Beati Iustini philosophi & martiris Opera omnia, quae adhuc inueniri potuerunt, id est, quae ex regis Galliae bibliotheca prodierunt. Ioachimo Perionio benedictino Cormoeriaceno interprete. Eiusdem Perionii in multos eiusdem Iustini libros obseruatio

2쪽

IOACHIMUS PER IONIVS BENEDIC TINVs

tani Coenobiis in Biturigibus praesecto quem abbatem

vocant, S. P. D.

A N I M A vis est amicitiae, Burra, quae facit, primum ut unus quasi animus ex pluribus fac deinde ut eorum, quos semel contu-:gauerit, omnia sint communia, opes, honores, studia, voluntates, consilia atque virtutes. Ego hac opinione imbutus, cum tu minoi pene aetatis, idest.άιm primum mihι cognitus es bmphoriam o necti opera,quem tumorum erudition que magistrum hahebas,virum S doctisi

mum,c quo famibari me quamdiu vixit, ut ficis, ussium te ad amicitram mea contulisse,:nibιl prius habui, quam ut ea tibi officia σ deferre e praestarem,quae

amor ιn te mei erimus ille quidem, sed iam tum maximus propter egregiam indolem, quae in te elucebat, postularet. Itaque e praestentem verbu hic. CV abflentem literis cum Tolos. tum Aurelia te in iure ciuiti versantem, saepe hortatus sum. hic quidem,ut Ciceronem tibi unum proponeres ad imitandum, Graecaque cu Latinis coniungeres,illic ut hanc ipsam stassiorum rationem, quam hortante me deleg se m in qua magnos progresu fecisses teneres atque sequerere: ni, que postea. vi te scire arbitror praetem, si quod ad meam illam perpetuam in te voluntatem declarandum pertinere ad illud tempus,cum habam omnium bonarum disciplinarum aiatricem tibi visendum censius sti. Intermissa est enim tum mea illa te ad maiora sempercobortandi per literas consuetudo tanta locorum disiunctione etsi officiorum voluntas mihι non defuerit,aut tus in me non Leam penitus obliuione deletased ne intermortua quidem recordatio. Posea vero quam te in patriam multo dolitior, quam ab spes,recepisti,n quam destiti quotiescunque licuit,non solum vetere illo meo more retento, sed etiam nouosiuscepto,tebponte currentem, O ad retinendam perpetua-damque illam studiorum tuorum rationem, . ad munus praefecturae, quae tibi ma- data est,ex tua dignitate tuorumque utilitate exequendum incitare. Hu quidem tot tant que meis in te ossiciis, quae a meo in te amore profecta essent adhuc extantibus,non committendum miti putaui,ut osscium quod tam multis qui meci; non eo amicitiae genere coniunctι sunt,quod me tecum consociauit, praestitissem, a me tu quidem iure tuo, id est,eius talis ac tanta amicitiae, quae tibi mecum est Lutius tacite cenim interpreto postules,aut postulare possis. Uxod ergosaepe summavol tale feci ut in multoru eorumque clari morum viroru nomine libros,quos vel per me confecissem, vel a Graecu transtuli sem iuulgarem id nunc demum admu, quod mihi amabilissimum est,transfero. Iustini enim philosephi ac martyris, cui opera omnia quae ex Principis Bibliotheca abhinc tres annos prodierunt, Dei coce suae munere coverti,orationes duas quibus Christianoru causam c nomen apud Romanos principes S Senatu sammo studio,maximaque animi contentione defendit,ad te eo consilio mitto, ut eas perpetuae meae in tes dei amor que mei singularis testes velim accipias. Prior quide manca est corruptaque multis in locis,in qua quasi si p-plenda ,atque corri δε eam, quam potui adhibui diligentiamud quod σ ex Graecarum nostrarumque collatione, π ex commentariola o bris intelligere tibi atque

3쪽

omnibus licebit. Posterior es illa quidem Sintegrior oelo ior, sed tamen ei extremae,annexae adiun Eaeque sunt epistolae duae non a Iustino,quemadmodum ex nominibus eorum qui eas mi erunt, id est, eorum apud quos dicit, inressi potest,sed ab aliquo, qui eas ad rem,quam prima omnium agitur, pertinere existimauit. Ex harum autem temone magnum te fructum voluptatemque percepturum esse stero, non solum quod nostra omnia in eo genere ac loco tibi esse,aestemper fui soles dicere, sed multo etiam magis quod ea quae nobis ab alienis N abhorrentibus a nostra disciplina retigioneque hominibus iam tum obiiciebatur,grauissimis*misiimi querationibus a Iustino refelli intelliges. A bι enim videtur Iustinus ipse, quod etiam tibi visium iri confido cum c raesianti ingenio esset, c multa doctrina maginas dicendi disserendique facultate praeditus, praestantisiimum se m acerrimit Christiani

nomιnis ac reti 'onis propugnatorem patronumque praestitisse,cum omnibus in locis, tum vel maxime in eo quo illorum exemplo atque approbatione σ nomen i

sium Christianorum quo appellamur c religione cultumque quem Christo tribuimus,defendit. Remant,exempti causa, hoc ipso Christianos oe oderant, O suppliciis acerrimis a ciebant, π morte mulctabant, quod Christiani dicerentur, Christumque colerent, cum interea nee Stoicos,necPlatonicos, nec Pythagoreos, alio sphilosophos qui aprincipe disciplinae nomen habuerunt milibus poenis coercuerinnijdemque c Iouem,c Saturnum alio iue quos Deos habebant, colebat atque venerabatur, nec tamen propterea ullo sestiplicio dignos existimabat: ex quibus quid necessario sequatur,intelligis. Ea etιam quae de Christo credimus m profitemur, voluti eum ex virgine natum esse edidi se miracula in crucem sublatum esse, excit tu esse a mortuis,ascendi sie in caelum, defendit eodem modo. Eam vero quam resurre Ahonem corporum vocamus euenire pose, exemplo tam certo claroque probat, ut nemo negare positi. Quid dicam quot quamque firmis rationibus,ut necessitatem fatumque Stoicorum tollat liberum probet arbitrium, quod vocamus in Iam vero illud quod de more S consuetudine quam primi illi nostrae religionis homines in rebus diuinis, maxιmeque in mysterio Eucharistia struabant,tradit in posteriore oratione extrema, non folὰm iucundum ea ad commemoradum σ tibi σ bonis omnibus,sed valet etiam perste plurimum ad persuadendum Ecclesiae desertoribus, vorum C hrasti corpus,verumque se uinem in stecie panis oe vini contineri, nec dubitare iam quin sacramentum hoc refcte ab Ecclesia,atque id non nunc primum aut pa*lo ante ac nuper, ut ipsi volunt,nominetur, cum Iustinum qui vicinus apostolorum fuit,eo verbo in ea re usum esse cognostant. Haec igitur atque alia permulta eiusdem generis legente incredibiti L ero te assectum iri laetitia,tumque etiam maiore cum hunc ad te fructum ab amicitia nostra proficisci recordabere. Quod si facies, atque adeo quia facies,non est mihi dubiu, quin munusculum hoc eo animosis a cepturus quo tibι a me mittitur. Vale. Lutetiae Parisiorum pridie Non.

4쪽

V ST INI PHILOSOPHI ET MARTYR is

APOLOGIA PRIMA PRO CHRISTIANIS, AD SE-

natum Romanum, Ioachimo perionio Benedictino

Cormoeriaceno interprete.

V AE autem heri & paulo ante in urbe vestra gesta sunt,

Urbicio praefecto, Romani, quique simili stultitia &amentia ubique a praesectis aguntur, me pro nobis, qui similes sumus & fratres, etiam si ignoretis, nec velitis propter magistratuum honorumque qui ducuntur, gloriam, haec verba facere coegerunt. Vbique enim quisquis a parente, aut Vicino, aut liberis, aut amico,aut fratre,aut viro,aut ab Uxore, si alij desint, ad meliorem mentem traducitur,ut eos praetermitta quibus persuasum est eos qui iniuste intemperateque vixerint, in aeterno igne poenas esse daturos: eos autem qui virtutem coluerint, Christique vitam imitati fuerint dicimus autem eos qui Christiani effecti sunt) una cum Deo futuros, sine ullo sensu mali & doloris, quod se totos ad bonum virtutemq; ita contulerint,vt vix ullo modo a sententia abduci potuerint.

Ac mali gensi qui nos oderunt, ac nobiscum inimicitias exercent, iii C dicesque eiusmodi sibi addictos & cultores habent, nos ut principes tanquam d montis agitati interficiant,perficiunt. Sed ut eorum omnium, quet Vrbicio praefecto gesta sunt, causam perspiciatis,rem ut gesta est, narrabo Mulier quaedam viro qui libidini deditus erat, nupserat. Ea cum antea libidinose vixisset: postea quam Christi praecepta'& disti plinam cognita habuit, se ad meliorem frugem mentemque conuertit, viroque ut idem faceret,suadere conabatur praeceptis proserendis, proponendaque poena, o quq in terno igne maneret eos,qui non pudice, nec ex ratione recta deugerent. Ille autem,qui in eadem libidine perstaret, factis suis uxorem a se abalienabat. Nefas enim & impium rata mulier, deinceps cum viro habitare, qui contra lege naturae & contra ius viam libidini ac voluptati omni ex parte patefacere studeret, a coniugio disugi separariq: costituit. Cumq; ab eo proposito abduceretur a suis, qui ei etiam manendu suaderent, quod Ges esset, re ut aliquando vir eius vitam mores mutaret, vim sibi inferens, inuita mansit. Postea vero quam vir Alexandria prosectus, grauio ra & indigniora scelera admittere renunciatus esset, ne socia & particeps eius stelem flagitiorumque fieret, si in coniugio maneret, victuq; comuni Vteretur,& in eode lecto cubaret, dato eo quod apud nos repudium dicitur, separata est. Praeclarus autem eius visiqui laetari debuisset, mulierent quae libenter iampridem cum seruis ac conductis operis, ebrietate omn';

stetere se oblectans fecisset, ea quidem facere destitisse, seque ab eis abstinere voluisse,cum ipse nollet,eam se a coniugi j nuptiarumque iure ac A. iij.

5쪽

s s. IusTINI MARTYRIS APOLOGIA I

Adere distraxisse: eam in crimen vocavit,& accusauit, quod esset Chri- , mana. Ac illa quidem libellum tibi Imperator attulit,petens ut sibi rebus suis consulere liceret, deinde obiecto crimini se responsuram, cum rebus suis consuluisset, promisit,itdq; cocessisti. Tum vero ille qui aliquando vir eius fuerat, cum iam nihil in praesens in eam dicere pollet, in Ptolemaeum quendam in quem Vinicius animaduertit, quemque praeceptorem in Cnristiana disciplina illa audiuerat, impetum fecit hoc modo. Centurioni qui Ptolemaeum in vincula coniecerat, & quem amicum habebat, I ersuasit,ut ex Ptolemaeo hoc unum quaereret, num esset Christianus. Ptoemaeum veritatis studiosum, non fraudulentum, neque mendacem,cum Christianum se esse professus esset, in vinculis Centurio esse voluit, eum- ου que in carcere diuturna poena assiixit. Ad ultimum cum in Urbicij conspectum productus, simili modo hoc unum rogaretur,num Christianus esset, rursum sibi recti virtutisque ex Christi doctrina conscius, diuinae virtutis disciplinam consessus est . Qui enim se esse negat, is aut rem quam in probauit negat, aut certe re indignum se & ab ea alienum sciens, vitat consessionem: quorum neutrum in verum Christianum cadit. Cumque eum ad supplicium Vrbicius rapi iussisset, Lucius quidam, qui etiam Christianus erat, cum .ita contra ius & aequitatem iudicium neri videret, his verbis cum Vrbicio egit, Quae s malum ratio te eb insaniae adesit , Vt hunc, quem nec adultei', nec stupri, nec caedis, nec furti, nec μrapinae, nec . denique ullius sceleris crimine conuictum haberes, sed Cnristiani tantum nominis appellationem prostentem, poena capitis afficeres Non iudicas, Urbici, ex Ph imperatoris, nec fili j Caesaris qui est Philosephus, nec Senatus dignitate. Ille Lucio qui nihil aliud responderat Milii, inquit, tu quoque videtis esse huiusmodi: qui cum maxime respondisset, eum etiam rapi ad mortem iussit, gratiam ei se habere profitentem, quod se ab improbis talibus dominis liberatum esse sciret, & ad parentem regemque caelorum proficisci . Tertius etiam alius cum accessisset, morte mulctatus est. Sed ne quis hoc dicat, Omnes igitur vobis ipsi mortem consciscite, & ad Deum iam proficiscimini, nec is nobis negotium facessite a nos cur & hoc minime faciamus, & in quaestionibus sine metu magnaque fiducia & quasi contumacia confiteamur, exponam. Mundum hunc a Deo non temere & casu conditum esse didicimus , sed generis hominum causa : eumque delectata iis qui ea quae in ipso insunt imitantur, paulo ante diximus, eosque detestari qui ea

quae praua sunt, aut re aut verbo amplectuntur & approbant. Ita si omnes nos netipsses interficiemus,causa erimus,quantu in nobis est,cur noesiquis & procreatus sit,& diuinis praeceptis institutus,aut etiam non sit genus hominum quod si faciamus,diuino cosilio ipsi quoq; aduersabimur. In tuaestionibus porro no negamus,qudd nullius mali ac sceleris nobis cori-cij simus, impiumque & nefas ducamus non in omnibus Verum fateri, id quod etiam Deo gratum esse scimus:vosque nuc a prauis opinionibus,

quibus antea insecti fuistis,liberare studeamus. Quod si quem forte haec subit

6쪽

PRO CHRISTIANIS, AD SENATVM ROM. 7

A subit cogitatio, nos si Deum adiutorem profiteremur,nunquam,ut iactamus,ab iniquis & improbis superatum iri,affectumque suppliciis,hoc etiaresellam. Deus cum hac rerum uniuersitatem effecisset, terrenaque hominibus subiecisset,caelestiaque elemeta ad frugum fructuumque copiam Mabundantiam temporum vicissitudinibus distinxisset, & ornasset, atque hanc diuinam legem definiisset ,quae eadem hominum etiam causa pro creasse videtur: hominum quidem eorumque quae caelo continentur, angelis, quos ea de causa parauit,prouidentiam procurationemque tradidit: angeli autem qui hunc ordinem deseruissent, cum mulieribus concubuerunt liberosque procrearunt, isque sunt qui vulgo daemones nominantur, , & praeterea reliquum hominu genus seruitute opprest erunt,quom partim magicis scriptis,partim metu de suppliciis, partim disciplina facrorum odorum incendendorum,dc libationum inuexerunt,quae desyderarunt omnia postea quam cupiditatibus perturbationibusque seruierunt:atq; inter homines caedis,bellorum,adulteriorum, stuprorum, libidinum vitiorumque omnium semina 'γarserunt . Itaque & Poetae de fabularum auctores cum angelos daemoncique qui ab eis procreati sunt,ignorarent ea fecisse in mares,foeminas,ciuitates oc gentes, quae literis mandamn Deo ipsi ac liberis quasi eius semine procreati essent, dc eius statrum qui dicuntur, c itemque liberorum qui ex illis nati sunt, Neptuni,dc Ditis, attribuerunt. Quod enim unusquisque angelus sibi ac liberis nomen imposuisset, eo

unumquemque appellauerunt . Nomen autem omnium rerum parenticuius generatio non est, nullum est impositu. Quocunque enim appelletur nomine,antiquius habet nome eo quod impositum cst.Haec vero,Pater,Deus, Conditor, Dominus,non sunt nomina, sed ex beneficiis, de operibus appellationes. Illius autem filius, qui solus proprie filius dicitur,

Verbum quod ante orbem conditum dc una cum eo erat, & natum eratratu, cum per ipsum principio omnia creauit atque ornauit: Christus quidem ex eo dicitur,quod Deus Per eum dc inunxit dc ornauit omnia,quod etiam nomen ignotam habet significationemquemadmodum Dei quo-D que appellatio non est nomen, sed de re quae exprimi non potest insta hominum naturae opinio . Iesus porro hominis & conseruatoris nomen significationemque complectitur.Nam homo quoque, ut paulo ante diximus, factus est Dei de Patris consilio ac voluntate, hominum qui cre-- dunt salutis causa ex aluo editus, dςmonumque exiiij dc euersonis. Id quod ex iis quae nunc oculis testibus fiunt,intelli pere potestis. Multos enim qui a daemonibus occupabatur,& in uniuerso orbe, de in vestra urbe multi nostrorum hominum qui Christiani dicuntur,adiurantes Iesu Christi qui Pontio Pilato prctore cruci suffixus est, nomine,cum aliis omnibus, x ut ita dicam,exorcistis, magIsque curati non essent, curarunt, atque hoc etiam tempore curat, eiectis expulsisque ex corporibus homnu d monibus.Itaque Deus non est sic mundum deleturus de euersurus,ut nulli sint iam futuri improbi angeli,daemones, de homines, propter Christianorum semen dc genus quod ipsum causani rerum esse intelligit. Nam nisi hoca .iiij.

7쪽

esset, ne vobis quidem haec iam a malis geniis fieri ullo modo possent, sed Lignis iudicii daapsus omnia dissiparet & incenderet,quemadmodum etii eluvies superioribus seculis nemini pepercit, nisi uni illi qui a nobis Nochus appellatur, a vobis Deucalion,eiusque familiae,ex quo rursus ta multi nati sunt, quorum partim improbi,partim boni fuerunt. Sic enim conflagrationem fore censemus, non, ut Stoicis placet, omnium rerum inter ipsas mutatione, quod turpissimum videtur: nec fato homines facere aut pati quicquam eorum quae fiunt & eueniunt,iudicamus, sed voluntate ac iudicio unumquenque Dene agere aut peccare: malorumque geniorum opera bonos,veluti Socratem eiusque similes, exagitari & in vincula coiici: Sardanapalii autem, Epicurum, ac similes in rerum abundantia & glo- ου ria beatae vitae compotes videri: quod cum non intellexissent Stoici, fati necessitate fieri omnia censuerunt. Quoniam autem principio tam angelorum genus, quam hominum iudici j sui ac voluntatis Deus effecit,iure pro iis quae scelerate secerint,poenas in aeterno igne luent. Omnium vero qui generati sunt, haec natura est, Vitium atque virtutem accipere posse.

Neque enim quicquam horum laude dignum esset, nisi illi utramque in partem conuertere & quasi flectere se possent. Hoc vero etiam declarat hhomines, qui ubique & in serendis legibus rationem rectam ducem secuti sunt, & in philosophia versati :quod haec fieri,& illa pr termitti iubent.

Ac philosophi illi qui Stoici appellantur, in ea philosophiae parte,quae de V

moribus prςcipit,eadem constanter amplexantur,ut intelligantur non rectam viam & rationem secuti in ea disputatione,quae de principiis & incorporeis rebus habetur. Si enim fato quae fiunt,ab hominibus neci dicet,

prosecto cum vertantur,commutentur & recidant in eadem semper,eorutantum quae intereunt, notionem & sensum habuisse videbuntur: Deumque ipsum concedent & pcr partes uniuersi & per totum in omni malicia vitioque versari,aut nisil esse vitium ac virtutem: quod quidem omni sapienti cogitationi, rationi, menisque est contrarium . Eos etiam qui ex Stoicorum disciplina prodi runt,quoniam ratione morali ornati suerunt, quemadmodum in nonnullis poetae, propterea quod innatum sit uniuer- , so hominum generi rationis seminarium,in odio suisse, & necatos esse scimus: Heraclitum quide,ut ante diximus, & Musenium his in locis,alios. que scimus. Daemones enim,id quod supra dictum est, hoc egerunt semper, Ut omnes etiam qui quoquo modo ex ratione degere, & vitia decli- .nare studerent,in odia incurrerent. Nihil autem mirum esset, si opera darent, ut ij inuisi essent, qui ex rationis seminis parte degunt : Sed eos qui totius rationis ac Verbi,id est Christi cognitionem & conleplatione in vita sequuntur ducem, ac multo etia magis inuisos reddere inueni utur: Atq;

iidem aeterno ignis supplicio quo digni sunt,afficientur. Si enim iam ab hominibus Iesu Christi nomine superatur,ex eo poenae quas & illi & ij qui δeos colunt, in perpetuo igne luent, intelligi possunt. Sic enim & prophetae Omnes praedixerunt fore,& Iesus praeceptor noster docuit. Quaobrem ego quoque spero sere,ut aliquis eorum qui sunt in nomine & gloria, me

insidiu

8쪽

PRO CHRISTIANIS, AD SENATUM ROM. 9

1 insidiis appetitum cruci sufligat,aut etiam Crescens, non philosophus, sed vanitatis ostentationisque studiosus. Neque ina dignus est philosophi nomine, qui quidem ea quae ignorat publice testetur, de Deum esse negare , de impios ac scelestos esse Christianos, id quod ad gratiam voluptatemque multorum, qui in errore versantur, facit. Si enim in Christi disci plina versatus non est, dc in nos incurrit dc irruit, plane improbus est, multoque idiotis deterio qui saepe prouident, ne de iis quae neiciunt, loquantur, falsumq: pro testimonio dicat. Sin Versatus est,aut cius excellentia nointelligit, aut si intelligit, sed ne Christianus esse videatur, hec facit:is prosectδ multo ignobilior de deterior est, quem opinione rationis aliena de cautione idiotς superent. Hoc enim vobis Velim persuadeatis, me pone lis quibusdam huiua generis quaestionibus comperiise atque demonstrasse,' nullam prorsus in eo inesse cognitionem de scientiam Me autem id quod res est dicere, argumento est, qudd mli sermo qui inter nos est habitus,advos perlatus sit, paratus sum etiam iterii apud vos de iisdem rebus disputare:quae quidem res plane regia erit. Sin autem vobis dc meae interrogationes notae sunt, ic illius responsiones , eum nihil scire penitus , vobis exploratum est: aut si etiam scit, sed propter eos qui audiunt, non audet dicere Socratis imitatione, non philosophus,ut ante dixi, sed gloriae cupidus esse ostenditur,qui ne Socraticum quidem illud,quod amore dignum est, colat. quanqua non cst magis colendus, plurissique faciendus homo, quamc veritas. Fieri autem non potest, ut Cynicus philosophus, qui indifferetem

finem abiecit, bonum sciat, nisi indifferentiae . Sed ne quis dicat id quod ab iis qui philosophi habentur, licitur, ea quae a nobis proferuntur futilia

de terrores este , malos ignis aeterni affectium iri supplicio : nόsque censere hominibus bene de ex virtute vivendum esse metus causa, non quod praeclarum honestumque illud sit: breuiter respondebo, ni ita sit, non esse Deum, aut si sit, eum non curare res humanas mihilque loci virtuti ac vitio relinqui, dc, quemadmodum paulo ante dixi, latores legum iniuria eos

qui praecepta honesta violent, supplicijs coercere. Quoniam autem inius uilli non sunt, eorumque parens per Verbum eadem facere docuit: ij qui D eis assentiuntur, non sunt in culpa . Quod si quis diuersas disii milesque hominum leges proserat SC obiiciat,apud nonnullos haec honesta esse, illa turpia:apud alios aute ea quae apud illos in vitio sint,laudi duci, de quae praeclara sint ea vituperari:is quae contra dicatur, audiat. Nos quidem in probos etiam angelos leges suae ipsorum improbitati maliciaeque similes tulisse scimus,quibus similes effecti homines delectanturirectaque ratio, si in publicum prodierit, non omnia decreta honesta praeclaraque esse docebit, sed partim improba, partim honesta Itaque a me quoque eadem ac similia contra hos tales proferentur , dicenturque pluribus, si necesse sit. Nunc autem ad propolitum reuertor. Hoc quidem constat, nostra omni humanae disciplinae praestare, proptere a quod totius rationis factus est particeps de corpore dc ratione, dc animo Christus,qui causa nostra apparuit. Quae enim praeclare semper disseruerunt de inuenerunt tam philosophi,

9쪽

io s. IVSTINI MARTYRIS APOLOGI ALquam scriptores legum, ea ab illis quadam parte rationis,id est cognitio- Ane dc inuentione elaborata sunt. Sed quoniam non omnia quae rationis Verbique sunt,qui Christus est,cognita habuerunt,& a se plerumque dis creparunt, factum est,ut ij qui multis ante seculis Christi esse ad eumque

pertinere constituti sunt, cum quantum humanae rationi licet, res conati essent cognoscere ac demonstrare, tanquam impij, scelesti & sutiles, in iudicium adducti sint. Socrates autem qui omnium constantissimus in hoc extitisset, iis de criminibus quibus nos accusamur,accusatus est. Nam &nouos Deos eu inducere obiiciebat,& quos ciuitas probaret Deos,no habereae iudicare, cum ipse diis improbis & qui ea gessis set, quς poetς memori prodideriit, ex rep. eiectis,& Homerum & alios poetas detestari homines docuisset,atque ad Dei notitia qui eis ignotus erat, ratione disseredi&dis. Bputandi hortaretur his verbis, Atque illum quidem quassi parente & esse-etorem uniuersitatis huius,& inuenire dissicile est,& cum iam inueneris, indicare in vulgus,haud tutiquς Christus . noster vi & potestate praestitit. Socrati enim nemo credidit pro hoc decreto morte esse oppetedam. Christo aute qui etiam Socrati quada ex parte cognitus est, ratio enim & Ve bu erat estq; in omnibus, praedixit'; per prophetas ea quς futura sunt climper se homo iisdem affectionibus obnoxius effectus esset, atque haec docuisset, non philosophi modo & oratores, sed ij etiam qui manibus opus artis exercent, penitiisque ignari, gloria, metu, morte deniq; contepta, as. sensi sunt, quandoquidem vis est atque potentia patris qui exprimi non Cpotest, non humanae rationis arma. Nec Vero morte mulctaremur, neque

nobis superiores essent improbi homines ac daemones, nisi omni penitus homini qui generatus est, mors deberetur.Itaque nos etiam debitii solii tes gratias agimus. Quinetiam illud Xenophonteu nunc cotra Crescentem eosque qui simili amentia caeci sunt, commemorare pulchrum δί oportunum ducimus . Herculem scribit Xenophon in triuium quoddam ct solitudinem cum exiisset, virtutem vitiumque offendisse Duliebri habitu & ornatu: ac vitium quidem molli elegantique veste & facie quae ad amorem incitaret & illiceret, atque ex talibus effloresceret, cum statim in conspectu eius illecebris demulceret,dixisse Herculi, si se sequi vellet, re, Put sua opera semper in voluptatibus eodem ornatu & splendore nitens ac fulgens, quo ipsum, degeret: virtutem contra quae squalida sordidaque 5:sacie & veste esset,pollicita esse, si sibi pareret & crederet, fore non ut ornatu & pulchritudine quae fluerent ac interirent, sed aeternis pulchrIsque ornamentis, niteret ac splendesceret: atque Omnem quem in sententiam suam deduxisset, fugientem ea quae bona viderentur, dc quae dura stultaq; haberentur, sequentem,beatam vitam esse adeptum. Vitium enim iis quae in virtute insunt,& vere bona sunt, quasi specie prima actionum suarum amictum, rerum quae non intereunt imitatione nihil enim habet immortale, neque essicere potest homines qui se animumque suum in res cadu- Rcas abiecerunt, seruitute opprimit, iis malis quae in ipso insunt, virtuti attributis.h autem qui ea quae reuera bona sunt nec intereunt,intellexerui&

10쪽

PRO CHRISTIANIs AD:SENATUM ROM.A & cogitauerunt, virtuti attribuunt. Id quod etiam de Christianis iisque hominibus qui in certamen descenderunt, atque iis qui eadem egerunt, quae poetae de iis qui dij habentur, narrarunt, iudicandum est. Omnia igitur rationem animosque hominum distrahunt ex eo,quod nos morte quς fugienda sit contemnamus ac pro nihilo putemus. Etenim ego ipse,quem Platonis disciplina delectaret, cum Christianos in crimen vocari audirem, sed nullo mortis aliorumq; omnium quς horribilia ducuntur, metu astici

animaduerterem , profecto in eis vitium voluptatisque studium esse non posse cogitabam. Quis enim voluptatum auidus vel impotens, & hum a nae carnis usum in bonis ducens, mortem ex animo amplexari Sc amare possit,ut sitis omnibus bonis & commodis careatZac non omni ratione ea

vitam quam hic agimus, semper degere & principibus ignotus esse ac latere eos conetur, non autem morte se mulctandum indicarit 3 Iam enim

hoc quoque ut agerent scelesti quidam homines, mali geni j impulerunt.

Morte enim nonnullos mulctantes,suis in nos calumniis ad quaestiones& supplicia nostrorum hominum seruos,aut liberos, aut mulieres rapuerunt: poenisque horribilibus ea comentitia in nos coegerunt proferre,quae ipsi perspicue faciunt: quorum quonia nihil in nobis inest, ea negligimus, quod Deum qui generatus non est, nec exprimi potest, testem & cogita-ς tionum habeamus S actionum . Cur enim non haec etiam in bonis esse

profitebamur, in iisque diluinam philosophiam consistere docebamus, &ostendebamus, his verbis, Saturni quidem nos sacra perficere cςdendis immolandssque hominibus, effundendoque cruore, sicuti seruntur eade si tuae & simulachro quod apud vos colitur fieri, cui non solum animalium rationis expertium sanguis effunditur, sed etiam hominum, dum cruoris eius quod mactatum N immolatum est, effusione, per eum 'ui apud vos est clarissimus & nobilissimus, procuratis: Iouis autem aliorumque Deorum imitatores esἡ cum impune cum viris & mulieribus miscemur, quod Epicuri auctoritate,poetariamque monimentis defendamus Sed quoniamo disciplinas istas,eosque qui haec & egerunt & imitantur, fugiendos doce mus & suademus,ut etia modo hac oratione contendimus, multis vati seque inimicitiis exagitamur, sed negligimus, quod Deum uniuersorum iustum aequumque spectatorem esse scimus. Quδd si quis nuc etiam esset, is conscensa excelsa sede, tragica voce clamasset, Pudeat vos, pudeat vos qui quae manifesto & perspicue facitis, eorum culpam in innocentes conseratis: qukque de in vobis insunt & in diis vestris, eis obiiciatis ad quos eortine minima quidem pars pertineat. Sententiam mutate,& ad meliorem mentem redite. Ego enim cum prςtextum & speciem obscoenam quq ad B auertendos abducendosque alios homines a malis geniis diuinae Christi,norum religioni obiicitur, intellexissem: certe & eos qui falsa haec esse dicunt,& causam ipsam derisi, & eam quae apud multos valet, opinionem. Ego de precor ut Christianus inueniar,& eu esse me,omni animi contentione profiteormon quod Platonis decreta a Christo abhorrent, sed quod non sunt omni ex parte similia, quemadmodunec caeterorum Stoicorum,