장음표시 사용
61쪽
ilicum, haec,ω Ρ αι m. Est enim apud iustinuscriptum, mi Si ex , αρι αμαῶ ε υ Eodem modo iudicandum est de caeteris sere omnibus, quae ex euangeliis duabus paginis Iustinus profert. Videtur enim sententiam spectare,quam verba ipsa proferre maluisse. Quod eo commemorandum censui, ne quis officium meum hoc loco requireret. Si enim ex exemplarium dissimilitudine ac discrepantia dissimilitudine, verborum mihi natae viderentur, illas ostenderem. Hoc autem intelligendum est, saepe in Iustiniano exemplari verba traiecta reperiri, interdum mutata, nonnunquam addita, aliquando etiam dempta. Veluti exempli causa eo in loco que paulo infra ex Matthaei s. cap. proseri, non est apud Matthaeum principium hoc υπὴ υμ ,sed ἄ-πλ tDἐχμ υμ hi, nec secundum membrum. M. ἄγα - Qt tum gine υμας: sed eadem manente sententia aliis verbis, id quod primo loco dixi ex Matthaeo ei respondet. Quo d est tertium apud lusinum hoc, uti A. Dγiari rὲς κήαρα- μωσς Mino li. i. apud Matth tam secudum,&apud Lucam tertium. Quod est quartu apud Iustinum,si χολ υ rei σὲ ρεα tvmpὐειῆς est iisde verbis apud utruque scriptu, nisi lprimit verbia est, Moci χολ. Ex quibus intelligi potest,id quod primu est apud iussinu, vel ab eo lectum esse in exeplat i quod habuit,vel ab eo vel a librario additu. Atque hoc
quide excpli causa protuli. Si quis aut e caetera exquirere velit,& utraque inter se cOserre, easdem aut etiam maiores inueniet dissimilitudines. Hoc etiam notandum est, ea
Christi praeceptaquς hoc loco Iustinus comemorat ab illo ad certa capita reuocari, nosolum ut fructum ex illis capete Romani possent, sed etiam ne illo tu inanis ac futilis quaedam rideretur confusio. Neque verb quicquid ad caput unu reseri, id ita deinceps perpetua oratione apud quem uis eorum qui euangelia scripseriat, exponitur, Ut idem
commemorat: sed nunc ex uno, nunc ex multis , atque id diuersis ex locis ab eo proseruntur. In praeceptis vero enumerandis id postremo loco oratorum in Ore commemorat, quod plurimum pollet ad faciendam fide, nempe id quod ad tributorum pensionem pertinet:ex quo quidem occasionem arripit dicedi de Christianorum in principes fide de more pro illis praecadi. Hinc quasi munita via ad animorum immortalitatem resurrect ion Emque corporum probandam venit. Animorum immortalitatem probat ab hoc loco Ἀβλέψατ γαλ et: μηλse. Ab incommodo primit in eam probat. Si an mi sine sensu remanerent, bono esset scelestis hominibus: Quoniam autem omnibus qui fuerunt sensus manet, poena etiam aeterna proposita est malis. Deinde ab iis exemplis quae ipsi probarent. Animorum enim immortalitatem declarare dicit dc
mortuorum diuinationem,& puerorum incorruptorum visa,&animorum hominum
reuocationes,& catera alia quς enumerat, non qu bd ea probet, sed quod ex iis quς aduersaris probent,etiam si falsa sint, licet interdu id quod veru esse negant concludere. Itaque sibi aeque atque illis credi oportere dicit, qui no minus quam illi Deo credunt, sed firmius. Argumentum hoc sumitur partim ab oraculis, partim ab eis quae sapientes tradiderunt, partim ab euentis. Ab animorum immortalitate ad secundum corporum ortum, id est, ad resurrectionem eius delabitur oratio. Eam a simili probat, quod hoc loco in primis firmum est argumentum.Gentes hoc ipso negabant fieri posse, uti
corpora, Ac homines cum corporibus excitarentur. quod cum omnia in ea Occidat, ex quibus orta sint, fieri posse no crederet,ut ex pulveribus in quos recidissent, rursus orirentur. Horum tam stultam leuEmque opinionem ex simili refellit hoc modo. Quemadmodum in corporibus non essemus, id cst, si fingamus nos nunqua coniunctos cum corporibus suisse, atque aliquis diceret nobis qui non essemus tales, nec eΣ talibus paseribus constaremus, ex parva gutta seminis tales nos atque tam magnos futuros effequales & quam magnos videmus incredibile nobis videreiur dc tame id quod verum esset cernimus, diceret:sic ergo nunc chm hominum corpora in terr ram ac cineres reciderint, si quis ex cineribus dicat aliquando eadem corpora rursus oriri, eum dicere
quod credibile sit, putare debctis. M M. ρουαῖ An ne. - μαν dii &c. Mihi et videtur redundare in his verbis, Μ εἰ iam inauὲ ὐπ ρMμῖν Sensus enim est, Atque ei qui rem con sydcret, incredibilius Videatur,si in corpore non sinus,& aliquis,&c. Intelligitur enim in hoc coparativo in
62쪽
iN POST. ORAT. PRO CHRIST. B. IVST. ccredibilius, quam quod de resurrectione dicimus. Est etiam ὀμ praepositio addenda ut hoc modo legamus paulo infra,sime Graii μκ ουωπιουπις HA D. vis a. Σιibrax si uiarsic e. AMIGO G Qπα άλω ii as m ρὶς rix re, id est. Quinetiam Si ulla &Hystaspes eorum quae intereunt consumptionem per ignem suturum esse praedixerunt.) Sibyllarum carmina Basleae ab Oporino, ut alio loco dixi, excusa sunt.Tertio libro extremo loquens de iis quae iudici, diem antecedet, haec ait. -pευπι si mr edi μαλεροῦ κου moάν ηο
cie are viam, Hiiς καί ti Jli δαλε u, id est. -Ignis rapidi caelo vis decidet ingens, Quae in desessa solum absumet, caeliinaque diesque Et mare vel motum,&molam conflabit in unam Purgabitque, tenet rerum nunc machina quicquid.
Atque Sibylla quidem his versibus, id quod eam Iustinus ait dicere, deflagrationem mundi praedixit. Hystaspes autem praedixit ille quidem neque enim Iustinus diceret
sed eius vaticinationes quod sciam, non extant. De illius etiam vaticinationibus Lammius mentionem facit septimo libro his verbis, Hystaspes quoque qui fuit Medorum rex antiquissimus a quo amnis quoque nomen accepit, qui nunc Hystaspes dici-
ris tradidit sublatum iri ex urbe imperium nomenque Romanum, multo ante praes
moratur libro undecimo,primus Darius, quo post patris mortem intersecto Artaxerxes secundus regno potitus sit. Φόα ς per η in ultima syllaba scriptum apud caeteros inuenio. Itaqtie vitiose per i scriptum arbitror. si elis Ura ρε-ως Ἀα me δ' Nim imi mi Muia λεγμῖν, ε c. id est.
Quod si quaedam eodem modo quo poetae ac philosophi, qui apud vos in honore sunt ac gloria, sicimus,&c. Principium est resutationis criminum, quae Christianis obiliaciebantur propter disciplinam atque doctrinam. Quae enim adhuc diluit magis ad vitam x mores pertinebant.Haec autem diluit poetaru dc philosophorum qui apud illos in nomine essent & gloria, qui eadem dicerent M traderent de diis eorum, quae Christiani de Christo,auctoritate: quod quidem argumenti genus in primis firmum videri, solet. Est autem ex similitudine. A toto genere dc rerum ,&auctorum. ad partes veniens, quod cuiusque proprium est,ei accommodati in quo inductio dominatur & di stributio. Argumenti tractatio talis est. Quemadmodum Plato mundum a Deo effectum esse tradit, nec ob eam rem odio dignus iudicatur: sic nos q ii idem tradimus de profitemur, nullo odio ob hanc causam digni existimandi sumus. Quae hoe loco de Ioue eiusque liberis dicit, ea ab Homero dicta magna ex parte in oratione paraenetica prolatis versibus commemorat: caetera apud eundem inuenies,& apud Diodorum
IHAοῦδε πιι οὐ ρυ Ambitus hic orationis Iongissimus est ob
eamque causam adeo suspensum lectoris animum tenet, ut cum saepe eum legerit ne tum quidem ubi acquiescere debeat, intelligere possit. Mihi quidem primum membrum usque ad haec verba, cir Ai I. ni pertinere videtur, atq; hcc sola, ππμ ελεγ Ῥ-rmis reti dic esse mcbri secudi quan ἐτου li in patrio casu numero multitudinis apti iis sortassis legetur, ut m p superiora omnia demonstret. Nam ων, in hoc toto, Ri μαρτ/ρ, sortassis rQK ημα α quae sequuntur, refert, ut si sententia, daemonas sparsisse de Christianis facinora impia dc flagitiosa, quorum nemo sit testis, nullaque probatio. Πρωπὶ G. cm,&c. id est. primum quod , dcc. Hoc loco tribus rationibus quae ab his aduerbus, δ seni, & pimii incipiunt, crimen diluit quod de veneratione atque disciplina obiiciebatur Christianis. Duae ab authoritate sumuntur, prior i toto Gentium genere, siue Graecoruin, posterior ab antiquorum omnium nationum consiletudine: similia iis quae Gentes siue Graeci dicunt dicimus M profitemur, & tamen in
63쪽
odium hominum incurrimus non illi, & qui nullum scelus admittimus, morte mulctamur, cum plerique mures, feles, crocodilos aliaque alibi venerantes, non morte mulctentur. In altera ratione haec inest argumentatio. Veteres ex omni hominum genere, homines pro diis coluerunt, alij Dionysum, alij Apollinem quorum flagitia in amoribus etiam dictit turpia sunt: alis Proserpinam & Venerem, quae Adonidem perdite amauerunt: nos colimus Deum qui talis non fuit,esque nos consecrauimus. Tertia ratio non a veterum aut horitate sumitur, neque a Graecorum Gentii inque disci plina, sed a nouaquam probabant, religione. Vos Simonem quendam Deum se esse profitentem, Deum iudicauistis Claudio imperante, statuaeque honore affecistis: nos Christum Deum esse dicimus, eumque veneramur, neque nobis fidem habetis, sed
eius nomine nos & exagitatis & morte mulctatis, cum interim illos his omnibus di gnos esse non iudicetis. Ab exemplis ergo ea diluuntur quae criminosa esse volebant in Christianos, quorum partim minora sunt,partim paria. Σθλωνα μενῖνα Σαμ vi ex. 3cc.) Vicum eum cuius Simo erat is qui Magus dictus est, simρ Iustinus nominat C teri Githonem vocant.Itaque errorem hic esse in verbo arbitror.
De Simonis de Menandri disciplina siue secta plura Irenaeus & Tertullianus scribunt, dc post illos etiam plura Epiphanius.co δἰ vita si utam μα,&c. id est. Est porro a nobis etiam, dcc. Liber quem in omnes haereses Iustinus se scripsisse dicit,non extat. si γναμxocc. id est. Nos vero ut neminem persequamur, dec. δύ-ippersequi interdum dico cum Ecclesiasticis,quod tritum est iam longo usu hac in re vicabulum. Latine autem qui loqui volet, exagitare, & cxagitari dicet cum Cicerone, Aemγlio etiam Probo interprete. In Iustiniano codice scriptum est,e aerata myri, cum gemino νν& ω a verbo γαν μου, quod significat gigni, generari S procreari. Atque haud scio, an - γιιμια, id est, quae facta sunt, legendum sit. Magna hoc loco fiducia in principes dicit Iustinus, quod ad libidinem greges puerorum & eorum qui Vtrumque sexum ementiebant ut, ali paterentur, 3c tamen flagitia ista Christianis
Γι Amr ἁmsci μελον αμ δα τῶ λοῖ, &c. Qubd si quis haec Deum curare non credit,&c. In priore defenso ne iisdem prorsus incommodis vrget eos qui fato fieri dicunt
omnia. Hoc autem loco eadem profert contra eos, qui Deum nec malos poenis coc cere , nec praemiis assicere bonos, velint defendere. Eadem enim illos incommoda sequuntur.
cImλip μὲ φαοῦ -πθέναρ ri,Sce. id est. Iam verb ne quis eorum qui expositi erat,dcc. in μου secundo loco redundat, de Mi α paulo post. Hoc loco diluit crimen quod Christianis de obscoeno concubitu obiiciebatur, primum ab antecedentibus, deinde a consequentibus , ab exemplo adolescentis qui rogauit praefectum ut sibi testes liceret praecidereia υκ mmii A taim M IAM,&c id est.Nec vetb alienum esse duximus,&c. Antinous hic seruus siue puer fuit,quem libidinis causa Adrianus imperator cum haberet, adeb caecum illum libido essecit,ut eum publicὸ in Graecia,chm in mari periisset,pro Deo coli iusserit. Quη talis eius amentia utinam multos hodie corrigere posset Sc ad meliorem
umpsit ηπς υτ ας ksuli, dcc. id est. Verlim ne quis nobis obiiciat, &c. occupatio est, quam quaesuit. Multa Christi praecepta dc decreta atque etiam opera paulo ant Eprotulit, cum illum Dei filium, diuinamque vim esse dixisset. Multos etiam commemorauit, ut Simonem, Sc Menandrum,eosque magicis artibus quae & secerint, de docuerint, secisse docuisseque dixit. Nunc ne Romani a Christo ea omnia mira inau ditaque Opera quae ediderit, magicis etiam artibus persecta dicant, eis occurrit. A diurnis oraculis, id est, testimoniis scriptorum diuinorum, docet, Christi ortum ex virgine praedictum este vatum diuinorum vaticinationibus,&eius mira vera,passionem, resurrcctionein, dc ascensum, cum eadem probauerit paulb ante ab iis quae Iouis liberis euenerint poetarum qui apud Gentes essent in nomine, auctoritate. En
64쪽
IN POST. ORAT. PRO CHRIST. B. IVST. cs
Curri autem Ptolemaeus,&c. De septuaginta interpretatione quid veteres senserint,in obseruationibus quas in oratione Paraeneticam scrips-mus, multa a nobis dicta sunt. Eas enim antela as scripsinius. Hoc autem intelligenduest, si temporum quibus & Ptolemaeus Iagi filius, Aegyptiis regali potestate praefuit,& Herodes Iudaeis, rationem habeamus, nos comperturos falsum esse, quod ait Iustinus,Ptolemaeum ad Herode qui tum Iudaeis regia potestate praeesset, scripssse, eumq; rogasse ut libros veteris testamenti Hebraicis literis scriptos mitteret. Hoc enim fecit Ptolemaeus de consilio Demetria Phalerei Theophrasti discipuli, cuius aetas multb superior, quam Herodis suit. Itaque aut nominis errore lapsiis est Iustinus, quemadmodum paulo post tertia sere pagina secit in Sophoniae prophetae nomine, quo pro Zachariae abusus est attribuens illi haec verba, Gaude valde filia Sion, dc quae sequuntur:& in Demodoci nomine, quo etiam pro Phemih in libro de Monarchia abusus est: aut certe Herodis nomen pro alio a librariis positum esse dicendum est, praesertim cum It stinus ipse in Paraenetica oratione ex Philone & Iosepholiastoriam hanc narrauerit.
morata sunt,&c. occupatio & oblata de quaesita, oblata, ne ea quae adhuc ex prophetis de Christo praedicentibus Iustinus commemorauit, cum euenissent,ut illi praedixissent, fati necessitatem confirmare viderentur etia in aliti quae fiunt: quaesita porro ut nos iudicis nostri ac potestatis, siue liberi arbitri j esse demonstret. Docet autem non fati necessitate fieri quae fiant ab incommodis quae sequuntur eos qui hoc defendant. Rrgumentationem autem tractat hoc modo, Si fati necessitate fierent quaecunq; sui, nihil est omnino situm in nobis. Sed aliquid situm est in ipsis nobis. No igitur fati necessitate fiunt quaecunque fiunt. Preum connexu probat a cosequentibus hoc modo, Si in fatis fuit, hunc bonum esse,& illum improbum, neque ille probandus, neque hic vituperandus est. Consequentia enim sunt liberi arbitri) laus &vituperatio, quo sublaato, iam non sunt eius consequentia. Sumptionem autem illam, Sed aliquid situm est in ipsis nobis, siue nos libera voluntate atq; iudicio recte dc improbe facere, probat a consequentibus. Videmus eundem hominem ad contraria reuerti. At sin fatis ei suisset, ipsum bonum esse aut malum, nunquam contraria recipere posset. Fati enim definitio necessitatem immutabilem in se complectitur. Aliis etiam rationibus ab incommodis idem concludit.
ερωπω,&c. id est. Hoc autem propheticus spiritus per Mosem docuit,qui ei homini qui primus conditus & factus est,&c. Non Moses hoc scripsit, sed Iesus Sirach filius in ii bro qui inscriptus est, Ecclesiasticus, i s. cap. quanqua aliis verbis expressa sunt. Gri mn λαα νων, κιάκευμ νου, occe DiaeianΘ , 8cc. id est. Quamobrem quod ait Plato, causa est id quod probatum dc electum est, Deus autem extra causam culpamq; est positus,&e. Locus hic postus est in Tim o Platonis, sed aliis verbis explicatus. Verba Platonis haec sunt, si σάνα- ς --liαπὶς επrem cli Di oce
iiDoli legendum arbitror, id quod paulo ante multis verbis Plato dicit. Ait enim eum qui recte de honeste curriculum uiuendi a natura datum cosecerit, ad illud astrum quocum aptus fuerit, reuersurum. Paulo etiam supra loquens de animi motibus, dicit hic, Quos qui ratione rexerit, iuste vixerit: qui autem his se dederit, iniuste. Atqui in horum approbatione & declinatione iudicium 8c liberum arbitrium cernitur. ad n e Φαμ2Petriis omυPeta Locus hic obscurus est ab his verbis, ut Udς ον me. Ego β' αἰ se, scilicet ες post verba duo quae modo protuli, legendum arbitror.
του p Oius ei π Mozκ topia M la α υ9me ei istum te &c. id est. Haec igitur prophetaruverba chm audiuissent daemones, &c. Prolatis tam multis ex prophetarum libris i stimoniis, quibus multb ante in mundum venturum Dei filium,ex virgine nascitum, mortem perpessurum , excitatum iri ab inseris, &in caelum rediturum esse praedixerunt,ut non Magicis artibus haec ab eo facta Romani intelligerent: nunc docet daemo
65쪽
nas, clim haec in libris prophetarum legissent, imitatos similia perfecisse per homine;
improbos. Hoc enim docere vult Iustinus, Pitcquid veteres siue bene dixerint ac fece rint,siue specie quadam boni, id a nostris esse mutuatos. 6υ γαρ Anus μῖν απὶ rime ἀοmMγrsu' ου,5cc.id est. Neque enim mortem timemus, eum mors plane certa Sc definita sit, dcc. Obscurus est locus hic in Grae co propter patrios casus qui absoluti vocantur. Dubium est etiam virum participium ad hos patrios casus ualis :ς -πη ς η reserendum sit,utrum ρμ9Mγου μου, an ex pFortassis etiam κρινῆ aptius quam και ρυ legetur. Reddit quoque Obscurani sententiam patrius casus hic, eis et . in x p οωγ ν ω a.dcc. id est. In mundo eum χ literae instar posuit,&e.ὶ Non usus est his verbis Plato in Tim O. Verba Platonis haec si int, j. Mρααλι ρ, κα-- νάρκυιλον, S c. ηα ἐν enim Plato non diXit,sed Πχ-σάMO.quod Cicero declinare dixit,ut in libro de optimo genere interpretandi docui. Ego hoc loco quo rem magis exprimerem, cliterae instar posuit, dixi. ταA- tuu in qrarii, id est. Tcrtia autem tertio. In Timaeo haec aliis verbis Plato, Mad proportiones caelorum accommodauit. nec dicit nec I. dp, sed qr:λα. reo' ἡμμο ἀκῆληθα μαγ. 8,&c. Iu hac circumscriptione verba haec, Ma πηροῦν, κὶ γερωμ ων me c- ους, traiecta sunt. Itaque corrigi &restitui debent hoc modo, G9 3ωρ ὀάρων'*θ. .α. xsu meὼμ καὶ Ἐνων me οψεις, Gψωρ si ust sta'
tim de tota primoria m Christianorum vita disserit, postea quam de ea per partes disputauit, ut eos innocentes este demonstret, ob e inique causam iniuria vexari exagitarique ab omnibus doceat. Locus hic ad orationem extremam maximam legentibus voluptatem aiseret. Describit enim de depingit quasi in tabula primorum diiciplinae nostrae hominum vivendi publicὸ rationem. coetusque quos festis diebus celebrabant. Multa etiam dicit Tertullianus in eandem sententiam cum multis alus in locis, tum in Apolo stetico, dc 2. libro eorum quos ad uxorem scripsit. ατέ, sic αλ' ε hii o αν in κοιμοῦν. sci ci Ala ilici seup Mγου υα ἁλη λιας , τ-μlimn - , dcc. id es . Quae vobis quoque cons yderanda permittimus: ac si vobis rationi veritatique consentanea videntur, ea comprobate,dcc. Concluso est tantum loci quo de Christianorum sacris dc mysteriis, vitaque comuni disputauit. Neque enim peroratio est ulla totius orationis, qua oratores uti solent breui eorum om nium quae dicta sunt, aut praecipuorum capitum enumeratione. dc commiseratione.
- η in λῆe gis μεγιςου.&cJNo est dubium quin cui πλῆ: legendum sit. Ex epistola Adriam Antonini P0 Patris quas ab eius praeiudicio Christianos quae petant de iudiciorum ratione, aequa esse demonstrat: de tamen non qubd ita iudica iust ab Adtiano, se hoc petere illorum nomine dicit, sed se verba fecisse, quod se quae iusta de aeqtra sint postulare sciant. Perorationis vim obtinet qua idem petit,quod principio Oratio nis,ut de Christianorum vita quaerant, ae si qui conuicti fuerint maleficio, h ut scelesti puniantur non ut Christianii si qui conuicti maleficu minime fuerint, ut Christiani absoluantur. Qu9d quidem dc tum principio orationis secit,3c nunc extremo facit, fretus Christianorum innocentia. Nulla est nota perorationis, qua potuit uti, si dixisset. Qitae cum ita sint. aut alia eiusdem generis. Hoc autem intelligendum est, solam Adriam a Iustino positam esse epistolam: duas autem qu e illam sequuntur, non a Iu stino sed ab alio additas esse,quod eas ad rem pertinere cerneret .Hoc declarant nomi na eorum qui eas miserunt, id est Antonij Ph, dc Marci eius filiis. Si enim eas iam tum scripsissent,cum hanc orationem dixit, prolata Adriam epistola, dixisset eorum etiam epistolas patris confirmare sententiam iisque prolatis de recitatis, rogasset, Vt quod iam sibi faciundum de patris sententia censuissent, idem in posterum facerent, ne a se ipsi discreparent.. Quae quidem me admonent, ut credam, Antoninum pium , dc hac Iustini oratione, de aliorum religionis nostrae hominum orationibus adductum, eam quae