Hugonis Grotii Annales et historiae de rebus Belgicis

511쪽

num Hessumque dc Bruno vicem metu irrepemtis ad 1psos mali in cutae societatem pertraherent: & Agrippinensim dehortarentur , quomi, nus alimenta Hispanis mittendo communem

rumam prorogarent. Alii Mauritium adiri iussi gratiis actis, quod hactenus quanto posset ininbino finitimorum damno bellum gerere instituisiet, Orant ita pergeret hostium scelera Glida virtute con vincere, neu mala invitis illata, quae sibi ad misericordiam proficere deberent', in. Iram verteret: sed auctores injuriae potius quam invalidae gentis patientiam ulcisceretur. Quod gratum ipsi ordinibusque, praesertim quia olim

saepius optatum tunc prope sperabatur, ut frustra invocatis legibus, auctaque per impunitatem Hispani libidine, Germani secum arina soci rent. Dictum igitur anno ante Octavo cunctale, quae Germanico in solo tenebant, tradidisse proiinllo fore ut Hisipant idem facere, ni precibus darent, arinis compellerentur. Quod cum non erenifiet, inodestiaeque damnum , injuriae praemIa adessent, usque adeo ut ipse Albertus tantorum nunc facinorum auctor, haeres Imperii a inultis destinaretur , circumstripta toties bonitate aliquomodo coactum se iri paria hostibus commoda prae verborum inanibus optare.

At si ea quae praedicta saepe,experti tandem Germani Intelligerent, post tot hostilia ab Histo nis patrata nunquam justius subverti inmue

tem dominationem, mortuoque Philippo v tere regnandi, exercitu inope ac discordi r .ue , nunquam oportunius inna conseniluineis

cum populis jungi potuisse. At Mendosa ad se

inissis, usiuin ita ferre cum aliter comprimi pes

u lius non possint, nec aliud respondet juris in

512쪽

HISTORIARUM, LIB. V II. 693

tantum contemtor, ut quae in Clivios pro Au-1triacis dici vetera novaque Obtentui poterant

Conquirere dedignaretur. Hispani linteum in Ia in dies graviora, dum aliis 1nserunt, ipsi patiebantur. Nam & cis Rhenum continuo raptu Consumtae fruges, pulsi agricolae, caesa materia, Dudxim velut ex hostili incendio Blum late r Iiquerant , nec solitum castra subsidiuin sequebatur , spoliatis aliquoties commeatuum siuia vectoribus, hinc fames dc mox crebra diffugia: nec clam tantum aut singuli dilabebantur: sea eodem die plures centuriae instituto procul ad Mosellam cursu missum qui retraheret equitem,

ut se dimitteret, manu coegere. Auxerat pen riam, quod incitatus flatu ventorum suoque ii petu Rhenus in naves quae pontis usum praebuerant , seu fabrorum per inscitiam rupta compages riparum commercia absciderat. Eo incommodo admonitus Mendosa obsidium Bercae, de quo disteptatum hactenus, certo decrevit, quoniam insula illic claustra fluminis, firmusque

transitus, & caetera ad tempus non sine infamia

retinebantdr, illa honestius mansura possessio jure victoriae : quo magis mirari siuest, ultra mensem dilatam hanc curam invalido hoste &longe absito, ni justior in illis partibus morae

species quaesita est. Invitabat etiam occasio,quia Bercam ordines saepius interpellati, nec ut ali

nam reddiderant, nec munierant ut suaIn. Ii

eunte anno Botarus Agrippinensium & alibi Antistes, restitutionis postulata per Ioanneni Nassavium Ioannis filium iteraverat, ossiciosis verbis aequitatem suam tinatus. Impensarum obtentum, quo se ordines tuebantur, ita reselulebat , ut diceret primos urbis occupatores ipsos

513쪽

fuisse & Hispanos exemplum securus tamen aliquoties decessus fidem fecisse, sed interposita mora tandem obsidione praeventos : quod si

damna dc armorum sumtus reposcerentur, at

nulla esse justiora quam quibus suum quisque vindicarct: quare si pro Hoia recepta ipse nihil

imputare permitterezur, quanto iniquius alieni belli rationibus suum nomen interventurum Simul demonstrabat.locum tutantibus oneri, nec hosti necessarium fore, cum flumen alia commodius transiretur. Quod praecipue movit Foederatos, ut per singulas nationes acto combιio Ionginqua intervalla, penuriam militis in mendi laborem expenderent et Et quanquam de impensis non ultra pertendebatur, elacuit tamene redditione oppidi prope desperati plus aliquidquam gratiam sperare. Respondem igitur, saepe a

compertum, quod ipsi amicis gratificarentur hosti in praedam cedere : haud injuria igitur sesti putaturos nihil invasurum hostem Germaniacos intra fines, neu quicquam acturum, quo Rheni commeatus gravarentur : quae contra si fieret, damnum Boioarus re alii ad Rhenum Electores sarcirent. I lle vicissim aequiores con-Φtiones rogans,ubi pene comenerat,haud ultra institit, velut conscius paratae ab Hispano ultim . nis , quem ad alia etiam cum Gennanis Princia ipibus sibi controversa accivisse sulpectabatur. Batavos quoque tutandi oppidi cura non ante

periculum subiit. Igitur circumfuso iam Rhenum hostis exercitu, munire serum, Praeterque mala, quae caveri potuerant, inopinum aliud a cesserat. Namque Gorta pestilentia intra exti

uiam loci spatium facili contagio & insigniori Iage grassabatur. Causam mali crediderim

514쪽

HISTORIAR v M. LIM VII. - 49s insolitani do temtore Rheni siccitatem, qua nudatus alveus cravis vaporibus cauuiri, alias quo-9ue autumni Vitio corruptum , infecerat. Inde in plebem sparsum virus ut quemque invaserat,ipio humanitatis commercio vulgabatur. At m lites praesidio relicti , queis nec qictus aeque nec habitatio suppetebat, ex multo ampliori num xo vix sexcenti valentes supererant: nec magis Corpora ea lue, quam animi spectaculo frangebantur. Praefectus loco Scasius nomine, & ipse morbo cubans, acceptis a Mendosa literis, hoc tantum rescripserat , intempestive deditionis mentionem fieri, cum ordines Agrippinensium Antistiti super reddendo oppido conditiones nuper tulissent. Ea responsi modestia Hispanus, in spein temerariam perfidiae adductus, alteris nuntiis praemia ipsi uxorique offerebat. Tres ii terim conturias princeps, quia Venti fluminis usum abstulerant, missas aliquoties, dc ex itinere revocatas postquam irriti conatus negligentem hostem secerant, subito pedestri itinere su sit ire, tuendar insulae, quae iuxta est, nec nisi per

ultimam necessitatem morbidae intra oppidum turbae immisceri. Infirma erant insulae muniamenta : dc perficere aggressos hostis praevenit, postquam machinas convexerat, tenue Vallum globis undique penetrans: simul eques,qua lam idior amnis, vado irrupit: ac tam cominus

periculum imminebat, cum jussu praesecti tr ductus miles dispositis ex oppidi vallo machinis. re jaculatoribus , quorum praesidio postremi quoque illaesi Bercam intravere, secreta ignium

somenta relinquentes, quibuS tuguria corrumperentur. Inter haec Mendose, ne qua vis hostibus obsidium interrumperet, jacentia infra Be

515쪽

tro pleraque cessere. Habitatores Burici primum ausos belli violentiae nomen inane pacis opponere, mox immistum portae incendium imperiis subegit. Alpae etiam dc Mursiae impositus miles, quanquam hanc Nienarii, illam Palatini quom

dam uxores nunc viduae obtinebant, fide nuper ab Alberto accepta ne res armis obnoxiae forent:

quod tum pluribus accidit , nihil valentibus pactis, cum iura omnia intercidissent. Nubilum

coelum juvit oppugnantes , quo celerius tribus locis Bercam accederent. Necdum ad sos Iam Ieruenerant: jam positae machinae ex insula smoque continuo percussionem minabantur: quo tempore Alsonsus Avalesius equitatum regens, eique tum obsidio impositus , mittit more miliatari caduceatorem. Oppidanorum consilium, ut potestas rogaretur mittendae ad Episcopum legationis, ceu confessionem timoris, improb rit miles, sortia hosti respondens, etiam hoc ii dignatus quod , tanquam majore cura inferior, praesecto vincendus delegaretur. Facto in ex

terius propugnmulum impetu dejecti Hispani ,

eo cruentiores, quod nulla praemunitione coimtemtim irruerant. Sed ubi verberari lorica cinperat, dictu mirum, turris ad flumen fructans, in qua machinarii pulveris suffectura in longum lcopia servabatur, micante flamma ac subito se

gore, velut fulmine icta, dissiliit. Qui causammquisivere reserunt, globi hostilis attritu lapi des aut serream subscudem scintillasse, unde a dorem nitrum conceperat. Eo incendio coelum omne pestilentia purgatum: sed graviora mala successerant. Nam Icta proxima aedium prostrata: aliquot mortales ruina elisi: Parsagg

516쪽

HISTORIAR VM, LIB. VII. 697ris disjecta,quantum vix multis machinis actuin foret: ac ni munimentum in morem. lunulae eam in regionem prominens conspectum hosti- . bus dc vis inopina usum animi ademisset, penetratum vi fuerat, ante repugnandi aut deprecandi consilia. Nam ad illos quoque perven rant magnae lapidum moles non sine astantium pernitie: etiam semihora post cuncta sparsa aubedine & commoto Rheno navigia pericli bantur. Intra oppidum vero, ubi in se cuique redire Vacuum fuit, horribilem adhuc sonum attonitie aures circumferebant, oculos quoque peremta aut lacera corpora foedo visu turbabant. at quoties labefacta munimenta, absumtoque pulvere , quicquid restabat discriminis id inanibus suis relictum cogitabant, non jam consilio , ac ne imperio quidem regebantur. Nam Lucas Heddingius, ad quem morte Scafii dei tum regimen, jacebat inter alios illapsa mole oppressus. JEgre formidinem dissimulantibus animis in tempore accidit,ut Vitam hostis ossem ret , pacto tantum ne quatuor intra menses militarent , quanquam haud ignarus parum sibi ad victoriam restare: tanto his benignior, fideique retinentior, in quos justa arma habebat, quam quos amicos appellabat. Eam gratiam Avalesius retulisse creditur, memor Cnodsenta: gico pranio captivum se quondam dc in Batavis liberaliter habitum. Quinto die peractum obsudiuiridi dc Mauritius spe dejectus, qua longas propinqua hyeme hostilis impetus moras pia ceperat, non reperit tamen quod accusaret, pra ter repentis fortunae multiplices casus, dc suas copiaS extra sinium propugnationem niti l sibi permutentes. Quae dum geruntur, pars altera His

517쪽

4;8 HVGONIS GRO T. II Hispanici exercitus, quae Rhenum transgrcssa Contra Orsaeum consederat, inutili fastu as e

nata redemtionis pretitiin, Z faniorum ultuna t . dc Transis Ianos agros furtiva populatione in- . icursabat, levi in ipsos damno, sed per interja- . lcentes illa Germanos rapaci nec incruento i

nere. Plurima saevitiae edita exempla insinis per vim oppidis atque arcibus, quae flumina im. Wr Lupplain & Ruram jacent. Sed promiscuas in vulgus caedes unum facinus & Viri claritate re flagitiorum multitudine obscurat. Viricus erat Falcotainius Comes terrae Bruquiae Br eterorum eam fuisse olim vox ferme persuadet in religione cum Batavis sentiens,& solitus in concilio suae gentis Hisipanicae factioni libero V

ces opponere. Habebat is secum milites ceni tum, agrestes aliquanto plures, tutamen infir- .mae arcis, qui rapinas Hispanicas metu sui, i terdum caedibus coercebant. Iussus igitur fateti . litium dedere, cum Germanicas leges invocans abnueret, misso ad obsidium Lopesio dc longiusquam pro viribus certato , ultima Pror Venit, pactus vitam sibi ac suis, fortunasque salvas: quas majoreS vero fama vulgaverat, quod ipsi ad causas exitii accessit. Nam contra fidem arx direpta, abducta uxor, praesidium obtruncatum, ipse in custodia habitus, ibique detentus aliquot per dies invitatur ut coelo liberiore frui velit. Mandatum ejus interimendi Petrus Agajus a Ceperat, sed ita ut in casum caedes referri bosset.. Ibat per humum manantem militis sui sanguiaue , cum secuti custodum specie mortis exactores hastili percussum, inde serro transadigunt: ire qui familiarium comitabantur, idem latum subiere. Vulgato rei ordine , experrectae ad uutionem

518쪽

HISTORIARUM, LIB. VII. 49'tionem Comitis necessitudines , atque ipsa populi indignatio acrior fuit, quam ut consilium Iuliacense eam rem silentio transmitteret. Cui Mendosa tam negligenter respondit, ut satis haberet justum negare, quod impunitum patiebatur. Addiderat nec sine caelesti numine evenis. se, ut jure belli caderet, sui publico seditionis atque impietatis crimine jamaudum perire debuisset, multum incusata viri contumacia, inter crimina & hoc numerans, quod ad latinas suas literas Germanice ignaro ejus sermonis, Velut Per contemtum , respondisset: tum, si quid gravius interdum accideret, patientiam ipsis commendabati, sine qua nec se parem regendae mutilitudinianopia dc injuriis concitator. Verborum ludibria res sequebantur. Clarisunum Tran rhenanae regionis oppidum est Vestalia , inem tura & Belgicis artibus celebre, quas ceviente religionum crimine frequentes illinc convenae invexerant. Ea civitas sub Hispano judice suam tirae taeteris graVem causam existimans , honoeaegatione, re donis praeVenire ducis animum i stituerat, quo ille intellecto, non cum se respondit , qui induci posset, quod factu esset opus id quo minus perageret, aut qui bonis bene facere nisi munerum persuasu nesciret: at non aliam sui demerendi rationem , quam si sacris publiacisque rebus vera ac pristina facies redderetur: eum sibi aspectum pulcherrimum magni muneris instar fore. Quae ideo dicta , quia Vesalie ses jussi saepius a consilio ducis Romanos ritus

intra moenia admittere praefracte abnuerant. Mox cum, transiturus Rhenum omni cum exemcitu , Hispanus ingens equitis ac peditis praesidium recipi juberet, quod jam Burica in prox,

519쪽

arina istis in partibus novatum iri, intellectum facile discrimen: quippe obsequium mutati iacm status secum trahebat, ac si renuerent, mules licentiolus praedaeque avidus vix jam ab oppugnanda urbe continebatur. Quaesita igitur apud ducem placamenta , Vitataque in Praesens ira, praebito frumento stipendioque centies mille Thalerorum , quae summa non collato tributo publico ex aerario soluta est: ortaque de nummi pretio cives inter & militem contentio pene periculum renovaset , ni rectores concitatos utrinque animos temperassent. Hac pecunia, ct si quid praeterea vicinis ex oppidis contractum aut Bruxella advenerat, persuasius est a Mendosa exercitus, ut, quod abnuerat haei

nus, relictis aliquot in citeriore ripa praesidiis trans Rhenum se duci pateretur. Inde Luppiam transiere , ponte quem Vesaliensibus faciendum im Eeraverant firmo ac solido. Nam quem in nabinis ex fastibus vinctisque materia lateribus imposuerat scaphis navis jactans se artifex, ut seraque talia in speciem blandientia usus respuit, singulis quippe pervium, pluribus simul

ancipitem oneris inaequalitate. Ibi ex Velasti sententia potius visum ad Isaiam penetrare, quam procul finibus nec certo commeatu ingruentem hyemem, & soli Frisii uligines e

periri. In ipso itinere exactae a Monasteriens bus pecuniae bellique instrumenta: quos Mederati ordines contra monuere , ne quid a se pacatum exspectarent, si hostis ipfbrum studiis aut ignavia incresceret. Resa inde & Emmericumaajacentia Rheno oppida per metum praesidia accepere, cui Mendosa numerum primo non

520쪽

- HISTORIARUM, LIB. VII. sor. admodum gravem Praefinivit, tanta famae irre- vereritia , ut immitus pluribus , continuo Viol rer, quod in ipsius potestate fuerat omnino non promittere. Rese oppidani potestatem exeundit oratam non impetravere. At Germanus centu-

rio , quem quadringentis cum militibus Emmericuin urbem intrare jussum Mendosa sacra' inento adegerat, ne quos ultra admitteret, mis' simi haud multo post cum cohorte Bariotam fortiter exclusit, palam professus, etiam sub lim fido duce fidem sibi constiturain. Moleste tan- tum sui contemtum serebat civitas Romani cui tus retinentissima, & quae suadentibus Iesiuitis advocandi eas in partes Hispani potistima am Exprobrando, ostenderet, non aliud responsi t lit, quam ad religisnem resque regi*S prOV

hendas tantam casulam Varietatem non posse .

iisdem semper consiliis gubernari. Tum ille: ec igitur posthac , inquit, mirabimur rebel- lem Batavum omnes vobiscum conditiones: aversari, ut qui , cuncta vestris utilitatibus in tientes, fas ac jura etiam hostibus servanda in amicos abrumpatis, haec quidem facinora α studia hominum infesta & Deiam insuper ultorem habent. Nec tamen hac libertate Hispanus movebatur, quin continuo Isaliburgum, oppudum interius ad Isaian veterem situm , civium caede irrumperet. Inter quae princeps ut hosti ad se adventanti viam auferret, jubet ire navi solsores , qui aggere Emmer;cum propter Hetterae Ioco nomen est ) inciso Rhenum tunc forte timmidiorem planis superfunderent. Iamque proxi-

' . ma

ctor privatun Innoxium libi bellum pepigerat. Cujus promissi testes literas Mendose ipsius in nu signatas cum missus ex urbe sacerdos, velut