장음표시 사용
721쪽
HVGONIS GROTII rent, qui essent, quid illis rei apud praesidium
sibi creditum. Respondere illi, Ordinum Fcum deratorum ac principis Mauritii imperio veniare , se regis sentisque Hispanorum atque ipsius publicos nolles, caeterum qui sorent brevi se surum. Simul oppugnandae arci expediebantur. At ille, ut atrox in imbelles, ita adversum arm ros pavidus , haud exsipectato impetu, dedidit arcem triginta instructam machinis. Sexcenticum ipso datis navibus proxima in littora devecti. At quadraginta sex Lusitanis cum sua cuique familia manere suetis locis, inque ordiunum dc Mauritu verba adigi volentibus fuit. Cum indigenarum primoribus cnamque hi ii sulam regunt foedus faetiun quale cum Band niS ante memoravimus. Additum, ut fidem B tavis juramento singuli firmarent. Relicto hic praesidio, divisa classis, dc Bandam alii, quinque naves, Cornelio Sebastiano ducente, in Mol
cas serebantur. Sed , ut intelligatur quanta tum de re certatum fuerit, inter duos populos mari Potentes, res altius repetenda est. Intulas inter quas tot millia Oceanus Indicus complectityr, ut numerari hactenus nequiverint , eminent
quinque, vel hoc uno quod aroma clavi specie quod caryophyllon dicimus suavissimi odoris, nec minoris usus condiendos ad cibos prope so-Iae ferant. Nomina illis nunc nota sutit Teria in , Tideris, Motiel, Malliam, Baciain: olim alia fuere, Cupe, Duco, Moutit, Mara, Sel . Magnitudo singulis fere, quae Walachriae apud nos : coelum ut percoquendis aptum frugibus, ita corporibus humanis grave, ob Vapores quos sol adeo imminens haurit, quippe politis sub AEquatore terris, quarum dc visceribus incensis
722쪽
ΠISTORIARUM, LIB . XV. flaumant juga. Sinenses circa annum, qui Christialis numeratur a millesimo tertius dc decimus, late p)r Indiam effusi has quoque insulas tenus re , mn sine sumtu oc sanguine, quorum tandem 'rissi introrsum se recepere,derelictis quae sexagiata per annos possederant. Post hos profesti Malaccensi regione insedere, & his pulsis Persis ixti Arabes,qui & Mahumetisimum intulere , mixtum diu inolitis superstitionibus i cpaulatiin quoque ab his secretum. Nec aliunde ipsum nomen, nam regna Moluccas Arabes vocant. Ab iisdem regum nomen Sullanos, & alia vocabula usurpant. Graxis veteribus ac Romanis ignorata: hae insulae, nisi quod videri possunt latuisse sub communi Sinarum nomine, aut inter insulas Iambulo visas, quas Diodorus
Siculus memorat. Ipsum tamen caryophyllon
habuere per orientis populos: & quia AEgypto
transibat auctuin hinc Ptolomeis regibus, & qui in eorum potentiam successere Romanis vectugat. Labascente re Romana , Genuenses & s
cuti hos Veneti per Theodosiam petiere , quae Cassa post appellata est. Ex quo Constantinopolis in Latinos cesserat, . & Graeca invidia alias 1mperii sedes, inter has Trapezuntem legerat,
tractum huc per Caspium mare mercimonium, itinere olim quoqae Romanis non tam usitato, quam cognito , ut ex Varrone Plinius docet, ocpostquam ibidem Turcae invaluerant per cam
los ac dromadas Aleppum ivit: sed Cairum qui
tenuere Sullani rubro iterum mari dc Alexa driae reddiderunt. Lusitaui postquam multi Africae Asiaeque cognoverant, coloniisque insederant, anno primum exacti modo saxuli duodecumo in has insulas venere , armatique regum ibi
723쪽
nos fecere , corruptis etiam navibus, si que ab Arabum aut Persarum oris venirent, &omni in AEgyptum itinere praecluso : ita Sullaris non minus octuagesies mille ducatis annuumperiit. Reges erant ea tempestate Ter natae micis Borgei filius, vaticinari etiam inter suosausus, Tideris Almansior , infesti inter se vetoet ceri mine & dominationis augendae avidi, quod servitutis utrisque initium fuit. Lusitavi Tern tensis, ut qui latius regnaret,societatem praetul re , dc , ut nihil illicitum crederent m homines
Mahumetis religionis, Almansorem jussa sua d
trectantem veneno necant, quam ob causam
filius ac haeres ejus Raxamira fidei se petanilit Castellanorum,qui octavo post anno in eas pamtes palam, ac velut possessiici, venere,quas tamen
suis & Magallano priusquam Lusitanis visit eas ajediant, & divisi orbis pacta locorumque positum multo adhuc dimensionum incerto sic interpretabantur, ut suis finibus haec includerent. Hinc cum barbarorum atque Hispaniae duo p puli implicarentur, pugnatum acriter , nec diu tamen, quia in Castella regnans Carolus quintus Imperator pecuniae egens, necdum satis i xellecto quanta res ageretur, acceptis a Iohanne tertio Lusitaniae rege ter centum & quinqua-:inta ducatorum millibus , jus illi suum in Μ uccas pignori tradidit. Ex eo Lusitani pro liabitu illic agere. Caryophyllon omne Goam
mittere, unde Persae, Turcae, Sinenses, Afri pet bant vix tertia parte, quae Europaeis gentibus venderetur. Itaque haud mirum ex Moluccis
insulis de Ambona quae haud longe eandem fert frugem , Oc Bauda ubi nux odorata optime nasci-
724쪽
HISTORIAR v Μ, LIB. XV. 7os nascitur, cujus est flos quem macin Vocant, V niste quotannis Lusitaniae regibus ducenta milialia ducatorum. Nihil ad haec piper & at iber passim nascendo vilia , nihil aroma casiae in viis aegre tolerans. Cum opibus dc in barbaros reges injuriae crescebant. Verta palam in dominationem societas, &, quae olim fidei vi
cula, fallendi nunc artes erant. BolusO mortuo,
qui in regnum successerat filius Bajanus pro captivo habetur, dc post eum frater idemque &rex Dalalus. His quocunque modo mortuis, regnum accepit Atrias,qui & i pse vineius primum ἐκ post trucidatus, nullam sane ob culpam, imeteger obsequii : sed invidia potentiae. Nam
multae insulae circum quae Primoribus antehac regebantur, admiratione Virtutum ejus in regnum ipsius concesserant, ita ut supra septuaginta imperio teneret, & Celebum,Mindanai, Gildi haud exiguas partes. Filii majores duo tam
tristi exemplo territi, regium nomen ac periculum defugere. Tertius,Babus nomine, ausus accipere diadema, & promittere ultionem,mirum, quanta pro se subditorum dc vicinorum studia repererit: hoc imperante primi ab Europa Angli Draconis ductu possessionem Lusitanis turbavere anno faeculi septuagesimo nono. Ab his Babus auxilia exspectare iussus diu seei irritus, barbarorum quoque, ut solent, paulatim languescentibus animis, audito coiisse in Philippum Castellae ac Lusitaniae . opes, misit ad eum qui paternae caedis ultionem excusarent, & fidem in posterum pollicerentur. Sed ambiguis resipomsis elusus , dc mox mortuus ad fratrem Zaidam cum regno pro spe veniae , odium in Hispanos transmisit, data occasione erupturum. Nec d
725쪽
6 HVGONIS GROTII . erat Mesaeus, qui post Raxamiram Gunae patri,
quem Zaida interfecerat, & Gnapabagunae se tri, incertum cujus per venenum lublato, in Tia deris regiam successerat, Lutitanos ossiciis sibi illigare, in aemulum accendere. Tales eos B
tavi invenere cum primum, ut suo loco memoravimus,in eum orbem delati fiunt. Anno taculi ultimo prima, quae Lusitanorum potentiae aequa-xi possent, arma Batavorum Zaida laetus vidit, descenditque in partes tanto animo, ut non Hispanos tantum hostes, sed dc Anglos commercia
orantes contemneret, Batavos Vere socios ac suos marisque liberatores vocans. Contra TLderis rex etiam arcem in suo struere Lusitanis permiserat. Antequam Cornelius Sebastianus pervectus huc esset, Angli rursum navibus alia quot advenerant, late jactantes Britanniae Hispaniaeque pacem apud Lusitanos, quibus externa cuncta illic hostilia, sed tunc amicitia in
Anglos simul batur, praegravante Batavorum metu. Nec tantum quaestus his imminutus,me cantium copia, sed bellum in Tiderim parantibus, hactenus Angli obstitere, ut nitrataim, cujus maxime penuria laborabatur, Lusitanis Venderent. Perilitum tamen in cousilio. Intemque Saldam dc Batavos ita comparatum est, Ut ipse, traducto in insulam Tiderim suorum exemcita , bellum ostentaret tantum: Batavi arcis oppugnationem soli peragerent, quia barbari ira quam conli io feruntur , & recuti propere languescunt. Nautae igitur Caraccas primum duas, stationem propter habentes, standunt e
Pugnantque : tuum vici aliquot incensi, terraque limul dc navibus directa in arcem tormenta. MPostquam centurio Molliu ,re propius inspecta,
726쪽
HISTORIARUM, LIB. XV. ruinis patere aditum rotulit, faciunt impetum,
telisque & immissis ignibus dejecti repetunt Ibi Torrim Hispanum infesta in se hasta rue
tem Mollius , vitato leviter ictu, amplexu premit , atque una hutno decidit. proximumque e sociis monet, dum ipsis luctantem tenet, ille Hispano caput tubi ictu diverberet, quod factum. Sed enisi in arcem numero haud plures
septem recedere cogebantur. In recessu fracto crure procumbentem Mollium comites hum ris deportant, renitentem diu, clamantemque
iterum hostibus ac validius consilirent , Vilem sui curam, & ubi arcem cepissent, socium recepturos. Forte turris, & in ea vis nitrati, globo percussa ignem concipit, quo sexaginta L sitani conflagravere. Eo in pavore oppugnat res arcem invadunt, capiuntque. Foeminae &imbellis 'aetas in rupes confugerunt, armis ii pervias , sed victu aquisque praecisis ad dediti nem coactae,simulque virorum, quod arci captae superfuerat, in Philippinas travectum: pulsumque Moluccis Lusitanorum imperium,nisi quod modicum castellum Timosa insula restabat. Re-:i Tideris non vitam modo, sed & potentiam atavi servavere , dum famae quam securitati consulitur. Ille , spe nulla alia, amicitiam cum Ternatensi, cum Batavis foedus stinulans, pr
minat dolos in tempore erupturos: exoravitque, Velut quo certior insulae libertas soret, ut arx dirueretur, quam custodiri augerique rectius fuerat. Aliae quoque naves India rediere, mistia mercatoribus antequam unam in societatem coiretur: nec liae sine praeda: nam Caraccam Machaunte x enientem interceperant, Pataniam
apud insulam, cui tum foemina imperabat. Ea
727쪽
et 8 Η V GONIS GROTII in suo in regno parta sipolia ad se pertinere
contenderet, movit Batavos ut praedam partiarentur, partitaenque ab ipsa redimerent. Pars
Indicanaruin mercium praecipua sericum e Sinis petitur, valido florentique imperio. Sed advenis aditum praecludere pars prudentiae habetur s& extrema ora morantes Lusitani gentem siuspiacacem multis artibus territabant, ne Batavos pugnaces, ac mari potentes finibus admitterent. Sed dum vicinorum regum per gratiam ambitur iter innoxium, interiin per Sinenses mercatores, qui IaVam aliaque loca frequentant,eadem commercia celebrabantur. Vicistane Batavis ad Indos mittitur Paulus Cardenus octo navibus: nona priusquam exiret fortuito igne periit. Ac ne vicini tanto labore quaesita aesensaque ultimae Asiae commercia suos in usus verterent, Foederati edicto cavere, ne quis in- digena aut incola domo aut aliis e terris eas in oras proficisceretur, extra imperium societatis quae in Batavis coierat: quod contra obtrectam res necessitate & paribus exemplis excusatum, auctumque secutis temporibus per novo ca tiones & sieveriora supplicia , prout Daudes admonuerant. Clara & funera nic .annus habuit.
Virorum principum Philippus Hohenlotus in
Batavis, in Gennania Iohannes Nasiavius obis D. Hohenlotus militia acer atque intrepidus,
dux haud aeque providus, Mauritii olim per
iuventam ductare copias solitus, mox ubi nuuIum sui usum Videt, inrito ac moerore tandem
per crebra conVIDa solutis artubus , exitum
habuit lentum Viroque serti gravem. Nasiarium senecta extinxerat , mlhetini Arausio nensis fratrem, cumque ipso avitas possessiones
728쪽
ita sertitum , ut Gallicas & Belgicas ille , ipse
Germanicas retineret. Res fratris inopes pec
nia, turbidas consilio juverat, suscepto & Gel-driae regimine, Trajectini foederis, illis temporibus per quam necessarit,praecipuus auctor. Post in sua regressus filiorum armus partes adjuvit: quorum Wilhelinus Frisios regens, & Ernestus,
ducta sub id tempus ducis Brunovicensis filia , supererant: Philippum & Ludovicum bella aia
suin serant: nec minus domi ampla sexus utriusque soboles. Inter clara literis ingenia celebem
rimum nomen Iustus Lipsius occidit, postquam famam de sapientiae praeceptis & Romana v tustate, tum novo atque conciis scribendi gens re partam diuque servatam editis de Hallensi& Aspricolli narrationibus apud multos immuniterat. Vulgatis contra libellis respondere di- stulerit an contemserit, mors brevi secuta d bium reliquit. Nec tamen omiserant Batavi ac Belgae certatim insignem viri memoriam versibus atque orationibus celebrare. Conjugium
quoque illustre Nasiaviae domui contigit: Bo bonia virgine Condaei filia nupta Philippo Primcipi,qua assinitate rex ipsi illigatus possessionein
Arausionensis oppidi terraeque liberam restituit, quamvis Delphinas Senatus comentus sui pamtem regnoque subjectam diceret. Priusquain opus prioribus dispar, res Batavas ex bello tam gravi ac diuturno hunc circa annum ad pacis consilia versas aggredior , quid tota Europa quietum, aut armis, qui apud ipses vicinosque animorum motus PriVatim aut publice, brevia ter aperire, haud incongruuin putem, quando magnis ubique mutationibus velut satalo id rei oris, externaque nostris uec minus nostra
729쪽
externis momentum tulere. Totus Septentrio,
regnis antiquitus libertate perinistis , in acina exarierat, prope iisdem queis olim Batavi ca sis. Sigismundus, dum Iesultarum jussis obtemperat , amissa Suedia, aegre Poloniam retin bat. Nam in Suedia Carolus posito ducis nomine , decreto Ordinum suoruin regem se nuncupans, post acceptam Rigae obsidio cladem virurra reparans, imminebat Livonum finibus. In Polonia Samoscius , regni Cancellarius dum vixit, sapientibus consiliis & reverentia sui r gem proceresque flexerat ut leges & pax. se Varentur. Ejus morte Odia primum, mox Vis aperta: & erant qui supremis propinquo monitos primores dicerent, Inultis artibuS alte tari libertatem, &se quidem, quam accepisset rempublicam, relinquere superstitibus, viderent nunc ipsi, nequid institia aut ignavia Peccar tur. Sane haud multo post procerum primi, P latinos vocant, in arma prorupere, accusanres regem, quod amisso priore matrimonio, inco sultis Poloniae ordinibus, dueta mortuae sorore , simul regnum incestu Polluisset, & arcano foedere Austriacae se domui obstrinxisset: quodque tu honoribus exuta aequalitate, Protestantes Romanensibus post habereutur. Postulabant de Iesultas pelli Cracoviae praesectura : litesque etiam lacerdotibus ortas, non Romae lapsuqua
per itinera & sumtus, sed domesticis j udiciis
disceptari. Indictoque gentis concilio regem vocabant diluenda ad crimina, ni veniret, a ditis minis, sceptrum se ac coronam , imperii insignia , quae more patrio ipsi custodiunt, in
alium translaturos. At rex, colle sto exercitu,&multis per dona conciliatis, quanquam primis
730쪽
HISTORIAR v Μ, LIB. XV risiiccessibus prosiperum ipsi bellum ., pacem praetulit, factamque foedus Sendouuriauuln, quo V tera jura novis muniebantur. Sed armis magis quam offensis cessantibus , dum ille , ut vietos spernit, illis impunitas suadet iterum audere , quies infida nec duratura. Super, quae diximus,
crimina, dc hoc Sigismundo objeitum, quod, injussu publico, auxiliis Demetrio missis Pol niam bello implicessiet. Is Demetrius, Basilidae crudelitate notissimi filium , dc, qui post illum Moscoviae potitus est , Theodori se fratrem ,
postquam Boris imperium invaserat, quaesitum ad mortem, dc supposito qui occideretur alio , in Poloniam avectum, claritatem' generis diu disilinulasse memorabat: dc plerisque persua rat, similes corpore notas praeserens. Sed adversus Borim regnandi bellandique Veterem,infelicia ipsi arma. Vbi is mortuus filium reliquit Theodorum, quem diximus tenera aetate , m tri obnoxium, pars magna Rufiorum , queis aeque insolita puerorum ac inulierum imperia , ad Demetrium descivere. Statimque prae Ipuam urbium Moscoam plebs ipsi aperuit, trucidatis in gratiam novi domini, vidua Boris filioque. Sed brevis regni fortuna. Nam sacerdotes offenderat Iesultarum auctoritas, quibus ille suasoribus misisse ad Pontificem Romanum,
Graecasque ceremonias Latinis mutaturus ferebatur. Nec minus proceres indignabantur, quod externos corporis custodes , inque auia dc interioribus consit is Polonos haberet. At plebs amorem atque odium, non sponte, sed qua duceretur , rapiens, excitatur Vulgata fama, non Demetrium, qui putaretur, sed monachum esse