장음표시 사용
61쪽
studiis apud Francisum Regem multis audientibus viris amplissimis , in quibus aderat Vistus praeses concilii Parisiensis, Budaeo non solum vicinitate , sed etiam consuetudine & benevolentia conjunctissimus : tum summae ejus diligentiae&testis locupletissimus,& laudator certissimus. Produlio longius sui fit) sermone, cum alia , artis adderentur, quae obstupescerent audientes,& Rex magnopere miraretur: haec Vistus subjunxit, Budaeus e regione aedium mearum ait plus decem annis jam habitavit: tamen quoad possum totius ejus spatii memoriam recordari , hunc nunquam vidi, ne diebus quidem festis in limine domus ut ashlet) ociantem, nunquam
horis pomeridianis circulantem, aut praetereuntes circumspicientem, nullum denique tempus vacuum laboris sibi dantem animadverti, aut unam dieculam remittentem relaxandi animi causa. Quorum admiratione cum omnesn se convertisset, Reκ a Budaeo sciscitatus est, tum ille vera prolocutus esset: verecunde agnorit omnia, & his alia majora quotidie facere se fixit: quae si vulgo proferantur, v ix habuerint
idem. b9 Atque haec quanquam difficillimum b9 Narrat hoc ipse Budaeus libr. I. de Philologia in
OPer. T. I. p. 3 s. hac addita indefessi studii ratione e Sed omnia majorem in modum facere, at fietiam maximum mihi necesse erat,homini nec ingenio felici praedito, ου qui in adolescentiae clausula, non dico discipu0,sed tantum urunculiu hujus 'πι
62쪽
est non dicam augere aut ornare oratione, sed enumerare aut consequi, tamen commemora- ibuntur quomodoculam, ne cujus ingenium ad- imiramur, ejus ignoremus industri Ain. Itaque diebus festis operatus sacris, quod reliquum erat diei , non intempestivis conviviis, non aleae, non pilae quemadmodum magna pars homi: num ) sed recolendis suis studiis imperilibatur. . .
Nuptiarum etiam die, qri ea laetitiae re hilaritati dia :
catus, minimum tres horas studuisse commemorant,
ne parva quidem momenta per incuriam si li- tus praetermittere. Quod si gerendis rebus interdiu distineretur, nunquam se somno dabat, quin tantundem lucubratione nocturna rependeret, quantum erierat diurni temporis literis destinati. Non uxoris amor quam unice diligebat, non liberorum blandimenta, non rei familiaris cura illum a literis ullo unquam tempore abstrahere, aut retardare potuerunt. Diem lita consumebat: Mane eXcitatus e somno, lite- iris se abdebat usq3 ad tempus prandii: prius- iqvam discumberet, se exercebat modica ambula- itione. Post cibum duae propemodum horae va- riis sermonibus ducebantur inde ad easdem vices redibat, nihil, a corna quam sero admodum faciebat, solitus legere, aut scribere. Utebatur
summa in victu continentia, cibi potuso modi, esse coepissem, re vero gentilis illim Aristippi, qvi
Metrodictaim a eliatus est: denis qui a memetipso omnia mutuarer, Aridem missis erat unde rogare
63쪽
dum naiqrali desiderio, non voluptate finiens ne P extructa mensa, neci apparatis conviviis gnoperere delectabatur. Memoria tam felici fuit, ut ea quae semel in animo haeserant, nullo tempesis spatio longinquitateve delerentur. Uisus est saepe, cum multos versus recitaret non modo integris sensibus, sed singulis etiam verbis eoruin authorum, quos in manibus viginti, aut triginta totos annos non habuerat. Porro
autem fuit, sicut dictum est, iis p eo diligens Scindustrius, ut quicquid in suis studiis profecerit assiduitati pene soli deberi videatur. Itaque nihil
erat ulla in arte rerum omnium, quod ipse nesciret, omnium bonarum artium scriptores ac do- hs cum Graecos, tum Latinos legerat & Per-VOlatarat: nec solum has artes, quibus ingenuae ac liberales doctrinae continentur, literarum cognitionem , & poetarum, & antiquitatis totius memoriam, at m illa quae de naturis rerum, de
hominum moribus, de rebus publicis disputata sint, assecutus erat: sed etiam jus civile perdidicerat, medicinam cognoverat, disciplinam sacram universiam perceperat cum antiqviorem, tum novam, quae sunt in hominum vita omnia
quaesita, audita, lecta habebat. Postremo nihil his temporibus sciri discive potuit, quod lite non cum investigarit, tum etiam scierit. Quamquam is quidem doctrinae suae dissimulator magis quam ostentator fuit. Nemo illo parcius loquebatur, nemo minus aliis sese venditabat, nihil unquam sere nisi peteres, nisi etiam rogares, explicabat. Ineunte autem aetate amici vide
64쪽
Viae Ates illum se addictum studiis humanitatis ac lu
terarum, abiccta cura rei familiaris vel tuenda , vel amplificandae, quis B pro sua virili revocare nitebantur, modo ignominiam , modo. inopiam, si in instituto persisteret, denunciantes. Es- se id fato quodam literarum comparatum : ut quo qris ingenuas artes complectatur sudiosim, hoc fortunae fluctibus jactetur acerbius. Jus civile sibi
potius perdiscendum proponeret, quod λ prima
coluerat aetate: ex ejus artis cognitione fore , uti magnam gratiam colligeret, & ad honores summami gloriam perveniret. Pater vero ubi rescivit illam sine intermissione effusam com
tentionem, opinione B omnium majorem animo cepit dolorem. Timebat enim filio jan δε- genii laudibus emorescenti,ne tempestate aliqua abriperetur, eo P magis, quod in decursu studiorum & illo adolescentiae flexu videbatur prudens & sciens tanquam ad exitium ruere voluntarium , cum tamen in eo magnam dignitatis suae & familiae spem dudum collocasset. Itaque refraenare illum tanquam vehementiore ad literas studio concitatum, suadere, monere, aliis atm aliis occupationibus distinere, personarum etiam civilium, quas olim gesserat, unam imponere: quasi hoc invitamento honorum de sen tentia deduci posset, & erigi ad majora. Sed neque patris authoritas mentem convertere, nec cohortatio voluntatem commutare, nec honorum splendor alacritatem studiorum potuit reprimere. Quinimo quanto pater acrius instabat , tanto ille magis ta laborem & industriam
65쪽
augebat. Hanc ergo pertinaciam, quae adeo efferbuerat, cum nec indulgentiuS monendo,
nec severius objurgando mitigare posset, nee saltem perficere, ut id quod agebat, ageret temperatius , visum est tandem patri cum filio seorsim sic agere & loqui: id tibi vis, aut quid quaeris r quid hoc tempore omni noctes s dies in istarum
disiciplinarum meditatione versaris Z an me vivo con- . scies te vigiliis re laboribuου Z idcircone te tanta cura educavi, ut te in exitium ultro praecipitares Z in tua
indole hiem coulacavi, uisenectuti meae maerorem re orbitatem asserres ' Te enim intuens , qui es mihi cha fimis, non possum non miserescere tuae sortis, qvod in cano literarum amore flagrans, nec modum studio fortas , nec finem labori, finxerit te natura ad humania retem re doctrinam, ad eam teserim a licueris, a s roster eas inandum tibi ira putabis, ut sep incuriam orporis in morbum incidas Z re per negligentiam rei
amiliaris, jacturam patrimonii feras 8 devanto fa-λου esset Majores tuos reficere , N illarum vestigia fersequi, aut saltem quando sententiastat aetatem iu udiis agere, in his moderatius versari , inprimus aletudini servire. Satis superis ad discendum longa est vita, si ordinem seroes s rationem re modum . 2Pamobrem videas etiam ali etiam re consideres, d agas, s quo progrediare. Si te oratioηe mea onflectam, nihil cujusvam proficiet apud te dehoratio. Nam neos auctoritate qPhqram neci benevo- ntia apud te plus valere debet. Erat eo robore
nimi septus, ut illa eadem saepe & graviter au-iendo vinci non potuerit: adduci vero ui per-:verantiae finem faceretimulto minus: & qvod-
66쪽
vis potius periculum sibi adeundum, quam asperata eruditionis gloria discedendum putaret. Adeo nihil quicquam tam asperum, tamque arduum occurrebat, quod moraretur inceptum. Atqui progrediente sempore usu rerum oc magno suo periculo, patris verbum nimis verum comperit: nec tam ab indignatione ut fit) exprestam, quam praedictum hominis & aetate &experientia plus scientis & providentis: quippe vi propter valetudinem qua usus erat infirma, ab anno aetatis quinquagesimo usque ad septuagesimum, quem tum agebat, medicinae studio- 1us experiensque evaserat, qua certius praesagiebat quae ventura erant filio, nisi monitus praecaveret. cc9 Postremo res eo rediit, dum lite
co Hanc Patris de hortationem a summo ilio disrum ardore Budaeus ipse libr. I. Philolog. p.
seq. hqrentibus verbis memorat: Patrem cum indulgentem principio nactus essem s benigne suppeditantem, tametsi tres me fratres aetate ante rent, quatuor subseqPerentur, erat enim, ut temporibus lilis, satis ample praediatus, oesipendiis munerum publicorum classice constitutas habebat facultates , po I aliquot annos sensim favere destitit meustudiis. Nams is ut me sensit cuncta juventutis dia, omnia ludicra ali feria, qpibus antea Iuveram, literarum studio plaia pocthabere constituisse s ferventis se ab aetate re natura animi contentionem ad solam Philologiam contulisse , qram Herivali perdite amare me tunc ab redum
67쪽
videbatur, fortunisse meis σ fortuna calamitosum futurum. Igitur simul ut quem impetum cepissem animadvertit, homo tum septuagenario jam proximus , cuis aegna valetudine assidue ab anno qpinqpagesimo labonure contigisset, ob idὐ medicina studiosus experiensi evasisset, revocare me s reinubere institit, tanqvam vehementiorem in modun incitatum, σjamjam praecipitaturum in exta tium. Dagyspadere, monere, distinere in diversa me parte, imperati s ope is aliis super alia s avocare. Id vero ejus commentum non mihi minuere laborem.iniastriam, sed geminare coepit. Cum ego nihil mihi deperire temporis literis destinati sinerem, quin tantundem tu ubratione re vigiliis exa Ie rependerem. Tandem autem qpum ipse tum . indulgenter tum pro suo jure mecum agendo per c re non potuisset ut temperatius id quo agebam,
agerem, ath ex aliorum more, mihi enim nunqPam
sic temperare potui, quin utina sta ijseulcum , ut e r. in proverbio Graecorum ,jam tum assilire gestirem , tum deni j ille o sensiore, animo fremere, in A gnari, non obscurissime ferre denti me unum habe- re se deplorat aes eis luim, in qPo tamen non qyam-
libet olim l 'em cosiocasset subsidi amiliari, se ima-
ginum gentis: erat enim jam olim multis honori, bin publicisi muneribus iisdem perpetuis ornatu ii indulgentia Regum: quos etiam aviss meus gesse-b rat. mrum autem personarum civilium cum, is mihi unam, ut fit venia Regis impetrata induisset: quasi eo aut oramento , abduci aliterarum fludio
possem, σ ad majoris ornamen i stem erigi: sensit
68쪽
rarum magis studiosus, quam lucis cupidus es pergit, dum hoc sublato bono vitam nihili putat, in gravem dc diuturnum morbum est prolapsus, quo annos plus viginti ita afflictatus est, ut omnis prope hilaritas e fronte, alacritas exanimo, festivitas in occursu, urbanitas & comitas in convidiu eximeretur, ingravescens quoq indies literarum amor infringeretur, ne vestigium quidem ejus nec simulachrum, sed quaedam effigies spirantis mortui appareret. Morbus erat eiusmodi, ingens dolor cum tumor circum fauces fiebat , & iugulum tumultuose appetens tantum terrorem interdum noctu in jiciebat, ut postridie mane miraretur se incolu
se non hominem, sed statuam , ut dicitur, eo fariti titillasse. Id igitur σ supra iri a cum infensiuali pando, qua iis literarum amorem roloquere tur, non miserescere tamen e sortis meae, ut fatalis non poterat, od diceret insani mestu j j m
Dumgρminum non dubie laturum, patrimonj qualiscunq. luculentam tabem, corporis . perennem i, firmitatem, alias non infeliciter constituti. HOWis Gerhum sero experimento cognsvi, non tam
tristi parentis di lum, ab indignatione, ut sit , ex pressum, quam hominis praedis tam sagacis reproviden is fuisse. Nam ut mittam farultates, ut i hac forte mediocres, quaesensim illa tabe philtrirum delicuerunt alias res omnino me agente , ia
letudinem insuperprofligatam delapsus sium p. inchriam corpori ac sepe jam conclamatam ἀ
69쪽
mem, spiritum recordatus interclusum,& subinde restitutum. Uxor edocta, advenientem morbum & crescentem intelligens, virum Varie versando humeros* feriendo levabar dolorem. . Verum inde pallor multus in vultu, raritas pilorum in capite, macies & stupor in corpore, in omnibus. artubus debilitas summa sequebatur. Qv cum medicis stupentibus persepe narraret, . fidem tanti mali facere non poterat, cujus ipsi exemplum non meministent: idque alternis prope mensibus recurrebat. Accedebat ad haec quotidiana capitis gravedo: quae illi commentanti aut legenti quidpiam erat mirum in modum in- festa. Et quoniam ex humoribus gravantibus caput hic morbus effici creditur: si exitum in capitis vertice haberent, per quem evaporarent, magnam morbi allevationem medici pollicebantur. Quare consilium dederunt, ut candenti ferro sineret cutem densam, quae caput obtegit, per rari. Esse meatus in calva, per quos 1ur- sum exirent vapores. Id factum est, sicut prae- ceperant, magno cum cruciatu. At nihil mo- menti habuit curatio ram anceps & dissicilis Quippe ubi in cerebrum ascenuerant halitus, spissi & graves, insistebant, finem p faciebant se
i altius efferendi i simul ibi concrescentes , dein- ceps liquescebant, & defluentes suopte nutu in. frontem, in tempora, in oculos ferebantur, ut is, se enumero in media lectione obdormiscerct, & invitissimus somno consopiretur. Verum nihil horum malorum, qVanquam peracerba , erant, eum labefastavit, ut erat animo invicto , Da d re-
70쪽
& reluctante semper dissicultatibus. Quin imo quod magis mirandum censeo , omnia ipsius stripta intra id tempus , quo tam graviter periculos que aegrotabat, fere instituta, orsa, & edita suerunt. Primum ingenii specimen dedit Graecis Authoribus.in Romanam
lingvam transferendis. Quae exercitatio plurimas oc maximas commoditates continet, ingenium alit, iudicium auget, facundiam locupletat optimis verbis. Quo in genere sunt ab eo explicati Pluta chi libri de tranquiliitate animi, de fortuna Romanorum s Alexandri Magni , de placitis philosophorum : qui tantum commendationis habuerunt, ut vix crederentur ab eo versi, nisi postea aliis. industriae ingeniique documentis opinionem de se excitatam confirmasset , vel potius vicisset. Deinde cum libros Digestorum diligentius ad suum studium evolveret , & multis in locis artim mutilatos, partim mendosos depre-enderet : tum vero quod flagitiosius erat, verba plurima lecta di propria animadverteret in alienum usum ignorantia temporum translata , hac indignitate permotus scripsit Annotationes in Pandectas , quibus in posterum libri illi emendatius & infelligentius le-
perentur. Primus quidem nostra aetate . auris civilis fontes aperuit, unusque tam CX-cellentis ac singularis scientiae in veterem dignitatem vindicandae: quae hactenus foedissima barbarie perculsa jacuerat & prostrata, fundamenta jecit, & princeps tanti operis aQ- thor iVe