장음표시 사용
371쪽
RIDDAIs HusENs T. 3 . ratus, . : septemviri Saxonis Iohannis Frideriei supremus militiae praesectus, castra ibidem locavit,&quicquid relliquerant priores hospites cum imis absumsit. Neque ista ille contentus injiiria fuit, sed archivo monasterii vi effracto, literas & instrumenta, quae placebant, inde secum abstulit. In his erant documenta emtionis pra dii Unsburgici: hoc ille sibi contra fas ct aeqvurn, a quibusdam Imperii principibus tanquam beneficium hereditarium transscribi & addici curravit. Verum, restituto Duce Henrico, de possessione decedere coactus est. Instrumenta& literas, quas dixi,Johannes Lorberius abbas non sine impendio postmodum recuperavit, quae una cum aliis id generis diplomatis, & literis sigillatis ibidem asservantur. Triennio ab ista impressione evoluto, nimirum M. D. XLV. non minor calamitas monasterium oppressit, sed quae ei cum vicinia communis. Hoc tempore Abbas Lambertus cum suis exsulatum abiit: cum prius urbe Brunsiuiga in qua m nasterio domicilium proprium erat, inique S injuste ex clusus esset. Restituto in Ducatum suum principe Plenrico, instaurari etiam coepit Riddagshusium: verum non diu duravit ista felicitas; Nam ab ea, quam dixi urbe, quam sibi reluctantem, debitamque oboedientiam superbe abjicientem, obsidione cingere & ut imperata faceret, armis adducere volebat Princeps, hostili eruptione facta, a collecti ria multitudine d
nuo monasterium immaniter aireptum, spoliatum, exinanitumque est & devasta tum. Gravissima erat illa clades, quae tamen tolerari potuisset, nili acessisset altera, ct hac recenti di superioribus omnibus nocentior, magisque exitiosa: accidit illa anno Christi M. D. LII. die Burchardi Episcopi, qui in fastis Ecclesiae Romanae undecimo Octobris adsicriptus est, praedatorias copias in agrum Brunsvicentem ducente Vol rado, Alberti Filio, Comite Mansseidio: Quis cladem idius meis, quis crimina fando Explicet y aut possit lacrymis aequare dolorem gTanta ti m loco isti illata vastitas, ut dubitatum fuerit, an unquam ex ruderibus resurgere monasterium posset. Erat conflatum aeris alieni permultum, quod hic in immensum auctum: cum nec esset amplius, unde creditoribus soluerentur .usurae. Non desecit in his turbis animus Abbatem Lambertum. Is luctabatur quodammodo Cum fortuna adversa: tantum instaurationi studens, quantum nefarius hostis eUersioni. Reparabat diruta, ut poterat, etiam eo tempore, ubi omnia in pulverem dc cineres redacta: Sed in hoc ejus conatu supervenit novus hostis, prioribus insessior: qui & operas aedificantium disturbabat, & quae mendicando mutuandoque aegre a fratribus corrogata essent, cum suis Iocustis absumebat. Eratis Albertus Marchio Brandenburgensis, juvenis praeferoci S inquieto ingenio, qui hostili in imferiorem hanc Saxoniam descendens animo , in'subditos Henrici Brunsiticensis iram ctfiundebat omnem. Lambertus hactentas duris ut ilex tonsa bipennibus pero amraci, per clades ab ipsis duxerat opes animumque infortuniis: verum debilitatus tandem fractusque continuis calamitatibus Wolfienbureli, quo consilii auxilique petendi Matia ad optimum principem prosectus fuerat, aegrotare coepit, ibidemque vitae dc miseriarum satur diem obiit extremum IIX. Id. Novembr. eodem,
quo haec evenit ei clades, anno M. D. LIII. Furius ipsi factum honorifice: Riddag hosii erectum cenotaphium, in quo viva ipsius imago depicta est, ct additi versius epitaphii quatuor, quos adscribam:
Praefuit Me quondam summo Lambertus honore
ε Abbas a Balven , mir pietatis amans. Destruitur mi , mimo reparatur eodem Hie locus , heu Saxum nune pia membra te itigo. LAMBERTO Wolfenbuteli desuncto, temeque parenti cum lacrumis tradito, a reatribus concorditer electus est abbas JODOC Us OPPERMAN, natus Hildestiae in staburbio, quod est orientem versus ad montem Divi Mauricii collegio insignem. Friit vir bonus, ordinis sui disciplinae monasticae observans, de monasteriqreparando plurimum solicitus. Sed quod neque diu praeesset, neque nervos rerum geren-cta Dum haberet, quod cupiebat praestare non potuit. Destinarant fata DeusqueTor-berio hanc laudem, qui eam omnium testimonio merito plenoque iure consecu-
372쪽
AM;m CHRONICON e nIodocus cum quadriennium rebus praefuisset viam universae carnis Ingressus est anno M. D. LVII. invigilia omnium sanctorum, hoc est pridie Kal. Novemb. Sepultus in choro templi Riddagshuseni: amo non procul inde ad postem epita. phio tali: Deserit ho*itium migrans mortale Iodocul: Hospes m bis terris regna paterna petit. Transet tar incertum fortunae ludit amorem,stua que tenet fallax refluit orbis opes.
Ante Deum aeternae felicia tempora lucis Laetus agit, celebrans ιnclyta facta patris. Tu quicunque bodie mortali vesceris aura,
Diste mori; transire puta; migrare mementor Nam bene si mortis clauditur hora, sat eR. Ergo cavam asticiens tumbam , Hlecte viator,
Maxima de tumulo sit tibi cara tuo. M .e a
Ta quod es isse fuit; quods es eris, aequus iniqua
Extincto iatum mente precare diem.
Cormit . in culo janctissima templa frequentat,
Hacs tui voluit membra Iodocus hum . . Lavi psiuatuor huic domuι lacratae praefuit annu,
Et sibi commissum quam bene rexit opus.
Militer ut tacita requiescat corpus in urnas 'Haec illi posuit quι monumenta rVat. o. Orbari parente suo carissimo monachi Riddagshusani de alici in eius locumsurrogando non sine quiritatu & lacrymis deliberabant. Erat is status coenobii, qui requireret hominem pium, industrium&laboriosum, cujus prudentia fundi &praedia alienata ex manibus, vel jure, Vel injuria possidentium, lextorquerentur: quique aedificia partim collapsa, partim ruinam minitantia, instauraret, cum primis qui cultum divinum & pietatis exercitia per istos tumultus e monasterio eliminata reduceret. In multis qui aderant nullus repertus fuit, qui onus istud subiret: Singulis in mente erat JoII A N N ES LORBERIUS: hunc designabant unanimiter,& adesse maluissent, ut esceretur quod vellent . nihilque interveniret vel morae, vel ex ea forte aliquid vitii. Aberat id temporis Lorberius Oflebit degens, nuper isti pri io, opimo dc amoeno, curator datum. Moris erat antiquis temporibus, praealis quae possidebant monasteria, unum ex collegio praeficere, qui ct parochum Ecclesiae, . simul Oeconomiae ageret inspectorem. De electione in capitulo concorditer facta cum per literas edoAus esset Lorberius, ad insiperatum nuncium totus cohorruit, quippe qui tranquillitatis amans natura ab onerosis honoribus alienus esset. Reputans tamen secum, quid coenobio, tum ingressiis illud esset, promisiissiet, dat se itineri &Riddaeshulium advolat. Ibi denuo repetitis suffragiis eligitur, & per Andream Amel ungsbornensem Abbatem, qui una cum aliis Praesulibus hujus rei gratia advenerat, usitato more, in possessionem dignitatis immittitur, anno M. D. LVII. T, die Ananiae Episcopi&Confessoris: quo tempore, in Saxonia nunciata est momerii Marchionis Brandeburgici, qui ceu Alcibiades quidam Germanicus, cum in patria magnas turbas dedisset, tandem exul in portia Harcyniae apud iCarolum Marchionem Badensem decessit anno aetatis tricesimo quinto. Sed aci Lorberium rectoo, de quo ut altius aliquid repetam concedite, qui haec legitis. Id enim piis manibu debeo ossicium, & requiritur a me, ut nempe extet, qui mi ordinis hominibus sit -- emplo. Tulit eum Brunsiuiga, agri istius, cui nomen dedit, metropolis, natum Patro Christophoro S matre Anna, hominibus plebeis, honestis tamen, 'ui in sudore via I-tus sui pane vescerentur, quod ipsum tamen Lorberio apud recte judicantes magis
373쪽
honorificum erit, quam ignominiosum. Annus natalis annotatus est M. D.XXV. qui quasi inundatione quadam seditionum fatalis fuit magnae parti Germaniae. Malum hoc ortum est in Suevia, & locis quae sunt ad Danubium, cumque longius instar gangrenae serperer, passimque coenobiis & sacrorum hominum domiciliis eversi nem in ferret, etiam ad Thuringos pervenit. Animadverse filii tum temporis vigilantia Henrici Brunsvicensis Ducis, qui ad primum de hoc tumultu rumorem ina m iis filii: & tum suos in fide continuit, tum viciniis Principibus in seditiosiis
dis auxilio fuit. Hoc tamen idem annus nobis emolumenti attulit, quod lab ebus finem Lutherus, Germaniae Orpheus, hymnos suos, qui totius fac Iripturae nucleus ac enchiridion sunt, quosque superiori anno emissos, nunc demum recognitos auctosque in lucem edidit. Quos ipsos Psalmos bonitate & dulcedine excellentes quantorere amarit Lorberius, testabitur eorum luculenta &nervosa explicatio,
quam ipse a D. Simone Pauli Theologo Rostochiensi precibus & precio impetravit. Liber prodiit Magdeburgi Lorberio I:im in coelestem Scholam translato. Is in patria , quam diximus, literarum rudimenta didicit, anno aetatis quinto ludum liter rium ingressus: neque multo post parentem amisir, qui cassis cum Hildesiam eum extrusistet, triennium ibi vixit integrum, ostiarim Victum quaerens, ct apud mor sum herum servitutem serviens inclementiorem. Quae quod studia impediret, m tris sollieitudine domum reductus honesto cuidam civi Brunsvicensi minister traditur, cui ita operas praestabat, ut de studiorum tractatione nihil decederet. Hu dem jussit stequenter Riddagshusium ibat, quod herus mercator esset, & cum oeco nomiae pnaesecto negociaretur. Comitabatur eundem alias persaepe Lorberius, nunc monasterii magnifica aedificia sacrorumque splendorem, nunc disciplinae monasticae severitatem admirans, & apud alios dilaudans. Ista eadem consideranti se- Cum in animo, cum amorem vitae monasticae persti asissent, rogavit herum, ut se A bati commendaret, nihil enim sibi magis in animo, nihil potius optare, quam ut inter coenobitas vitam agat religiosem. Praestitit herus, quod minister, quem ama bat , volebat, & quidem eo expedivit citius, quod apud Abbatem valeret gratia. Consecta re Lorberius monasterium ingressus est, matre multum reclamante, qui γγ quae religionem reformatam amplexa esset: sed ille a pio, ut sibi perstiadebat, proinposito nullo modo abduci potuit. Quae ab hoc tempore annis subsequentibus Lodiberio evenerint longum esset referre. Fuit spectator omnium istorum malorum, quae instar tempestatum horribilium monasterium afflixerunt: neque spectavit tantum , sed omnis generis ludibria, molestiaς, vexationes ab effreni lasciuoque hoste expertus est: cum non semel post atroces contumelias vestibus exstitus, iustibusq; pu satus, funa salutem sibi quaerere cogeretur. In hoc tumultu, qui non unius, sed multorum fuit annorum, haesit aliquandiu Hamerflebit: deinde Groningam se deis portavit, quae coenobia dioecesis Halberstadensis antiqua&noninam a. In ure que eis uteretur hospitibus benevolis & amicis, non tamen ibi sitis tutus sibi vid batur , furore martio illam etiam dioecesin cominus infestante. Abiit itaque Mat. deburgum, ibique in monasterio Mariae Semper-Virgini sacro delituit usque ad amnum Christi M. D. XLIX. Biennio ante Henricus Bransiuicensis Dux, stris C
roli de Evangelicis ordinibus imperii triumphantis potentia in principatum suum reductus fuerat: jamque de monasteriis &religiosortim hominum collegiis instamrandis non minus, quam de arcibus passim dirutis & exustis restituendis, paternam curam suseipiebat. Ad eam famam, qui hinc inde exsulabant monachi, ad mos ni dos revolabant sestine, visuri, quid merandum esset post mili graves & diuturnas amictiones. Nee minus Archimandritae soliciti greges suos palantes revocabant domum vigore observantiae monasticae, ne videlicet cultus divinus, aliquandiu in. termisitis, plane conticesceret. Sic igitur Lorberius Ma eburga ex pathmo sua Riddageshusium ad Abbatem Lambertum rediit, in cuius conspectum non sine lacrymis, quas uterq: ejecit largissimas, venire potuit. Videbantur eluctati mddaget hviani ex gravissimis malis: sed graviora restabant, ea nempe, quae recitavi supra: quae rursus monachos decerunt: donec sublata etiam ista nube halcyonia restituta sunt. Qisem selicitatem paulo post interpolavit mors abbatis Lamberti, eo tristior, quod constaret Omnibus, non morbis, neque senectute, sed aegritudine di mo r TOM. III. R Bbb R enho
374쪽
rore animi eonfectum. Qui ei successitJodocus quadriennio eomplet eandem uni versae carnis viam itigressus succe rem accepit, sicut diximus, Lorberium. Erat hoc tempore Riddagestiuiani collegii status & conditio longe tristissima, sive sp ctes aedificia, live poties siones&reditus, quos habuerat hactenus. AEdificia plaeraque
errant diruta, teniplum intus labet actatum: ornamenta & suppellex ecclesiastica ablata: tectum larninis plumbeis revulsis amotum; muri eversupiscinae dc vivaria perfossis ag geribusexsiccata.Possessiones veteres erant distractae, quod harpyiae inter se illas divitissentatbnnullae oppignoratae ab aliis possidebantur agri cum inculti jacerent in senticeta degenerarant. Haec emendare conabatur abbas Jodocus, verum quod negocii a duitatem considerans imparem se isti putaret, ante diem mortuus existimatur. Lor rius igitur auspicato, ut meminimus, Antistes designatus, statim fani, aliarumque aedium restaurationem,bonorumque abalienatorum vindicationem magno excelsoque animo aggressus est, plus de ope divina in functione legitima rerum suarum sat gentibus semper pra sente,quam de rei ardua: & dissicilis operositate cogitans, bre utque temporis spacio, cum Deo auxiliante, tantum effecit, ut mirarentur qui audi rent: obstupescerent qui viderent. Hanc solicitudinem, tam piam, quam provi dam, uti gubernavit Deus Optimus maximus, ita pro more suo remuneratus est largissime. Nam Lorberium immensia misericordia luce verbi sui, ministerio Martini Lutheria flace corruptelarum quarumcunque liberati, collustravit, veraeque ec clesii vivum membrum ac siuae Voluntatis organum salutare effecit. Etenim ecci
ius universi Ducatus Brunsvicensis pio Zelo Divi Iulii, principis pientissimi.& sapientissimi, ab inveterata idolomania Antichristi Romani liberatis, & ad noticiam repurgatae doctrinae adductis, Lorberius vocem spiritus sancti audieris non obduravit cor suum, sed cum gaudio lucem 'obviam amplexus, reli his vitae monasticae laqueis& superstitionibus, simplici & deflacato Claristianismo se adiunxit. Considerans praeterea, quam periculosum sit extra conjugium vivere, cum Christo teste, istud merbum omnes non capiant, conjugem duxit, taminam modestam & diligentem, factus ex ea quinque filiarum, di duorum filiorum parens. Non defuere malevoli, qui coniugium hoc improbarent, ne sicio quas Pontificum sanctiones S pseudo-0nodorum decreta, rigorosa illa multum, anculcantes: vertam acquievit ipse in mandatis filii Dei, ct auctoritate Divi Pauli Apovoli, suadentis, ut qui continere non possiunt, nubant. instigabant etiam de matrimonio cogitantem e veteri, & ab oneribus traditionum humanarum adhuc libera ecclesia, tum Divi Hilarii, tum aliorum sanctissimorum Antistitum exempla, quae si qui objicerentur scrupuli, illos ex animo evellebant. Cum profligatione Papisini Lorberius conjunxit introdiictionem novae Scholae in suum inonauerium. Sic enim ex vetustis scriptoribus didicerat, sic statuebat, suisse antinuitus, i esse debere etiamnum, monasteria, non Ociosorum,&occulte, ut Erasmus
alicubi loquitur, peccantium hominum latibula, sed coetus docentium S disicentium doestrinam de essentia&voluntate Dei, una cum artibus linguis & disciplinis pietati ancillantibus. Ex eo enim fonte natae sunt apud scriptores ecclesiasticos appellationes istae, quod cras πώνα, σει μοι, mi σσηπιηνα indigitantur monasteria, nempe imo Blitaria & secessusa publico ad pietatis, innocentiae veraeque Philosophiae exercit fionem. Et hanc quidem ob causam, LOrberius labem illam, quae inter reliquas e Eesiae degenerantis maculas irrepserat, prudenter amoliri,& suum monasterium in pristinum statum reducere conatus est. De huius scholae magistris, ut & doctoribus ecclesiae, cum aliquid dicendum sit, quia hic non licet, alibi id asemus. Facto ita a pietatis, ejusque instauratione initio, & fundamentis seliciter Jactis, non dubitavit Lorberius futura deinceps omnia meliora: affulsuram, scilicet, coelo divinam benedictionem, quae pietatem P Cedentem pone a tergo seQuatur, &vestigia opule xii & ubertatis unaiquaque relinquat. In quo minime falsius est. Debita enim, quae conflata erant turbulentis istis temporibus, dissoluit paulatim: possessiones abali natas recuperavit maxima ex parte . templum restituit: reliqua aedificia reparavit,& quidem plaeraque ex his magnificentius, quam fuerant antea. Id ostendebant lim in templo parietes exquisite depicti, suggestus artificiose coelatus, ambones & s dilia decenter adornata. In reliquis aedificiis, conclavia ampla, dc senestris virgato opere lucida, cubicula salubria di munda, hypocausta tam situ, quam structura et m- modi
375쪽
RIDDA SH Us s R. - -- modissima. Erat in hoc homine, non quidem ambitio vel cupiditas gloriae: mum citiem tamen & elegantiam aedecorem in rebus omnibus amabat di requirebat. Sed haec forte ei cum multis communia: maius igitur dicam, multoque excellentius, quo insignis fuit quam maxime. Ea erat vera di sincera pietas, Dei opt. maximi S simul proximi amorem spirans ardentissimum: ex quo sonte scaturiit indefessum illud studium cognoscendae doctrinae coelestis, studiumque ejus tuendae ct propagandae se ventillimum. Praeterea beneficentia dc liberalitas inexhausta erga ministros eccle tenuius e alentes: erga ludi magistros, exules, viduas, & orphanos, qui quotidie ad eum ventitabant, &sne Blatio S eleemo*na nunquam disteuebant. Memini ego, cum in illustri quadam magni nominis Theologorum synodo ad Albim, de henem
centia Lorberii mentio imiceretur, & quidam eous necesserius,& per menses aliquot maper nos es, eum valde dilaudaret, alterum jocantem subjecisse: Lorberius tam
nus, quam magnus. Haec ille non inargute. Erat enim Lorberius procero valido corpore: minimi tamen cibi,&ab ebrietate luxuque alienissimus: Hine ei valetudo firma & color oris in senectute hilaris. Sermone utebatur parce, imitatus In eo sapientissimos quosque omnium seculorum: quae loquebatur cum suis, Sapud alios, animI mansuetudinem, integritatem, candorem, moderationem & gravitatem
arguebant. Sed suo delabor ' non est enim mihi animus panemricum scriberer vel omnia, quae in hoc viro laude digna fuere, in luce nunc collocare. Paucis dicam
Omma: Vixit, dum vixit, bene: suique desiderium aeternamque memoriam apud omnα relicuit. Vitam, cullus satur erat, cum morte commutavit anno filii Dei M. D. L NAEVI. die Octobris XXIII. sexagenario major, cum aliquot septimanis morbo pectoris ancipiti incertoque laborasset. Morienti qui adsueruntde Linctissimo us ex nocer tulo excessu multa praeclare testati sunt: quibus tanquam gravissimas hominibus fidem habentes; non dubitamus, agere eum nunc vitam in sinu Mdrahae beatifumam: Funus ei factum est pie S religiose, ut dignum filii tali viro, conincionem habente M. Georgio Lesebergio, Pastore S Superindente in Vati Salinarum, desumta materia ex XVII. cap. Apocalyps Johanni' de turba illa ingenti ante thronum agni stante, quae ex tribulatione venerit magna, stolasque suas laverit dealdariiquem sanguine agni: nunc vero stolis candidis amicta palmas Iurentes trium-PU α victoriae signum manibus gestet. Haec concio ab homine erudito S pio, me ac erudite habita non paucis ex circumstante multitudine lacrumas e ressit. Do mitorium, quod ei paratum est in vestibulo templi occidentem versus, successor incruvius propter futurae resurrectionis gloriam quibus potuit modis eXornavit. 'x uerunt eodem tempore in diversis academiis . c Ecclesiis viri docti, qui partim a C torum beneficiorum memores, partim sanctissimi senis ex hac vita emigrati nem dolentes, defuncto enicedia & epitaphia consecrarent, eaque typis mandarent: ex quibus Eaυδειον meum hic etiam exstare visum fuit non inconveniens.
De Lauru Arefacta, ct uva in eius locum seliciter Substituta, Scriptum:
d Reverendum N Amplissimum Virum,
Obitis augusta 'rebat Lauru/ in aede quae vetus a Riduo praeside nomen babet rLaurus P usin' multum dilecta Leoni, cujus honorisco tuta favore fuit. Illa caput tollens vitreas ad fluminis undas, Delitiam eampi luxuriantis erat.
376쪽
Hustitia exsulibus p bebat idonea Musis rasultas per ramos nidificabat auis. Indicium pacis non jurgia cruda serebat rma sed innocuae cura quietis ei. Hinc neque eommoti metuebat fulmina coeli r e Borea amisit fabra movente comas Sed devota Deo, sacras crepitante per arasTbure, coronavit frondis honore lares. O decus: o Pitci dignissima perpete laurusO quantum meriti pondus . aura tui Invidit fortuna tamen, laurumque Nnustam Cana repentino frigore laesiit hyems. Dectis sit graciliis Pis grandinis improbaBaccas, Vssis odorat ad saeva pruina comaa. Sic caput assectum ροfuit rassice revulsar Et bubiit fossam fertilis arbor humum. Lamg, gemit phoebus, lacrimantur Naiades udae, Tristis in acciso termite maeret avis. Od Deus assexit Oiduatam molliter aedem et Factaque clementi damna favore levat. Inque locam rapta Aaccedit idonea Laurima, decus campi nobile, vitis bonos Misis ueta Deo, nam buccosgignit amoenos, quos pia sub templi fornice turba litui. Misis imprimis mortalibus uva, dolorestuos levat, . medicam tristibus addit opem. uuam bene prospiciunt nostris clementia rebus Fata, flecuturis obveniunts malis Gratia Chrse tibi: tu vitis vera racemos Proteger tu ruessas peste, repelle capros. Sucrast excubiis fae vinea cinera, malis Immanes jussum continuemus opus. Vt post desuntios dura insatione labores, contingat merito pax reparata tuo-
i. Quem vivus va3ensque se is precibus Se diligenti informatione isti honori destinarat, eum de conventus ac Principis clementi voluntate ac suffragio Lorberius ha-htiit successorem , PETRUM dico UNDRuv Iu M, virum intefrae tum vitae,ia vel majori, quam isto honorum fastigio dignum. De illo prolixior hic esse cogor, faciam tamen ut quibus vir ille notus fuit intelligant me nihil veritate alie . num dixisse. Natus est Nindruvius anno gratiae M D LI. die Mercurii post Dominicam Invocavit, hoc est XIlx. Februarii, parentibus Stephano Windruvio, MCatharina Golschalcia: qui in opidulo Neu stadi quod molienbutelo contiguum Princeps Iulius in memoriam parentis, biennio ant. defuncti, privilegiis nonnullis donatum Henricopolin anno M D LXX. indigitavit) in re parum lauta, fama tamen inculpata multis vixere annis. Puer cum esset, parentibus domi operam locabat, foris
377쪽
Inu Aasmrs xk0. msoris insinuabat se apud alios, ut haberet, quorum ope Se auxilio sublevaretur. An no aetatis XIlI. qui erat Cliristi M D LXIV. coepit frequentate ludum literarium: aeut tum quoque parentibus Parceret ex eleemosynis ostiatim quaesitis vivere non erubuit. Erat isto tempore in opidulo, quod diximus, templi aedituus Balthasar Engelinus, vir probus Si Probus bd simplex, is adolescentuli fortunam misertusRH-dagςhusum eum deduxit, ibique Lorberio abbati familiari suo de meliori nota commendavit. Qui non minus facilis, quam circumspectus, ctim in adolescentulo in dolem deprehenderet excitatam, modestiam etiam Sc morum civilitatem , probatione annali interposita, cum aptum M idoneum censeret, conventus sui membrum esse voluit, demandatis per vices ipsi muneribus quibusdam, quibus non tam experiretur quam aleret confirmaretque auge centem juvenis industriam. Obiit illo tempore Henricus Iunior. Dux Brunsvicensis, princeps Iaudatissimus.
Sive fide, stu quis bello est expertus re armis.
relicto ex Maria Nirtenbergica unico herede be filio Duce Iulio, qui h reformatione ecclesiarum Se profligatione abominationum regni Pontificii felix bt auspicatum
gubernationis suae fecit initium. Quod cum sapienter, ut caetera omnia, ageret non tamen praetextu Evangelii Prorsus monasteria evertit, aut in praefecturas commutavit, sed conservatis in suo statu Se avita dignitate Praelatis qui Ducatus mcm-hra, Ut antiquitus merant, nunc etiam manent in scholas puerorum it virginum.
quotidianis studiorum & piarum cantionum exercitiis praescriptis, effecit: Aperuit idem princeps illustre Paedagogium in antiqui si ima , adeoque prima, squa annalibus nostris fides, urbe Gandesia, ad Gandam fluvium, non procul ab Hercyniis montibus sit1. Ea tum temporis principi sagaci digna visa fuit, quae Musarum domicilium esset, tum quod vetustissimo illustrium sanctimonialium collegio ins gnis esset, tum quod barbaris etiam temporibus aliqua eo in loco Se Graecae M Latinae litteraturae vestigia reliqua permanserint, quod ipsum Rosvitae Poetriae comm diae Se poemata, non infeliciter pro captu sexus temporumque conditione elahor ta, Planum iaciunt. Ad hoc novum Saxoniae Cisueseranae gymnasium mitti voluit Windruvius, Sc ut mitteretur facile ab altero suo parente impetravit. Cupiebat is hunc suum alumnum quem ut olim D. Augustiuus Adeodatum diligebat unice litteris Si pietate exerceri excolique optabat. Audiuit ibi e Theologis Nicolaum MIneccerum, hominem multae lectionis Sc juxtim laboris tolerantissimum e cui in Mimiam revocato cum successsisset Timotheus Κirchnerus, non minus illum qu gue studiose audivit. Praeterea operam dabat diligentem M. Adamo Lysiandro, luctris Paedagogii Rectori, homini diserto, eiusque collegae M. Esaiae Prei sero. Graecae linguae professori. Migrante Paullo post Gandesia ad Elmum gymnasio isto Windruvius cum commilitonibus suis eo se deportavit. Translationis hujus maadolescente haec ferebatur caussa: Gandesium situm, ut dixi, ad radices saltus Hercynii initium veris liquescente nive Se aqua copiosa ex editis montibus delabente. escivionibus subinde infestabatur: ita ut libri 1e suppellex literaria tam docentium, qUam discentium periclitarentur. Exemplum contigit paullo antequam translatici accideret, octavo die mensis Iunii, tota urbe horribiliter undis perfusa , quod damnum bis mille vallensibus aestimabatur. Praeterea remotius erat Candesium cimeditullio Saxoniae &quasi in angulo sive secessu positum, unde minus frequentari putabatur. Helmae stadium vero praeterquam quod inter Magdehurgum Ze Brunsvisam urbes amplas Se populosas, loco lard intermedio, eoque aperto & salubri situm
est, vicinas habet concurrentes regiones, Ducatum Brunsvicensem MLunaeburgensem, archiepiscopen Magdeburgensem, Se dioecesin Halberstadensem, quae commo clitas cum victus necessarii copiae importandae. tum alliciendae ex istis regionibus vicinatis ratione studiosorum multitudini profutura videbatur. Hae fuerunt caussae, quae optimum Principem impulerunt, ut illustrem suam scholam Gandershemio Helmaestadium traduceret: accepit illa tum temporis cum novo hospitio novum nomen, ut a conditore, sive parente JULIA indigitaretur. Accidere haec anno Fi-
Iii Dei M D LXX v. mense Iulio, quo ipso tempore Windruvius amisit Parentem Stephanum Windruvium, a quo plurimum amabatur, quod ille deifilii in litteris Proiectu be honestissimis moribus inulta quotidie inaudiret. Mater Windruvlima.
378쪽
e fuit eumdue filii conjugium optatum honoresque amplissimos eum tito superues tui s ςVφη s-; id *atino M D LxxXIIX. die octava mensis gaudio gy' 'q*-' . ii si uita ossebii in fano ejus loci. Filius in nova schola API h h - ais lactata summa eontinuavit diligentia: cumque fama spar studi', qV tutium per legatos in aula Imperatoris Maximiliam II. Iuliae steretur, Princirim V-, 6 & votis salutare illud nego-
accitus eit id enim muneris gravitas, & conscientia
p F -ri. . Em abat'' inuinquennio post, anno videlicet M D XXC. dignitate
esus xςΠς ' Sπhhhetu demdue duxit. De hoc matrimonio non sine causa all-' IQ, ieioiduila Nindruvius Elissam Helm idiam, virginem liberali sorma ueta honestissimis praeditam, cum qua ei coniugium concors u tranquil- mori βqVR Nulla duidem ex ea nata soboles, non minus tamen Inter contum ηοδDRR dui alii, in matrimonio viventibus admirationi pariter MiVS Enestebat sub id tempus Lorberus, ac piis precibus Ze meditationibus tradens onus gubernationis Permolestum in Achaten suum Nindruvium totum in x δος' uiduam detrectabat, sed prompth M alacriter delatigat
ii 22 ζα uie,abat. Unec ille senio fractus M confectus ex hac vita se ex-
-., enseula Riddamhusii evectus Windruvius, utrumque commissum sibi ,--tine ut vestigiis antessoris instaret diligenter, suoque conventui praeesset
pulmax, D' P ieiictis orphanis parentem praestaret. Certe Posterius fideliter, dum --. qά- prius. Etenim Filios litteris imbu/, Mnon minoro 64 'VI's: i EPab Itate ineunte assuefieri euravit. Filias nubiles' 'in Mocain, nonyplebeis hominibus , sed honoratis, qui vel Ecclesiastica vel nuptuic Q administrarent. Ex his Lorbera liberis, quotquot su
ρο α atit ouotidie sentiebant Nindruvium, non mode Patronum, sed alterum Py ovo, mors interceperat, eorum Posteris praestabat, quae Parentibus y mrpem etiam , quem potuit honorem defuncto exhibuit: nam Ze moisin 'V h Ekii solendidum, M poematia memor1ae ac honori elus consecrata, 'μ' 'Tibi baitimque inter amico. Se notos distribui, partim diligenter asservari ne .idelicet quoquo modo viri religiosissimi memoria oblivione abole. mandRvix ν ' 'Is hi seskii chronicon nostrum Riddagshusense, quod Mndru- μ οῦ - tis ritu eolligi publice ue exstare voluit, ut nimirum antecessores suos iu fR' Lo bellum antesignanum , ceu redivivos, una cum rebus eorum Omnς ν eonspiciendos exhiberet. Celebrat antiquitaβ tam Graeca,P'I L. in illatria amicorum paria, puta Pyladem M Orestem, Theseum MPiroia
v': 'pis otium t Achillem, Nisum de Euryalum, Damonem M Pythiam, lancrub Jς Mia: 'ita Viumve similitudinem mutuus amor erat stagrantis inter ψ' P 'P EVeienti ala cultu inter sele velut decertantes alus mam se- 'μ's,diribant Quomodo vero vestigiis antecessoris institerit: quomodo ejus es virtutes aemulari de repraesentare conatus sit, Id nemini cui- ρα Irae fisoniam universam ignotum esse potest. Talis Ille revera ut eo-' Boni.uuod Λthenienses Phocioni: Corculi quod Romani Scipionim tribuerunt, M illud ab Aschylo expressum Praeconium lure meritoque ei convenix Iisi inlibal, sed esse is opti μεν Suleum profundum babens in pectore eonsitum
Cori mineranda consilia unde perminant.
' I miriutum omnium famium ascenderat, ut evina ista, qua messapienter
cenistinvir tulit. Sacris, MN quotidie in tempta Peractuntur, ut jurunum m-
379쪽
RiDDAGs Ilus ENSE.tererat, concionibus semper. Eae cum ad Populum haberentur, exemplo aliis erat illa. 'verentia attentione auscultandum esset. Et sand effectum hoc irim Dr . vsibian auditoribus similis conspiceretur devotio. In ornando templo non cessit antecessoris sui laudabili magnificentiae, quod demonstrabat olim utrum clue altare tum
Impensa non modica pecunia innovari, ac Pittiaris artificiosis aurouue rutilantibus Illustrari curaverat. ln schola monastica ephorum agebat, ipse, docentium discentiumque operasu studia inspiciens: deque puerorum ingeniis ac pr lectuanuuirens
prohiberet, Draesens aderat. Hinc factum est ut tam nraecentor In discipuli in ossicio essent: quorum hos a se abeuntes , ut non sine aliquo liberalis evolentiae signo dimittebat, ita illos ad majora evehere modis ommbus nitebar. Neque ista beneficentia ac largitas intra muros eoenobii se continebat sed longius evagabatur ad vicinos Πariter Se remotos excurrens. Scribo non audita sed vi --: l ς ς Pς xu. rum i PQ, pqr me alii. Habebat in trivialibus, in restiis muas vulgo academias nominamus) scholis alumnos suos, quibus de victu amictuόue liberaliter prospiciebat. Tantum sibi ipsi detrahere, aliisque non d at qManquam hic nihil sibi decedere, sed in istos usus erogata mirabiliter a Deo renen- Δ ς PQr ob'fur.M 8 stto monte praedicabat. Hujus suae μιγα - ώ1 12. utit ubstri Muri, nam M coenobium tibi vis terrarum hoc nom ne in raedi bitur. M qui ei devincti erant, in curando ossicio obeundisque nepotiis ali res se semper gnavosque ostendebant. Commemorari hic etiam dehetluuia Nindiu
linatis duobus ti P us P totidem ex familia& cognatione sua studiosis Theo logiae opeiam daturis, quibus singulis in annos quatuor viginti quindue valenses numerari testamento sancivit. Hanc pecuniam in faenore to rabili locatam hone sta parsimonia optimus vir acquisierat, neque in alium quam hunc usum convertere voluit , μ αλη- H. De caeteris ejus virtutibus multa dici noment sed paucis multa complectemur. In administranda iustitia Λristidem illum thenien sem, qui ob virtutis istius studium A. ωγ appellari meruite in dijudicandis diri mendrae inter subditos controversiis Salomonem aemulabatur. In ν'ndicando coenobii lure M libertate: in bonis Mus conservandis amplificandiscluer in aerealis no per tumultuum bellicorum injurias frequentes conflato , dissolvendo tam se exhibuit strenuum vigilantem Mindustrium, ut non aequaret modo antecessores su verum etiam, quod pace illorum curaque invidiam dictum sit, pleris De Dalmam eripere videretur. Atque inde evenit, quod per omni notenti, rah ---l: - '':' Windruvio is monasterii status fuit, quem multis seculis fuisse nemo re ordabatur Uerum ista felicitas ut inopinato, ita acerbissimo casu interpolata est de otiora
quid commemorem . . Hia. ia Lauinquanquam animus meminisse horret luseus r/Iupit raipsa imperat mihi necessitas. Res autem omnis hoc se' habet modo HenrI elius potentissimus Brunsvicensum M Lunaeburgensium Dux, multinlicibus ori me mibusque Senatus populique Brunsvicensis uriis lacessitus, coacto G si suis, ab aliquot mensibus ad usum armorum prae ratis, numeroso exercitu citi C hostes ali. uot mercenariorum militum conjunxit, urbem Brunsvisam hostiliter obsed:t, valideque tormentis concussit. Increbescente rumore de redentino stolii multu bellico, civitates Hanseaticae, Reipubl.isti confoederatae, in Nestvalia Bololri Calibi equites peditesq; masno conduxere numero,quibus Iustratis bellic
st ictis, in diribitorio licentia grassandi in Ducis Brunsa. b
ditos permissa ferebatur. ordines provinciae sive Circi Saxoniae inferioris misse In gatis maturi: se interposuerunt, eas pacis conditiones utrique parti prononentes quibus principi Henrico Iulio, tanquam indubitato magistratui auctoritas u iura hereditaria a magoribus accepta, urbi sine controversa subditae, privileoia &Do
sones, vel gratis donatae , vel precio acquisitae, integrae, sartae te Cremariose verum tota haec actio , etsi temporis longi, laboris molestssimi sum tim-m, finitorum, frustra fuit. Caesalea majestia de incendio. ut
380쪽
3 4 CHRONI CONumptis viribus longius latiusque sese diffusuro, per litteras edocta, legatos illustres
cum auctoritate milit, qui utrique Parti armorum de Polationem imperarent, com municatociue cum ordinibus Circi Saxonici consilio, res in controversiam deductas cognoscerent, lites dirimerent, Se hoc modo tam Provinciae toti, quam urbi obsessae pacem salutarem conficerent. Princeps cpι ἡ χρο - λ' παπις intellecta levera summi magistratus voluntate, h vestigio obsidionem solvit, militemque omnem tam domesticum, quam extraneum, numeratis stipendiis, dimisit, nihil suspicans, quod ad pacem se componenti fraudi M incommodo esse posset. . Dum haec ita astuntur civitatum foederatarum copiae nemine prohibente Brunsvigam ingrediuntur quod cum stipendiorum petendorum caussa fieri a nostris crederetur, derepente apparuit, parum sinceri: ab adversa parte in pacificationis negotio versatum, in gensque malum territorio urbi vicino imminere. Etenim mandatis avocatorias Imperialibus, severis illis, ac contumacibus proscriptionis poenam denunciantibus, uuibus princeps sine mora paruerat, neglectis sive contemptis, cohortes aliquot Draedatoriae portis subinde erumpentes, pri md pagos suburbanos crudelem in modum incursabant, nulli neq; sexui neq; aetati parcentes. Quod cum imPune agerent, sumpta majore audacia longius progredi coepere , pagosque circum quaque, qui principis essent, hostiliter invadentes, armentis pecoribusque abactis. colonis iner mibus caesis, fugatis, sacris privatisque aedibus effractis, atque exinanitis, cum ingenti praeda triumphantes in urbem rediere. Istis diebus princeps Henricus Iulius Schoeningae commorabatur, exauctoraturus equites nondum dimitas, cui pauci admodum. Negocio consecto Publica sive regia via tendebat ad augustate majorum Nolsenbutelum, stipatus equitatu circiter hominum trisinta, quos longo intervallo sequebantur centum Se quinquaginta equites. In itiitere cum vix quinto lapide ab aula abesset, prope palustria pascua pagi Dei hem Princeps cum suo comitatu incidit in manifestas insidias, dispositis ab utraque parte viae militaris cohortibus armatis perquam multis. Quibus cum nequaquam parem se videret, ut praesens adeoque extremum discrimen evitaret, per praerupta juga vicini nemoris, Asiam vocant accolae, via clivosa M perdifficili , concitato indesinenter calcaribus equo, Wolfenbutelum contendere necesse habuit. Sensit tum optimus princeps in m.
riculo capitali divinam protectionem, alioqui fieri vix potuisset quin ab hoste fuisset interceptus. Vivum, qua erat animi magnitudine nunquam se abduci passus fuisset, quaecunque ei evenisset tortuna. Rediit ad suos cum Deo bene Juvante in .
columis, sed luto & aquis contaminatus, sudore diffvens be supra modum defati natus. Riddagshusani in propinquo habitantes cum calamitates vicinis illatas intuerentur, de sua salute commodisqu soliciti, partem supellectilis Si annonae, qua potuerunt celeritate avehi bc in loca tutiora reponi curabant. Quod cum emanas Iet. hostes non ignari, quanta ibi nuper rerum omnium fuisset copia, in monasterium, iam 1 multis annis eruditae pietatis Ze honestae disciplinae domicilium, omniumque tam pauperum, quam nominis di existimationis alicujus hominum commundi duasi Xenodochium, catervatim Involarunt, ita in eo grassati, ut nec Scythae, ab omni humanitate alieni foedius immaniusque potuissent. Nobile illud, spaciosum, speciosumque, ac toto Ducatu celebre fanum, a Lorberio 1e Windruvio aris, bapti sterio, suggestu, sacrario, subselliis, organo, Sc pavimento Oper E magnoque sum ptu fabrefactis, exquisite adornatum, ita exinanitum est Sc despoliatum. ut via trabs unica remanserit integra. Itum deinde ad reliqua aedificia, horrea, armentorum gregum que stabula, moletrimas, cellas, granaria, cubicula te bibliothecam, in quae omnia Pari surore debacchatum.
Sed quid ego haec autem nequicquam ingrata revolmo'
Exstant instrumenta authentica, exstant libelli accusatorii, tam Imperatori ipsi, quam dicasterio regni Germanici supremo, quod est Spirae Nemetum, oblati, in quibus omnia maleficia,in hoc sacro loco enormiter perpetrata,Ordine commemorantur.
Sed non contenti ista, quam diximus, immanitate, profani & impii homines, priori bus flagitiis colophonem addiderunt, injecto nimirum igne in aedificia monasterii, quo omni amisere conflagrata in cineres A pulverem corruerunt.