장음표시 사용
161쪽
irrumpit in occupata Labauia ad Viennae se, 6 9 urbia copias ducit . Ibi stabat Rex Ferdinan. τὰν ἰὰ dur,& Austriaci proceres religionis dissidentes Vi P discordia, non pauci cum Turriano conspira-llam ob- bant. Maiori unquam discrimine visa est nuta. re domus At.ltriaca.Ab homine desertus Fer- Dei per dinandus, solita Austriacorum innata pietate, dimindi ad Deum confugit. Memorant co tein re ain ος. . eamerario obseruatum. Regem in conclaui suo ante Christi e Cruce pendentis emgiem humi pronum,deiectumque iacere. Mox aduenienti consessario suo, adfirmasse , breui absore opem dιtimam. Nec spes fefellit. Nam interim Fue- quoias quotidiano militum ex Pannonia , Bel Raequo- gio , Italiaque affluxu validior Erne fumo victo- sinan fiatum , Eohemorum ductorem , ad
Nadlitiam acri certamine profligat, subsidiarias Hobenlot cohortes frustra implorantem. Victori Theinium,UVitingauia, Fromberga, Rosmberga , aliaque loca munita deder manus, qui spoliis onustus, ingemiscentibus
Moguntinus,lauliarius Treuirensis, riaran. dus Coloniensis,tum ipse Rex Bohemiae,Hungariaeque Ferdinandus:reliqui tres miscre lcgatos . A. Georgius Saxo I Volgarium Maus el-dium; Palatinus Ioannem Ahereum Amensem
comitem ; D: Si mundus Brandenburgicus Adamum Gan iam Faronem de Portite, Ab his
XXVIII Augusti dicunt alij in peruigilio Nu
ta: Virginis j omnium consensu electus Ferdinandus I proponente Moguntino cui Dei para e Coelo spectabilis , ut constantercligeret Ferdinandum , imperauerat ) & mense ineunte sequenti sub augustissimo Missae ncrificio , Imperialibus de more ornatur insignibus. Huius rei nuntio perculsi Bohemi, Marcomanis in Quadis in societatem adscitis,coacto
Pragae Procerum conuentia , poli decreta ad x llum pertinentia, abrogato Ferdinando 'Mυ Eriaco,regno, Federicum Electorem Palatinum sex de viginti annos natum omnium ordinum hemis, Budecet iam ouans ingreditur. E l consensu, plausu, Regem creant:satagente in causa rimam in Bohemiam celeriter reuertendi fuit . Huius aduentu recreati Bohemi, praedatorias Vallanum,& Heiducorum copias, quibus nec vivis nec mortuis parcere ingeniuest,si lucrum affulgeat,pastim carput. At me. quoias XVII bellatorum exercitu sortis, Gret. iam, Vettrachum, aliaque oppida dedition caepitaTampterao aduersum Morauos misso. Sic adulta iam aestate, depulsoque Vienna Turriano, Francosertum proficiscitur Ardinatistas. Vbi Iahannes Sueic artus Moguntinua Septemvir , comitia creando Caesari indixerat. iii Boliemis,qui iam leges agitarent nouas,in quas eo nitia Rex suus iuraret, nihil accidere poterat aduer ε sius,quam Ferdinandum, cui regnum ipsi abrogatum ibant , ut Regem Bohemiae comitiis interesse, di talem a Septem uiris recognosci. Igitur per legatos, ei suffragij ius non esse, qui hemiam minime possideat , contendunt.
insectio Facesserat etiam Palatinus negotium, monens ερβς ne electio praecipitaretur, componenda ante
dissidia, tum rectius eligi, cui pacatum traderetur imperium.Hisce perendinationibus,m ras interregni quaerebat longiores turbandis rebus peridoneas. Nihil tamen ea Palatini,aut hemorum ratio reliquos Septemviros mo- 2, 2 raxam, quin-stitutam diem conuenirent, - 1- ut labanti imperio virum imponerent, qui sa- ρουον . pientia , te auctoritate rebus pene desperatis succurreret. Stabant in comitiis Sueic artus
primis Christiano principe Anhaltino superiorum Vangionum praesecto,qui huius rei sedulus internuncius cum purpuratis Boliemis an canis colloquiis transegerat. Pro Daniae quoq; Rege, Saxoniae, Vindeliciaeque ducibus quidam candidati praehensarum;sed cum plurima
obstarent corum electioni; in unum Palatinum unanimes consensere. Legatos etiam miserant ad Carolum Allobrogum Ducem,venale diade- ti re ma proponentes pretio quingentorum millium rona E aureorum, quater mille peditum , mille equi-4ς - .
tum , quos suis stipendijs lectos mitteret auxilio,aleretque ad triennium. In Palatinum conuenere proniores loci vi. mcinate adducti in regia assinitate,nam ei Elisa bὸth filia Iacobi Regis Britanniae coniunx erat. Ancipitemin in dubia agentem vicit uxor natura tumidai & regii tituli ambitiosi. Religio plurimos conciliauit fautores: Io: Friderisum V Virtembergicum; Mauritium Lanigrauium Hamae; Christianum Principem Anhaltinum ;Ioachimum Ernestum Marchionem An spa-chium;ωπ .m Fridericum Badensem,Marchionem Durlachensem, caeteros', fere protestantes & Austriaci nominis hostes, non tam
proprijs viribus , quam Catholicorum sortes incuria. Aulici namque Caesarei Rempublicam negligentes vel clam coibant cum hollibus, vel militum stipendia fraudabant; Perfidi spetie pacis aulica rimantcs arcana cursitare per-
162쪽
Catena Historica. Lib.XLIX.Cap. II. is ue
pit oblata , Germanos de sua coronatione admones prFipue Maximibani riae duce Is, ut erat mire cadido liberin ingenio, acri Palatinum ambitionis nota praestrinxit; quod ali num sceptrum deferentibus seditiosis accepismittebantur ubique ; & quid Gallus medit re si s tur,vel Allobrox qui obseruaret,non erat. Milites bellum ciuiti potius in rusticos quam i hostem gerentes , onerosus domi incubabat. Ferdinandus nondum Imperator electra, spectare Pincrat , non accurrere. Duces ut plurismum distentientes, solum bconueniebant in luxu,& crapulae indulgentes, in tabernis vitam agebant. Hisce Palatinus securus,corona susce-set. Consideraret quam leuia essent, suη indinandum tentabat . Nullum diem Regibus in . fora sicurum , si id in Dominos impune liceat. Si suid Ferdinandus peccasset ; adιrent Imperi principes rebesses, tu eausa propria haud isu mrent iudicium. Nihil recas e Ferdinandum ,
quominus res aqviis iudicibus componatur.Suum
arma fami m tamen deponi, quam victoris bitrio.Aluna eum maiaeret, ad si rejiceretine
Haec plurimum turtarum principem , ut v x quo
163쪽
'. quo die Heidelberga excessit, confluente ut fit ηis' multitudine ii uim honorem gratantium, ubius fuerit illacrymari non sine omine eorum qui comitabantur , quasi dulcem amplius pa. Iriam reuiturus non esset, nam semel dumta-aar, idque perbrevi tempore Heidelbergam
Ex aduerso resnandi illectus cupidine, auida thimustant: iuuenta,se inani aucta pandae si ria praecipitem dcdit . Socer Iacobus dritanniae Rex Genero,filiae, di nepotibus non defuturus. Amici Vnionis Princip*; Batauor a stirdia Protestantium impulsu , spes oculta ab externis. Honestus in spetiem titulus, uia non 'iς-
ret regnum,sed postularetur . e. Pragapi itaque profectus cu'm uxorς , & staris nouo ritu inauguratur acclanian se popu- ri ' M, υ tivi Rex Federacus, a duobus praedican i- ' bus Lut betanis regio diademate reditsitus Cino, giarium populo datum , proiecta in Plebcmmii lilia, quoru nq erant quιmrue imperiauem iei diui 3m rumpentes manus. Postridie ca e regi ..ropa Yxorcius Bohemiae regina inausuritur. Cotonatione perach , 4 solicitanda cxternorum se conuertit auxilia, ., Propinquum NPraescns adferebat Transsylu niae piniceps Gabriel Mihi patrio idioniale essi henm,or dictus i qui cum B hemis conseirans,
' inani fiducia sperabat , ut Turcarum auxili sca regno potiretur . Pol quam Palatinum xenuntiatum R egem intelligit , lustrato apud Utir Claudiopolida imilite , magnis itineribus u ' Hungariam supcriorem irrumpit. Recce aque
V V ibidem ad se Hungarorum rebellium firmλ-
manu, eduum Ferentium Seth lam Georiaptu utribo poscum XVIII millibus transmittere Tibiscum , M occupate Cassoviam iubet. Urbi praeerat Andrcas Dorcius per Hurigari. 1 trisuperiorcm prae fcctus rerum militarium, nihil hollite metuens, & paulo ante Pa incipis literis de pace abunde confirmatus; cuin repente adsimi Transsylvani, circumueniunt elusos, oppidum tradi postulant Perterriti Cassoviense oppidum dedunt. Doctius in Transsylvaniam missus,moritur. Irruptio haec ingenti Ierrore, Caesarianos perculit. Fit magna fuga; in sacra praecii me saeuitum . Nec deerant qui Transsylvanorum progressibusi l tarentur, studio reli donis,cuius lit 'rtatem sub Caluiniano princi .pe exemplo Bahmaorum quaerebant. Ita Hun g aria turbinia initar decursa , patentibus ubique portis,seu incisa seu amore Gaborrι subdi.
- a. - γ tur. Ad Comorram,& Iaurinum haesit victoris impetus.Tunc diuiso exercitu, partem in Morauiam mitit,& clim Turetano coniungit. Pa
tem ipse ad Polonium obtinendum duciti quo
tres veteranorum cohortes Faestumus
subsidio misisset cum tormentis aliquot; Has cum in suburbio imbribus , & itinere fessas consedisse Gaure intelligit, nocte intempestaim millis Hungaris aggressi is, pene ad internecionem delet , I s dApse T legos acho tribuno vix elapso. Clades haec deditionem maturauit. Iamque intercepto Visceto , atque arce Eber storia,Viennae usque mEnia excurritcum subita Ragnis clades in ulteriorem Hungariam
retraxit Geor Ius Comes Humatuetius ex Hum
gariae inoastis fidus Austriacis, primo R thυ-
ny aduςntu, cum parua manu in Goniam secesserat ibique valido collecto exςrcitu, redit in saltiam. irrit M titas,quem cum par..te copiarum Feruenius Cis uiae reliqueraς, Hai.
pugnatur,pellitur HumanaΠιs,nec Droptere
animum despondetiriait haud multo post re- ocentibus copiis auctusIre iterum acris pugna, qua in biduum extricta,cum neutri loco cederent, tandem Polo ni simulata fuga, postquam Murgaros, Trans lylua in omissis ordini bus, qua in parta victoria transcurrere ad praedas conspiciunt,illico regressi, incompolitos, atque impeditos adorti facile fundunt . Coesi pedites fere omnes. Ragoisius vix susa euasit.
Hac clade reuocatus Bethlenius, omissa Vienna Redesum Ferentium cum parte militum, coercendo Humanaio dimittit, ipse cum reliquis Poscinium contendit; indictoque conuem tu,cogit Proceres Ferrinandum abdicarς,δc se Hungariae principem renuntiare. Interea Ferdmandus Caesar Francofurto discedens, superatis hostium insidiis, Viennam incolumis appulit . Principes verbConspiran- . tium primo Rotembursi ad Tubaram, dei Norimbergae congregari praesente ipso Fride-raco, qui se pro Rege Bohemiae ferebat, aperte
minabantur , non popuros arma , nisi ιmum
Caesar, dem Bauarus arma νομ/ssent; di intermitterentur delectus , qui a Catholicis principibus ad μι praesidium parabantur . Dica terium Spirensie , t Aubcum Caesiaris informam a see praesicriptam redigeretur Fona post transZtionem Passaurensem a Protestantibus possessa,possessoribus relinquerentur. Omnia mira bimestre statium fera volebant. In eo tamen conuentuliberae ciuitates rebus Bah micis se immiscere lata v
164쪽
Catena Historica. Lib. XLIX.Cap.I I. Isr
no uerunt, ne bellam in se verterem alienum ζ β 2 quamuis Palatinus conatus esset , iniurias acceptas commemorando ab amicitia Imperato
Catholici cognitis tam crebris Protestan
contanis , Veriti ne Opprimerentur Incau
ti, & ipsi Herbipoli conuenere, de communi salute dicturi sententiam. In haec ferme omnes consentiunt; ut pro se ipsis,Imperatoria Mai:
state, exercitus comparetur. Maximilianus
D π δε- nia licia R. stultis Catholicarum partium , di sociorum omnium Dux a Caesere antea di-etiis,iussit extemplo militem scribi. Conspirantes auditis Catholicorum bellicis apparatibus, priusquam Noriberga discederent , per legatum Rheinhastam comitem apud Max milianum queruntur grauibus, atque minacibus νώ .list. Postulatis,quorum summa erat. Fehemia Re H reti- gem, perii Septemviros, Principes, comites, at-c- . que ciuitates Correspondentes audiui se , quod peregrInos exercitus in Germaniam paret immintere,atque externos Priveipes patriis negorijs, 'Germanicis implicet rebus. fluorsum tant I bellici 'aratus uo impetum datura tantas stentis belis moles' Sι Eccbsiastic his infanti conatibussiperant Fuis ceruicibus iniecturos ιugum; alhμ
η. eos;ure passuras se pessum a suis hostibus dari,
armisique fortiter propulFaturos iniurram. xviii Adhax Dux Maximilianus Catholicorum νονο δε nomine respondit : Conflare satis omnibus po-
' ma; - toties ipsiorum molentia, inIuraisirae lacessitos iusta arma coacZos ιnduere ; ne se impune iniquo peterent bello. Eo malorum sepe ventum esse, ut Cathaticι ι u Juermi stativa ιn suis Lliombus ιllorum militibus dare. Vicos, pagos , hae , illaeque molitant um haereticorum agmi-ntim, discurrentiumque turmarum insolentia mamma ιncommoda, ac dispendia tulisse. δε-- per ab iis ipsis, qui . Catholicis in Germaniamrianti exterosnmeipes , reges expostulant; Dacra, sest Pannonios in excidium patrrae enitos
festas cisse; atque ipsis Auctri4 retia portis,ex-
viatizia ; ipsis iactabundos identidem minita tos ; venisse tandem diem , qua a templis , aephanis Eceusiastici DN,opimis sacerdoti is euer.
teremuNImmo im denter cantiunculis , sis elo-
ars rupis impressis Daci applausisse et, torijs. Palam ese abruιι ob res in catholicos asillo barbar eliciter iam crudeliter gestas, musici modis, e numeris, uti mitque vocibus cee f. si , TE DEUM LAUDAMUS, ACathol eis
vero nulla fuisse exteri principis in tanto rerum siuarum di crimine implorata; neque barbara arma in Germaniae rumam vocata. Regem Hlpa.niarum san. utpote ex Serenissimo Austriaco sanguine propagatum sua arma rebellibus intentare, suasique vires eum Germanis Catholicis elaturum ad coercendam Protestantium insilentiam , tuendasque haereditarias Austriacarentis prouincias, auitaque regna, tota potentia Feria. nando Imperatori laboranti practo futurum . Catholicos nultigraues imminere; armatos tantum
pro communi salute excubituros; nisi forte iniuriis ad eos dum bellum ab hereticis prouo
Interim Fuequoius cum Memburgum xix Pannoniae urbem frustra occupare tentasset; feliciori euentu Tam ierias sub auroram perfractis portis, dirutis valuis, captam diripit. Dum Mansfeldrus tentato Crempso sexdecim passuu millia Victa distante,re per exploratores cognita,magna suoru caede repellitur. Pragam per eos dies Palatinus reucrsus, ab Mimpietate auspicatus imperium, indicto sacris imaginibus bello, omnes diuorum simulac Eraex Caluini doctrina detraxit . Quia etiam ex uniuersis ciuitatis locis demolitus imagines, Christi e cruce pendentis estigiem assabre pro- usam , & Deipara: Virginis eiusdem artificis
exculptam manu, quae in ponte prope urbem veterem constitutae crant , auferri praecepit. Plebs vero quanquam haeresi Lutherana polluta,consternata ad pontem ruit, a Rcgis iniuria illas imagines defensura, feroci iteransquerimonia, Gord ab illis mccatumὸ utrummi r
ducentos annos m max mis, ac pratissimureligionis tumultibus aer ancla ad iliam diem He- . teristi, nune ob nouo Rege muro temere violarentur Non passuram se usque dum spiritum traheret, quicquam Intfutus m Illas ab Regis appa ritorιbus ab . Quare comes Andreas Sin chri ita P veritus, ne ex hoc populi furentis tumultu, Bohemica in discrimen adducuretur, trepiduI
Rcsem adit, de populi faxo re pro imaginibus
admonet. Purgat Palatinus fictum, quod si m-sicio moluerint fimulachra,e ponte dirip.ro : P putimuis obtemperet Haec Regiis verba ad populum Comite reserente, subsedit seditio: sci malo omine quia nil vehementius populos concitet,
165쪽
11 8 Ferdinandus II. Occid. Imp. XLIX
quὸni concussa religio . Manaram in vulgus thethca impendere iscrimen; ni irrumti malo impiae uxoris voces, se nunquam per illum Nntem transituram,onec Christi, θ Huinta matris simulacra ιν Eo consi ierent
paucis poli diebus per illum fugeta a Male parta regna, diuina urgente Nemesi cum pudore
com pulia fuerit , stantibus 4buc in sede su
imaginibus . Strepebant undique bellorum app ratus anno ineunte vigeseno huim seculi: cum Caesar ne multitia ine hostium obrueretur, pactis cum Petu nis semestribus induciis ut vires in iρ omne; in bellum Bohemicum c n terret, Hemdi fi m liab re ex Ducibus L uenburgicis ini. Ieronymum Heluerium ad Electore Princi pesque Imperii legat,&Christianum IZDaniae Regei lios in Angliam δε Galliam; euulgato simul libello docet, quam iniuste a perduelibbus se deturbato, Fradericus Paulino,cae eris omnibus repudiantibus, alienam non dubitarit usurpare coronam. Rogare itaque, ne quis
tam perniciosis Bol morum conui in s ueret :quin sibi poti is adessent, ut si non pace, quod
optare 1 armis certe&austa vi in uitas ditio
δ' Ad haec Legato Britannico suadenti υt reli- . . 'iactus in γναPalatinus Corri aliunde satis , coisem ceret, respondi; breuiter Perdi pandius: Sibi aliter satis sera noli posse nisi regno quamprimum cederetur . 4 Palatiniis detrectaret, νι cogendum est si rare se in iusta causa propitium Deia. Dein Pilatinum monuix edicto , ut an e Κah Iun.sub poena perduellionis Botamia cederet. Idem mmdatum dat ad omnes seditionis participes, ne qua in re, ope aut consilio post hae P υtιnum iuuent; si qui emtrafecerint, per ecuturum se edi lege Maresatιs,pra hostιbus patria habiturum iisdem diebus venit a Turcarum Rege le- r. cii. ga ua ad Feriunandum, qui Regis nominς pol
m4 flaturumi aderi, quod sub bab Pannonicι jnem cum Caesare percusUet ; nec renitibus con .csurum ..m militea e sivis rurus abducerent:
quamquam id Fohemi flagitarent. Legatus m sno cum honore exceptus,amplissimisque donatus muneribus ad Regem dimittitur. Vulgata iam belli ab haereticis immineotis. Papa. fac IMPauias RPontifex, habito sacro Purpurator senatu , refert Miam baraticam GermanIam non metia Caesarem nilo lacessere . hedo iam Caelo impia arma inferre: ultimum ret Catara animorum ardore propere occurratur. Quare
Patrum ςonsensu statutum cst, non solum adpropitiandum Numen, sine cuius ope inanii eli omnis mortalium cura a toto Catholico Orbe ad Diuorum arqs,publicis supplicationi. bM litaretur; sed etiam in sacrum bellum vali. da Ferinando pecuniarum in militum mitterentur auxiliaadcirco duq annuae Decumarum Nnsiones Ecclesiastiςis imperatae quae mature Caesari, vindellataque Duci ad conducendum militem soluerentur . Consilium opti- .mum,sed parum sancte ab aulicis seruatum.
Eod tempore Muthusij in Thuringia
conuenere Electores Moguntinus. Coloniensis in Saxo per se:Treuires sis, de Bauarus per- legatos.Deliberatum ibi, rem Caesaris omnibus modis iuuare , nequicquam Mauritis Ha s Landrauis deterrente Ioannem Saxoniae Uectorem; ne Catholicorum sui ipse aiebat blandiau,s seductus, eorum ρartibus accederet, quabus siricentιbus, ipsi demum praeda fieret; eum iamnum intenderent, it distractis Inter si Protestantium viribus, Lingulos aggrederentur, in con-i-λs nihil ausust. A Caesare porro Saxo Auglislanae consepsiunis noua accepta securitate , Catholicis accessit. diracto conuentu, Saxoni Lusatia ad officium reduccnda committitur, quae Saxoniae conterminaM Bohemiae innexa, nouis pariter rebus studebat. I fax milianus vero Dux Ba- uariaς , eductis ad Donauuerdam Catholic rum copijMFaederatis cathra opponit. His Da chimus Ernestus Marchio molabacensis vico
praeerat Palatini. Ne manus consererent,inter cellit Gallorum legatus cuius interuentu indimciae compositae Vlmae tractatus compositus est,conuentumque ne una pars alteram uderet; prouinci s QT ditionibus cuiusque intactis ; iter ,
in commeatus sine maleficio fio inruria trian euntibus tiberpermitteretur. Ita Vindelicus ab ea parte securus in Austri ni discellit.
Non propterea metu vacavit motibacensis,
adueniente Marchione Ambrosia Symola pluri-Ρmis per Belgium victorijs inclito duce. Is primo aduentu oppen heimium , Crucenacum, Bauheracum magna suis nominis gloria occupauer t. Neque in aciem prodire audebat Onotis censis , clii tentaret, variis artibus eludebatur, tanta Dinoia dexteritate, ac fortuna , v
molibaee, is suspicione perfidiae apud socios laboraret . Suspicionem geminauit Henract
166쪽
Catena Hi rica . Lib. XLIX.Cap. II. I sp
oran ν discessitas , qui a fratre Mauratis paulo quium poscere. Respondit is , Sibi actionem sysi '' ante cum firma equitum manu, & Anglis ali- non esse , quam si Parasinus Boiam a cederet , se
quot peditibus Vnioni subsidio missus, post. pacιs offerre siquestrem.Id si detrectet 0rustra
quam dominari Θιuolam , & Bohemorum, peti tolloquium . causam inclinari videt, taedio rerum cum Ba. Inde cum Fussumo consultum , quomodotauis reuertitur. bello finem imponerenti nam instante hyeme, ora 1 Bauarus vero instructo viginti quinquo & commeatuum penuria . ni aleam belli subim illium exercitu ,in Aultriam superiorem mo- rent ,cunctationibus eluso Caesareo milite,irri-uens, conuocatos Lint Zium ordines, cogit di. tam sore anni expeditionem. Urgente itaquω taminisse milite ab armis discedere, & se fidei Cae- Bauaro. Pragalia petunt ut belli caput; Progrca stra siris permittere. Paulo ante Ernestum Ludovi- dientibus ad latera Bohemis. Vltimo OctobriS ..iti. eum ex Ducibus Lauenburgicis Viennam per- Raconitium venere . Ibi sub tertiam pomeri eastra. gentem, ut Caesari militaret, Rustici intersic dianam, animaduertit hostem haud procul Serant furentes hac sola causa, quod inter epulas nomaloesylua prodeuntem , una equitum
gestientes, & temere gloriantes monuillet, ad. ala vclle occupare clivum , ex quo Pr. g ni ruenturos nouos hospites , qui In lacrPmas gau- iter limpediret.Id ne fieret, Tillum vicarium lauarus dium verterent. Adeo vel verbo irritare arma- exercitus misit cum legionibus. Hic prima v
'tam multitudinem periculosum est . Bauarus litatio,&Caesarianis propitia. Pol tera die,mi- pacata Aut tria,ne se absete, iterum turbaretur, nori proelio certatum , sed tanto hostium pa- milites quos ad sui defensionem conscripse- uore,ut octodecim Bauari ducentos quinqua-rant Ordines, sibi adiungit, & in Bohemiar iginta hemos iugarint. Tertio Kal Nouemb. tendit. Priusquam tamen arma cxperiretur,da- velitatio grauis , & longa, in quacce vexillitis ad Palatinum , & Bohemos lituris, rogat, sero , Fraderιοι signum praetorianum Bauari vim omitterent, regnum Caesari vero rara redde- l reportarunt ; boste e sylua pulso,atque colle ,rent. Aniae esse lotum oratia , viderent ιn qua quem insederant non leui suo rutra clade; pau.dseramina si tiberos,fortunam eοmycerent. Sιn cis Caesarianis desideratis, inter quos AP Lyersisterent,arma sua expectarent. Respondere ua Neapolitanae legionis tribunus: &Τhe eL 'Bohemi, & Palatinus, sise Reremnater Palati. rus Aultriacus Chiliarca , qui venerunt in ho nuis non agnosicere; ille etiam si electum, voca- stium manus. Duabus horis post conflictum tumque ordinum cousiensis, non βρonte, nulli am. j venere Caesariani,qui & ipsi praestitere grandebitu,sed diuino vocante Numine , cuι repugnare operae pretium.quando sera iam nocte hollem' sine summo sicelere,nec debeat, neepossit. AFauaro a valle patultri submouerunt, quam ad castravit aduersi timere, quem non ostenderint. βuod si munienda , submittis ter mille alariis occupa. mim intentaret, se iniuriam propulsiuros, quod bat. Prope hostem munita caltra , in quibus scirent si ρro patraa,pro libertate ero relgione pu- dexteram Bauari, Caesariani laeuam tenueri .gnare . Bohemi & Palatinus nouo se arctiori Pridie Kal.Nouemb. minoribus tormentis sese colligauerant vinculo, de in defensionem exci petentes, plurimi occubuere ; In his Comes is itarant Fruderici filio concordibus suffragiis in μιrcus Philippur Fuggerus iuuenis sortissi- ρ.urei successorem declarato. Concordiae itaque spe mus.Ex eo die pugnam detrectauit hostis.-- mora. ix sublata,cum & Saxo Lusatiam inuasisset , cap- ximitianus ut in praelium adduceret, vicina lota prouinciae metropoli Bud illina; Bauarus in ca statuit oppugnare. Templum in subiecta sit.' Bohemiam irrumpit , Buduam occupat; Buc- valle erat satis firmum, cuius in praesidio erant quoius Bragaditium expugnat, dein coniunctis ducenti hostes. Multum intererat,eum locum viribus Pis Iecam intercipiunt , nullo iam loco expugnari, eo quod i ilium castra tutaretur, consiliere ausis hemis . Horum castris λ- N nothros aquatione prohiberet. Tribus legio-ata. haltinus praeerat ; Neque Palat/nus intellecto nibus datum ncsotium. Fortiter primum repericulo abel se sustinuit. Elfabetha contu istitere Bohemi, ted tandem deficiente auxilio I lyragae cum paruis liberis relicta , Steninum fi-ideuicti, fere ad unum concisi. Gestum id spelio maiore remisso,ut si quid in tanto discrimi-ictantibus Rohemis, quidus minor fuit suorum
ne accideret, noua spes partibus superellet, in caedes,quam iusta pugnae periculum . curam obtulit Electoris Brandenburgici. Tan- Postridie eius diei , Suequo ias aduersarriatis fatigatus periculis, cogitauit a Bauaro collo- Hungarorum stationem comtus opprimere,
167쪽
to . quominus veniret ad manus, obseptae viarum ducentis alariis, stetit Boicus in acie, Fucquoij si/φ' angustiae obstiterunt. Idem nocte tentatum;sed aduentum praestolaturus.Tillius hostium ordi- cum Hungari sensissent, dirupto aggere viciniines e propinquo arbitratus, paululum ad pagi lacus,tanta aquarum vi iter inundarunt,ut - cuiusdam vicini latus progressus,obseruat plasariani pectore tenus immersi , aegre fuerint,niciem explicandae aciei oppido commodam .
eluctati. Habuerunt Hungari interea spatij a iEὁ statim ductae Boicae phalanges. Paludosus
fatim,quo mutata statione, pone vicinum col- alueus,cui incumbebat ponticulus, Bauaros ab
. lem sese in tureim reciperent; ubi minime -ihoste dirimebat . Illum Bohemi munierant,
sareis poterant fatigari tormentis. Tum Palati- tum ut Bavaros transitu prohiberent;tum mu- nus cantato classico, eductoque in aciem exer iniendis castris aliquid otii compararent. Sed e
ς' ' citu Bauarum animose prouocauit ad pugna. sua statione ab Anialto depulsi , transmissuris Verum hie non ab hostis arbitrio siua pendere nihil deinceps obstitere:palus modice arefacta, ransilia,responditi Arabe scire, quid sibi Aia Ca- non legionibus duntaxat,sed etiam alarijs mol-
saris commori esset agendum . Bauarus itaquO lem praebebat traiectum . Anhiastis itaque lon- sublatis signis, profectionem in Non. Novem. gius prouectus in hostem, iam vicinum euade-bris indixit,annona per singulas cohortes, tur- bat in collem, cum Maximilianus iubet Fumasque viritim distributa.Praemissus cum exi- rei iluum cum sua legione subsequi, hinc re. gua peditum, equitumque manu mallenstei- liqua castra;dum hostes varijs sententijs distra-nIus Launam ciuitatem, volentem lubentem, herentur,an Belli aleam expediret subire quod morata .recepis . Eadem die Fuequotus dum in castris maximo damno,dum interim Caesariani inno- non procul ab hoste mandata distribuit, bali- cui transier mora tamen aliqua iniecta, FaGνς sit Lme minoris glande missili secundum genitalia quoio non mature cum postremo agmine prinperstrictiis citra vitae discrimen, ad adstantes perante. Moram hanc aegerrime tulit Bauarus, animo erecto,voce ludicra aexclamasse dicitur, quod opprimendi hostis extra munimenta , Per qua quis ρeccauit.per haeWpunittir.In pro- quae necdum posuerat, interim occasio eme- sectione postremum agmen curauit Floreis. ret. Nam circumducendae castris coronae li tirliatis tanta fortitudine,reique militaris peri- stis acrem dabat operam, crescebatque in m tia, ut citra suorum periculum hostem a longe menta munitio, atque periculum, ne absoluto coercuerit. Postridie Non. Nouemb. post tri- opere hostis tectus, auctusque nouo e Praga ginta currus commeatus hosti ereptos; Strasso. aliquot millium subsidio, suo more praelium,nieta oppidum superato a Caesarianis muro, & eluderet. defensoribus in vincula coniectis,expugnatur. Sed neque satis inter Hostis comperto Maximiliani discessu, in- Fucquoium conueniebat certum adhuc quorsum tenderet, Nonis No-juadendus intra sua maenia hostis, an potius eouemb.sese continuit in castris. Verum ubi per relicto, Praga ex diuerso montis latere, recto exploratores accepit, Pragam recta mouere, itinere Flenda . Hoc Fuladio videbatur tu die postero sese ad eam tutandum quanta ρο- tius,Tillio incestius cum Fratre Dominico AEa- coris
test festinatione accingit . Turrianus Comesigenio a Isu Maria,e Carmelitana illa Exuleea- cum XII peditum millibus, B: aliquanto equi- torum religiosa familia quae fundatorem Statu, eo iussus est accurrere . Eum Anhaltinus principem Eliam habet Hunc tanquam insi- dista, itinere perdificili cum reliquis copiis subsequi. gni vitae , morumque probitate clarissimum tur a nostris inobseruatus, obscura tegente ne- tecum ab arcanis conscientiae suae ,&dire bula,& densa sylvarum. rem duxerat Maximilianus in castra in certam rim Maximilianus Stratanise impedimentis a Deo exhibente victoriam,Bauarus veluti im- relictis,quὁ expeditior hostem persequeretur, pellente Numine, & Carmelita verbis excita- mouet cum parte copiarum I reliquis certum, tus , imo securus, post aprehensam Carmel talocum ad conueniendum indicit . Illuc VII dextram, quasi aream in pignus promissionis, Nouemb., Caesarianis praecurrit. Ner longe ruptis omnibus moris,Superos considens futu-- erat hostis . Ad sequentis diei crepusculum, ros commilitones in pugna, protinus concla priores Bauari equitatus turmae ad manus cum mavit ad arma,& veluti Iosues bucina glan- hoste venerunt . In pugnantium subsidium gente sacerdotali, in Dei hostes irrumpens,inmisso Ghorto supremo Vigilum Magistro. tonui dimicemus in nomine Domim Insuper ad
Maximilianum inique, essetne e vestigio in. I
168쪽
Catena Historica. Lib. XLIX.Cap.Ι I. 161
rat. η. pnscendum Diuae Virginis patrocinium, iussit Per horam mediam Marte ancipiti pugnatum;
--im die non alia iret taetra militaris , quam eius deinde Caesariana acies, ex Titisenbackiana ι Ire. venerabile nomen Sancta Maria , cuius esti-i& Preineriana legione , caepit fluctuare . Im-nut - Ugies praetorianum erat Maximiliatu vexillum. pressionem faciebat Princeps Anhaltinus i igitur postqua in placitum hostem aggredi ininior . Tunc misi iis continuo Crategus cum ipso Monte, supremum in milites imperium,iLichtenstein iana & Bauriana legionibus aciem pro Bauaro Ioannes Tillius, pro Buceruata ad- restituit, mox iuuenem principem aggressiis, nuc aegro ex vulnere Rudolphus Defenbantus eius aciem distipat,ipsumque Auhauι num poli disia. accipiunt . Ad montem Aban m pugnatum accepta vulnera in terram ex equo inter perest .Mons humilis, ac clemens,ascensu non ad- cuntium corpora esi dii , eumque GuIutetimodum arduo , sed solo ubique scrupeo, hinc mus Virduus capit. Haec strages fuit victoriaeande confragroso,quod foueae,ac verrucae aspe- principium . Hungari namque ea certaminis rant.In supercilio est suburbana Regia, cui ad- conuersione attoniti , fugam arripuere periacet saltus eleganter obreptus.Stellatum nun- . montis decliuia ruentes in Moldauiam pro- cupant a stellata figura. Montis longitudo ach quentem, cuius gurgitibus haulli magno nu- .milliare Germanicum exporrigitur , planicii mero Eorum exemplo Bohemicae legiones tur Pragam versus modice decliui. In hac stabat bacae, primum circumspicere, confuso agere,
hemorum acies, loco quidem sublimi, &ideinde spreto ducum imperio, sugam arripe. Catholicis imminente copiis , sed ab obiecto re.Iunior Turrianus tempelliue cum suo equi- montis latere minime tuti. Ternae fulminatrbitatu se praelio subduxit. Catholici contra stan- νἱs, iaces ballitae, singulis aggeribus impositae castro. res adhuc hostitim ordines campo dimouere, Cesari rum frontem in utroque cornu firmabant.Ob. propugnacula inuadere, instare fugientibus, stabat etiam nonnihil lorica opere subitario a toto campo dominari. Grandis strages ad stet liquantum essectar & subeuntibus in sublime , latum viridarium edita est Ibi Laurentius Me montis acclivitas erat periniqua, Bohemis ali-idiceus Dux tormentis viridario per vicinis po- rem percomoda. litus in eodemq; loco Praetorianu Friderici ve-Aciei Bohemicae forma tensium arcum cum xillum , in quo expressa caelestis sphaeracu hoc - a, duplici neruo parallelo referebat; post princi- clogio,iuuenι netem occupauit. Ita unius horaeovi laM ea. Pia habebat Hungarorum turmas. Alam dex-ispatio maximus exercitus fusus, sugatusq; male'Merari tram curabat Stressus cum sex equitum iura,captae rebellionis penas luit; insigni sane ad memis sinistram Stubnauius. In longum alterna. moriam die, quo per uniuersum Christianumbant ordinem rectilineum peditum quinqu Orbem in Evangelio legebatur , Dddit iu Yttit cohortes,totidemque equitum turmae.his a ter.lsunt Caesaris CH,ri quae sunt Dei, Deo. Vt quod P g go simili forma succedebant pedites,& equites Palatinus & Bohemi neglexerant;ea dies abun- pari numero sub imperio Turnam, Schbcbj, de praestaret , prouincijs omnibus mox ad fi. I ullaehij, munies. In saltu moenibus claus idem Caesaris reuersis . Cecidere ex Bohemis, erat legio Anhabιni, D:Ernestι Saxonis me n- Hungarisque nouem millia ferro , vel aqua. metris,dc cohors Praetoriana. Constabat pedita-iCapti Anhalti s , & Turrianus Ducum ipso
rus XXXVII cohortibus . Equitatus tu istrum silij, kum Sturuisius, Rheingrauius Schiis M' - LIV.sub iuniore Anultino, Hulachio, Sturu-ibus comites , & Dux Vmaraensis. Tribuni, 'milia tuberiti O, Stressa, H Urchis. Mesei- Centuriones,gregarii milites permulti. Sign moa seda,de alijs. Pugnatorum numerus ad supra centum , quae Romae adhuc e tholo pen. XXV.millia. dent in sacra Deiparae Virginis aede ad Ther.
' Copiaru numerus ex Caesarianis, & Bauarisimas Herculeas cum impijs emblematum titin' XX millia non implebat Paulo post meridiem iis, qui insanum haereticcirum surorem in Ca-
signo pugnet dato Dominicus Aragonius Carme-itholicos abunde testantur. Capta tormenta lita plenus fidei, prima progressus inaciem , &imaiora decem. Belli apparatus magnus nume
Christi Crucifixiemgie manu gestas, tanta in rus. A Caesarianis paulo supra ducontos deside-
milite excitauit ardore, ut post horrendam tor. razi, inter quos comes Rechbergensis, & Barometorum eiaculationem,tanto impetu in holuintersemius. Saucij sere plures extitere, in qui- excurrerit , quod Maximiturnus parta victo-ibus defridus Papen mi us .ria, eius unicum diceret auctorem Arvmi . Inter sarcinas, quae victor Bauarus occupa,
169쪽
rai A . uit, omnes authenticae Principis Aniastini ra- ρcir Ecclesiam Caria eam octam , prope -- fibulae interceptae sunt ex quibus cognosci licuit, niuers anus illius,quo anno seuperiore Palatinust lecti ici diu sit per re de Rii uitio Bobemiae regi I cclesiam Pragae primariam omni sacrarum λ freando, & coniuratione in Ferrinodum irr- imaginum cultu spoli iri iustit, eue is altivi-cunda, inter Palatinum, &conscios actuata. laxas Maiis reliquditi, simulachris discerptis, i a.
fuerit. crorumque usu denique moto , quem em,
Discrimini Palatinas non adsuit , qui ad tandae si elium pictati nascentis Ecc ta sin. inma. urbis excubabat custodiam. Ex tormentorum chimonia ad nos longo usu tradqxit ; Violati H 'VM boatu ratus copias confligere, contracta stibito Numinis Ira sese vindicem volui; agnosci, ims alipeditum lesione, & aliquot equitum turmis , missio duabus 4nte praelium horis in Bohemo
Iotaque Praga ad arma concita a , pugnanti- ι u m ltra ranis terrore , ut non iamnes --bus accurrebat laturus auxilia , Cum ex urbo da , sid στ mmenta insolitus horrar perculerit. aegrediemi Anhalunus occurrit aestuans, sudω Durauit tremor ad ipsum praelii momentum,
eque perfusus,Resique feralis nuntius, Saluti & fugientibus Hungaris alas addidit, quorum
sua inquit e lute a Rex, penes Caesareos et ct fuga reliquos traxit, σι τ est .nostra e silpta ιἀt eopM,in eas ad satiet a Rebus Pragae ex an imi sententia confectis, temtrastatur Nauarus . Palatinui tristissimo Monachium Mix-sianus miretitiar;Ibi VII nuntio perculsus,equo repente conuersu, ijt Kal. Decein b. sub Vesperam laetis lime excep- in regi m: indeque nulla mora cum liberis, &itus, necta ad Basilicam B.Virginis contendens, uxore in urbem veterem , convasatisi quae eo laudes persoluir. Posito in ara principe, Virgi- . tumultu poterant asportari, fel tinauit, utpote nis in Coelum assumptae simulachro cum nacs i.
praeterfluentis amnis iniectu ab holtium im- epigraphe xlviat pressione tutiorem: atque hinc misso ad Bauo D. o. M. rum nunti viginti quatuor horarum inducias Magnae Dei matri suppliciter postulauit . Octo duntaxat horae Augustae, aeternaeque Virgini
concessi e ca lege,ut Fri ericus regno Bol mi , O Max pnnexisque repudiatis prouinciis ad Calaris Bauariae Patronae rediret obsequium. Sed cum suae fortunae va- Singulari Principum tutelae dum nondum implesset, male feriatorum con- Auxiliatrici, Victrici filio, maluit sese infidis rerum euentis comitte- Maximilianus Boiorum Dux . re. Albescente itaque Coeilo,cum iam V Vallo- evicta hemia redux , memornes vi bi muro perlosio imminerent, una cum gratusque posuit.
l. ιba coniuge liberis, funisa, atque Tur- Anno post C. N. CI, IDC. XX.r seniore, H enlost, alijsque Bohemiae Dy- Praga antequam discederet , pro summanastis , quanta potuit celeritate Vratidauiam, obsequio speciali epistola certiorem fecit Pau. Silesiae ciuitatem contendit. Regiae possessionis iam V. Pontificem Max. Vnaque Ferinnandu mbreui gaudio velut in scena perfunctus Peri sem Imperatorem literis sua manu exaratis. Cui vi-lidem adamantibus intextam, Anglici Ordinis cissim Imperator VII KA Decemb. sta manu insigne quod Fri co exciderat properanti, respondit , quibus starerno gaudio grates egit
Verdueus inter primos Cesariam exercitus du- immortales ctores , Maximiliano velut opimum spolium Reliquerat Bauarus Pragae Maximitianum lobtulit pristipem Desistensteimum, Donem ttium I Pragae deditio fusam Palat consequiniri cum copijs, qui reuertentes iam ultro reliquas
. . . nemini iam auso relisbere, postquam tanti ex- hemiae urbes in fidem reciperent. Morauiamercitus vires uno lapsu prociderant. Adacti iniFucquotus in dedionem coegerat , frustrantis verba Caesaris ciues,ordines tradidere literas, tente Turream confirmare perculsos . Eadem . . . renuntiarunt faederibus, Ferdinando in Regem victoria deditionem Silesiae maturauit. Hanc, sita,& sancte sallatato. Hinc Clerus restitutus, recepta paulo ante Lusatia, petiturus Saxoniae ii, p. purgata templa, miticula altaria, magno Ca. Elector, priusqua vim experireriir, conditioni-sηα. tholicorum gaudio; di Coelitum gloria, quo .ibus in fidem C saris recepit olerabili pecuniae rum manu parta victoria . Nam praeterquam summa indicta , quam Caesari in belli sum- pugnae dies fuerit omnium Sancterum euίωι plus res deret , apud quem pro supplicibus
170쪽
Catena Historica. Lib. XLIX.Cap. II. i5 3
3a in. deprecator ipse dein Saxo accessit. pergeret, se mox cum Angliae, de Daniae sup- si Dacus supercrat, qui de restituenda Hunga- petiis,adfuturum cum viginti millibus Relicio
c.,bον riae corona,Hungari vero de recuperanda M.tinterim in Bohemia Mans fidio, qui egregia Rex Ηλ saris gratia cogitabant.Integris adhuc Palatini fide causam PalatInι curabat Nam caeteris
g rebus, Iacobι Anglorum Regis auxilio tumidi urbibus ad obsequium Caesaris redeuntibus, , infidus Brehlimus , indicto Neosolium ordi- Pilsam,&Taborinum firmo adhuc obtinebatinia. num conuentu , omnium fere suffragio Rex praesidio.Nec minus ei dolus profuit,quam au-Hungariae fuerat renunciatus.Mense dein Au-idacia.Collectis e fuga plurimis,dum spem Cae-gusto , dimissis Caesareis , Gallicis, Polonicis,ilarianis facit accepta pccuniae summa , Bol Turcarumque legatis , qui comitiis interfue-mmiam relinquendi, pactis dierum inducijs, verant, cum soli prouinciarum faederati oratores,ea de re transigerent,nihil interim omisit, quo remansissent, in frequenti ordinum, legatorii-ibellum repararet. Finitis ergo induciis, dumtaque corona,Regium titulum accepit Inaugura. Caesariani in hiberna concessissent , repentelio Posonium dilata est, ubi regni diadema de Schlachenu valdam , Tachavviam invadit.
., Mia more asseruatur . Adhunc apicem fortuna, vel Inde in Palatinatunr superiorem progressus,,irari militaris virtus Gaborrem erexerat. Natus erat evastatis vicinis locis , Palatini res aliquo Oiacm .in Transsylvania , in aula Bathorea educatus ;imodo restituit . Eius exemplo excitatus Ioabis & quadragies praelijs intersuit. Caetcru pri- Georgius Asiarchio Iererndorfensis collecto mi-uatus adhuc ea aliquando inopia fuit, ut rebusilito , Silesiam , Morauiam infestam habuit, omnibus in militiam alluinptii , a mercatore nillil territus edicto Caesareo , quo uterqui Cassbuiensi ne centum quidem aureos mutuomerat proscriptus , & in Maus feldij caput accipere potuerit.Ope dein Turcarum deicctoicentum florenorum millia promissa . Pro-Fatiares , humana diuina posthabuit, ut post scripti fuerant Fradericus Elector Palatι- adeptum Transsylvaniae principatum, ad ma. nus , de ChriHianiss Anhalatnus , Geor-iora conscenderet . A Bohemis in societatem Wius Fraderiso coines Huenlotus de ut rei rais a.
adscitus,tannoniam inuasit, ubi se principem, laesae maiustatis bonis omnibus , & dignitati- Ar iis . Regem postea voluit . bus deturbati. De reliquis perduellibus, Carotili et In hunc reuocatum e Bo mia Tamierium Lichtenaranu Bohemiae ProRegi cognitione
m eum decem millibus immisit Caesar; qui postiremisia.s Ium minutas Velitariones, sonium adortus, nau, Moguntiae dein Aprili ineunte, sibi Dino- iau. giis imposito milite, Vienna Liuit,nihil turba- la Vnito-Protestantibus reconciliatis Fridericatus infelici omine, cum tria nauigia apparatu Electore excluso,sperabat facili negotio Man , bellico onusta mergerentur . Potonium cum heimium , Frankentalium , atque Heidel- appulisset, munimentum caepit, quod ante su-ibergam quae adhuc a meris auxiliarium surbium est, mox ipsum suburbium , deiecto- Anglorum ductore , Fraderter nomine rene que ponte ad arcem properat,vi loci situm re-ibantur , plerisque iam ante subactis ) suae cognosceret. Animaduersus a praesidiarijs, a- potestatis ficturus i dum Belgicae induciae gnitusque, omnium simul iactitationibus peti--cum Batavis, quae ad finem properabant, ip-tus prosternitur . Casu Ducis conliernati mili-isius operam in Belgio reposcerent . Ita dissores, exanimi ducis corpore hostibus relicto, re lutum kedus anno spinquam magno Imperii insecta discedunt . Hic finis Henraci malissimotu coaluerat o undecimo , Palatini ci comitis Tampierii peritissimi ducis, re iacim- de ad paucos iam Principes redactum . Cui ne facinus sortis,&expediti,plerumque tamen non amplius ut aliena inuaderet , sed sua cle- incauti . Cadauer pretio redemptum insigni fenderet,cura erat. pompa funebri Viennae conditum est. Virtuti Dum haec Moguntiae aguntur, iudicium in iureius hoc quoque Bethlenius dedit , ut sensi perduelles caepitim Bohemos , eo maiore pro- praesente Gallico legato, magno cum decor uinciae ter re , quo id crimen a paucioribus Parentaret. aberaicitati absentesGum non venioenidam. tria Lubricam prouinciarum fidem Palatinus nati,eorum bonis Fisco adiudicatisan D recto η it Vratidauia in Marchionatum res veluti factionum capita saettam exordium. - . . .
'ν. . Brandenburgicum concesIit modica spe belli quorum omnium suppliciis pneludit Friderim Pa. . reparandi. Scribis tamen Bethlenis , inceptis cus Ti embachius,ui post geminam in Tam-du uitriis mus VII seu pars utomi VIII. X 2 pie-