utrumlibet non magis se vel n5se se habet de incise vel se habebiti de nec citate alterum est:& ita tolletur materia contingentium: de materia de inesse:& omnia erunt necessaria: aut necessario euenientia. Haec sunt impossibilia sequentia ad com
Actue autem siquid nune est album, uerum erat dicere indi, prius quod erit album quare semper uerum erat dicere quo. is et eorum quaefacta sunt sest aut erit, si sempo uerum erat dicere quod est aut erit, non poterit illud non esse, aut inafh
non fore: at id quod non potest non feri impossibile est iuriferi: quoi autem impos bile est non fieri: nccesse est 'fidumuersa ergo futura necesse est fieri: nullum ergo est ad utrunq; contingens, neque i Drtuna quicq am eris: nam si
aDrtuna ex necessitate. Et Graeci & latin i conueniuntri Aristo.ad quaestim G- nem propositam nunc ponat secundam ronem .sed
huie Mositioni non asentio qui neq; verba Ariae nee series illi conuenit. Ideo videtur m illi ν cum Aristo pumentatus sit ad quaestionem in singularibus de suturis probando, in in illis non est altera pars contradictionis determinate vera, nunc disputat in singularibus de pressenti: probans es, nec in istis altera contradictio nis pari sit determinate vera, altera determinate filia: de arguit se, cuilibet ypositioni de prosenti correspondet aliqua de sutum: iptur si in singularibus de praesenti altera conti adictionis pars sit determinate vera. altera determinate salsa : ut in Plato sit albun determis nate aut n5 albus:t in sinis aribus de suturo is co reisondentibus altera contradictionis pars erit det ρο- minate vera,altera determinate salsa ita ita seit altera ilia latum vera,Plato erit albia,vel nin erit album. Fuitautera illarum determinate vera: igitur semper fuit vera. Si semper vera suit, non poterat non fore: non poterat non fore: igitur non poterat non fieri: quod non potin
non se i impossibile est non seri:quia non potest ego iam aequivales de impossibile esse:& non potest non esse ad impossibile non esse: quod asit impossibile est no seri, necesse est fieri. per regulam aequi pollentiarum. Et ita uniuersa simira necessario ersit, inquit. 3Αdi cautenis quidἴ nuc de presenti est album:ut Plato vel Calliast
verum erat dicere prius P erit album t& ita vuli cuilibet depraesenti correspondisse aliquam delaturo:ν re semper ante tempus pressens verum erat dicere sum NM .
liba eorum quae lacta sunt θ est aut crit, patet,quia od 'futurum antri sit praes ns.i semper est seruium : &it 3 anteuhaec si vera Plato est albus: cum sit deierminatevcra per te,ab aetcrno seit future veritatis: vltra arguits semper verum erat dicere u est aut erit, non iillud non esse aut non sere: quia semper sere miratilat ad impossibilevel non possibile non remita adun- possibile vel non possibile non fieri: ultra. at id quod non potest fieri,in possibile innon siem: quia no ponsibile & impossibile aequivaleti vhra.quod autem impossibile est non fieri, necesse est seri ab aequius nad aequivaletem. negatio. n. postposita facita quipollereseo contrario. Ex is inser uniuersa ergo sutura necisse est fieri. Cum. n. quaelibet singularis de praesenti sedeterminatu vera: aut salsa: cuilibet depraesenti co respondet una de suturo, quelibet de suturo erit e minare : Siri yniuersi si tura necesiano
32쪽
sen.tune dat impossibile sequens ad haec dicens , nullum ergo est ad utruq; co tingens, neq; a fortuna quicqerit: am si a fortuna aliquid erit, non Saex necinitate ersit. Sic igitur si in sin laribus depraesenti altera contradictionis pars esset determinate vera, Omnia ut prius euenirent necessario, ut P enthimemata a primo ad ultimum patet. c--Mm. At verones dicere potest aliquis neutrum esse uerum,
ut neq; fore,neq; nonfore. Primo ras cum Uii ratio falsa erit negatio uera non erit, cream haec ifalsa, contingit -- al irmationem non ueram esse. Megarici negarunt potentia, de omne possibile con ' cedentes solum actum & praesentiam,& ita isti dicebat neutrum suturorum esse veru, nullum sit futurum pol ibile esse praesens .Hos igitur Aristoteles refellit inserens a firmationem & negationem in his esse simul salsas simpliciter, quod pro nuc relinquit tanu impoti sibile. & inquit. At vero neq; dicere pol aliquis neu - trum esse verum, ut Megarici oppinantur negates potentiam & possibilia atq; sutura: dicentes nihil neq; sore, neq; non fore. Primo naq; cu amrmatio salsa erit apud illos, negatio vera non erit:& ita ambae simul satam & cu haec, hoc est negatio sit salsa: contingit assimatione non veram esse, & ita ambae simul saliae: contra
A d bee etiam is utrum erit dicere aliquid simul es.se album, et magnum oportαι utrans esse, etiamsi erit u rari cras, πσrtebit esse cras: c non erit,non erit cras, nonti . erit contingens ad n trus ut nauale bellum, oportebit
enim nes fetanauale bellam nes non fieri.
Secundo contra eosdem arguit sic: si in suturis sntularibus, ambe cotradictionis parrcs simul sunt saliae igitur de praesenti aliquando ei ut simul salis. tenet con' sequentia per locu contrario, qm si aliqua de suturo sunt simul vera, etiam depraesenti oportet aliquandoeili: simul vera etiam si aliqua sunt de suturo simul salsa,oportavi deproenti aliquando sint simul salsa. Et tota ratio fundatur in hac na ima, cuilibet positi ni de suturo tali correspondebit una de praesenti talis: ut si de suturo vera, correspondebit aliquando aliqua depraesenti vera. si salsa,etiam & salsa quares de suturo apud Megaricos utrolue salsae sunt, aliquando de piativir ; salsae erunt. Inquit ad hae cetiamsi quia verum erit dicere aliquid simul esse album & magnu , oportet
utrunq; eis: deprςsenti: etiam si erit veru cras oportebit eme cras:&ii non erit veru cras non erit cras: & ita cuilibet de suturo tali correspondebit una de praesenti talis, ex hoc sequitur 'non erit cotingens ad utrunq:: quia omne tale est de suturo,& nauale bellum non erit contingens ad utrunq; , quia ex quo de suturo ambae partes sunt salsae, oportet depresenti ambas falsas esse, ii .. &ita negabitur omne contingens ad utraq;. Sed dubitant,qui haec est vera de si ituro, albu erit nigrum, &tnhse,album est nigrum, nuqest vel erit de prasenti vera. QEcquid velint iuniores, dico, in haec est de suturo vera.aliam erit nigrum pro subiecio, cui accidit albedo:vt patet per res littorium syllogismu i ideo sibi non correspondebit illa de piati albu est nigrii, sed hie hoe est nigrum, quae aliquando de praesenti est vera. Lx regula Aristo. & modo probandi colligitur hiemaxima, propositionem esse salsim, conuertitur cum sua contradictoria. & si falsum est dicere, Socrates
est, tequitur igitur Socrates nodest,&si salsa est haec propositio Plato in albus: sequitur, igitur Plato non
est albus. Ea igitur ab .rda,quae contingunt hec sunt: crsissimodi caetera. Aquilem neci eo cuiuslibet atyrmationis at s lnerationis inuicem oppstarum tam in uniuersalibus unia f----. uersaliter quam in singularibus, alteram quide esse verum, alteram autem Ham esse. ut sis his, quae sunt nihil fit ad rare . utrunq;. Sed de necessitate ni. aut fiant cuncta, cr ita nee consultare opus erit, nec res agendas aggredi, ueluti si hoc quid fecerimus euoici hoc. Si uero illud non fecerimus
Quicquid velint expositores, Aristotcles ut mihi vi e iudetur epilogat absurda dicta addens alia. Absurda quidem sunt,u, nihil fiat cotingenter ad utrunq;: & q, cuncta necessirio eueniat, ea, quae addit. duo sunt etia vis rustra sit cosultatio,& mirustra sit aggredi res agedas: sicut costiari j a gut qui hoc mo agiat dicetes: si hoc agimus ut si munitiones arcibus comittimus, cuia hoc. si vero nos acimus illud, modo eveniet hoc, i. no conscrvabuntur arces. Anima duc mone dignu consultationes esse: partim 1 natura: partim ab arte . natura quidequoniam homines inter animalia soli sunt consultiui. Animalium vero caeterorum nullum . arte vero, quia disciplina evadimus boni & mali consultores: tuc ex hoc arguitur. quod est , natura non est frustra: consultare ut diximus est natura,igitur non frustra, &ita non erum omnia necessaria. dicere enim consultationem non esse frustra &euenire omnia necessario est impli. care contradictionem. Prohibet enim nihil etiam in annos usq; mille, c quidem fore aliquem dicere,illud uero non fore alium dicere, igitur necessariis eveniet ellicrum eorum quod tunc dicere Mu
Videtur mihi ci repetat absurda:&primo casu posto in aliquisam et aliquid ventii rum sere ad mille annos, alius dicat illud non ventiirum t& syllogismus componitur sie.In singularibus contingentibus assimmatio vel negatio est determinate vera necessario, sed dicere aliquid venturum ad mille annos, aliquid non venturum est assimare di negare in singularibus contingentibus . igitur de necessitate alterum eorum Cumniet,quod tunc dicere verum erat. De ratione tangit
miti cm.d. prohibet enim nillil etium in annos Qq; mille : hoc quidem fore aliquem dicere illud vero non fore alium dicere. Dat conclusionem dicens, igitur necessuio eveniet eorum alterum: quod tunc dicere Verum erat, quod unum dictorum absilrdorum . Haec ratio deducta est a casu posito. Etiam nihil refert si qui dixerint centralissionem ipsum, aut non dixerint. putet enim ita res ipsos se haberes non alterq HUJrmauerit,alter negaueris:non enim quia aspra mario aut negatio dicta est,res ipsa erit,aut non eris, neque
magissi in armos usq; mille quantovir tempore. Quaressis omni tempore se se habebat, ut alterum fore uerum dicuis 'tur,necesse erat cferi, unum eorum quae sent, 'si perse habere ut necessario fieret. nam stuere quis dixit aliquid fore ieri non poterit tit non eueniat, exsteucri eurtisimper ante uerum erat dicere ipsum fore. Eadem absurda deducit non supposito casu: accipit Gis 1 tam e duas suppositiones. Prima quo nihil dis scit quod
ad rerum aut existentiam aut euentum si unus asti
m et aliquid fore alter neget illud fore: quia propter Sue taber. C nostrum
33쪽
nostrum a firmare vel negare non mutatur rerum cursus ita ut sit aliquid vel non sit. Secunda suppositio . nodissert quo ad rerum euentu earum quae nunc aguntur. virum sucrint assirmatae ves negatae ante annos mille
vel aliud quantumvis tempus: hoc est quicquid velurum est in aliquo tempore suturo ut cras & determinate,in omni differentia temporis praeteriti est determinate venturum pro cras:& non differt ut sit magis ventu-xu pro niille ante annis: vel pro maiori .e: & hoc iam quit: neq; differt rem metus magis si in annos usq; mille antea suerit assimatus,aut negatus, quaquato vis tepore. eadem.n. videtur rosi annis mille antea saetit asisrmatus aut negatus:&scentu soluant .Hesunt dupsuppositiones.Tunc arguit: quare si omni tepore pm terito sic sie habebat contradictio ut altera fore verum dieatur p te qui ponis in his altera contradictionis parte esse determinate veram,necesse erat hoc fieri: Sevnu. quodq; eor i quae sunt sese habere semper ut necessi rio seret: qui ipsum scri lems & in Oidria temporis p- teriti erat veru . Deducit conscquentia. d. nam perte sivere quis dixit aliud fore, fieri non poterit ut illud non eueniat: contra et eis euenerit: semῖ ante veru erat dicere ipsum fore. Est igitur vis ronis,in omni dria teporis praeteriti orat vera altera pars coptra dictionis: d: verudicere alterii sore: igitur neccssario erit: n am si non necessario erit,non semper fore in ot d ia toporis p r teriti veru filisset: vel cathegorice: sic determinate ventum in aliquoipe futuro O in determinate ventorsi hir alea pro OI dria teporis praeteriti: de necinitate eucoici, sue quis assi et aut neget illud euenire. hec patet ex secunda supp5ne. Sed G venturiam peradu rios est determinate venturum antea in omni diffcrentia temporis praeteriti,igitur necessario eueniet:& ita patet ideabsurdum sequi posito casu siue non posito casu. itaq;'abscri sun illa impossibiliasunt, videmus. r--D- enim futurorum principium esse: tum ab eo quod cons manissuum a eo quod agimus.cλ. s. Ea, quae dixerat,declarat esse impossibilia t& primo proponit hoc:& inquit. Si itaq:. subaudi in gueo absurda sunt illa et subaudi impos ibilia sunt:&hocpr bat primo in singularibus contingentibus se, eaoia, quorum nos ipsi dui ct principia ex toto sumus, sunt cor ingentia, tangit mi norem dicens, videmus enim suturorum principium esse tum ab eo quod consultamus, tum ab eo quod agimus. Igitur extrema contraditaonis sunt in lingularibus suturis penitus contingentia ad utrunq;: Animaduersione dignis .u, in nobis sum tres actionum spes, altera quae spectat penitus ad eam animae hartem, quae dicitur vulsca, as aliis vegetativa, ut nutritio: auctio: & ge ratio: & hae pro maiori parte sunt necessariae:&nutritio & auctio siue imminutio: v quicquid sit generatio quae non si in nobis. Alia quae spectat ad alam sensibilem, ut appetitus, sensus, & m i liis: taliae etiam pro pluribu panibus sunt necessariae t sinius; cum enim tangimur, necessario sentimus: &fortasse appetimus, sicci possint ratione moderari: quae vero spectant ad rationalem partem, hae sunt penitus animae rationali & nobis subdit ae: de harum domini simus ompino,& de his Aristoteles loquitur. Et cuni in his, quae non emper actu sunt , sit omnino usi.
quid pisibila esse s non esse, Similae r in is in quibus ambo G ege cr non esse contingunt, sit etiam Minidis fuit fotio non fieri.
Secundo idem pertiadet in uniuersalibus de suturo - , ubi debes scire, in rerum quaedam sunt quς omnino no semper actu sunt, sed frequento ut ei lectus naturales et quaedam quae squaliter sunt & non sunt vel rarenter sunt, ut fortuita ideo accipitu, tam in primis rebus qua
in secundis est possibile esse & possibile non esset & infert in propter hoc oportet ut in illis utrisq; sit possibilo seri ta non seri: &syllogismus est ea, in quibus est possibile effe&no esse, cst pose fieri: & no fieri lisc cit m
ior. dat minore dicens:& cu in his quae no semper actu sunt: sit omnino aliquid possibile est dino esse, ut sunt vires naturales,que plerunq; fiant. Similiter in his, in quibus ambo & en es: non esse contingunt, ut tortuita: hec est minor. iat coclusione dicens: sit et ut in illis sint seri&non fieri :& ita contingentia quae describitur ppossibile fieri di non fieri. Haec cst ratio Aristotelis. plura etiam nobis pe picuasunt sic se habere . tutati veα ---n ostimentum taescindi potest cr n scindetur , sed prius conareretur. Potest etiam similiter nonsisti: non enim pol pi i p. sum prius conteri, nisi potuisset non incis. re G inalys futuris idem erit quaecunque sicundum talem dicanis
tur potentiari. Hic ponitur tertia ratio per exemplum: & pol copo c5- 11. ni sie syllogismo expositorio:hoc,videlicet, veste incidi est contini ens, hoc est aliquod futurorum: igitur aliquod entiti suturorum no necessario eueniet. Igitur ab aequi ualento non via sutura necessario eueniri. Aut sol te arguit exemplo per simile iudicium sic, vestem incidi est contingens: igitur in al: is futuris similiter in uit, plura et i spicua sunt sic selipe, vi pote vermen tu hoc scindi psit: s: no scindetur: sed prius p ipa post coter tur: igitur scindi pol & si no scindes. Sist pol et ii 5 scin- d. mo. n. posset ipsum prius P ipe post coteri, nisi posset no scindi :igitur pol scindi: qa no coleri:& no scindi, qa coieri & ita seindi & no scindi: quare ut in hoc viro itaci in aliis suturis erit id e quaecuq; sin tale dictitur pot&tia. ecce quo mo syllogismus est ab uno excplo simili
ad caetera. Fecit enim hoc exemplum in confirmation εpropter hebetes: quos exempla fortasse magis mouent quam rationes etiam demonstratiuae.
Perspicum ergo non omnia necessario aut esse , mi fieri , sed alia quidem esse ad utrumlibet contingentia: de quibus non magis allimatio quam negatis erit uera uel furuta. Alia uero talia esse ut ipsorum magis dis frequentius cruterum euenia modo quidem alteram feri contingat,dit crura
Ex is rationibus concludit conclusionem& inquit cἄ-ιη. perspicuum ergo no Oia nccessario aut esse, aut seri Fhaec coclusio veru declarat quot modissese poterunt contingentia: & enumerat duo contingentiu genera. est. n. quoddam cotingens aequale,siue inlinitum,quod pol aequaliter esse & non est e. ut moueri Socrate est &cotingens natum: quod si est aptum magis & frequentius euenire, diciturcontingens natum frequenter aut plerimq;, ut canescere in senectute. si vero minus aptueuenire, dicitur contingens rarum: & haec est cocluso
textus.De his dicemus in sco,inquit lSed alia quide esse ad virulibet cotingentia: de quisus iasi magis assi alio quam negatio erit vera vel falsa. Alia vero talia esse ν-- ut ipsoru magis&s equetius alterii ut assimatio vel negatio eueniat: modo quidem alterii fieri cotingat alierum
34쪽
. rum minus iste sunt species esi ingentis. Per haec habetur solutio ad quaestione principa . quaerebatur enim,utria in propolitionibus singularibus de saturo
altera pars cΡntradictionis sit determinate vera, ait ra determinata salsa. Solutio est, tu, in necessariis desu. turo altera est determinate vera, altera determinate silsa. Qin sol orici necessario & determinate, vel no orieturiSimiliter sol existens in leone necessario & detemm nate aestuabit, aut no aestuabit. Iteq; siol existens in capricorno determinatae hyemabit,aut no hyemabit. In illis vero quae de suturo sunt contingenti licet ne tra cotradictionis pars sit determinate vera, neutra d . terminat s salsa:tia in illis de suturo contingenti plemq; altera pars cotradictionis est magis apta euenire u altera: licet neutra haru determinatae eueniet ho in sene te canescet,aut no canescet. Nacotradictionis pars videlicet canescet stequetius&aptius eueniet. In his vero quae de contingenti sunt aequali licet altera euenietineutra tu determinate aut eueniet, aut frequetius
. . vel aptius Hec est soro dubitationis.Simili,sblutio esse potin ratingetibus de piis. na propositiones de s . tum uireret aut inserui similis demti cum modo
contingenti Lut cras erit nauale bellu,igiturcontingit . . nauale bellu esse,vel nauale belluerit, aut nauale belluno erit:igis cotingit nauale bellu esse is no esse. Et ita se iud jicii in illis de futuro, vult eisse intelli dum in hic depnti in materia coiingenti. Haec Arist. de qone. Idωturqvidem qinvs Il Pando st, necesse est . e id quod timo quo omne necesse a non esse: Eo tamen P si mune quod est esse necesse est, tomne quodncinest minessen ecpe4Ncnenim is est omne quia necessario est. π impliciter nec Sirio sti Et de eo quia ma mili modo.
- ,, Cu Aristoteles terminaueritissam nem, an in s turis contingentibus altera pars cotradictionis sit determinate vera,altera determinate salsa solum quo ad partem negatiua,videlicet,q, non propter impossibilia enarrata:nta vult declarare, an in illis sit aliquo modo necessitas. Et primo proponit quot modis dicatur necessarium,sive necessaria veritas: de vultu, necessarhim bisaria dicitur, simpliciter videlicet & ex suppositione siue conditione. Simpliciter quide necessarium est: vi sole otii haut ipsum reddi in capricornu . Exsuppositione vero necessariu id esse quando est, aut id n6
esse quando non est: vi Socrates currit quando currit. Aut Socrates non disputat quando non disputat, hoc enim est necessarium iasi abs tute, sed ex suppositi . - . i ne.Inquit,id igitur quidcm quod in quando est,neeesse est esse:vt Socrates quando currit, necessario currit. Et id quod est,quando non est, necesse est non esse, ut Socratcs no disputat quando non disputat. Et locutus est per terminos trucendentes, ut eius sermo sit uniue salior & oibus conueniens. Hoc est primu membrii deinde tuens s undum inquitino tamen omne quod
in absolute necesse est esse,aut omne quod non est, necesse est non esse.Nam Socratem currere absolute non esse est,nec ab lute necesse est non currere, sed bene aut dum currit,aut dum non currit. Cuius causanisbbscribit,& inquit.Non enim idem est omne quod est necessario essecum est,& simpliciter necessario esse, &de eo cpiod non est simili modo in dicendum. Na noest idem necessario no essecu non est,& necessario noesse simpliciter. Sici nuduplex est necessarium t ex suppositione,&simpliciter. Philoponus vero primo
priorum auctoritate Alexandri & Sosistenis fiubdiuia dit necessarium ex conditione, qm potest esse, ani conditione cadeti in subiecto ut omne quod currit, necissario mouetur dum curriti Aut cadenti in praedicato sedet. coam diuisionε Arist in a.huius ulterius examinabit. Nunc vero sit dictum in tantum.
Et in eorura dicione etiam ratio radem est. Omne natus esse,aut non sie necesse H items aut fore, aut non Dre, M tamen necesse est Asiunctive alterum fore. ceu necesse est quidem erus naualebennu fore, aut non fore. non tumofore nauale bellum eras recesse est,nes rursus non fore. vi tamen fore aut non fore necisse est. , - necessa ij, nunc appli- G o. catulam ad rem.&declarat quo modo in enuntiationibus de suturo est necessitas: S: vult θ in illis de suturo reperitur necessitas simpliciter,quotiens sit una cathegorica de altero extremorum disiuncto. verbi cau- nauale bellum s re, vel non sore diti iunctim, videlicet tenendo extrema: quotiens vero ti Noricae in una disiunctiva, in illis nonecessariu. Non enim necesse est cras nauale bellum fore, aut necesse est cras nauale bellum non sese. Sunt enim hae duae cathegoricae ambae salsae. Insui & sin contradictioneP hoe est disiunctione socta inter contradictorias iratio eadem etiam est, ut in illis dicatur necessitas. Omne naq; esie aut non essene
quo ad illas de piati. Itemq; aut fore, aut no stare disiunctim. .tenendo illa:&ita cathegorica de extre mo disiuncto necessaria est & in illis de pntii & in illis defiatur'non tamen necesse est disiunctive de in hypothetica disiunctiva alterum fore.Exeplum ponit:& inquit.Ceu necesse est quidem cras navale bellum fore,
aut nonsore.non tamen fore navale bcllum cras necesse est,neq; missis non fore necesse est. Attamen si, re aut non fore necesse est. Sed dices,quo modo est ne muti M.
cessarium in illis ex conditione. Dicendum in illis est necessarium ex conditione, dum .idelicet futurum cssivi cras navale beIlum fore necesse est quado est suturum:aut non re quando non est suturiam. Ani- imaduersionem digni tu, fortasse necessitas reperta iri cathegorica de extremo disiuncto est necinitas non simpliciter, ut exposui,scd ex conditione: qm necessa- m alterum,si alterum necesse est esse. Absblute vero in illis nullatenus aliquid reperit necessariu.& hoc est tutius dictum. Ars vero dixi stilla, nauale bellum erit vel non erit,est necessaria simpliciter, qm sua contradictoris non nauale bellum erit vel non erit,esset simpliciter impossibilis. ut patet per aequival entem, quae est copulativa facta ex partibus contradictoriis: ut nauale belliam erit:&nauale bellum no erit, quae est simpliciter impossibilis.tu vero considera. Quare cum orationes sta intuerques res ipse, Tu iaspicuumsimiliter necessiriose bibere ex in contradicturae: quemadmodumstcse habentea quae ad utrunt esse, cui Ν- re constaria possunt: quod quidem contingit in his quae non semper sunt,aut non semper non sunt . Harum enim rerum alteram eo tradinonis partem uer . Ualsum esse neces se est non tame bane uelita, sed utras remigerit. Fit eua zzz , ut magis quidem uerasit altera, tamen vera ia avt false. Hactenus de rebus ipsis,nunc ad orationes,quae a re Ginciabus profici statur sermone coueret. Et breuibus vult ita eue in orationibus, veluti nunc dictum est in rebus.
35쪽
At in rebus quo modo non sinecessitas absolute. de quo modo est dictum est. Igitur & in orationibus partia
modo est dicendum. Inquit, quare cum orationes ita sint verae, veluti res ipsis: perspicuum similiter necessariose habere & in contradictione talium enuntiationum, quemadmodum sic se habent ea quae ad utrunq; esse, aut fore contraria possunt. Et declarat in quibus. &inquit, quod quidem contingit in his, quae non tempersunt,aut non semper non sunt: qualia sunt contingentia, quae si int non necessaria: quae sena per sunt. Aut impols: bilia quae semper non sunt .harum enim rerum cui diximus alteram contradictionis partem veram, aut falsam csse necesse est: non tamen hanc vel illam dii iunctive, sed utraq; contigerit: disium m. Sed dices cum
neutra sit necessario ucra, cst ne altera magis apta fieri vera' quam altera i Resipondet fit etiam ut magis quidevera iit altera: ut in contingentibus plerunq;:vt Socra tem fore canum in senio: quam non sore. Non tamen vera iam determinate & necessario aut salsa determinate. Sic igitur patet in contradictione de suturis necessario altera m partem fore veram disiunctim, neutram autem disiun siue aut determinate. Qilare patet non omnium affirmationum Cr negation Toppo itarum: altim necessiario veram esse: altera falsam . Non enim quoiadmodum in his quae siunt , si est habet in
iis quae non sunt quidem, ese uero aut non esse possunt, sed
ueluti dictum est. c - . Epilagat selutione: & causam solutionis, & inquit.
quare patet non omnium a stirmationum di negati senum opoositarum alteram necessario veramine, alteram salsam.Cuius causam epilogat dicens s Non enim quemadmodum in his quae sunt: ut sunt illa: de ines ei aut necessario inesse:& depraesenti sic se habet S in hi, quae non siint quidem: esse vero possunt. Vt sunt ille de suturo. Sed veluti dictum est. Dictum est enim ii necessario in illis de futuro dis iucum altera est vera, no in necessario haec vera, vel illa necessario salsa. Hinc sorti colae innint: cuilibet prop5ni de suturo verae respondet aliqua depraesenti qua quandoq; erit vera: non tam cnecontra cuilibet de praesciui respondet una defuturo: quae sitit aliquando determinate vera. Q v AE R v N T Iuniores an quodlibet contingcns μι- necessario Geniat,&multis rationibus arguunt ui sic, primo aliquod contingens neccssario eueniet, igitur quodlibet: tenet conssequetia: quia no maior est rodevno quam de Oibus. Antecedens declaratur de ara antichrim . qui aia anta christi aliqn neccssario erit. Igitur aia antichristi neccssario erit. Tenet co sequetia ab inscriori ad suu superius. Antecedes vero declaratur: qa post A. instans in quo erit mecessario erit: cu sit sempiterna. ita Scdo ad idem, ps in quo aia antichristi neccssario erit: necessario erit. Igitur ala amici, fili necessario erit.Tenet consequentia. nam post. A. tempus ala antichristi ne cessario erit. Et tempus post A .necessario erit. Igitur& aia ipsi necessario erit. Secundo principaliter argutiatur, de necessitate od si itura erit: quodlibet contingens est futurum. Igitur de necessitate oe contingens erit. Tenet syllogismus ex maiori de necessario & minori seu . deincte. Totio accipio alio c&inges. verbita. A.&signo oes cas promouetes ad. A. pii iam. n. &oes impedicto ad. A. p ipsum .cati arguo, aut erut sque potetes: aut altera pselctior altera. Si eque potentes: neutra parserit:ves ambae aut Si altera sortior: ea pars dctermin te erit. Quarto nescitum adeo necesse est esse. sed omne contingens aut fiaturum est scitum a deo. Igitur om ne contingens necesse est ese.Tenct syllogismus ex maiori de necessario & minori dei es c. Maior patet: quia scientia est necessariorum primo posteriorum. Minores es concedunt. Quinto visit illud situlum galiqn erit. A.tunc haec propositio si vera. Α. erit. Igitur ante instans in quo. A. ponetur i nine: suit haec vera. A. erit. sit haec propositio. A. erit. n. tuc haec in vera. n. luit vera, sed omnis propositio de praetcrito est necessaria. igitur haec propositio. B.suit vera est necessaria. Si d. t. significat illam. A.erit. Igitur nec sario. A. tr de ita vi prius. Sexto sit ahqilod futurum. A.&quae vclid sci stari.
tur 3 deo: l non scitur. Non potest dici q, non sciatur quia contra . Si scituria ut potest ella tP. A. no sit: aut non potest esse.Si non potest esse: igitur necessario erit per equi polletitiam. Si potesse ui non sit. Igitur contingit ipsum non sere. ponaturq, non sit: cum omne possibile possit poni in Ie. Igitur dei scientia est deceptio.
Septimo aliquinisci futura necessario crit, Igitur Ganecessario erunt. probatur: maia non potest esse sciens sutura: nisi sutura necessario erunt. Octauo lignu cor os . rumpererri igitur lignum erit. Antecedens est neces
rium rigitur de consequens. Nono coelum necessario N-..
agit:& nullum agens hic pol illius actionem impedire.
igitur a mones necessario erunt. Prima pars patet. saltsi apud Aristotelem. Secunda declaratur : qua nulla causa pol impedireactionem alterius misi sit aut tantae por Dipa ut maioris. Modo nihil hie inserius cst maioris:aut
tantae potentiae quantae coelum.Cum nec animalium
ita: qui illa est in minori magnitudine qu aia coeli.
Decimo speciatim argutat de actionibus nostris. Qin D.- . omne necessario agens in ea: quibus actiones nostrae mutaptur: actiones necessario mutat.Sed coelum necessatio agit in complexionem Naua anima ipsa in agendo mutatur: ut in lib.Phystonomiae, & in primo de ala dicitur Igitur ut prius. Undecimo pollentior est virtus cce ναί---lic quam cuius vis rei naturalis. Sed aliqua virtus alicuius rei naturalis potest necessario animae actiones mutare ut humor in morbis:& vinum in ebriis. igitur &virtus coeli. Ultimo suppono q, colli & stellarum motus:& tu minat cosigurationes sint propter nos. Hoc omnes aserunt. Secundo peto media in finem esse frustra: quotiens iis positis:potest sinis non esse: aut aliteresse. Tunc arguo, sit una coeli constitutio quae protendat Socratem esse impium laut igitur necessario erit:
aut potest non esse. Si primum: habetur propositum. Si secundum: tunc medium in illum sinem erit isti stra. In isto quasito est multorum stoicorum positio: .
quae ait omne contingens necessesto fore. unde in rebus duas statuunt naturas: necessariam videlicet & impossibilem, necessariam quidem: quia omne quod est: necessario est: S: omne quod erit vel potin esse: necessario erit. Ini possibilem vero:quia quod non est: impossibile est esse: & quod non erit: impossibile est fore. Minis. Π-Mouentur autem potissimum: quoniam omnia con- 'tinentur in ordine secundarum causarum: quod satum
vocant,& hic ordo in prouidentia siue dei prascientia.
Modo non vident quo nam modo cum sati necessitate : de dei prouidentia state posci contingentia . Hinc concludunt sinem esse stabilirum : & m dia in finem etiam. Propterea nos non consultamus:
quia potest sic & bene sinis euenire. Sed si bonus finis est constitutus insato atq; prouidentia: bonam consultationem
36쪽
LIBER l --. tationem praecedere necesse est i Huius positionis vi-dcntur multi astronomi, vi Hermes vetustissimus a thoriNeocepsus quω; & Petosiris. de nostris Maternus,atque Manilius, De exteris Albumasar, & plurimi Mauri, Selirio Possidonius,atq; Phrenicius.Huius quoque videtur & Cicero in libro de diuinatione. Lucius quoque Apulleius Hernactis sectatorin his quae scribit
de natura deorum.Seneca in tragedijs.Ouidius. so la dicens insuperabile satum nata auacptates xlaro. Manent im mota tuorum sata tibi. N in sexto . Desine fata deum flecti sperare praecando.nuius prsterea politionis plurimi philosophi sucie: ut Democritus: Heraclitus Empedocles:& multi epicureorum. Plato vero in Thimeo ait nihil esse vel fore necesarium: nisi deii. Nam cum omnia dependeant a diuina voluntate: de illa sit penitus libere& contingenter arens: etiam omnia ab illa penitus eontingenter proficis inter. Aulus p sitionis sunt nostri theologi: & in illa omni sana concordat positio. Dicimus enim esse in rebus pliciter necessarium deum s lum. Caeterae Molute conti gentiae esse tamen quedam necessaria ex suppositione: Tertiaris . non negamus. Alii quasi interhax mediantes distin guunt. nam estinus quidam sunt quorum caus e tota Ies atque principales sunt consuraecelestia: Vt ortus syderum: decursus stelinum per . rL siqna: eonfigurationes eclipses:& id geous :& hos estediiis neces rio euenire autumant Alii sunt s.ctus: ad quos stelis
non una ratione simi : quia ad alios principaliter ω currit natura divi motus elementoriisti . stirpium & ani malium: dc d genus . d diuusmodi ctiam necessariti tueniunt. Ad nos vero concurrit voluntas :vtacti nes nostrae: & ad harum euentum concummicoeli an
sciendo atque disponendo. Sed cum nos sinuis illo rum domini: tandem contingenter e nobis proficia scuntur. Et breuiterarim quod rebus existonibus: di ad imaginationem ablata omni voluntate & humaiana & diuina : omnes euentus necessario aguntur a
que sent . Huius sentetitiae Crisippus tarsensis leontis auditor in libro de Fatorquem aetate 8 o. annonam scri
psim esse videtur. Peripathetici vero naturam mrum in tres diuisere. Nam aliam dicunt necessariam ut coelestium S diuinorum:& eorum omnium quae materiae & contrarij sunt expertia . Allam impositubilem': veluti eorum quae non sunt i nec in viribus continentiar causam me ut Hi centauri, de id genus. Aliam vero contingentem intre haec mediam: quae si aequalis si ad utriani contingens reddit infinitum: si
ad alterum magis apta: contingens secit natum. Horucontingentium duae sunt causae: materia videlicet ipsa: quae est causa uniuersilis omnium contingentium. Atque voluntas humana finem actionum nostrarum per se: multorum aliorum per accidens . Nam licet actiones animalium de rerum naturalium sint determinate cum prosciscantur. natura illorum : ut vero sub duntur humanae voluntati contingentiam subeunt. Qua ratione fit ut sublata voluntate nostra di dei: ata
huc in rebus potest esse contingentia quae prosciscitura materia . Nam licet unumquodq; in sui actionem sit
lamitatum:tamen propter concursum plurium causam adhuc pol euentus contingens esse. Ea vero vis peri patheticis qonem maximam sariunt: sunt duo. Primuquo cum rerum contingentia stat prouidentia diuina.
Cum illa sit non nisi necessariorum. Secundo quo stare
t cum necesiaria ccxli eaticlitate. Ad quae Averrori in multis locis resipodcns. Primum euitaret nititur per haec in deus prouidentiam roum non habet particul rem: cum cognitio particularium sit extra sciῆtiam &d rinam. d rerum prouidentiam habet uniuersale aliqua ex parte: ab quo sine modo necessitate habent. Sedin vero euitat qm culum solum causam uniuersat persui lumen & motum rerum dicit. Nam res ip suis a proximis causis prosiciscuntur ὀ coelo uti ab uniue
sali causa. Sed haec quae dicit sum consulata 2 nobis in multis locis libri destructio destructionum. Et arguitur nune . deus est causa entis utens. igitur omnium modorum emis : sed modi entis sunt necessarium & cotingens: ut quinto meta.habetur. Igitur causa eniis c
tingemisi & necessa ij. Igitur cum dei causalitate stat
contingentia. Quo vero ad coelestem causalitatem am e
suo . Nam ala quae nulli corporeae impressioni stibilitur pol disponi ad contrarium t& non sequi naturam
illiis, disponis . modo ronalis anima nulli impressioni corporeae siubditur.Iginir potest disponi a culo: S illius
disponis Eligere contrariu m.Qua rone cum causalitate Geli stat contingentia actionum nostrarum. Hinc patet iij triplex sit natura videlicet necessaria: quaedam penitus contingens Rusdam impol sibilis: propones necessariae, in natura sunt necessaria: vesut de necessitate sol oritur. propositiones contingentes sinu in natura ratingenti quae ii exierint ad actum: propones erunt de inesse. si non olerim ad actu: sunt de contingenti Propones vero impossibiles in natura sum de impostibili. Huilas ponis luit Ptolomeusolum mathematicoru princeps in prohemiolibroni apqteses matur ubi pluribus Gnibus probat fatum: tin stestarum costitutionibus consistit: rebus non necessitatem imponit. Sed asscit ad alteram contingentis partem. Tunc ad rones. Ad primam sorticolae tenent aiam antichristi post Α.inst adhue contingenter esse. Na G semes est contingens, Esemper est contingens:perpetuari in eam fatentur volutate diuina:ut Plato et in Naimeo ait. Alij peripatheti itenent aiam antichristi post. A. necessario esse:& ita coacedunt alam antichri aliqn necessario esse: no in valet. igitur necessario erire arguatur. A. ει quid ad sima pliciter. vherius ad fm cocedunt, sorticolaetos in quo erit ala antichristi necessario aliqn fore non in alam antichristi sore necessario:qm in illo tim qncunq; erit: aia illa corin tererit. Adscdam principale maet Auerire etiam Ioa. Graniaticus primo Priorum'ex maioride necessario & minori de inesse.concluso ut de neces.sario conditionator qsio concedo u, oe cotingens erit necessario inquatu futuril: veluti valet de necessario.oε
curres mouetur Socricurrit. igitur de necessario Socr.
mouet inquantu currit.HFres satis disputata est Ilib. Priorti. Ad tertia nidEt sserti te casum esse impcrem iqin non piat accipi oia quae pnt impedire: nec ota si piita mouere ad aliquod sore: cu illa sint infinita. Adquarta dicendu ut ad sesam erit. n. concluso de necessitate conditionata,videlicet, et Ga sutura necessario etsi ut
plicita sabsolute non ei sario erat. Ad ima ci potu, cis de praeterito est necessariat cuius veritas non de-
pendet suturo ut est in proposito. Adi xtam sortia cole concedunt praedesinatum posse damnari. Non in posse praedestinatum damnari. Nam prima est in sensu diuiso: quae non dubet poni inesse.Secunda vero de sensu coposito:qrririt veritate mometaria. Theologi co
37쪽
admittunt:quia repugnat posito. Positu enim insulsi septiedestinatum: cui repugnat ipsum damnari. Non enim captiunculatores aiunt omne possibile est aut admittendum: aut concedendum , sed sblum cum non repugnat posito. Alii peripathetice magis aiunt omne pini bile per se debere de posse poni inciser per accides tamen nonnunquam poni non potest: veluti in casu , ubi praecessit obligatio illius oppositi. Algasei vero maximus inter Arabes melius satisfacit & adremias serit enim deum prouidere&pra scire cuncta ventura. sed sua scientia est talis ut non rebus necessitatem ponat Nam ut deus scitur quid non est: ita scitur quomodo non scit nos.scitur enim ιγ deus non scit nos: modo quo scimus res:nam scientia notira est ex necessarijs:&de necessariis .scitur autem ch scientia dei non est modo nostro.Sed quomodo sit, est nobis ignotum:& per c sequens ignotum nobis est quo modo cum dei pri scientia stat eventuum contingentia. Tunc ad pun-
etiam dicori deus pisciuit quicquid erit de Socrate i& tamen non sequitur ιν necessario omne illud erit. modus vero quo illud fieri potest est nobis ignotus. Sed dices scientia dei est persectior. igitur maΩs ex necessariis & de necessariis.negatur consequentia: quoniam sesentia quae est necessariorum & contingentium est amplior & persectior:cum sit multorum quam illa quet est necessariorum tantum.Sic igitur secundum virum istum asserendum est deum prescire cuncta. modus vero quo est ignotus. Et si adhuc cauillabis deus praescit Socratem beadum taut igitur Socra. potest damnari aut non.dico potest damnari:& potest non damnari Et cum dicitur ponatur inesse.volo esse positummotamen sequitur. igitur scientia dei est deceptio, quoniailla pra scientia fuit cum viroq;. Esset enim deceptio silui et alterius tantum. Modus vero quo illa praescic tia sit utriush;: & alterius est ultra captum humanum. Ad septimum concedunt sorticolae aliquod ens sciens sutura necessario esse & sereric piendo ipsum form
liter: non tamen inquantumscit nitura. Ad octauum concedunt aliquod esse necessario corruptibile: quod necessario non erit ut antichristias:qui nunc contingenter erit:& tamen necessario erit corruptibile: nec repugnant. Ad nonam dicendum'anima potest imp ire adtionem coeli: non quia sit maioris virtutis: neque
equalis: sed quia illi improportionata. Ad decimum
1co quod coelum potest dupliciter agere in homine.
uno modo ipse adhuc permanente debito instrumento pro actionibus suis:& ita coelum no agere potest in homine nisi continsenter. alio modo destruendo inostrumenta pro actionibus: & ita non est priuare a bitrium : Ila corrumpere instrumentum agendi. Per idem patet ad undecimum. Ad duodecimum lutio patet:sunt enim stellae motus: & cons rationes propter nos fine secundarior nec inconuenit illam ese sua respectu sinis duplici. in tame sint adhuc propter snem primum. Propterea multae sunt actiones quae euitari non possulit ut generatio& corruptio,& propterea non sunt frustra. r tione patri cu si causuitate: & dei praescientia pose stare euen- tuum coungentiam : qua Aueri ignorauit.
LIBER SECUNDVS. Augustino Nipho interprete, & expositore.
De rariti in vitis mutirtio rubus, oppositioictus ac sequestir nomisia it ac νerba traii osita, idem sie fore. C A P. I. v O N i A M aut E affirmatio estolatiatio aliquid de ahquo significis,hoc
aut E est aut nouim,aut nole vacans: unu uero et de uno id in allirmatione si ... πιέ ista
esse oportet. Dici : ea antea vina Ps. M t eripsum nomen, er quid euinoleuacas. Ipsum. n. non hano Equitano dissed indes lusi nomen. Vntia .quod o indes nitu nomε significare uidetur quiadmota Crno uatit no vectu sidindi uia uectu appello. Erit igitur a Dauno dis ars negatio aut ex note eruerbo,aut ex indefinito note Cr verbo.
Expositores latini oci hie sed in de interpretatione librum constituunt.In quo expositor Thomas Arist. de enutiatione agere ascrit: quatenusper aliquid sibi additum deserminatur.Na in primo ae enuntiatione ab-sblute aditam est. Alii volunt. Aristo.de aequivalentia &conuersione & consequentia enuntiationii pertractare. Sed quicquid sit de intentione libri: in graecis codicibus hic non librum secundum constitutum adinveni. Nam Arist. hunc librum non per partiales libros dirit sit sed per particulas:in quarum qualibet propria adiecit intentionem. Nos vero& more latintrum per 5brost& more Arist.per particulas ipsam diuidemus si occurriti Arist. igiturhac in parte talem praeponit conclusionem. ois affirmatio aut negatio ex nomine conastat& verbo siue s nitis siue infinitis. Et ita verba litterae ad unum sylm sic resoluunturi oli enuntiatio aliud de aliquo significans: ex nomine constat & verbo sinitis vel infinitis,ins affirmatio vel negatio est enuntiatio signi scans aliquidde aliquo. I tur ola ass rmatio vel nisatio ex note costat & verbo finitis vel infinitis. Huius fris primo sumpsit minorem dicensi qm aut assim matio est enuntiatio aliquid de aliquo significans. hareest minor: quae suspensue legi debet usq; ibi s Erit igitur assimatio.=Maior vero ex descriptione enuntiationis stipposta est. Aiaduersione in dignum non nun- uam propones accipi in oeone necessaria inutiles quiem ad syllis, ad aliquid in commodas ut ad P istim taut ad occultationervi inquit Philoponus.non nunquaad terminorum exponem,qui in sylla aut prosylso ponuntur. Interdum vero ad ornatum ut rhetores agunt.
aliqn ad cauillos fieri possibiles,&pp alias caulas. Arici tur in his quae hic est multa accepit inutilia Nad syllogismii & prosylis: sunt in addita ut termini maioris& minoris necnon conchisionis intelligantur. Propterea declarans quid per aliquid de aliquo dicere velit r. quod in maiori&minori accepit. quidue per nomen α verbum finitum & indefinitum intelligat in conclusione.Inquit, hoc aute id est id, quod de aliquo dicitur.
estaut nomen: aut note vacans: quod graece in anonymon. Tale vero siue nome siue anonymo esse oportetvnti de uno tam in assirmatione qua negatione: baudi si enuntiationis vilitas sit saluanda. Et quas sese excusans, inquit. dictuq; est antea quid na sit ipsum nome it in exeplo repetit dices. Ipsum
38쪽
enim non homo nomen quidem non dico sed aoriston hoe est indefinitium: siue infinitum siue interminarii
Sed quia dixit id quod di ardeatioin id de quo aliud
dicitur debere esse unu dioe quasi exponit dicens risu enim non simpla: sed quodammo quoad unitatem significatus indesini inmomen si sicare ur. Sith aut εα non valet non verbum sed indefinitum verbum apa pellccHaec sunt premissa ad terminora expone : qui in sytiso sunt quibus addit sylli conchasionem inquit. Erit igitur affirmatio Oisram; negatiorum ex nomine& verbo: aut ex indefinito nomine& vel .Haec e coclusio. At ἴση μ bo nullae issimum, ais negatio uti .. -- la. I im enim erat, aut erit, aut Ot : atq: alta id gra rela ex timere sunt τι- sunt. consigni. Dant rem tempus . in ara prima AElfirmatis atq; negatio rit. Hismo, nono homo. Deincepse' non homo , non est non inti . Rursus estoninutam, non esto sMmo. Est omnis non homo. n est omnis non homo: Et in temporibus
i. a. . QVia enuntiationem constare ex nomine nemo dubitat, cii nomen sit enuntiationis principalissima pars: P qua & verbum de inuntiatio ipsa sere tota prosciscitur.ad denotandum verbum ad enuntiationem no minus necessariumesse:sis Absits sit verbo nulla est a stimmatio atq; negatio ulla.F Insiis ne quis credat illud sellide verbo praesenti esse intelligendu, ad caetera ita ani- . maduertens,inqt. Ipsum.n.ethde pnti taut erat siue suit de praeterito: aut erit de suturo: aut fit in contingentibus atq; alia id genus vcrba simili si teporum,aut pus narum numero sunt e si quae dicti sit ne inli. primo esse necessaria enuntiationi. Quia dixerat enutiationes fieri ex note& verbo:& ex anonymo de verbo vacaterq; inter has sit ordo in opponibus subscribit: & inquit. quare ut uno verbo utar enuntiationes de verbo& nomine: priores sunteis quae sunt de anonymo & verbo . . vacate.Suntin.illae simpliciores.hae vero per additione
dicte.Et quae dicit patent. Debes scire in subticuit exEpli in particularibus &singularibus. In particularibus videi qm hae cum indefinitis coincidunt in virtute. In singularibus vero:qm p quantitates non variatur. Rursiis praetermisit exepta in enuntiationibus de praedicatis noibus vel anonymis:& de subiectis & pr dicatis simul noibus & anonymis: quia iudiciu est ide. Amplius epta tacuit c eroru teporviquia ut inquit ipse ro eadem est in omnibus. Ambigunt euositores quantast indesinita desubiecto a bristato siue indesinito,ut nohomo est. Antiqui peripathetici opinabantur illam& cstenas id genus uniueriales esse a stimationes. O .
ruin erat potissima ratio: quia con traria contrarios es
seetias deresinquunt circa idem: sed finitudo nomini sinito addita:vt in illa, homo est. ponit pro certo constia tutoq; supposito determinationem. igitur infinitudo nomini addita derelinqua infinita supposita. Aristoti autem in exemplo praesentis textus contrarium sesitit divi apertepatet: ideo secundum Philoponum in prioribus dici potest uirclinquere infinita potest esse subin- disterentia vel ut sorticolς dicunt subdisiunctionein hoc modo no facit ad uniuersalitatem. Alio modo sub illatione: ut sorticolae aiunt sub copulatione:& hoc modo ad uniuersalitatem sacit, Primo modo infinitudo illa in nomine ipsi, aoristato relinquitur,& non secundo modo:& ita non unita ei salem, sed indefinitam adhuc illa enuntiario vim detinet. PAR TiCvLA TERTIA. Vari aut inum est tertiam adiacens praedusa nivir dupliciter iam oppositi ta drcantur. Dico dua tu dupliciis iam opponones viciantur. Dico autem ut ut iustus homo: ipsitu est tertiara adiacere dico notimen aut uerbum is ussirmatione. Druit multiplicare enuntiationes de secundo adi coete sollam per unam oppositionem: nunc docet multiplicare enuntiationes de tertio. Exponit tamen primo quid sit propositio siue enuntiatio de tertio.Quam Averroes trinariam vocat. & inquit Cum aute ipsum est tertium adiacens praedicatur, duplicita iam oppo-stiones dicunturiPhin: est duae esse possuntoppositiones:altera quidem penes verbi a stirmationem & n gationem: altera penes praedicati finitudinem & ins nitudinem. Exponit quod dixerat per exemptu &inquit. dico autem ut est iustus homo. ipsiam est tertium adiacere dico nome, id est, tertiam dictionem aut verbum: ut est secundum veritatem. Debes scire primo φ in enuntiationibus de secundo adiacente: attenditur una oppositio penes verbi affirmationem: & negationem ut est homor non est homo. Hae enim una oppositione opponuntur,videlicet, qualitate verbi. In enuntiationibus vero de tertio possunt seri duae oppositiones: una penes verbi qualitatem : altera penes praedicati finitudinent & infinitudinem. unde in his test iustus h modnon est noti iustus homo. duae oppositiones sunt: una ad ipsum verbum . altera adpmdicatum. Secundo debes scite in ipsum est adiacet tertinam nomen: aut verbum in enuntiatione: quoniam potest accipi ut dictioi & tune ipsum est ut dictio tertia adiacet: potest accipi ut verbum ut est secundum veritatem: & ipsum est tertium verbum dicetur adiacere. Tertio debes scire quod more graeco scm per ponitur verbum primo loco: deinde praedicatum, demum stibiectum: veest iustus homo. verbum est ipsum est, praedicatum i sum iustus, subiectiam vero ipsum homo. Hoc autem fisci iaciunt: quia praecipuum praedicatum est verbum . ideo primo in loco statuunt. Praedicatum estiam te subiectum .ideo secundo loco. Alii milius etiam dicunt quod ipsum est primo ponitur loco:quia in capax ois determinationis, scdo ponitur praedicatu:quod est minus verbo determinationis capax: & magis ipso subiecto.Vltimo subiectu tanu summe delaminatum.
39쪽
Concludit enuntiationum multiplicationem,& inquit Mirare ob id ipsum quatuor erunt haec Nam cum Lintd Appositiones quaelibet oppo ad minus duas requirit. igitur si primae erunt duae: haec erunt quatuori Sed dices quid demonstrat illud verbum illa: cum inquatuor erunt illa.Videtur.n.ui non sent nisi duae.nam
duae sunt,est iustus.ho non est non iustus homo:quq in duplici opponuntur opesine. igitur non quaecunq; opponuntur duplici oppositione:sunt quatuor. Sedo dices ' minisex: duae oppositione verbi: duae oppositione iubiecti per finitum & ins nitu: duae oppone prPdicati sin inelitumis h6.non est ius lustio. Item oppositione stibiecti: ut est iustus hO. non est iustus non fio. Oppone vero pndicati ut est iustus hin non est non iustus non ho. Ad primum dici psit et illud verbum illa
siue haec: demonstrat quatuorenuntiationes:quaesto
sum opponunturi: ut illas est iustus h6,no est iustus ho . est non iustus h6,non est non iustus h5. Ad secundam dico u, Arist. non habet considerationem ad sibiectu sed solum ad praedicatum, videlicet ,sormale quod est verbum est:& materiale quod est oppostum verbi:
ideo multiplicauit quatuor tantum.
Hanon quidem duae ad afrmationem Cr rugationem se habent fecundam consequentiam: ut priuatimes. Alia
Circa expositionε huius loci non patuis extitere mp5nes apud graecos. Aliter enim hunc locum AmmoniusviliterHerminiurialiter Porphyrius intelligit.Ego vero Aciliorem sensum colligens: non aliter exponam
hunc locum quam sese Aristo. interpretetur in sine primi priorum. Primo igitur debes scire, o terminorum quidam opponuntur priuatiue, ut iusium iniustum: squale ininuale: probum improbum : doctum indoctum:& id genus.In his quatuor peropp5nem erigum turenuntiationes. Prima est assi atria recta,cst squale. huic negatio recta est illa, non est aequale. Tertia est affirmatio transposita est i quale,Huic opposita negatio est illa non in inaequale. Figura privit m .
mationem rectam: similitersequitur ut ad esse aequale sequatur non esse inaequale. Sic igitur harum quatuor
negationes sequuntur. A rationes vero minime.
Ulterius debes scire θ etiam sunt termini qui opponii
turi nitive ut iustummon iustum, area ualet non aequale, bonum & non bonum: & id genus. In iis etia quatuor aliae sunt similes priuationibus: assirmatio quiderecta est ut est iustum rhule neetatio opposta erit, non est iustum. Assirmatio transpocta est non iustum: huic
negatio opposita erit, non in non iustum.
Figura , ita oppositor . : IIn his est talis ordo ut negaso recta ad assimas nem transpositam sequatur. nam ad esse inaequale: si quitur non esse aequinau nmatio transposita ad assi Harum quidem negationes sequuntur ad lassim tioncs ut dictum est in priuationisus modo tonsposto, videlicςt,ad assirmationem rectam, sequitur negatio transposita,ut est iustum . Igitur noctison iustum. Et ad affirmationem transpositam negatio retia ut est non iustum .igitur non est iussum. Econtra vero minime.Inquit, harum quatuor quae dictae sunt: duae ad ans abonem&negationem se habent fim tansequentiam, ut priuati mes.hoc est illarum quatuor infinitiva oppositarum:duae sequuntur ut negationes ad aTrmationes modo transpositor ut diximus in his quae priuatione opponuntur: dus vero ut assirmationes minime sequuntur ad negationes: quemadmodum nee in priauatione oppositis.Q rasi velit dicere ιγ ad assirmari εrectam se habet ita negatio transposita ut sequatur illam. Ad negationem vero rectam ammatio transposita ita se habet ut antecedat:& non sequatur. Hic notat iuniores quatuor regulas quas in prioribus diximus: &dicemus pastim. Prima ex assimatione recta sequitur p. a. negatio transposita hoc est ex assimatione de praedicato sinito:sequitur negatio depraedicato infinito: ut est
aequale. igitur non m non aequale. Secunda ex amr- --
inatione transiposita: stiluitur negatio recta vi est non aequale,igitur non est equale. Tertia ex negatione re- Tinia cta non sequitur assimatio transposita nisi cum subi cti constantia:quia non valet non est bonum igitur est non bonum.Nam centaurus non est bonum: qui tamsi salso dicitur est non bonus. Utima ex negatione tras posita non sequitur assismario simplex rem: quia non valet non in non bonum, igitur est bonum. Nam car- taurus non est non bonum: qui tamen salso fertur centaurus est bonus nissubiecto constante. Hae regula sundantur in contradictione:etiam ad ipsas non est instare, ideo sunt optimae.
Dico autem Ubines arat iusto, vim in
mare etiam negatio. uitar quatuor trant.
40쪽
Posset entillator dicere Aristu, haec est assimas
est iustum.cuius negatio intest non iustum. Et ita non erunt quatuorcum non disserant est non iustum in n5 est iustiam. Respondet. dico aute ipsum est in illis ambabus aut iusto adiacere:& idem iacere amrmationem hane est iustium Aut adiacere non iusto:& ita etiam sacere asirmationem transpositam hane,in non iussim. Nam utrobiq; ipsum est affirmatum manet.Propterea --. conclussitiquare etiam negatio, id est, verbum n tu,
subaudi potest adiacere verbo utriusq; illarum :ad c&d primo set haec, non est iustum: quae negatio dicitur recta. Adiacendo secundo, set illa, no est non iustum. Vitur erunt quatuor ut dictum est, videlicet, assirmatio& negatio recte sue simplices. Assirmatio &neg tio transpositae siueper additionem dictae. - - - iusto homo, ius negatio: non stiustus homo. Π tam negatio non est non iussus bomo. Hic enim ipsum est ex stem ipsum non est iustor Cr non
Hactentis de multiplicatione non uniuersalium,&de illarum oppositione atq; consequentia. Nunc de multiplicatione uniuessilium vult loqui. Boetius vir magnus 'rsitan auctoritate Alex.aut Porphy.quo in parie plurimum se tur, videtur intelligere per assi mationem & negationem nominis uniiuersaliter: si plices&transpositas penes praedicata tam contrariae: quam contradictoris oppositas. au'a verbum adiacet iusto&non usto,per exemplum declarat . ubi patet ipsum est adiaccre iusto. in hac.est iustus homo. &non iusto.in illa. est non iustus homo. Itemq; &ipsum non est similiter adiacere iusto in illa, non est iustus homo. Et adiacere non iusto in illa , non est non iustus homo. Qex ratio docet illas esse
. quatuor,& non duas tantum. Sic igitur patet quod habendo rationem ad praedicatum tantum,possumus h bere rationem ad praedicatum formale solum:vt in binariis: & ita eruntduae opposui penes assimationem& negationem verbi.Habendo vero rationem ad priniuratum se ale hoc est verbum:&adi dicatum materiale hoe est appositum:erunt quatuor duae simplices oppostae penes verbi ammationem & negationem: quae rectae ἡ peripatheticis nonnullis appellantur. Duae compositae penes utrunque praedicatum oppositae r quae trans istae dicuntur. Haec de multiplicatione particularium: Ac de ordine earum inter se habemus ab Aristotele .
Simisiter autemne habebit ,si nominis uniuersaliter 'u'mtio. Uelati omnis est homo iustus,negatio huius: nonomiis o homo iustus. -s s iam non ut sinon omis stam non iustus. Haec enim apud Boetium se habent similiter ridiactum in prima figura. Nam negatius sequuntur anfirmativas modo declarato in quibus possunt formari quatuor regulae: ut in non uniuersalibus dictum est. naec expositio hon placet i qm contradicit exemplo Aristote. Amplius hae essent sex, illae fuerunt quatuor. Propterea melius cum Herminio philosispho sentio in Arist. per ammationem & negationem nominis uni ueti aliter vult contradictorias penes qualitate&quntitatem.Vt senta,mnis homo est iustus. huic opposita. non omnis homo est iustus. omnis lici est non iustus, non omnis est homo non iustus. Et tunc hae numero quatuor erunt, &quo ad consequentiam etiam similes
sunt illis non uniuersalibus. Debes scire auod etiam has multiplicauit sellam penes praedicatum subiecto semper Uinente ut in primis non uniuersuibus finito.