De mundo dissertatio Andreae Spagnii florentini e Societate Jesu

11쪽

CUm Iussu Re verendi cimi Patris Magistri S. P. A. perlegere debuerim Dissertationem de Mundo a R. Ρ Andrea Spagnio e Societate Jesu conscriptam, non solum nihil offendi. quod Religioni S bonis moribus non congrueret ,ssed omnia pro ea doctrina & eruditione. quae ex aliis ab eodem Cl. Viro jam editis Libris mihi perspeeta erant, pertractata inveni , maxime quae de structum Mundi, elusque creationis fine diserit. &quae contra fautores existentiae Mundi per Casium, eiusque aeternitatis .& contra Leibnitianos absurdi cuiusdam optimis mi propugnatores statuit . Quare opere pretium censeo, ut Opus tam utile typis propagetur . Romae apud SS. Vincentium di Anastasium in Trivio die 8. Februarii anni a 77o. 'araomas Gabrini C. R. M. Saera Theoluta Lector emeritus. O in Diaco Tusculana Examinator Sν nodalis

Si videbitur Reverendissi. Patri Mag. Sacri Pal. Apostol. Dom. Jo . Atriam Antioeis. Vicesi. IMPRIMATUR. F. Thom. Augustinus Ricchinius Ordin. Praedicatorum fac. Palati Apoll. Magiit.

12쪽

ORDO DISSERTATIONIS

Undus es admirabilis. SECTIO PRIMA. Argumentum a magnisudine partim Mondi praecipuarum.

Articulus primus. A Planetis . Artic. II. A Cometis. Artic. III. A Stellis Fixis. Artic. IV. Asimilitudine Aanetarum cum terra. SECT. II. Argamentum a numero corporum caelestium. SECT. III. Argum. a dispositione corporum caelestum . SECT. IV. Argum. a numero brmorum. SECT. U. Argum. a numero vegetabilium . SECT. VI. Argum. a fructura corporum orggnicorum. SECT. VII. Argum. a consederatione hominis. SECT. VIII. Objectiones, quae negam terrae fructuram esse αὐmirabilem . IO9

PROPOSITIO II.

I possibile es tum moraliter , rum ph Pe , sum metu fice

Mundum bone esse a casu. IEI SECT. I. De adversantibus propositioni . IE ISECT. II. Argiamenta pro imposisHirare in genere, ut Mumdus fit a casu. I 2σSECΤ. III. Argum. pro impossibilitate morali Mundi per emsum. I 27SECT. IV. Argum. pro impossibilitate μγ sica mundi per e

SECT. V. Argum. pro impossibilitate metaph Aea Mundi per

Undus ereatus non es omnium absolute o imus .

SECT. I. Mundus is aliquosno dici potes optimor

13쪽

SECT. II. De adpersantibus propodioni . Pag. 36sSEC P. III. Argumentum L pro propositione ex limitatione perfectionis esentiati in creaturis . I 69SECT. IV. Argum. H. Ex pse bilitate Mundi hoc perfectio-

SECT. U. Argum. II. Exposbilitate Mundisine peccati . t 7 8SECT. Ul. Argum. IV. Lx liberrate Di ina creandi Mundum

SECT. VII. Argum. V Ex impugnatione rationum Ahersario

Undas potuit esse ab aeterno ex extrinseca fibi necessirate.Σος

SECT. I. De senseu propositionis, ct de iii, qui pro illa ,

contra illam Ium. Rost SECT. II. Argumenta pro propositione. 2I4 SECT. III. Objectiones ex pane Dei ereantis . 2Is SECT. IV. Objectiones ex parte Mundi creati ab aeterno . χχo

PROPOSITIO U.

ΜUndus non es ab aeterno neque quantum ad materiam , ρυ- enus haec fit a se, neque quantum ad dispositionem mineriae, neque quantum ad animas hominum . 223 SECT. I. De acersantibus propositioni. 223 SECT. II Argumenta contra aeternitatem Mundi , quantum ad materiam quae a se existat. 229SECT. III. Amumenta contra aeternixatem Mundi , quantum is dispositionem materiae . 213σSECT. IV. Argumentum quoddam mones contra meritatemhridis Mundi ostenditur ines ax . 244SECΤ. U. Argumentum tantra aeternitatem Mundi , quantum ad animas hominum . 249

14쪽

Artic.I. Prima ratio creationis animarum in tempore ex Sacra Scriptura. 2so Artic. II. Secunda ex Putrib.,Concit.,ct consensu Doctor. 1 3Αrtic.III. nenia ab exclusione aliarum opinionum.Excluditur illa, quod animae fini para Dei. 2ssArtic. IV. Excluditur illa creationis omnium animarum extra eorpora ab initio Mundi. 26o Artic. U. Excluditur illa creationis omnium animarum ab initio Mundi intra totidem eo ora . 266 Artic. VI. Excluditur illa animarum existimium per trad

Artic.UII. Excluditur tua de materialitate animae. 28 ISECT. UI. Objectiones pro Hemit me Mundi. 287

M dur quod pertinet ad omnem illius materiam, non tamen omni desitutam forma, ereatus es unico insania, ct quidem die Dominico : formatus autem dispositus in diversa rect Deo eorpora sex dierum proprie ralium Ista io . 3 o4SECΤ. I. De a perfantibus propositioni. 3o4 SECT. II. Argumen. pro singulis propositionis panibus. 3o7SECT. III. Objectiones ex authorisme . 3II SECT. IV. Objectiones ex ratione . II 6

PROPOSITIO UIL

ΜUndus conditus es tempore Autumni , Sole scilicet in prima

fui productione collocato in intersectione ius eclipticae eum ZEquatore, quc facit corinoctium aurumnale : ct et si a quanto jam tempore conditus fit. determinari accurate non possi, attamen non es ejus amiquiratis , quae non consener eum Sacra Scriptura . 3 asSECT. I. AEgumenta pro eon tutione solis sub initium Mum di in aequinoctio autumnali . 324SECT. II. Argumentum pro ambiguitate circa determinariam Mundi mutem. 33OSECT. III. Argumentum contra opiniones de antiquitate Mumri extra limiter S. Scriptu . 33 4

15쪽

Em habet de omnibus ct singulis creaturis providentiam.3 46 SECT. I. De sensepropositionis, iis,qui illi a persantur.3 4sSECT. II. Argumenta pro propositione . 3S SECT. III. Objectiones ex parte Dei . 3SECT. IV. Objectiones ex parte Mundi. 36O

FIris ereationis Mundi per modum caustae vel realiter , pel per modum nostrum cogitandi disinctae a Deo , Ilae ut rium Finis cujus , per quem motus fuerit Deus ad hanc creationem , nullus esse potes: per modum pero rationis, qua modo nostro intelligendi illam voluis . Adie Finis quia, es Dipina Bonitas: His autemper modum termini , ad quem ordinata es Mundi creatio , AeFinis cui, si sermo fit de fine cui omnium ultimo , es Gloria Dei : si autem de sine cui non ultimo , sed immediato , t

rius quidem terrae eum omnibus , quae in illa sunt brutis animalibus ,'aliis specie diversis corporibus , non vero aliorum corporum caelestium , es homo et singularum pero partium Mundi immediatus finis eri es ille , ad quem desinatae immediate fuerunt a suo Creatore , qui in multis clare se manifestas. 36 SECT I. Finis creationis Mundi per modum cavos , o Deo vel realiter vel per modum nostrum cogitandi distincta, nu

tui esse potes.

Artic. I. De iis qui huic propositioni adversantur . 368Αrtic. II. Argumenta pro posita rhesi. 37o SECT II. Finis creationis per modum rationis, qua DeuI modo nostro intelligendi tuam voluit, es Divina Bonitas. 3 74 SECT. III. Deus in ereatione Mes di habuit pro fine cui omnium ultimosuam gloriam. 376SECT. IV. Deus in conflaues. huius terrae, ct omnium brutorum ipsius habuis homines pro sine cui immediato. 3 82SECT. U. Homines non fuerum finis cui immediatiar, fallem unicus , ereationis aliarum o xerra longe sejunctarum partium Mundi. 396SECT. VI. Deus in creatione singularum partium frius Mundi habuit pro fine cui immediato illum, qui in multis illarum

16쪽

DE MUNDO

DISSERTATIO

ANDRE E SP AGNI I

Mundus est admirabilis.ltorosi Tio NEM declarabo per haec argumen ta: I. A magnitudine corporum, quae sunt illius praecipuae partes : E. Ab eorum numero : 3. Ab eorum dispositione et 4. A numero Brutorum: s. Λ numero Uegetabilium i 6. A structura .COrporum organi corum : 7. Ab Homine . Deinde objectiones quasdam disi solvam a

Argumemum a magnitudine partium Mundi praecipuarum a1 Artes Mundi praecipuae sunt praeter Solem S Terram x nostram, quam incolimus, immanes illi globi Caelestes, ex quibus alii dicuntur stellae errantes, quo nomine veniunt il- γ A lae ,

17쪽

1 DE MUNDO

lae , quae distantiam suam ab aliis stellis in dies m utant, quia Solem circumeunt motu quodam singulis proprio , eaeque di viduntur in Planetas de Cometas: aliae vero dicuntur stellae fixae, quae scilicet in eadem semper inter se distantia observantur . Declarationem argumenti adgrediora Planetis. ARTI cu Lus PRI MusA Planetis. o Lanetae distinguuntur in primarios & secundarios. Pri-r marii iunt sex , Saturnus , Juppiter, Mars , Venus , Mercurius, & Sol tandem juxta systema Tychonicum , Terra vero juxta Copernicanum . Secundarii, qui etiam satellites dicuntur, noti solum a saeculo decimo septimo sub ejus initium post inventionem Telescopii sunt Luna una , quae circa Tellurem nostram movetur, & quatuor , quae circa Jovem ,& demum quinque, quae circa Saturnum revolvuntur. Ex his omnibus

septemdecim corporibus constat illud , quod dicitur systema Planetarium , quibus etsi erronum nomen , hoc enim Graecum Pranetae significat, impositum sit , quasi sine lege per spatia caelestia vagentur, nihilominus compertum jam elt tam certa &constanti methodo singulos progredi, ut Altronomi possint determinata ipsorum loca distantias & situs, etiam pro annis su

turis accurate praedicere .

4. In his Planetis Saturnus, qui caeteris distantior est a S Ie . debiliorem lucem praeseseri , nec gyrura Rum circa illum absolvit. nisi spatio annorum circiter triginta . & est nostra hac terra longe maior. Multo autem adhuc major est luppiter laeta amabilis luce , qui proxime a Saturno occurrit , Orbitam minoris amplitudinis motu sibi proprio annis circiter I 2. percum renς. Ac circa Jovem quidem revolvuntur quatuor secundarii Planetae, seu ut aiunt satellites ad varias ab ipsis distantias . Circa vero Saturnum quinque , qui praeterea circumcingitur annulo quodam per ordinarium Telescopium pIemnque visibi

18쪽

πhistonus 1 esse circiter mille milliaria, latitudo autem certe est milliaria circiter a Iooo, & tantundem est ipsius a Satu ni corpore distantia circumquaque. Qui sequuntur Planetae, sunt quidem singuli minores nostra hac terra , sed adhuc sunt . globi ingentis magnitudinis . Atque hi sunt Mars , qui lucem subrubram reflectit, & intra duos fere annos periodum sibi propriam complet: deinde Venus, quae splendore suo caeteros Planetas superat, ct mensibus fere octo gyrum suum circa Solem describit, nec unquam ab eo videmus distare majori sp tio , quam gradibus circiter 47. Tertio Mercurius, qui minimus est ex Planetis primariis, clara tamen luce splendens , &mensibus fere tribus orbitam sitam circa stlem percurrit , nec ultra 28 gradus ab eo digreditur . Est tandem Luna , quae propter minorem prae caeteris distantiam suam a Terra, circa quam intra dies circiter 27. motu sibi proprio revolvitur, nobis post Solem majorem sui exhibet speciem , cum revera Mercurio ipso

sit minor os Subductis rationibus πhistonus in Praclectionibus tum Astronomicis , tu:n Physico-mathematicis Σ sic ex Flamste dio determinat in milliaribus Anglicis Terrae & Planetarum

diametros

Saturni 6 87o

Lunae

4444 Mercurii 424 Aliam parum ab hac differentem determinationem in milliari bus pariter Anglicis idem Ullistonus profert in sui Principiis Astronomicis 3 . Aliam adhuc magis ab his discrepantem ex eodem desumptam, sed nescio a quo ejus opere habet Chey

Ex diametris porro inseruntur superficies & soliditates singulorum . Superficies in milliariis Anglicis quadratis, & soliditates in cubicis sunt juxta citatumWhistonum proxime ut sequitur. Λ a Super

19쪽

4 φ DR MUNDO. Solis Superficies

Jovis

Martis

Mercuriis 3 ooo ocio Soliditates

Mitto alias, quae ex aliis Astronomis possent afferri horum d terminationes , ut illas Derhami I , qui multo majores dimentiones singulis tribuit, & illas Nicolai de la Caille 1 . qui aliquas minores, alias vero majores facit . Duas tamen de his tabulas non omittam. Altera sit illa quam eruo ex Volfio 3 , quae magnam habet ab omnibus jam dietis differentiam . Ea utendo signis, quibus indicari solent singuli Planetae eo o dine , quo antea nominati sunt, sic habet.

Altera tabula est illa , quam de la Lande in sua Motuum ea L Ilium mittis , iussu Academiae Regiae Scientiarum Parisiis edita anno 1 5σ , dicit deductam esse ex obserpationibus recentissimis , ct calculis oecurati mis , iterum prosata in simili libro pro anno i 67 6 , quae non parum ab illa differt, quam olim

20쪽

olim proposuerat in eodem libro pro anno 1 6a i , & est hujusmodi . Diametri Soliditates Diametri Soliditates

. s. III

I 246

6. Idea cIarior rationis. illius, quam inter se hae Planetarum dimensiones habent, excitatur ab illis , ut Gravesande χ , qui has delineando oculis subjiciunt . Etsi autem discrepantia aliqua sit inter Auctores in hujusmodi corporum caelestium quantitatibus, nihilominus omnes in eo conveniunt , quod singuli Planetae sint molis satis insignis . Differentia nastitur ex eo , quod nondum conveniant Astronomi in quantitate tribuenda parallaxi Solis, ex qua dependet det arminatio ipsius a terra distantiae , qua semel cognita caeterae omnes inseruntur , ut alibi ca) dico . Ab hujusmodi incertitudine circa accurZtas corporum praedictorum dimensiones excipitur nostra Terra , quia illae quae ad eam pertinent, colligi non debent per methodum distantiae suae a Sole, sed per actualem observationem. Quoniam tamen hoc ipsum multarum rerum Cognitionem requirit, & industriam singularem , omnino difficile est . Duplici enim via ut luculenter declarat π histon . magnitudo terrae quaesita est, vel ope solius Geometriae oculos e terra non elevando, vel ope etiam Astronomiae conjungendo cum terrrestribus caelestes observationes: sed prima via . quae jucunda contemplantibus accidit , inutilis eam adhibentibus invenitur propter errores ex diversis causis prouenientes , qui non permittunt, ut rite principia geometrica possint proposito applicari . Secunda itaque via securior quidem est , at multis difficultatibus impedita, inter quas illa est , quae nastitur ex figura Terrae, cuius cognitio prae- requiritur ad hanc de amplitudine Terrae quaestionem determi