장음표시 사용
501쪽
4 Artis Medicae pars posterior
Achiones autem in plurali diximus:vt de omnibus intelligatur non tamen de singulis generum sed de generibus singulorum. LicEt enim simul & vitalis,& naturalis, & animalis facultatis opera-ltiones aliquae laedanturmon tamen omnes semper cuiuscumque genetis actiones offendutui Quod aliquando,cludorum coctio,flatuumque discusso, melius per febres fiat, motusque δί enixus ro bustiores in nonnullis per phrenitides appareant,& in plurimi, sensus sint integri: in aliis, diuers rum excrementorum consueta fiat excretio. Singulas autem facultates corporis rectrices in aliquo per febres laedi ideδ necesse est: quia cum in quacumque febre talidum membris infixum vitium contraxerit, quod vel incalescat: vel iam etiam incaluerit : idipsum vero sit princeps facultatunila imae instrumentum fieri non potest,naturalis, animalisque facultatis functiones undequaque u laesas esse,eum calidum in tum 2 naturali temperie fuerit ad intemperiem versum. MaximE veia naturales,quarum praecipuum instrumentum cίm sit membrorum crasis,quae persebres in calidam diseratam conuertitur: easdem pret caeteris i sionem hine pati necessum est.
V A M v I s communis natura febrium, ea una sit, quam recens e plieuimiis di ni ulti sitiam tamen febres inter se distingui,& experientia,& ratio comprobauit. cumque autem modo aliet ab aliis distinguantur,eas ab inuicem vel essentialiter, vel acci dentaliter differre necessum est. Quarum essentia, si ex parte formet consideretur, quia ea simplicissima est, nullis disserentiis potest in diuersas species contrahi. Nulla enim est caloris pr ternaturam aucti qua talis calor eit, varietas,quq specificam diuersitatem inserat. Pro variaenini intenso ne&remissione, magis aut miniis suscipiens; non propterea specificam varietatem induit. Si verbl ex parte materi .seu primarij subiecti squod M illis ei sentiale quadantenus est ) series spectenturium non idem sit singularum febrium subiectum. poterunt inde aliquam distinctionem essentialem admittere: pr sertim si ex primarii subiecti varietate, lς dendi diuersitatem acquirant. Atque ideo Galenus ' id quidem rectE protulit,differentias quς a materia sumuntur, in qua hic calor pr terna-μ ..., tutam accenditur, maximE proprias esse. Sed in ea materia multiplicique subiecto explieando idedi peccare videtur, cum eo viri percelebres plurimi: quod non cordis solam corpus pro febris su
qecto statuat,sed humores etiam de spiritus qui in eius ventriculis continentur. Nam ut superioret. rapite docuimus,Malias fusius probauimus, cuiuscumque morbi subiectum oportet esse partem vi- tuentem:cumis primo M per se actiones laedat: quae ut a parte vivente optimε constituta integrae eduntur:ita ab ea sola math affecta laedantur oportet Humores autem. limo & spiritus ipsi in ventrieulis contenti,ut nulla habent eu partibus continuitate,ita nullam comunionε vici rticipant. Quare saluo doctiorum iudicio, ut eam varietatem primari, febrium subiecti artificios S explie mus, rem totam ita esse concipiendam existimo, ut dicamus Cor non aliter ac caetera mixta eam habere partium heterogeneitatem,ut tota eius moles triplicis substantiae concursu compleatur , quatum una tenuior caeteris,& quaesi vapor quidam aliis immixt', spiritubsa appellaturi altera primre quidem crassior sed humida quae si aliquando separata consisteret, sola dissiueret , de reliquatum compago quaedam est. humorosa nuncupatur. Tertia demum terreae corpulentiae prae reliquis maximό est particeps totamque cordis compagem in suς molis soliditate constituens, solidet nomen obtinuit. Quarum non sol sim aliet prς tenuitate substanti et facilius aliis,atque aliet contra piri crasstie dissicilius aliis incenduntur. Vt eum spirituosa caloris incrementum conceperit reliquet nonduincaluerint,ti humorosa ante pretiet naturam caleat quam solida mediocritatem insiti sibi caloris amiserit. Sed pretierea singulae ex concepto igne seu calore praeter naturam variam reliquo corpori nocendi rationem subeunt. Etenim cum primum spirituosa cordis substantia super incaluit , totiu corporis innatum calidum ὶ naturali temperie distrahere illud calefaciendo agereditur. Ubi veth humorosa iam accensa est: illius naturalem corrumpit crasim. Ac demum cum solida eiusdem vis ceris portio calorem praeter naturalem contraxit tum primum calidi innati humidique eidem consociati substantiam ipsam exoluere adoritur. Quapropter elim in eoide primatio febrium subiecto triplex substantia reperiatur, quarum Oilibet calor pr ter naturam in nobis auctus peculiariter insideat, atque de modum immutet reli quum corpus lςdendi ac demum curativas indicationes dispares sugmrat. lure antiqui ex triplici ea differentia subiecti tres primarias 5e principes febriu differentias constituerunt: epi emerae scilicet,liu moralis seu putridae, e liecticae. Ephemeram eam vocamus, in qua spirituosa eordis sit,stantia calefacti contentis spiritibiis aut
502쪽
sanguinis supercalefacti vapore incaluit;dum interim calefiunt reliquae, M inquens calidum disteperatum innatum Glidum membris infixum alterare aggreditur, ut illud consimilitet immutet. Humoralem cum Avicenna, aut putridam cum Galeno eam dicimus, in qua ab humorum quorumcumque putridorum, aut etiam biliosorum esseruescentium tantum fuligine non spirituosa solum .sed praeterea humida eiusdem viscetis substantia supercalefacta est, dum incalescit solida ι &natiuum calidum,per immodicum humidi consociati calorem, solito acrius euasit. Hecticam demum eam nuncupamus, in qua ex vehementia calefacientis, de aptitudine corporis cordis,cum aliis heterogeneis cordis partibus solida eius portio , atque ideo tota simul eiusdem substantia accensa est, ερ iam innatum calidum, per esseruescentiam moxque etiam per consum-νtionem humidi sibi maximὸ familiari corpore ad marcorem tendet exolvitur atque destruitur. Fieri enim non potest crassiorem illam cordis portionem tardius calorem concipientem accendi, quin caeterae ad calorem admittendum multo magis habiles, succendantur.' Nam ut scribit Gai nus ' omnis substantia tenuis promptius alteratur quam crassa. Hinc non potest natura, se propriis viribus extricare ab hectica: cum habitualis ea intemperies, omnem cordis corporisque uniuersi substantiam oecupans, trigi non possit; quod nulla detur eius pars quae natiuam temperiem retinen eaeterarum vitium emendet. Vnde praeterea Vt frequentius ante tenuiores substantiae accenduntur quὶm solida,ita ratissimE hectica in primis diebus fit, sed ephemerae succedit, aut putridaei
ex Gal. 4 nonnunquam tamen,ob magnam praeparationem in valdE siccis . solidiorem ipsam sub stantiam,simul de semel nulloque sensibili medio interuallo intercedente.cum reliqua cordis sub stantia,2 principio accendi contingit,ut adnotauit idem Galenus, ubi aduertendum est quia Iicti solius spirituosae substantiae incendium plus iusto auctum ephemeram nuncupemus: nequaqua tamen si eum illa humorosa etiam simul impensius incalescat; ephemetam dicimus humorosae eonia iunctam esse;ves nee corde secundum omnes sui partes praeter naturam aestirante, ephemerae hum rosim te hecticam consociari asserimus: sed quia utroque casu unicum totale subiectum secunddmplures sui partes accenditur, de conformis est artis operum intentio quae emendandae putredini atque hine febri tollendae incumbit, unius humorosae febris, aut hecticae tantum nomen illi aucto in-eendio tribuimus. Si tamen febrilis ardor habitualis quomodocumque contractus putrescentem nanciscatur materiam,aut feruidiorem bilem. i quibus calor praeter naturam impressus foueatur: putridam hecticae coni si dicimus:quod non ante hecticae curationi, quae totius corporis refrigeratione de humectatione insoluitur,intendere possimus, quis emendata sit putredo a qua praeternaturalis calor perenniter fouetur. Etenim ad artis opera, omnia dirigentes, ob indicationes quae operum areis sunt diremices euariatas, ipsas etiam denominandi rationes sic variamus: ut morbis quidem complexis, qui uniformiter in indicando procedunt, simplex nomen tribuamus:aliis autem qui nos in diuormes indicationes minimb subordinatas pertrahunt,multiplex nomen concedamus. Praedicta vero sebitum diuisio,in ephemeram, humorosam Sc hecticam, ea est quam essentialem
dicimus. Quam si quispiam malit appellare diuisionem accidentis in subiecta etsi min)s apposiιε:tamen quia utrumvis dicatur, nihil ad artis opera conducit, minus curandum esse existimamus.
Sciendum tamen est principes lias febrium disterentias infimas non esse sed singulas adhuc, in alias speetes distingui. Quae quales sint,dc unde distinctionem mutuentur, suis locis infra eum singulatus diuisiones persequemur,explicabimus. Aduertendum demum est praeter relatam principem deessentialem febrium diuisionem, plures alias apud classicosauthores inueniri, quae ab his capitibus desum tur,quae meth per accidens febri adueniundi Ex quibus, eas differentias iam satis fus E sumus persequuti,quae aliis etiam morbis communes sunt elim de secundariis de accidentalibus mor.
Atque hi Maliae simplice aliis compositae, aut eomplicatae appellantur. Quaepiam item prima. riae vel pet essentiam dicuntur,qudd ex seipsis inceperint de nulli priori morbo superueniant. Aliae symptomaticae,qudd alios consequantur Aectus, scilicet vel partis alicuius inflammationem, vel x senterii aut viscerum obstructionem;quibus curatis curentur & illae. Non quia verE sympto mata fim,sed quia per modum symptomatiso praecedente altero morbo inserantur. Atque ita eos
Caleni textus interpretari oportesi in quibus febres huiusmodi accidentia appellantur, de aliis eadem ratione respondere,qui nolunt febri nomen symptomatis eonuenire. quaedam etiam magnae, seu intensae, aliae paruae,seu remissae dicuntur: ut notat GH. Nonnullae boni moris,dc benignae; aliae cacoethes, re malignae. Quaedam breues, aliae longae. Quaedam acutae, aliae lentae: quas etiam molles appellat Hippocr. hQuantiam continua nominantur,aliae intermittentes. Et inter has nonnullae statae dicuntur a Pli nio, quae constante periodii obseruatialiae erraticae,vocantur oc vagae quae ordinem nullum sequuntur. Acquonia ordo duplex est,uel typord vel inuasionis: harum aliae quidem sunt secundum typum A 3 inor
503쪽
6 Artis indicae pars posterior.
inordinatae, quae nonnunqiram tertianae typum imitantur,mox quotidianae,aut quartanae periodos sequuntur,aliae demum quae consimilibus diebus inuadentes, disparibus horis incipiunt. Inter quas quae consuetam horam praeueniunt, praeoccupantes dicuntutaquae si forsan ante repetant, qua prioraceessio in integrum desierit, sit bintrantes nuncupantur. QVae vero tardius mouentur, tardantes nominantur. Saedam praeterea incipientes, aliae increscentes,vigentes, aut declinantes appellantur. Quaedam item aestiuae,audumnales,hybernae,aut vernae. Necnon quaedam diurnae, aliae nocturnae dicuntur. Quaedam demum sporades,aliae epidemicae. Verum febribus peculiare est,neque aliis morbis commune: ut pro varietate symptomatum quae febres consequuntur, plurimae aliae febrium differentiae vel externae potius denominationes apud lantiquos scriptores legantur, Hinc enim quaedam ad tactum mites , aliae acres de mordaces nomi- lnantur. Atque ex his aliquae prompre ex rdentes, aliae post insurgentes,aliae quae a manu vincuntur seu quarum acritudo a tangente non diu sentitur: ut habetur apud Hippocratem. Quae non ut Galeno plurimisque utriusque interpretibus visum est, substantiales seu essentiales sunt dissereniatiae. Non enim formalis ratio febris in calido praeter naturam consistit: sed in calore ipso praeter naturam aucto Ze intemperie,affectuque praeter naturam de genere qualitatis. Quare huiusmodi differentiae,quae a diuersitate calidi, per specialem intemperiei δc causam dc gradum geniti, per cutem cito,aut lentὲ evaporantis,uel essumantis,atque aliter aut aliter tangentis manum assicientis desumuntur,accidentales sunt potius quam essentiales. Nam talem aut talem evaporationem vel effu- lmationem calidam cordis & totius corporis intemperiem sequi planὸ accidentariu est,& ad exiens mutatum symploma huiusmodi rescrendum. Nonnullae iterum,ualde rubrae, aliae valde pallidae ,
aliae liuidae apud eosdem Hipp & Gal. ' appellantur; ex colore quem humor, a quo febres variae excitantur,cuti plerumque imprimit. lQuaedam . ιώδει seu fastidiosae dicuntur,quae cum anxietate M inquieta corporis iactatione ad-fueniunt Aliae pruriginosae, appud Hippocr. ex consociato perenni pruritu appellatae. Aliae laboriois,in quibus lassitudinis sensus inest. Aliae singultuosae, in quibus vel longo tempore singultus
durat,vel per totum morbum una cum febre intenditur.
AIiquae nuncupantur apud Hippocratem P per quas apud quosdam vel flatuosae, aereo quodam halitu per cutem emuente;vel spirituosae quae ab Incensis spiritibus excitantur a vel synochi non putres,quas inflativas vulgarium pragmaticorum aliqui appellant quod venas distendant:vel ardentes quae velati scintillarum exilientium manuique occurrentium sensum praebent; vel pestilentes,ob erumpentes pustulas aspectii terribiles intelligantur. ae duo ultima fignificata magis Galeno placent. 'Etsi praeterea dicantur quae per caloris intensionem pustulas,
φλυκταινας εο appellatas excitant ex authore dcfinitionum medicarum. Quaepiam syncopales vorantur,quae vel cum animi deliquio aut syncope inuadunt: vel per accessionis durationem frequentem habent syncopem, atque harum duplex est differentia, ut infra explicabitur. lAliae colliquantes nominantur quae sua cacoethia colli quationem inducunt. Quaedam etiam auriginosae apud authorem desinit. medic. quod icterum a principio vel augmento coniunctum
Nonnullae praeterea siccae atque humidae a Galeno dicuntur non solum eo sensu quo similiter
efferuntur ab Hippocrate. Quod scilicet tangentis manui vel udus vapor, vel sicca fuligo occurrat:ut salsuginosas idem eas dixit,quae in modum tractati salis aut muriae manum vellicant. Sed sic- eas illas nominat in quibus vehemens sitis vrget,lingua scabra aduertitur, cutis tanquam corium duratur,& magnus est uniuersi corporis squalor. Humidas vero eas appellat, quas Graecis ελω δε ς dici ait quasi uliginosas dixeris. voce eas intelligi scribit, per quas a primo statim die aegrotantes sudant,sudoreque ipso patum aut nihil leuantur.Quae cum satis aperta sint:illud non leuem habet dissicultatem quod siccas a Graecis τυφώδειs nuncupari scribat. Has enim veternosas appellari posse voluit Mercurialis & Etotianus in onomastico easdem eas esse interpretatur, quae cum
torpore fiunt. Ac tandem Foesius' in voce τύφει docet apud Hippocratem ea voce attonitum stuporcm nuneupari. Contra ex vocis notatione fumosas 5 ardentes, ut explicuisse videtur Galenus,intelligere oportet. Τυ φω enim fumum excito de incendo dicitur. Quas ideo Galenus ' suc-lcendentes appellat,causo longiores. Vnde etiam alij τυφωδεις eas nominant, quae internarum partium crysipelata consequuntur, ut phlegmonodes, as quae inflammationibus adueniunt. Atque ita Fc rnel. Aetius vero ' typhodem eam solam nuncupat,quae hepatis erysipelas seqititur. Quaepiam adhuc horrificae dicuntur,quod totum corpus vel perfrigeratione, vel molesta coni cussione diuexent. Aliquae lipyriae nominantur,in quibυs prae ardore partium internarum , spiriti- lbu ne rh retractis. calor externa partes relino vir:ut docet author des Medic. Galeno ascriptatu,
504쪽
&insinuat ipse Galenus ' ἀπὸ του λύσεσθαι quod in illis ignis seu calor externa deserat. Cum tamen Actuatius nominis notationem eamdem referens, naturam lovgE aliam illis ascribat: inquies has sebres eum magno quidem horrore inuadere, frigido ac crudo suceo in cutem per accessionem effuso, sed nullum euidentem calorem ei succedere, eo ipso scilicet humore vix putrescente. Ita in nominum impofitione euariant seriptores,de iniet protervos inditalubiles quaestiones excitant: quas prudentiores effugientes, in propositae rei natura indaganda veritatis amore occupantur. Aliae epitalae nuneupantur,in quibus ex Gat.' vuruersi corporis vel exigvie portiones, calorem simul de frigus sentiunt. vel ut habet Paulus 4 in quibus simul oc rigent de fabiicitant, παρὰ το μι- άλιαλιν, quod blandE oc lenitet ealefaciant. Cum tamen Aristophanis Scholiastes in vespis dicat aetaλον esse το του rurrv xρ- id est febris frigus do et 'o seu febris praecur
Est de antiqua quaedam sebris apud Latinos denominatio, quercerae oc querquere. Quarum quet lcera sollem de vehementem significabat,ut apud Gellium est ' forsito nomine i quercu pee mei phoram mutuato. Querquera ςei a Giaeco -ρκαιρώ quod est refouo aut tremo derivata: ea dic bata quae cum frigoirit remore dc concussione invadit;ut ex Luellio, de Plauto comprobat Mercur.
De uniuersalibus febrium causis.
agnoscunt,cum praeter naturam sint. ruate de ei sciente tantum nobis arendum restat hoc capite,de de facili aut dissicili aptitudine subiecti, ad talis affectus impressionem Lisipiendam. Quod ad primum ergo spessit Ex his quae iam antea domi mus apertum est, ea omnia febres excitare posse,quae calorem nobis insitum ita intendant,ut incrementum illud ealoris ad cor usque pertingens,toti corpora uti indicatum est communicetur. Quod ita necessarium est , ut nullus feruor, nulla inflammatio, nihil tam urens concipiatur;quod quomodocumque nos calefaciat,antea febrem exeitasse dieatur, quam cor secundum quid sui in calefacto esse constituerit; prout capite primo satis aperto sermone explicuimus. Talia veto omnia a Galeno ' ad quinque reseruntur. Quorum primum est, luscinique corporis larmaliter aut eminenter calidiotis ea vicinia de applicatio ab extra, quae illi ad suam vim nobis im-ptimendam sufficiat. Sie insolatus de omnis calidior coeli constitutio, diuturnior in hypocausto mota de Iongior calidioris balnei usus,ae similia febres accendunt. Secundum,est vehementior omnis interni calidi tam inquentis,qubm siti attenuatio te seruor, ab aliqua nostrarum actionum ad nimiam contem ionem progressa excitatus. Ita solicitudines,curae, animique acriores anxietates, ita indidae tristitia spiritus aὸ ima contrahens de libeth transpirare impediens,immoderata item exercitia,venus.inedia,le longiores vigiliae: seu humores Δt spiritus plurimum attenuando seu eosdem ac praesertim calidos exagitando,seu etiam solidiores artuum partes ad inuicem atterendo,atque ita totius corporis ealorem intendendo. btes insciunt. Quinimb proprius etiam ipse cordis motus,si frigida quantum pat esset inspiratione destitutus non 'ohibeatur commoderatum calorem qui in nobis est intendere,ac praesertim in his qui ratiore sunt de siectore corde ad caloremque in eodem concipiendum sunt magis habiles,citra alterius causae oon rursum febrem potest excitare.Non ut assiimabant illi in quos agit Mereatus hqddd eordi insitus sit tam intensus ea-lor qui si a frigida respiratione non reptimatui contra naturam sit de febrem iaciat. Sed quod cum motus sit calefacere, tennitas motu, cordis possit ex se tantumeatorem in nobis excitare fi fiigida inspiratione non reprimeretur, ut ad intensionem praeternaturalem eveheretur. Tertium,a quo excitari potest in nobis febris, est putredo: per quam cum fiat separatio calidi ochumidi,a sicco frigido:separatum illud minusque commensulatum,quodammodo feruet; atque eius ealor per separationem ac secietionem eorum a quibus in mixtioue temperabatur, quasi intensior redditus .essieaei is manifestatur. Quartum est diuturnior retentio fumidi calidi eontinud ex solidiore membrorum substantia effluentis: quod eopiosius intib asseruatum, quaeque vehementius calefaeit. Quintum,est eorum quae assumuntur tam et botum dc potuum, quam medicamentorum calidior temperatura:quae non innati calidi atque ideb contemperati substantiam augendo , sed nouum ca lotis gradum uoua alteratione imprimendo.nostrum calorem intendunt.
Quod vel 5 ad alteram partem huius capitis pertinet, quisque magis aut minias paratus est febre ' Α corripi:
505쪽
corripi: gel pro varia temperie, vel pro diuersa corporis textura. Omnis enim effectus sicilliti aut dissiellius in quosumque recipitur,ob maiorem vel minorem refistentiam passi:quam vel modus substantiae subministrint,vel repugnantium aut eonuenientium qualitatum intensio remissio . Etenim
Vt a symbolo in symbolum ficilior, ita adulanabolo,dissiciliotest reansitus. Plo modo quidem submini ucioorpora 'Μ ratiora de tenuiora sunt,eis facilias ab extra alter nitiqud vetb εe Massiota de densora,ed facilius ab intra offenduntur,x eonita
Ex parte veto temperamenti quaeso ora celeritis deleuiori ex causa febrem eoncipiant, non una est 6e eoncors authotum sententia. Galenus enim,ab Avicenna; de uterquo 1 seipso dissentito vid
tuti ut constare potest examinando septimum de octauum saput libri octaui methodi apudGalenum, Se eaput secundum aequintum fen primae libri quarti apud Avicennam. Tamen res ad veritatam ita determinanda videtur: ut cum varia sint febrium genera; ad singula ,singulorum temperamentorum dispar fit aptitudo. Nam ad febres quidem diarias, atque etiam ad hectieas maximE disposti sunt calidi de saei, qui omnium facillimὶ inflammantur: mox ab his calidi tantum:tum sieri tantam,quarto calidi ac humidi,te quinto temperati. Contra minus dispositi ad ptiedictas sebitum species uni primo tagidi de sicci: at miniis adhuc mgidi tantum, atque omnium minimὸ mgidi de hamidi quorum corpora de dissicillimε fouent de tardissimε exsiccantur. Ad putridas autem febres,multo propensiores rectε iudicantur,primdm calidi de humidi ι eum in his qualitatibus putredinis seminatium consistat. tum humidi tantum, tertio calidi tantum, quatio calidi de sicci,quinto temporati. Α putredine vero concipienda magli alieni sunt, frigidi de humidi, magὶs adhue frigidi tantum,at plus his sicci tantum,atque omnium maximE frigidi de sicei. Atque
inde non solum ob prudentiam &temperantiam senes aegrotant minus, ex Hippocl. '. q.l aliunde
ob innati est di imbecillitatem morbis sunt obnoxij, ut habet Galenus t sed ex propria etiam temperie, rius sebiiunt.
illos ex solo symptomatum comitatu,quo stipari consueuerunt discernimus. At febris quae caeteras aegritudines notandi ubertate praecellit, non suo solum se comitatu prodit: sed ipsa etiam piae reliquis apparere gaudet. Qilae eum suam habeat essentiam in calore pi ter naturam aucto, quem vel tangenti Medieo diisetnete limati vel si intus lateat,ab aegrotante sentiatar:ipsa per se satis manifestatur. Quia tamen calor,ad modicum temporis interuallum citra sensibilem noxam pleronque ineres as,febris non est:quo comitatu stipata febris incedat,etiam discendum est; ut eam certis agnoscentes, nunquam fallamur. Quae quoniam variam speciem induit non eisdem semper symptomatibus stipatur. Quaedam aliquando quas lictores praemittit sui aduentus praenuntios lassitudinem,eapitis grauitatem,coloris totius mutationem,inuum torporem,oiborum fastidium, nauseam, oscitationes,pandi eulationes,lc fimilia. Allas fine his, inrigore,vel hortore, dc corporis concussione ad uentat. Nonnunquam de repente aduenit, varia plerumque sutaedente sympto tum turbar quae prout diuersa est febris causa,aut in febriente humotum apparatus .eiusdόmve aut totius aut membrorum principum vel Oaetetorum imberillitas.differentia apparent, de natura, M numero. Nam ut . l . .. reM ad tauit Fernelius ' cum febrem infrendentis causae vis. ut humoris ipsa moles,aut vapor non ' lin omne empus aequabiliter effunditur; sed in aliquam partem praeeipuε impingit: pro illius conditione,symptomata exurgunt. Cum etiam ante febrem, pars quaedam corporis,vel . natura,vel hum ris euiusdam veterisve mali vitio,imbecilla erae; tametsi aequabilis fit eorporis affectior pars tamen iamdiu offensa, prima omnium lacturam te incommoda persentit: dc si quod in ulla corporis parte vitium olim delituit,id plerumque excitatur eum febre. Ea tamen quae frequentilis febrientes vatiδinfestae,sunt evitis ae btegmatis maximE dolor, lumborum ardor,vigiliae aut inquietus saltem somnus.corporis ad voluntarium morum imbecillitas aut torpor,sitis,linguae ariditas,gustas deprauatio, ciborum fastidium,aestus ingens .de eot potis iactatio, respirandi dissicultas cum spiritualium membrorum oppressione, nausea vomitus,alui fluxus.singultus,animi deliquium, delirium, de alia huiusmodi: quae, varias febres,vari E consequuntur, nec singula singulas comita Κtur. veram prae caeteris omnibus symptomatis quae febri famulatum praestant eamque seqsiuntur, miliarior est perseverans pulsat celeritas singulari inaequalitati coniuncta. Cum enim febris cornecessariδ ocaupet, pro cuius intemperie pulsus euarianti eiusdem calore praeter naturam aucto, de pulsus usim augeti necessum est. Cui plurimum aucto. Se facultate nodsi infirma. magnitudine&celeritato,
506쪽
ac nonnunquam etiam copulata crebritate,subuenire itudet : quando vero eadem per iam contractam intemptatem imbecilliot est reddita cum non posite magnitudine subuenire, celeritate sat f itaeim nisi vel ea imbecillior admodum sit,aut durior arteria. Tunc enim frequentia, magnitudinis Aeceleritatis desectum supplet turbabemus apud Galenum. ' Ac qui stequentius, naturae robur in se- btibus ita imbuillum est,ut non possit magnum pulsum edere,iatilis vero tam infirmuin, quin celetem edat. le tempulsum.&btibus esse familiatem diximus. Quod Galeni doctrinae conforme est hui iure sanὶ inquit,eeleritatem febri ei tantium pulsibus perpetuam esse censuerunt plurimi medi. O,atque praestantissimi: perpetuam tamen intellige,nisi facultatis imbecillitas, aut illi nostria aut. consequens aliquod symptoma febri consociatum,eam impediat. 'Celeritati vero pulsus, inaequalitatem etiam.eamque singularem coniungi dicimus : quδd in uno, quoque febrium genet perinigerationis de expulsionis fuliginum dispar sit necessitas. Quod adueriens Galenus ψ omnibus sebiibus linquit in arteriae in uno pulsu in equalitas communis est. Eum a febre securum existimat, ius pulsus nullum inflammationis signum habuerit, Sc omnino inaequali. tas in una alteriae compulitone non apparuerit. Perperam enim Fernelius i de Augea. τ non semper eam me qualitatem sebitentiam pulsui inesse aiunt; quddea sit propita eordis per essentiam I id est seeundii in propiti eouotis substantiamJ calidiotis. Siquidem iam ante doeuimus .in omni febre, cor secundum aliquid sui calorem prater naturam contraxisse, Neque propriet doctrinae memor illic videtur Augenius,qui cum h multis probet subiectum febris esse solidam cordis substantiam, oportet simul admittat in omni febre cot per essentiam factum esse calidius. Neque pulsus ex eo inaequalis reddit ut quod cor per primariam affectionem incaluerit, calore ab aliis partibus illi minime communieato: sed quod cum in propria substantia calorem praeter naturam contraxerit, usus inequaliter increuiant. Ea .eida tiaret ualitas: quae penes diastoles ic systoles ad inuicem collectam celeritatem at Unditur, bon eiusdem lationis est in omnibus febrium genetibus sed magnam in singulis diuelsitatem recipit,vt infra dum euiusque generis signa propriis capitibus reseremus,explicaturi sumus. Sed ubi generalia febrium di nostica signa expressimus , prognostio etiam excutiamus. Quae li ces melius in speeie inferius per singula capita sint explicanda,& plurima quae ad hoc caput pertinet persequuti simus: thletamen hoc etiam adnotemus, brem unam ex causis esse , quae perduci ad mortem; ut aiebat Galenus. Quae qualiscumque sit minimε negligenda est: qudd ex mitiore facile in deteriorem neglecta vertatur. Atque ut animaduersum est a Sauanatola ' caetetis patibus periculosiores sunt,quae senibus,mulieribus ityeme,exercitari consuetis,non agitetis aegrotare,de imbecillibus adueniunt:quam si Iuniores,viros, itate, otiosos, febrire solitos, de robustos inuaserint. Siquidem exHippocrate. . In morbis minsis periclitantul;quorum naturae,aut aetati,aut habitui,aut tempori, magis congruit morbus; quam quibus secundum nihil istorum eo ruit. Est etiam illud sebi ibus vi -- teris morbis commune ex eodem Hippocr. 'cirea principia dc fines omnia imbecilliora, circa status veto εοῦ vigores omnia vehementiora. Quod in febribus pia sertim maxime notandum est,ut de eo uenientem victus rationem,le rationalem medicationem per singula tempora instituamus. Demum de hoe aduertendum, non ita noxiam ei se febrium conditionem:quin illi siquando accidat, ad salutem aliis morbis superuenite,ve in praefatione supra docuimus.
i De uniuersali febrium curatione.
ad statium ut exterorum morborum curationem sussciat, contrariis agere, quibus.mor bus expugnetur: soli perstigerationi ineumbentes, calorem illum superauctum squem febrem appellamus J abundh retundemus. Verum quia dum morbo obsistimus,conseruandatum virium sena pet habenda est ratiosita perfrigerandi illa scopus temperandus' est , ne ultra cuiusque natiuam temperiem quemquam perfrigeremus. Ac quoniam qui praeter naturam auctus est ealor, si eausam habeat praesentem, qua intenditur. multb difficilisis remittitur , quam semel ea Musa sublata: in eo pi incipio laborandum est,ut causam febrem incendentem tollamus, de postmo dum in curandis morbi reliquiis occupemur. d si symptomata quae semel si nato morbo celsare consueuerunt, eam molestiam aegrotami inserant, quae ferri non possit donec morbus regulari via euratus cesserit: diuertendum est recta methodo in secutiorem, de symptomati vi urgentiori prospi- .iendum. omnia,cum triplici instrumentorum genere exequamiit: victas ratione , phat macta de chirurgia modo his cum fructu uti oporteat, Ne singula utiliter prinii re : non eit quδd hic doceamus,ubi uniuersalia artificiosae curationis dogmata priori libro diffusE sumus persequutis re-
507쪽
liqua veto quae speetalita explicanda sunt um fingulas sebrium silicies percurremus, sigillatim cenda sint. Quare a generali,ad particularem de febribus tractationem transeamus.
uniuersum eorpus diffusus actiones laedens:eam febris speciem constituit, quae quoniam ut facilE excitatu ita non dissicilEsoluitur de breui cessat, ephamera seu diaria appellat ut i quas ut plurimumas. δε, - inita vigilui quatuor horas terminetur.Ita apud Aristotelem' 5e Cicer. animal quoddam quod in-: ita diem naturalem nasci de emori resereur,ephemetum appellatur. Et apud Theophr. Dioscor. de Nicandrum, Ephemerum bulbi quoddam genus nuncupatur,vulgari hermodactylo respodem,quod eopiosids esitatum intra diem suffocativetum non una diatiarum conditio est. Qiae licEt ab initate primat ij subiecti, de ipsae unitatemaeeipiant:tum duratione inter se distinguntur,tum causi; utrimque curatiuis indirationibus difffrentes unde Medici maximam occasionem accipiunt morbos distinguendi. Ephemerarum ergo alia logitima est,alia spuria. Ac legitimam quidem aliam exquisitam, aliam non exquisitam, agnoscimus. Legitimam dc exquisitam eam appellamus, quae a causa externa de pto rataica minimε perseuerante.spiritibus superealefactis accenditur; M intra diem naturalem, per insensilem transpitationem finitur. Non exquisitam eam dicimu quae a praeincipiente dc externa quidem causa spiritus aceen dente, sed perdurante excitatur. Quae ideo ad alterum aut tertium diem prorogatur: de ephemera producta nuneupatur. sputiam eam appellamus,quae vel ab interna aliqua causa,leuius de mitius incendium in spiritibus proaut ante,vel a quaeumque sanguinis seruorem inserente excitatur. Quae solet ultra viginti quatuor horas, ad quartum vel quintum usque diem aliquando effetti de eum mad te. aut sudore desinit Cuius ultimae di Grentina sanguinis fetuote causat quam synochum non putrem dixerunt recentiores,ea iterum est diuersitas: quisl vel a principio ad finem&tuor ille sibi aequalis perseueret, mastieam vel homotonam faciens:vel sensim increscat de epacmasticam seu incietaeentem faeintraue demum sensim decrescat,dc paracmasticam seu decrescentem causet. Sed quinitur,nam ephemeram continuam semper esse contingat an vero eadem intermiciens petperiodos aliquando inuadat. Saxonia omnem ephemetam pota habere periodos asseruiti ' Quod in exquisita ephemera de synocho,salsum esse ex eo colligitur: qudd cdm in his cessante semei ies te, nullus relinquatur semes,nullum etiam possunt petiodieum habere reo sum. In quibusdam tamen quae vel eum defluxu in determinatam diquam partem, aut d crudorum succorum agitatione, vel a non magna cutis obstructione nascunturitalis plerunque recursus aduertitur. In prioribus, quidem absque vita retei typi obseruatione: in posterioribus vero,etiam cum typo; ut habemus clarEa Galeno insinuatum. 4 Imminuta enim obstructione per primam accessionem, de febri exinde desinenter fieri potest vi obstructione nondum integrὶ Gluta,vel fiat nouae materiae appulsus ad cutem, vel constrictione eulis ab ambiente citra vesperam perfrigeratae.noua fiat fuliginum suppresso,quae febrem ad quartum aut quintum paroxysmum ver E ephemeram renovet: ut docuit Galenus supra. Talem enim non licte patradam appullare:cdm haec maiorem obstiustionem requirat, quae tantum potest a multitudine crassitie,aut visciditate humorum perseuerante excitari. Causa ploxima de immediam febris ephemetae, est tenuis omnis x mitis supercaleficta in nobix substantia quae eonisimitate natur tenuiorem illam cordis substantiam consimiliter alterati vel
quae licet aerior, prae patuitate tamen substantiae, non potest suam agendi vim alteri cordis substantiae imprimere quam spuituosae. Remotior de mediata causa, femorem illum inserens: alia est per se, alia per accidens ; dc utraque multiplex. Per se quidem id praestant,calidiot aer, aut solis seruidiores radi j.thermarum vel hypoeausti acrior vapor, exercitium vehementius,animi semidi motus, ut ira. Tum quae intus assumuntur ealidioris temperatur potus. Meibi t seu etiam actiora medicamenta, ram assumpta quam admota.
Ae demum pauca exhalatio putris, ex bubone, surunculo, phymate, dc consimilibus aleuata i quae petat terias diffusa spiritus primum acondit.le per hos spirituosam eordis substantiam iustammati vel eandem copiosior semiputris vapor .ab humore crudo per vasa aut habitum corporis concitataι vel ὶ eopiosiore lacte in mammis coaceruato; vel a cibis in ventriculo corruptis,seu in nidorem versis; autes. - . ν. ab epoti meri copia ebullientibus. Necnon a seecibus intestinorum diutumilis retentis eleuatus, ec per concalesinos spiritus aut per se etiam aliquando,tenuiorem illam eordis substantiam a Edens. - Τ l Ab his autem ephemetas nonnunquam exeitati eolligere licet ex Galleno Trat L Aetio. t Et soa
508쪽
obatum legi potest apud Saxoniam huiusmodi enim vapores cum spiritibus in alteriis confusi , ita mitescunt; ut supernuum calorem retinentes,prauam illam qualitatem putredinis sobolem perudant. Ae proinde priori illa acredine destitutimon putridam,sed ephemeram tantum febrem accen dant. Ab eisdem tamen putridae etiam aliquando inducuntur,si in corpore humorum quipiam sit apparatus ad putredinem concipiendam aptus. Per accidens verbad hoe ipsum concurrunt,cutae,vigili inedia,tristitia,timor ingens,& cutis e5- stipatio a frigore aut astringente balneo. Quae,ves spiritus vehementius agitando. aut attenuando: vel eosdem circum praecordia cogetndo: vel solitum fuliginum eaeuuium colabendo, eosdem spititus
speciatim autem, legitimae ad exquisitae febris ephemetae causa,est spiritus, in ventriculo eordis de
proximis arteriis contentus, ab externa quaeumque & pro latctica causa,praeter naturun aecensas,
conceptum incendium spirituosae cordis substantiae communieans. Illegitimae vero se spuriae, eausae,sant:vel suppressum fuliginosi excrementi essiuuium: vel exhalat lo effusa ex mitiore quacumque putredine, in loco a corde distanti coneeptat vel demdm por ab esset- uestente sanguine eleuatus. .em edm plurimi protervius asserunt,non ephemeram,sed synochum non putrem generare' de voce digladiantur. Cdm enim tria tantum si ut febrium genera: ephemeratum, putrium,ic hecticarum:&synochus ille neque habitualis sit, neque putris i ephemetis febribus annumeretur necessum est. MaximE cum mitis ille dc minimε acer vapor , nequeat ob resistentiam aliam eordis substant tam quim spirituosam accendere. enim minoris sunt activitatis, ea tathmquae minoris etiam sunt resistentiae alterando euineunt. Quae ne quispiam, nostra esse figmenta ea-lumnietur; sciat nos hac in patie Galenum sequi. qui synochum non putrem , solo sanguinis seruo- te excitatum,inter ephemeras recensuit. Cui etiam ex recentioribus assentiuntur Saxonia. Λuren. Caesalpinus Mercatus ' de Doncanus. Signa febris ephemerae ex modo Gloris, pnisu, respiratione. Se vrinis desumuntur: uti ex Galens diseimus ' de Galliano. Calor quidem qui praecordia thoracam sei licet de abdomen palpanti oc-eutrit icti ad naturalem collatus acrior fit aliquantulum: respectit tamen caloris eaeteratum febrium suauis est de mitis. Calidum enim quod , sic febrientibus exbalat,nes acre est, nec mordax ; de si perinisualla manum tangentis velli t,minimum durat ea vellieatio. Pulsus ephemera laborantium,solet esse magnus,e ter de vehemens, ne on de stequens aliquan do. Celetitatem auctus ealor insert; magnitudinem idem auctus usus, cum facultatis robore. Nondum enim intemperies haec quasi fugax naturae vigorem exoluit. Atque hinc etiam vehemens euadit. sed ambae is disserentiae, pulsui sie febrientium insunt; nisi ex causa neultatem infirmante, se bris excitetur. Tales sunt vigili inedia,veuus,tristiti diuture tot solicitudo,de similes. Imo si aeta. pula aut ebrietate aliquando eadem induratur:cum hinc vires opprimantur, in magnitudine de vehementi quaedam inaequalitas aduertitur: ut de pulsuum languidorum musis tractantes docuimus. εFrequens autem pulsu tune sollim apparet in his febribus,cum vel multo auctior est usus, vel exo lucis aut oppressis vitibus, non potest facultas,usui, teritate satistacere:praeterea cum omnem sebitis iam pulsum,singularem inaequalitatem celeritati coniunctam habere dixerimus: inaequalitas ephemetarum propria,ea est,in qua citerior quidem est diastole, systole autem medioeris. Cdm enim per-ctigalationis,quam expurgationis fuliginum maior sit in hac febre necessitas:narura veto per diast iem restigerationi prouideat, de per systolem expurgationi fuliginosorum excrementorum: illam hae celeriorem esse omninδ necessum est. Respiratio, pulsui planε respondet. Sed adnotatae illae disserentiae in respiratione euidentiores sunt, quam in pulsa. Eius enim in hoc affectu Gletior saltem aut etiam maior est inspiratio, qua frigidus aer attrahitur quam expiratio, per quam siligo expellitur. α Vrinae, quia nullum pet has febres contractum est in venis vitium, sanorum urinis proximὸ respondeat de coctae apparent:nisi a cruditatibus,ti crapula ephemera inducatur. Quo casu, eruditatis notas prae se ferunt. Quae omnia cum apparuerint: si ab externa de pro calataica causa minimὶ perseuerante, sebiis sit Moerisulegitimam de exquisitam eam ina ephemeram indieabunt. Non exquisitam veris,Musae perseuerantia significabit. spuriae autem signa, sunt:vel praegressa cutis testigeratio ab ambiente vel astrictio a balneo aluminoso,vel essumatio per cutem aliquanto insuauior quam in Iegitimaevel praegressus bubo, aut similis
affectus. Particulatim vero urina rubicundior, se venatum turgentia , cum tensiva lassitudine, eius notae sunt,quae ab effervescente sanguine concitatur. Signa distinctiva remotiorum causarum,etsi ex relatu aegri vel adstantium, certius qi Im aliud thdesumantur:potest tamen Mul Equisque ex praedictis, te facie curiosius inspecta, leui ratiocinatione.
509쪽
in cuiusque notitiam venire. Eam tamen quam crudi succi per corpus concitati promouent, leui, perfrigeratio, ut horror pra cedens, speciatim mana sellat. Quod ad prognosticum spectat. Omnis ephemera, ex se, perimato vacat : praesertim vero exquisi. ea. Quaecum multa ins sili evaporatione intra diem naturalem finitur: Non exquisita,plena etia securitatis est. modo tamen ineque in ratione victus, neque in aliis ita peccetur, ut iam superauctus calor acrior reddatur,aut siccitati totius inclementum addatur. Sic enim ephemeta facila in hecti cain degenerat. Praesertim si natiua aegri temperi calida sit oc siccaratque is,bile abundet, gracili, itis , - . sti& hirtus, vel etiam ut scribit Auciamar in putridam transi, quando humores inuenit ineom ι ωρ. . menseratos,& ad putredinem praeparatos. spuria non multo deterior est,prioribus. Unde Hippo.' crates ' febres ex inguinum bubcnibus orta omnes malas dixit praeter diarias. Attamen si negli- sentiri tractentur: praesertim quae a crudis humoribus concitatis,& mases adliue quae a sangui ibis effervescentia nascuntur: facit E in putridam mutantur. Et posterior, si notabiti plethorae su Di ueniat, periculum minatur,disruptionis vasorum aut repentini etiam interitus.
Curatio harum febrium,licit a plurimis praetermittatur:quod antὸ finiantur, quam aduocentur Medici. Quia tamen plurimi, quam primum vel leuissime aegrotam, recurrunt ad Medicos, & quia huiusmodi febres neglectae,aut ex inmissis errore, in deteriores transire consueuerunt: expediet de catum etiam curatione, per singillas disserentias quodantenus euatiant tractare. Legitima ergo sic curanda est. Ut perseueram causa primum tollatur ; tum per id, quod causae, qua illam citauit,contrarium est, eidem prouideatur, Galeno. Ita ut, sica ex lassitudine sit orta,quietem imperemus. si a vigiliis. mnum prouocemus. Si ab inedia, cibum humidum facili, tum coctionis tum distributionis praescribamus: qudd si balneum,cuipiam hoc casu volupe esset, id
tamen quia aliqua ratione exoluens est,cauendum.
Asatietate vero Ac crapula, orta diaria,vacuatio instituenda est, vel per vomitum si aegri Deilὶyomant,&.quae ingesta fuerunt in ventriculo adhuc cominorentur. Vel per secessum si aegrotante, aut dissicit E 5c cum labore vomant, aut ex tempore ab assumptione transacto quae Hismonem fecerant in intestina delapsa coniectemur. Vel demum per urinas quando ex largiore alterius dira meri potus, bris aduenit. Vomitum autem non nisi leuioribus prouocabimus. Scilicet,ex aquae tepidae duabus partibus.& aquae storum aranciorum,aut olei aliquantulum mucidi portione una. Vel ex tepentis aquae,aut decocti hordei, atriplicti,aut ficuum tribus partibus,de parte una mellis rosa- thaut oxymelitis. urinas ciemus,ex decocto radicum cryngis, aut apij, dc seminum frigidorum insiorum vel consimili. Aluum autem exonerabimus praesertim iniecto tali clystereaut simili. V sol m. l. pariet. de betae ana m. i. caricarum par. Vj. seminum scenic.83 iij. stor. chamaem. p. I coquantur in aqua q. s. ut artis est, incolaturae m. i. 6. dissol cathol. I i. mellis rotati Iiis. olei to sati I 3. misee fiat clyster. vel si clysteres recuset,exhibeatur talis bolus. . medullae cassae receim ter extractae I j. aut 3. x. anisorum condit. de puluerat. q. s. misce fiat bolus capiat hara commodaiusculum statim superbibendo. vel V lenitivi de medullae cassiae ana I si avis vi. misee fiat lus capiat cum saccharo Sed praeas sumat anisorum conditorum drachmas aliquot.Quἡd si bolum deuorare nolit. yraescribatur consimilis potita P. cathol. j. medullae cassae 1 6. infundantur in ptisana vulgari q. s. cum pauco aniso,ex colatura tertib iterata fiat potio. Vel a . senae oriental. I s. garyoph. n. iiii. infundantur in decocto violar. Ac cichorei q. c. express di lue strupi ros solui. ij. misce fiat potio. vel tandem se. mannae calabrinae ι ij. dis luantur in iura pulli, aut sero captino fiat potio,capiat duabus horis ante cibum. Si verδ in his locis versemur in quibus . aegri non facit
purbantur:poterimus praescriptis addere potentiora etiam quae dac diura admittunt. Satius enim est tortioribus ut par est purgare:quam solis mitioribus corpus exagitare. Alias autem in mitiorum dc minimum calefacientium via insistendum est. Atque ita pro caeterarum causarum varietate procedendum:vthylaritas, tristitiae, rerum neglectus, curis 3c solicitudini,securitas ac confidentia,timori opponantur. Demum, si aliquae appareant contractae intempetiei reliquiae, ad eas tollendas pergendum est frigerando,& humectando. Atque hoc, non tam ad siccitatem iam impres am emendandam. quam ad imminentem pro cauendam. Quod exequemur vel interentis aquae balneum,aegrum immittentes : vel refrigerantia sed actu tepida epithemata, eordi εἰ iecori admouentes: vel opiti ab insolatu feruidiori, aut lumbis magis aestuantibus perfusiones ex oxyrrhodino,aut posca, ac similibus, aestate quidem non calefactas alias vel 5 leniter tepefactas praescribentes;
l Cum his victum refrigerantem simul εἰ humectantem exbibere conueniet. In quo pisces etiam
saxatile id pelagii in alto mari alti, aut iittorales in puro dc arenoso littore versantes conceduntur Ad notum his vinum utile est, praesertimque album tenue de oli sorum, aut sussicienti aqua dilu-
510쪽
tum. Quod tali potu natura promoueatur ad expulsionem halituosi illius exelementi, quod natura vel per insensilem transpiratum, vel per madorem,so et in his febribus expurgare. Abltinendum tamen a vino est, ii caput doleat, si ingens sit incendium,vel aegri temperatura & aetas,
anni tempus regi O,ad feruoris inclementum inclinent. Quo casu, viee vini, decoctum hordei seu vulgaris p tisana, ama qua saccharata, aut serupus violatus,capillatium, latina corasorum, aqua leuiter cocta soluta, vel in septentrionalibus regionibus tenuis cereuisia conuenient. Non exquisita tamen de producta,quae alterum diem praetergreditor: quoniam ex praevio corporisi apparatu, plethorico aut Cacochymo, minarur, ne in continuam aliquam aut eontinem e transeat: I oci etiam requirit, ut phlebotomia,aut purgatione, vel utroque etiam remedio imminens illud peticu Ium auertatur; prout praesens Carporis apparatus,vel alterum vel utrumque remedium expostulatit Sputia,quae a bubone,aut phlegmono iis pustulis excitatur, inflammatione per remedia particula-l 1ia & topica mitigata , negato vini vis, tenuique victu praescripto, ex eodem Galeno ν facile eu-l ratur l Que a crudorum laceorum motu Sc distillatione nascitur tua curatur. Vt si distillatio dispersal sit, M vaga, nec exhaustatim ut sint vires, praesensque sit plet hora notha r sanguinis missione primum lsit opus: vel purgatione, si mera sit cacochymia. Mox vero quiete. moderato somno, leni frictione post lsomnum, Se in humidioribus temperamentis,inedia, aut parco victu uti conueniet. Et si concitati liu mores in determinatam patiem irruant. per ea curabitur,quae habita primum ratione totius, posim
dum patiis tum mandantis , tum δccipientis prouidentiam habeant. De quibus, suo loco age
Quae ὶ cutis astrictione nascitur, quam frigus, aut balnei astringentis usus induxit: vel balneo, vel molli frictione, M sudoris leui prouocatione curatur. Citra aliud remedium quidem: si nullum aliud
se annexum corpori vitium. Vel his praecedentibus vacuationibus,quas praesens eor potis constitutio
insinuabit. Prouocabimus autem Odotem: aquis scabiosae, bo glossi, cardui benedicti, di nucum exhibitis ad 3 viii. aut ix. cum pauco saccharo ad gratiam addendam aquis: vel ex decocto caricatum&lentium non excorticatarum, masi salis absynthi j,aut scabiosae. vel si post bolum ex grauis sex aut septem lapidis beaoar Sc uncia dimidia conseruae borraginis deuoratiim , uncias sex aut septem aquae scabiosae potandas exhibeamus. Vulgares , duo aut tria ovi lutea sorbent; vel Θ j. aut g si. 2in-ziberi cum vini cyatho hauriunt,&super impositis stragulis sudorem prouocant. vero ab obstructione causatur, si fori E aut multi, aut crassi & lenti humores ad cutem impacti ,eam in tu Ierint,a magnis remediis inchoandum erit:ne re neglecta in synochum, aut aliam putrem Manseat. Quare si multi hi fuerint,atque a plenitudine causetur obstructio i sanguinis missione est opus, quae M plet horam.&obstructionem solvat. Si vero classi tantum snt,aut viscidi: primum si icci holus conditionis qui in primis viis stagnare consueuerunt,de in venas possent irruere , leniente medicamento sunt detrahendi. Mox attenuantibus &detergentibus,quae infra quando de pituitosis se. bribus agemus recensebimus,uti conueniet:quibus ea soccorum vitia emendentur. Poli modum veto ubi succos illos purgationi cessuros aduertemus reorumdem vacuationem per purgantia opportunὸ moliemur. Et si quidpiam sub cute residuum esse videatur; id sudore prouocato, post balneum, Ae leuem frictionem. in integrum exoluendum erit. His autem posterioribus sanguinis missionem prinscribere minime conuenit: quoniam obstructio ab ea causa nata,curari per sanguinis missionem non potest. Ut habet Galenus. Qiadd si ea sit utriusque succorum viiij, plet horae scilicet Se cacochymiae in eodem aegrotante confusio: ut crasfis viscidisque succis,in habitum effusis, cutis obst luctio sequa. tur;at in venis plet hora etiam notha simul adsit,unde natura crassa illa excrementa in cutem totius emunctorium expulerit: vel a succis utrinque peccantibus mixtim obstructio fiat. Praestabit, princi-
pio quidem sanguinem mittere: mox autem succi utroque nomine vitiosi parte emisia, ad tollendas obstructiones x crudos illos succos expurgandos accedere. Atque in illis quidem, etiamsi plenitudianis signa non adfinit principio tamen vena seeanda est,ex Galeno. ' Quhd licet per obstructionem l cutis a crassis Sc viscidis succis syndrome pIethorica minus euidenter appareat: in vasis tamen pleni. i tudo adsit,quam Sc venae turgentes de subrubentes urinae indicabunt. Quem esse Galeni sensum in dissicili illo textu existimo. Ad cuius examen Augenius pen E integram decimam disputationem ς destinauit A sanguinis autem femore excitata febris . seu ephemera notha , seu synochus non putris appelletur: ad sui curationem duo requirit. Perseuerantis scilicet causae ablationem.& intem petiei iam impressae emendationem. Quae auxiliis a diaeta, chirurgia ,& pharmacia petitis, exe .
Victus ratio, in rebus non naturalibus debet ad intemperim quidem euincenda esse restiferans: ad