장음표시 사용
191쪽
i 84 Ferdinandus II. Occid. Imp. XLIX.
loco praeter Mantuam quGermanicis armis
posset rei sistere, Hispani Duce Spinoia Catalium arcta Obsidione fatigabant; strenue propugnante Cassis gubernatore Torasis. Θ, nota an potiturus suillet ' incertum reliquit, mense Septembri morbo extinctus in calfris, Anno i 6 3 o. Quem paulo ante praeccsserat Caroias Ema ei Dux Sabaudiae, ex taedio bellorum ; & aduersitate fortunae, contractah Iaegritudine , nam belli alieni una cum Ue-
uincia a Cardinali thelaeo Gallorum duce i, Occupata.Matua supererat,vbi quod vi & ope. ribus non potuerunt, altu perfecerunt .Ia Belli onus soli sustinebant Veneti, ad quos miserat Niuermus literas, quibus in supplementum praesidij tria millia equitum petebat His inte ceptis, ubi inducendi subsidij dies aduenit,cYYxvii auctore M itthra Gallasso expedita quartior peditum Caesareorum millia vergente ita occasum die, per interualla ac latebras circu- ducta , mox tanquam a Venetis missa, simu- . lata aggressione in caltra Caesarea impetum faciant; Quibus facile perruptis obscuro iam die ad portas peruenere, Ita beneficio noctis delusis oppidanis intromissi urbem capiunt. Reserunt alij, quod fatigato praesidio , solitam urbis remissarn obseruantes Germani custodiam; aliquot a Casale Maiori Insii brumri .. ' oppido nauigia plaustris imposita, adduxerunx; atq; in lacum iniecta octoginta strenuos milites conscendere iusterunt. Hi sub quartae vigiliae finem: ante Auroram ad arcis portam D.Gregorij Ponti obiacentem , ubi nullum discrimen ob res agnantium aquarum profundum metuentibus oppidanis , pauci ad eius custodiam milites excubabant et nauigiis appulsis, admoti as iochi violentia proliratam occupant, nullo sere militum obsistente cum eodem tempore, ad auertendos praesidiarios aduersam urbis partem magno ardore Germani inundarent. Nauigia illa vide.
rant Veneti vigiles, sed a proditore Iusti seruare silentium , quod ea nocte expectaremur suppetiae , Mantuam perdiderunt,
Audito porro a Duce Carolo tonitru, quia ibi stativa haberet, ne cum ciuibus in hostem irrumperet,Obstitit noua proditio.Claues abstulerat molitor porta, qua aditus patebat ad portam arcis; in tu per ne tympana pulsarent, ac Dinuenti pulsu classicum canerent,bacillos sustulerat,ciuis dicitur fuisse Mantuanus,con spirantibus Gentiliiijs GonZagae familiae , e rum Duce De Franc o Marchione Gontaga
Sic capta Vrbe die fatali XIIX.Iulij Anno
is 3 o. Nivernius Dux subito se in portum a cis cum coniuge & liberis sese festinus porripuit, ex qua paulo post cum suis Placentiam, dimissus est. Miles ad praedam agendam furi-blidus discurrens,tot annos a superioribus du-eibus collectam omnium rerum opulentiam ,
supellectilem plane regiam diripuit. Militum
insolentiarn. nec templum essugit. Virgines, pueri in captiuitate, vel potius in latrina maiora sustinuere ludibria quam in lupercalibus gentium . Facinore audito,Caesar victo minutriam exhorruit aequa lance delet tus ess ctu m , & causam . Eteonora Imperatrix amaro planctu gemuit natale solum,& paternam, domum ferro, igne reuulsam. Caeterum cum Gallorum aduentu,nouum atq:cruentum bellum instaret, intercedente Romano Pontifice ger c induciae compositae sunt. Interim Ratispo-D .nae, ubi tum erat incomitijs Caesar, pax initur cum Gallo, Venetisq; ea conditione Dux Nι- νι
uernensis memam a Caesare precatus Ducatum Manisanum , ac Marchronatum Montuferratensim reciperet; mei Sabaudo redderentur sua . ex Gallia praesidia deduceret . Nullum de luceps princi m Impera, lacesseret, nee hostibus perduellibus'; domus Austriaca auxilia ρraberet. Ba se mic6lim erra Regem Gallia Caesar gereret a Claustra Apium , ac Rhetia
prisinium statum restituerentur .
COMITIA RA T I S B O N E N S I A An n. t 63o. E ictum Restitutionis per omnes Imperij
Circulos publicatum Protestantes omnesvζhementer conturbauerat. Cum ab eo nec
qui hactenus partium Caesarearum fuerant cxciperentur. Articulum transactionis Passa utensis negabant a Prorestantibus fuisse adaprobatum; sed Catholicorum pertinacia insertum; ciri tamen non solum Anno I 113.
quo fuit publicata trans actio, sed succes Iluὸ
in omnibus comitiis contradixerant. Tandem cum Religionis controuersia esset, ad Genera lia Imperii comitia reserenda esse; quod e libertate Germanici Imperii cssit, ut omnes a direntur, ubi omnium intersi. Caesar vero
192쪽
Catena Historica. Lib. XLIX.Cap.II. i 8 s
E-r, tionibus urbem firmarunt. Porro Menstei
ai. v. edictum de testitutione tinoia Ecclesiastem as 'Eg ferens non amphis controuersam , sed decies istiis sana esse nullo luo priuato iudicio, sed ex ipsis eiuru. pacis Religiosae sinctionibus, misit per omnes γῆ MCireulos,qui rem ad essectum deducerent,nul- - ὰ, b exceptione; ut bona post paeem Ren κα briosam adempta Dominis redderentαν nomine Casaris. De Cathedralibus, i r Colle atis , Romani Ponti eis enectaretiar decretum . Turbauit porro decretum hoc electorem Saxoniae; quod eius iniuria dicerent Protestantes causam suam a Caesare pessundari . Augebat turbas militum insolentia, quos V llem semius in immensum auxerat. Nam etsi in
Borumam Regi Poloniae ad distrahendos Suecos i & Hispano in Italiam & Belgium Caesaria μνata aurilia submisisset ; adhuc fere centum bella-umisia. torum millia sub signis tenebat, vel in praesi- dijs Vialtincteimus. Itaque Saxo . Brande- burgicus ,&Dux Pomeraniae Funsuus, de Principes Sueuita Circuli rogabant, ut quoniam deuictis iam hostibus, nihil amplius timendum foret, tandem grauem Orὸinibus militiam dimitteret. Cuius delicta,rapinae, cς- des non aliter tolli possent, quam si exauct rentur. Querebantur pro solo praesectorum arbitrio hyberna diuenὸi: tributa describi, ut iam exhausta plebe, Proceres inopia laborent. Ciuitates Imperiales non habere unde onera Reipublicae sustinerent. Augebat querelas obsidio Magdeburgi. Haec valida ad Albim urbs caeterarum instar, in militiam Caesaris ad arbitrium Umallen- seisis conferre cogebatur. Id cum aegre serrent, quidam plebei insciente, vel distimulante Magistratu . naues aliquot frumentarias prono inde alueo ad Umallenstrinium deuehen. das diripiunt. Inde in legionem Caesaream stativa in suburbijs habentem ficto impetu aliquot caedunt. Viallenstein ius eo facinore irritatus, qui urbi iam minus obsequenti insim ' dias cogitabat, avide occasionem arripuit. S tisfactionem itaq; sibi fieri imperat; negant Magistratu, urbem Legionibus cingit eo meatum prohibet. Hinc Belli Magdeburgiei
initium . Congregatur societas Hanseatica ; inenarinium rogat, ab urbe amisa militem reuoret. Ille primo frumenta reddi,pecu. niam soluant , praesidium recipiant ad coe
cendam plebis petulantiam, imponit. Negarunt ullum suae libertati preiudicium fieri;cuq; nullam nisi in armis salutem viderent, muni- Tomus VII eu pars IDOmi VIII.
mus siue quod expugnandae urbis mandature non haberet, vel operis dissicultate teritus, euocatis sponte primoribus Vrbis, certam pecuniam pactus, de ad extremum Hac quoque remissa, obsidionem soluit, hortatus ne a Cς- saris obsequ io deficerent, ne quid aduersi ipsis accideret. Insperatam felicitatem Magdeburgenses assequuti, magno celebrarunt gaudio , ignari imminentium malorum, tua: irata prς- parabant sata. Tantis excitatus clamoribus Imperator Ra- e vitiatis nam comitia indixit.Vbi adsuere Elccho. Risuiu res Catholici omnes. Saxo, & Brandeburgi. cus tesatos misere ; se excusantes, non suppetere tibi sumptus ad iter & conuentum istur pro dignitate obeundum,exhaustis late prouin- cijs per continua militum stativa, quorum licentia , ac rapinae nullis iam legibus cohiberi possent. Tum vero communibus postulatis, vereta in Uvallensteinium querebatur , ut ei praese ctura militaris obrogaretur. Illi enim ut supre. mo capiti non modo militum imputabantur
delicta, sed suspicio erat quod homo ferox &praepropera felicitate tumidus snam Caesar c mitem, dein&Ducem pridiandiae,Sagani denique Mechelenburgii creaverat' res nouas moliretur. Equidem ille sortuna sua abuteba--ων riar, molestus magnatibus,principibus inuidus, i . quos magnifico vitae cultu, & numeroso satelia litio, regiaq;prodigalitate omnes anteibat, tam in nonnunquam fastu,n conquerentibus prin.
cipibus, prouincijs superbo insultaret resp&se, & maiora adhuc superadderet onera, quasi per benignitatem peccasset. Hinc via'go dicta tor Imperi, vocabatur. Sic Electores etiam C tholici,alinue principes, qui partes Caesaris sequebantur, immodicam Fradianda potentiam palam vellicabant, de ex arcano nimiis Caesaris viribus inuidebant. Ad impellendum igitur Vtrumque, non communicatis consiliis,
neq; conspiratione facta ; sed singuli seorsim,
veluti si icto scedere coniuratant, intolerabilem Friae dι potentiam criminabantur;Maligno Protestantes suadebant consilio , Vialialenctemio imperium abrogari, Ut Caesarem exarmarent eodem tempore, quo Succica a ma fremebant. Erat ille tum Memmino,non ignarus eorum,quae contra se agebantur; propterea ira infractoq; animo fremens exclam,
193쪽
s i. .κη. petitionibus pareat: illi brachium detruncari , si
q*si iis, sumZm paludamento detracto, formidabis
Victus C sar presentiu dinnatara querelis, haec P mallenstemio seripsit: Summum bellι Ducem esse in militum potestate : seque in manibus Ducis rilli melius consultum fore, sisie armorum abdicaret inperio, atq; in suas ditiones reciperet.
Hoc decreto perculsus, abiecto paludamento. plenis obseruantiae, venerationisq; literis Imratori respondit; Ipsius Maiestatem non esse in manibus Ducis: sed in fallaciam,produorumque ministrorum arbitrio , qui tam disciti tempestMe illi quam maxime noxia maligne suasisset.Ita legatos muneribus donatos dimisit,& in
Bohemia ad priuate vitet tranquillitate recessit. BELLUM SUE CICUM Ann. ic O.
Trientia atq; cruenta Danorum bella, qua totam Germaniam populorum strage,prO- uinciarum populatione direptis urbibus , con- cusserunt, pacis profligata foedere, longam viridebantur promittere quietem: vanam tamen spem fecit spreta in Septentrionali angulo relicta scintilia quae momenis horribile per totam Germania,fudit incendium. Lubecum miserat Rex Succiae Gustati m legatos, quos Caesarei in conu .mum admittere renuerunt; imb illis toto
Imperio hostiliter interdixerunt, quod excelsi animi Regem maxime offendit; vindictaq; decreta , misit Mimaraum comitem Faremsba
chtum qui ignoto habitu Hollandiam, Anglia, Galliam peruagatus, ubiq; belli semina iecit in Aultrios. Venetias appullus, triremem porijt, ut in Dalmatiam nauigaret: Inde Budam ad n M 4Gorgium a Moisium qui Turcarum ope
m. i. Transh luaniae principatum occupauerat mor tuo Gabraue Fethlemo annorum unde quinquaginta . Is uti per omnem Vitam varius,atq; inconstans extitituta & in morte supremo O
luntatis iudicio mirus fuit, Insgni legatione Ferdinandum III. Caesaris filium ac Regenia Hungariae prosecutus, ut quam familiam repetito saepius bello persecutus fuerat,et mortes benefaceret. De Feiam do II. Catiare id solitus erat dicere disile ae dubiae aleaeplenum
opus ese, Davare covtra Ferdinandum, quem me aduersa de eerent, nec extollerent prooera . .
lv Interim Gustauus de exauctorato Frisam do a Protellantibus certior factus,qui omnia comitiorum arcana ei aperiebant, cum adhuc de Mi.o Germanico suscipiendo nutarer, coactis comit ijs sine quoru colensu, ex antiquis Regni legibus extra regni fines Regi exire non licebat, suam intentionem exposuit. Et quia bellum nostra aetate longe omnium funes illimu agi s. H. s mus, ilicosi Regis lubeat altius exordiri prim M. cipia. Suecta a Germania longo Maris Balthici interiacentis tractu disiuncta in Aquilonem protenditur. Accolae industria celebres, &nullis enecitati delicijs belligeri, ipsa situs, &Coeli natum ad omnem haborum patientiam durati a Caelo saepius ut vindices irae Dei fuero olo delecti, ut per Europam populum contumace & inobedientem ad obsequium reuocarent.' Reges habuit a principio natio,inter quos Attila cognomento Flagellum Det,quos communi sussi agio proteres legere solebant. Transijedeinde in haereditatem dignitas haec, & nasci
Reges caepere: donec pater huius Gustaui Carolus Dux Sudermanniae pro Si mundo Polo. niae & Sueciet Rege f ratris sui filio , regnu Su ciae gubernans ut illud in se transferretur consensu Procerum obtinuit anno huius seculi IV. amoto Sigi ando legitimo, & naturali haerede,& iam ante Stocholmiet in public is regni comitiis coronato. Morte Caroli ad Gultauum Adolphum regnum id simul aduersus Polonos bellum peruenit; quod ita gessit, ut parto per
patrem imperio Liuoniam ac Borrus Iiae parte adiungeret. Tandem Anno r629. inita cum Polono pace, nulla potiore causa quam quod bello Germanico iam diu inhiaret Gustauus Belli causas praetexebat lueras Has ante araen- D. mum ad Principem Transs Lania a C a sareu interceptas , EI reseratas, alio quam scripta essent sensu exposita. Pilonos non modo a paci Lcatione Suessica Astractos, sed etiam auxiliis , commeatu, sis magno legionum numero eo immios . Devictis in German/a hostibus μι, Calarem , in ipsam Suectam victricia arma ducturum, quibus , Sst mundus in regnum re sinueretur paternam, Suedicis mercatoribus, ruribusis; omna negocioxum qisu per Imperium interdicto, ablatu vi mercibus, din.tiniri si co addιcto. Ada ris Faliates imperium quod siemper apud Sueeos fuerit a Gallenstrinis piraticaturbatum. Amicas ,-Rem consanguineos oppressos, Stratisiundam urbem nulla culpa obsie sam. Ducet M e lennui eis Molphum Fradericum , D: Albertum ibus buupulsios. attrιbuta velut in . spolium prouincιa Duci Fridiandia. Legatos suos
194쪽
Catena Historica. Lib. XLIX.Cap. H. I 8
breuitate, quam quod nullum pacis modum praescriberent, tum quod sibi Regi um titulumn6 tribuissent: maxime offensus,ad bellum descend it, ut in notus epistolis ad Eleistores datis, professus est. Interim in Comitiis Ratisbonensibus Elector Saxoniae de irruptione Sueci Regis in P, Festum
Ia iure natura, aegentium Sacrosianctos nulla pro-
ο s bubili eausa a Dani ea pacificatione exclusos. Exagerabat iam mentans Austriaca Lmus felicis ratem , qua oppressa Augustana Religis , ablata bona, stoliati Domini , illimum ιmmin eret d,
sirimen ni in tempore occurrerent, priusquam rapacia arma in Suetieas ora/ mctar extenderet.
Tutiiss in hostium, quam in paterno suo mitito ali. Di βεret Casarsariosissimi quondam nominis
populis non eontemnendos: esse insiliis masiculam progenitorum virtutem , qua maiores , natali sola reticto, potentibus armis euersio Romano imperio, Italia, atq; Hea belli sobacta Gallia fere U; Mactata, tremenda signa Hispanis populu
runt . Cruenta adhue Sarmatico bello tela, qua es siverato hoste, regnumfirmarunt, nouos quaerere triumphos fata miles prosequi auderet Superos, quorum eausam tuendam armusiusicis
piebant, non defuturos. βuod si mana essent ρ ladia, si di fallaeta omina; patria, qua hostem
minime timet externum, redeuntibus siemper patebit. Rege perorante, gratum Omnium procerumurmur obortum,quod una sentirenudumet, itaque quo mellet enam in ultimas terras, sivi
Regis a picta libenti, ac forti animo siquuturi. Venerunt tandem Gallorum, Anglorumq; litterae,qu ibus excitabatur expeditionem susci. pere. Urgebant potissimum Bataui, quorum maxime intererat Austriacos periculoso, bello implicari, ne in Belgium Hispanorum auxilio ex Mitio venirent . Iusse igitur Melio Oxensterno magno Regni Suecici cancellario alia octo peditum millia conducere ; traditis uxori gubernaculis regni.constitutisq; optime rebus, ac legibus dictis ad regionem necessarijs, Anno a Christo nato M. DC. XXX. inter laetissimos omnium ordinum plausus , qui salutem valeq,suo Regi
dicturi ad litus confluxerant ; in co. maiores bellicas naues, ducentasq;onerarias toto imposito exercitu Rex litore soluens, ad meridiem
dirigit proras, velaq; pandit ad Rugiam insulam, ut repentino impetu ea potiretur.
II, , Scripserat prius ad Electores Imperii, en
ad Eti. meratis suae expeditionis causis, petens vi Cmctarer Im sare ad honestam pacem retraherent.Adeas literas Electores diu morati, tandem se omisso Regio titulo, respondent, quod paris avidum
se ostendat, summopere μι probari, si meusim
eodem studio tenera, si eadem per imperium,
misinos iiti Reges Principe'; sancte obseruetur
mice optare. Rex porro non tam literarum
Tomus Vm eupars ILIomi VIII. meraniam , quὁ duodecim bellatorum milliata transmiserat, sarem certiorem facit.Cumq, nullis iustis de causis bellum imperio mouero censeretur, arma in ipsum consensu Procerum decreta sunt. Rescripsit itaq;Saxoni Caesar,sibi tot virium esse, quibus hosti obviam iri possit deliberandum tamen ut collatis iusto modo stipendiis,iniliti satisfiat. Ita de ordinanda militum disciplina actum; de quoniam hactenus
praefectorum auaritia ordines nimium vexa. uerant decretum,ut Caesar reducto legionum numero, ad Circulos perscriberet,ab iisq; pecuniam acciperet necessariam . Deinde quis
exercitui pretii retur quaesitum. Multi Et rm Bauariae optabant expertae felicitatis, de prudentiae principem. Sed cum ille inuisam dignitatem non ambiret, IoannISerelasio Titio co- ol'tr-tι summa omnium voluntate defertur, cui ea aetate ob belli scientiam, θοῦ continentiae lau in nati dem,nemo par erat.
Auditi sunt postea Angliae Regis legati Pilatini poscentes restitutionem. Sed cum illo Clementiae Caesaris minime acquiesceret, sed in integrum vellet restitui una cum Electorali
dignitate. euanuit postulatio. Supererat communis Protestantium quaerimonia, ut edictum res itutionis tolleretur, vel
suspenderetur executioSed cum Cesar responderet bonorum Ecclesiae restitutionem rem esse decisam ex ipsis pacis Religiosς sanctionibus, a quibus ipse nollet recedere. Protestantes cum ni nil apud CaesarE emcerent,seorsim cum Electoribus egere, ut Electores nouum conuentu Francofurti ad Mgnum anno veniente promitterent. Clausit comitia Eleonora Caesaris con- θοns iugis coronatio. Dissoluto conuentu Caesar na- cesaris uigio Viennam reuertitur,Electoribus eum Eo. ς. noris causa ad nauem usq:ded ucentibus.
Hisce in comiths emicuit Caroli Auriae pia cxit . liberalitas. Dominicanae societatis templum antiquit limum cum ex parte a Catholicis, ex parte a Luteranis possideretur, egit cum Magistratu, ut posses Ito eius Catholicis integra re stitueretur; solutis ab eo quadraginta tarenorum millibus,quet tributi nomine poscebantur. A a x Sed
195쪽
4 Sed iam ad Suecicum bellum properat cala-maduentus rationem exponit . Pro libertate, pro octu mus. Rugiam vela dederat Gustanus, quam ia Reletione, o in Fubsidium oppressorum veriquee..., κ .. Alexander Lesiam Sumici praesidij apud Strato Proinde Asir .alieno incomodo mIles vel aquam Iiam Ia-fundam praesectius, eiectis Caesareis occupauini retio compararet. Oratio lux, vim a ddentes rat. Quod cum intellexit Gustavus, mutato Maiestate, ita procerum animos deliniuit, ut inis is ...cursu ν 1edomiam peti iussi,ea non multum a Caesareos odio Religionis, ac rapinarum licen-ev.t. Rugia distat: cui ab altero latere adhaeret Iu. tia exacerbati facile in partes Regis descende linum , ut inter Rugiam desulinum media frent; & Dux iniquioribus legibus cum Re sit Vsedomia. His duabus insulis lacus preten- zransegit,quam Vnquam cum hoste Vel victω --.ditur piscibus abundans, qui e trium flumi- retulisset. Itum est ab utroq; in foedus antiquu; . ..., num Oderae, Uecherae, & Pani concursu Dux prisca dona se Regi daturum, octoq; pGιῶsMιο ortus, per totidem ostia Panum , Sueuum, & ditum millia sui sumptibus bello durante, ale-Diuenoam in mare effunditur. Iulinum con- re promisit: praeterea Stetinum in pignus fidei
et strato per Diuenoam ponte aditur. Vsedomi a cessurum: centum talerorum millia numera-
non nisi nauibus. Ad eius igitur portum perce- turum recepit. Tam acerba ab Austriacis im-lebrein Rudam apud ostium Pani, Rex classem perata non fuissent. Nunctuam tamen mai agi iuilit Iunio exeunte. Exscendentem Rege ribus synceri amoris plausibus ciuitas ulla vi- nemo prohibuit. Copias cum exposuisset,ipse istorem excepit. Tum urbs ad nutum Regis
ut primum terram attigit,ingenua prouolutus, nouis operibus communiri cς a,militum qui-
propitia rogauit Numina. Palam deinde ci idcm labore, atq;opera sed pecunia ciuium Dux cumstantibus testatus, memorabili plane, 6cide recepto intra urbem Rege per literas apud digna Rege sententia, non armis magis, quam Caesarem se purgauit, quod inopinato Regis praecibus pro victoria pugnari, sist quo plus pleta- aduentu oppressus , spatium non habuisset arrs, o pim felicis alis in bello sere. Suecorum ad- Caesariano milite subsidium petendi, neque ita uentiis cum in diem incidisset si utarem, &im sperare potuisse, qui non adhuc viso hoste. anniuersarium illius, quo saeculo superiore ita. Rugiam, Vsedom iam,& Iulinum, atque -- eomitiis Augustanis Carolo P Cesari Augustanet ne oram maritima flagitiosa fuga prodidissent. Confesti mis formula oblata suit, magna cele- Sedinum Gastauus cum sedem belli ad cae- esis itate Acatholici coluere. tera obeunda destinasset, ad Murgardum ex- Gustauinae cato ad se Lestio eum iis co-ipugnandum mille & quingentos pedites misit.
pijs,quae apud Stralelandam erant, Foruslaum Hanc urbem Inae flumini comminentem an- evat. Pomeraniae Ducem de aduentu suo,& cur λ- tiquae structurae moenibus septam quadringemmeraniam petat docet;securitate iurans,&prPjti Caesariani milites tuebantur , qui Sueco ve. sdiu offeres. Inde ad subiugandas insulas Vs jniente , desperata urbis propugnatione, in ar- domiam,ac Iulinu copias dimittit,quod illi fa-jcem profugerunt. Populus rerum nouarun cuincile erat , cum Caesariani iniecto velut panico pidus,patefactis repente portis,Suecos admisit.,... . metu, munimenta desererent; quamuis Tor- Hi subito actis cuniculis, arcem subruere mi-ν. . . quatus de ComIlIbus natione Italus Regi vir, nabantur;Caesarei conspecto discrimine,arcem bus. & numero militum superior rem Cesaris ea conditione dediderunt, ut salui cum sarci. ageret in Pomerania. Senio confectus Torqua-mnis,& gladijs ad suos proficisci liceret. Ingensrus,ac valetudine impeditus,Regi iuuentae,atq,ifarinae, reique tormentariae vis, & aliquot aenea auctoritati impar erat. Contentus nouo urbes tormenta in hac arce a Suecis inuenta. Eodem firmare praesidio, id agebat, ut Sedmum ur- modo Orderburgum expugnatum est, auctis iam metropolim lyomerant ac ducum sedemitaecorum copiis,quas flauus Hornus castro Dux praesidio firmari permitteret. Rex vero vitrum praefectus viginti nauibuscum aliquot bel- Torquati consilium praeverteret, impositum, latorum millibus a Livonia aduxerat. ntum in parua nauigia exercitu, Sedinum repente ad iterrorem Stetini expugnatio finitimis attulit,
ducit; & euocato ad se praesecto Sige rado Da- ut iam adesse Rex, quatere moenia, diripero
mitio, mox Duce ipso, intromitti in urbem po- omnia belli turbine videretur. Plures cum Re. D. . astulat .duci&ciuibus libertate promissa , &a ge conuenire meditabantur, occulto odio in --. praesidii molestia securitate . Erant cum DuceiAustriacos,& Religionem Catholicam. primores omnes,quos benigne compellans, sui sarei ira perciti vastabant agros, ut Sureo late
196쪽
Catena Historica. Lib. XLIX.Cap.I I. 189
-- vaganti nil relinquerent praeter solitudinem, , i querens, quod nulla ρrouocatus iniuria Imperii eῖψ 'Dasiam paulo ante a Sueco occupatum re- terras iambier inuasisse Mn quas nihil iuri 'hri, se' et lentino impetu captum diligenti cura munie- l bominee tnias interesset Germania rebus intemstum M. runt,ut victori moram facerent.Torquatus de cederet Hortabaturque illum amicis verbis, ut
v nil Comitibus dirutis locis, quae hostilem ferociam coepto bello absisteret: me ea arma lacesseret: quam inuere non poterant, annona incensa, quam simper de rerum turbataribus ιriumphassent .
sicum auferre non notuit , ne hosti alimentia Succus resignatis literis , respondit . Semam. sussicerent,aditus clausit,viasque Stetinum se- mam Casan gratιam habere: quod illi adse literentes,obiectis aggeribus sepsit. Quascumquem l dare placuerito optime siripta expensurum: cohortes ex vicinis Imperis prouinciis excivit;isque subuo datorum restonsum , cum ex brachis quibus Suecum Regem iuueniliter serocien-j υulnere conualusseri. quod sibi ιn Duoniatem, se fraenaturum sperabat. Rex quotidie vi- vn MIbus instix siet . Salse iocatus in auxilia ribus auctus,& crebris Imperialium transse quae Caesar aduersus Succos Polonis miserat. gis formidandus annonam colligebat,eruento Miserat porro Gustauus Gubernatorem aleae discrimine,quam exercitus in dies effuge. Magdeburgi Christianum Gulielmum ut suis
re non poterant . GaritEam Caesarea explora.jciuibus concitatis, Tilbum undique distrahe. ' turus munimenta Rex ipse prodierat, equiti- relli ut Regis iussa adimpleret .comam toton- ωι,.., bus stipatus septuaginta: de quo monitus Nidi ,ne cui u corporis traderetur, cum per Cae- illurissitat quatus quingentos Neapolitanos equites desti-isariana castra transeundum foret. Magdeburnauit qui Regem interciperent,vel occiderenti gum ingressas , facile ciues Sueco conciliauit.ὸ ,.ias Rex exploratis ad Garit Eam munimentis, Ste- Ob religionis concordiam. Subito itaque προ- deficit. Linum redibat ; cum ecce repente ex insidijsiratis urbis propugnaculis,descripto milite, ita Neapolitani equite, in Regem insiliunt o Co- Caesarem arma decernunt. Instituunt insupergnouit Suecus insidias, scit malens sortiter ω- urbe Magistratum , qui quotidie ad consu-cumbere, quam aliquid minus Regio fas i ostendum de bello coiret in curiam.Non exiguae dignum ab hostibus pati , inuehentes Ita lex popularibus,&exteris conflatae sunt copiae,sircauus excepit . Regis praesentia, quae supra iquae ad urbem propugnandam , & hostem la- mortale,quid praesertardorem timidis, virtu-icescendum validae serent . His viribus fretustem ingentibus animis acuebat. Pugnanti Re- administrator Halam urbem adoritura tutum gi equus suffodit ur, & pedes cogitur dimicare. tacita conspiratione euocatus. Ad hanc expe- Extremo laborabat diserimine Rex ; cum Li- ditionem tacito agmine noctu tendentem sen--nus chiliarchus; quem Rcx non longe redi-is re vigiles rimburgi: quibus ad arma clamantum suum iusserat praeliolari; cum nimia, diu- ri S, egressum praesidium frustra transitui turniorque,atque ideo suspecta Regis mora si. Adminit irator i prohibere tentauit. Is ad me-bi videretur; emisit equitum turmam, ut quid diam noctem Halam progressas; Sui aduentus Regi factum esset inquireret. Haec fremitu au. nota tessera amicos admonet Illi expulsis edito certaminis, verita quod erat, Regem inia Porta custodibus, Administratorem in urbem
summo vitae discrimine versari , effusissimoirecipiunt. Praesid iarii de ciuium perfidia, & h cursu subsidio Regi festinat , qui iam irruem illi mi armis undique pulsi, in Mauritis arcem
cum hollium multitudinem sultinere non po- profugiunt unde muralibus tormentis in cap terat .Rex suorum opportuno auxilio,extremo La ciuium,recta diruere. destinatis ictibus ii, vitae defunctus periculo conscenso equo, se instare caeperunt Administrator urbe potitus, in medium suorum agmen proripuit. Itali sum marcem tormenta producit, arcis munimenta uenientium multitudine oppressi,captam iamidiverberat.Dum sic aequo Marte pugnatur, enseram relinquere compulsi. conserto agmin ita liarius Administratorem euocans . quod disce int. Surei tuum Regem seruasse cono Caesarei reditum interceperant , ut insidii, venti, eum gratulabundi in medium agmen lintercluderent redeuntem. Quare ille vocatis Stetinum deduxerunt. ciuibus, se maioribus viribus rediturum pollia Interim Militas accepto mandato , copias citus, Magdeburgum quatuor maioris pecoris suas cum agmine Torquata coniunxerat ; quo capitum millia Caesareis erepta abium ineo- iunctis viribus validius Sureo restarent; Scri ilumis redijt. Holle profecto, praesidiarii, quia pserat etiam Caesar Suecorum Regi, grauiteribus quatuor dierum tantum commeatus svi
197쪽
i po Ferdinandus II. Occid. Imp. XLIX.
pererat,cum iam deditionem cogitarent, me
diu tu soluti, avocato urbis Magistratu, iusserunt extempld claues sibi reddi ciuitatis ι & tercentis Liburnis equitibus per ciuitatis compita dispositis ad obsequium ciuem coegeriit. Refelicius egit Nιcolaus Bochus Magdeburgensium tribunus, Mandeldiam arcem dolo inte cipit . Plaustra armatis onerauerat militibus ,
7 ilibus tegendis saccos stramine plenos quasi
rumcntum veherent, superne iniecerat, aurigae ipsi mentito habitu milites erant Ita delusis excubitoribus portas ingressus,invadit vigiles,& accurrentibus qui non longe in insidiis si
bant,arcem capiunt . Crebrae exinde velitatio. nes inter Caesareos, atque Magdeburgenses, meliori tamen ut plurimum Caesarianorum, tortuna, seu quia milites numero superarent, seu quod Administrator temere nimis,ac Prq- festinanter omnia ageret,dum Vniuersam prinuinciam uno eodemque tempore aggrederetur,nequaquam adhuc sufficienti militum numero ad id instructus. Ex quo factiim,ut hinc inde dispersae copiae facilius dis It parentur, &vulsus , rebus ad votum non succedentibus, multum de amore in Regem remitteret : qui rebus firmandis in Pomerania intentus, nequaquam ducebat certa deserere,ut persequeretur incerta.Ne tamen bellum Magdeburgi optime coeptum omnino relinqueret, Theodoria Fale-
en uium tribunum, & aulae suae praeseditam cum plenitudine potestatis misitIs mutato habitu Magdeburgum ingressus, animum addi, dit, ut meliori post hac cura in bellum incumberent.Caesariana tamen videbatur respira fortuna , capto Francisco Carolo Duce Laueniabursito cum copiis suis in oppido Raizenburgi. Occupata etiam Neoaluenslebia, unde arctior
in dies res Magdeburgensibus fieri caepit.
Porro Suecus inito cum Gallorum , & Ani eci eu glorum Restibus foedere svi eosdem hostes, a.
' ferret θmolem; belli in Marchiam promoueri caepit, obsessa eminus Landisberga, quae ad V variam flauium sita , numeroso tenebatur praesidio. Inde Neobranden burgo potitusia1rces continuo minores Clem noam , Treptoaira,Loitzium,in deditionem accepit.D5minum aggrcssus, triduo caepit, oppidum tum to ci natura munitum inter Tollensaeam, & bellam paruos amnes, qui in Panum influunt: tum numero praesidi j. nam inerat Dux Satiel-
cras tim cum duabus legionibus , Feliditas tamen
Regis, & quod circumiectas paludes vis Digo. rure siris constipasset . ad deditionem coegit obses FH msos. Urbem eam belli sedem Saventiis deleg
rat i eoque plus commeatuum , di belli instrv. menti repercum, maiore damno, & si minori infamia Colberga deditur quinque mensium obsidionem perpessa . Iamque in Pomerania praeter Grypsuualdiam omnia in Regis pol state erant: Eius obsidio in adultam usque aestatem continuata, felix tandem Sueco contigit ob caedem gubernatoris Francisici Ludoures Perusii Praesidiarii quibus liberum erat. Roststochium abire, vel secietate religionis, seu nouae sortunae illecebris pellecti,non inuiti Sueconomen dedere. Tillius porro lustrato ad Fran- cofurtum ad Oderam exercitu,duodecim fere
millibus repertis, partem stipendii soluit, uti ad osticia promptiores haberet, nam holtis felicitas non modice perculerat. Adsumpta itaq; ς' V valida manu Neobrandelaburgum quod Succi
paulo ante caeperant,vi recuperat, magna par- Tillius
re corsa praesidij, Ac capto Cniphusio, que pq Rex cum duabus legionibus urbi imposuerat. Deserto postea Neobrandenburgo,Francosu tum regreditur. Ibi re militari quantum licuit prouisa, ad subigendum Magdeburgum, ubi
Pappenhermium reliquerat,contendit. Rex cognito Diiij discessii , Francosuritim petit, quo pridie Baro Defensachius a Tillio submissus
aduenerat. Inerat urbi praesidium validum, nil ad defensionem deerat.Rex tamen urbem PO mram. tiundi spe ductus, erecto aggere tumultuarios in eum duodecim maiora tormenta inducit aduersus portam Gubenensem. Hac facile uerberata,per ruinas impetum facit Rex ipso
admixtus pugnantibus. Ibi acre certamen c mittitur. Sole vero cadente, dum receptui canere.Rex cogitat , Andreas Anmus subcenturio ex Misnia oriundus cum selopetariis nomnullis in vallum euadit, ubi deturbatis subito pauore Caesareis, Sueci Rege suadente, Aneri,
aemulantes exemplum,pugnam renouant. Fit magna utrinque caedes ; cedentibus tander
Caesareis, & per auersam portam, & pontem erae impositum in Sileuam evadunt, cor
rupto post se quantum licuit ponte, ne hostis insequi posset. Mille & sexcenti cecidere; Vrbs insignis opulentiae , & praenobile iis locis emporium militi in praedam concessa.Octingenti
ex omni numero capti , inter quos Darius , Morualbus,& Tutimus.Tantae victoriae literas ca η':
dedit Rex ad Protestantes Lipsiae congrega ι ι P
198쪽
Catena Historica. Lib. XLIX.Cap.Ι I. Ipi
hortatus ad tutelam religionis, de vindi- Suecis in belli societatem transire , quamuis 63φ Germanae libertatis arma sociarent. Sic Suecica amicitia a pluribus ambitiose quaesita. relicto Francoserto cum parte copiarur ,iGrrebat enim potentia Caesaris, & parati per .Lἡὸ Landsbergam haud procul inde dii iantem pe-iimperium vigentes exercitus. Saxo ita cum letit. Restitere initio Caesarei acriter, sed Crategoigatis Guttauι egit, ut se amicum Regis ire ta- ι . praefecto in eruptione interempto , mox alijsimen hostem Caesari profiteretur, ne sibi Regij tercentis captis , simul Francoserti exemplo auxilis spem, si aliquando opus foret, praecideterriti, urbe honestis conditionibus dedidere. ret,& Ciaelarem non ostenderct, nisi urgento .li His Suecorum progressibus non mediocri. necestitate. De pecunijs Regi subministrandister accensi Proteliantium animi, magno nu- nihil etiam peractum;quamuis Magdeburgen- mero Lipsiensi adfuere conuentui ad Vli I. Id .ises ad cxtrcinum laborantes crebris legationi- Feb. indicto. Interfuere Septemviri S axo,&ibus Saxonem solicitarent. Permisit tamen, ut Brandeburgicus, aliique tota e prope Germa- Obses lis commeatus per suas prouincias aduenia principes, comites, primae nobilitatis pro- heretur. ceres, Augustalium Vrbium legati. Primus Premebat Tillius Magleburgensum cono ς' consessus 1V.Id.Feb. habitus, poli quam ADt- tumaciam ; & Mense Aprili poli expugnatas in thias me concionalis praeco , super illa Psalmi munitiones, quae remorando hosti ab urbe cid am.
18. verba Deus, quis similis erit tibIs ne taceas,mcertis spatiis extruxerant , moenia tormentis neque eompescaris Deus. βuoniam ecce mimicitquatere caepit. Sudenburgum & Neustadium tui sinuerunt; ' qui oderunt te,extulerunt ea-iduo suburbia, ut vires omnes in urbcm conput . Super populum tuum maliquauerunt consi. traherent,incensa deseruerant oppidani. Huctium;-cogitauerunt aduersius San Zos: Dixe. statim copias miserat Tillius, de paulatim ad
runt, Vemte sic doerdamus eos sidie. Haec or isossas urbis peruenit , diu noctuque iaculanstio cum in Catholicos collimare, & clallicum urbem. Minime tamen territi obscisi, culte dis se canere videretur,ab iis dein consutata est. II merumpentes,non leuia Caesareis damna insere
eo conuentu primae fuere Saxoniae Septemvi-ibant. Ῥbus metuens, si ultra differret, ne Suero partLs tanquam Orbis Saxonici capiti .Qua-icus superueniens partam prope victoriam e re ipsius auspiciis in haec conuenere T verι -- manibus eriperet, statuit uniuersis copijs vrgusianam Religionem , oppressos erigere , non ιm-ibem inuadere. Prius tamen nuntium misit inminuere , sea venerarι Caesaris auctomtatem,turbem cum literis ad Administratorem, Magi Germania lιbertatι opitularι ex legum praescri- stratum, dc Falchenbe Ium,ut maturata dedi-pto instaurare eum Carbolicis amιcitiam,redde-itione se excidio eriperent. Respondentibus ,re pacem ι eruo , in eommune consiulere, pacare permitteret ad Saxonem & Hanseaticos mit-
defensionis hubsidia , retinere Ecclesiarum posseFitere super deditione acturis , negauit Tιlliussiones, edifri Caesarei tu*ensionem gr modera-is pactum superesse. Missus itaque alter, qui &tionem curare; m litem Caesareum tot annis ei multimus fuit cu iisdem sere mandatis:Sin obsti. eulo imperi, incubantem remouere , Ad id desi.inate pergerent, tellari se Deum immortalem, gnati numero pauci, qui reliquorum nomin i& omnes potieros, immunem se fore ab ijs, rem totam dirigerent. Simul statutum quan . quae ipsis diraeuentura erant.Is nuncius in ter- tum quisque conferret. Ita ineunte Aprili, Sa-itium usque diem detentus est, in armis tamen. Caesarem,& Electores Catholicos de omni imilite,atque ciue excubante.Frustra itaque exta, cisa bus,quae acta erant, prolixe admonuit, conte-ipectante Tιllio, militaris conuocatur Senatus,sajipis status ad nullius perniciem, sed suam tantumlibique omnium votis oppugnatio decernitur sociorum salutem , ac pacem prouinciarunta eo ordine, ut Pa penhramius cum Gransfidia pertinere . Preces addidit quaesito verborum ea angeleriana, ac Sauelltea legionibus pondere, ut nouis discordijs obuiam iret, ac Neolladium teneret. Adolphus Dux Holsatiae tantam auctoritatem suam esse pateretur , opus cornutum Crochensi portae obiacens , quantum imperii libertas, ac publica pax pe limpeteret . Violliangus Mansset diae comes mitte t. Mox per omnes Protestantium pro-iAiedeccum, & tribus Caesareis legionibus mu- uincias initituti delectus , ac miles scribi cae-inimentum, quod trans pontem obsessi adhuc .ptus, maxime a Saxone, & Brandeburgico vi. obtinebant,aggrederetur. Aggressio in sequen- pote potentioribus.Non propterea voluit cumitem aurorain fieret. Postquam diloxit, rillius
199쪽
auocata concione , cum omnes in proposito ne ignem iniectum, ut victori praedam eripe-mi persi ferent, signum dari iubet circa septima rent, nihil ambigentibus vici is, ferro an flammatutinam horam,qua ciuium pars nocturnis ina caderem. illuc aegerrime tulit illius pul
vigiliis satigata, domum ad curanda corpora cherrimae ciuitatis excidium: seipsum acerbe concesserat . Militum plerique in stationibus incusans, quod ad eam seruandam idonea du. quiescebant. AEministrator, & Falc en etius cibus non dedisset mandata. Hesterno incen- in senatu cum primoribus deliberabat , quoidio Monachorum domicilia, Divaeque Mariae
responso nuncium remitterent. Interim Vrbs templum supererat, cum milites indignati, ni-
' in is uaditur . Primus Pan ob imius cum sui sthil sibi de Victoriae manubiis contigisse , rati
apud Neostadium vallo potitus est. Occurrit an illo coenobio pretiosissima quaeque ciuium 'ati eanuius valida ciuium , militumquo condita esse, ad illud uno agmine conssuxerunt. manu tanto impetu, ut ni inter promptissimos Nullus fuit adeo arcanus locus. subterranti cecidisset. Caesarei recessissent. ces, Chiliar- domus,quam solertissime miles non conquisiecti audito Panen imis successu, ne ei soli ex.irit auarus.Ingens elata praeda ,spoliaque inesti- pugnarae urbis gloria cederet,unusquisque mς-imabilis pretij. Haec fuit Magdeburgensium,nium partem sibi a Tita deliinatam inuadiit iitragedia, qua acerbiorem aetas nolim non vi- sed non adeo selici euentu ut Papprehelmi. ω-idit.Tunc secundo fuit ciuitas Magdebur hortium auxilio non indiguerint: si quidem, geniis excisa;cum a Caesare Augusto imperan-Hollatiae Dux, qui ad Crochensem portam imire, quo temPOre ex piscatorio vico, manibus ruperat, tantum ibi hostium robur offendit,lsepta, ac diuisas constituta,florens, ac opulenta ut proculdubio summotus cum eaede fuisset,is asez ιncolumis : donec a Vandalis euersa, anisi Pavenhelmij agmen ingressiim propu.iMagno Othone restituta, nunc denuo impel-gnantium terga sulphureorum missiliu gran-J Die Fato , mis ita sceleribus deposcentibus dine vulnerasset. Ex alia parte Mansfetitius ad fuit euincta XI Kal.Iumj Tillius urbem imjt, τῖμHiedechum segniter rem gerebat, & ad por- Cattacdrale templum pueris, mulieribus, ple p/πμ.
xam pontis eodem languore a militibus certa. Dum rePerienS, omnibus libertatem indulget,
batur. Neque hic minus Pappenselmi, operata, panem distribuit trium dierum media pene militum opus suit. Effractis tandem undique insectis. Deinde sordibus templum abstergi, portis, libere irrumpente equitatu,ciues proie- lustrataque ritu Catholico iussiitide riministractis armis , militesque victi victoris veniam tm , qui plumbea glande debilitatus in pote- implorant.Nullam tamen gratiam fecit furi, natem Poppenne mj venerat, quam diligen-- 'ἔ- φ sus miles; non aetati,non sexui parcitum. Virgi itissime curari Vulnera. Funestum excidium o- ne,,Matronae, pueri nullo innocentiae,vel aeta- Praeluderant. Inter quae malitis decum tis discrimine,aeque trucidati. Mixta coedibusini uxor diris Puerperis doloribus cruciata stupra, & rursum expleta libidine ferro seu i- cum nondum edito i tu expirasset , aperto Aiatum. Inter haec, incertum quo auctore, coor dein utero , inuentus est infans mirae magnitu--. tum repente incendium, duabus ante meridie dinis, ac triennem fere puerum exaequans, ca- estivboris, diuuante vento totam urbem corripuit. ρος vclut Callide tectus, corpus armis, pedes Vix centum & triginta nouem adi a flam- ocreis indutus, ex collo pendebat bulga militata
tua pepercit , quae ad flumen site ab insmaea ris ad cum sere modum,quo siclopetaris globu. plebe, tenuique populo incolebantur Postridiello a ac glandes recondunt, omnia ex tenuisita cum ignis remisisses, ad scrutandas subciner, ma pelle,ut facile detrahi posient.bus praedas discursum.Sed nequaquam milita. Porro Suecus Masdeburgi intellecto exciri auaritiae sitissecit fortuna.Optima quaequo dis,edito in vulgus scripto, quo omnem a s
aut sustulerat ignis,aut corripuerat. De aucto- morae, ac negligentiae culpam amolitus, nonare incendi j variant scriptores. Plerique Paven. Obscure Electores Saxonem, &Brandeburgi, be/mio tribuunt, qui dum vallum ascenderet, cum arguebat , qui se liberandae urbis cupi- conspiceretque ex aduersa domo in subeuntes dissimum annona , milite, etiam transitu per suos sulphureos ignes immitti,ut illos inde ex- suas regiones prohibuissent. Brandeburgicus pelleret,aedem incendi iusserit. Cumque nullaivero qui Gustauo Regi Spandauiam arcem esset extinguendi curaαaetera correpta sunt ae- tuam concesserat , donec Magdeburgum abdificia. Sunt qui existiment ciuium desperatim obsidione leuaretur, repetebat. Rex incusata
200쪽
Catena Historica. Lib. XLIX.Cap.I I. 19 3
A'. ineonstantia, vel timore Electoris, vel ad bel- continens certamen detrectaret, vel quia spe- δεῖ δ' tum continuandum, vel ad arces tradendum raret Tritium pugnae auidum ex iniquiore lo- solicitabant. Processit ipse ad colloquium, Mico aggressionem castrorum tentaturum insi-ήum non proficeret,legatos misit, ut abrupta igni clade repelli posse.Callidus porro, ac vete- etis ειι omni consultationis mora nonnisi hostibus ranus Dux fraude cognita , cum&paulatim η ' opportuna, satisfaceret. Ubi nec sic quidem, annona deficeret,unae venerat, regreditur, ut Alli . . impetrari aliquid potuit, ad extremum per Co- auxiliares a Germania superiore coetas ad se mitem Turrianum renuntiari iubet, si arcem mcontraheret; nam &Regi cum subsidiarijs c
Dandauiam restisuturum, quod Elector ira ρο-ipiis Regina Stralelandam appulerat; quae par- stubit. Caeterum ne mole te serat, si eam hostium tim ad praesidium Pomeraniae contra Silesiam; loco habeat Elector accepta hac denuntiatione, partim Ducibus Mega politanis ad sua recupe- AEnhemium Saxoniae militiae praefectum , ad i randa attribute sunt.Et sane fauit sortuna Du- Regem mitigandum mittit sed frustra: nam, Rex castris lublatis recta Berlinum petit Et ctoralem sedem, Ae misso tibicine, praesidium iubet admitti, simul tormenta disponens, ut impetum faceret,si abnuerent. Elector timore perculsus, Gyneceum Regi obuiam misit, Viduam praecipue Palatini senio venerabilem,ut .. poli pud Regem intercederet . In eo colloquio
νιο . Spandauia Regi concessa usque ad finem bellii
ac in reliqua ditione receptus,securitas, & quae
iam bello ducendo necessaria Regi promissa. Rebus ita compositis, sub vesperam i n Electorali viridario conuiuio Rex interfuit ι postridie M.
dinum reuersus , audiuit Magni Moscorum Ducis legatum Tedorem Adrastumum. Magde- burgi porro cassis Regis animum valde commouit,iurans non inultum scire Magdeburgensium incendium. Interim Faudi ias equestris militiae legatus Spandauiae relictus, assumpto Comite inrenburgieo , & tribuno milio Albim modico tunc alum fluentem, transgressus, Caesaream stationem apud Uverbenam hospitantem subito opprimit. Cruenta tamen
Victoria, quam pene demersit in Albi. Nam dum unicum Orientauio aestu ac siti inflammati frigidam ex Albi praepropere hauriunt,
in lethalem morbum incidunt, ex quo Ortem- burgicus fato fungitur, Faud ias vix rcualuit. Rex vero in Tillium ad Albim mouens, Tadigermundam, Hauelbergam in transitu expugnat; inde transmisso Albi, apud Uverbenam castrametatur , valido prius propugnaculo ad Hauelae , atque Albis confluentes extructo, quod utrique flumini dominaretur . Tillius clxvi qui in eo erat, ut Lanorauium Hassae ad ob. r iti sequium reuocaret, a Pappen imis de impressione Regis ad Albim commonitus,cum exer- σω . Citu accurrit,& Nonis Augusti circum Suedi.
ca castra consedit. Praeter tamen velitares pugnas nihil peractum a quod Rex sese in castris mus Vin ea pars Im- VIII
cibus , totam mox prouinciam praeter unum
Rostochium occupantibus. Caesar ut Suecorum sortem , atque Pro. ς' testantium foedus aliquo modo disrumperet, cum militem a Protestantibus descriptum, frustra auocasset a signis , sortius remedium adhibendum ratus, exercitui illi qui ex Italia
adue nrabat duce comite Fur tembergio, mansedauit ut contumaccs compelleret. Ita primum Memminga, Campodunum, tum Dux Vvir tembergensis, Vlma,demum Sueuia omnis, MFranconia dimisso milite foedus eiurarunt . Tillius etiam ut Electorem Saxoniae caput se deris ad renunciandum adigeret,Thuringiam premebat,dimisso in Hassam comite Fuggera
i upremo vigilum praefecto. Mox ipse mit in zzz,
specta ad V verbenam Suecorum ealtra, id Saxonem legatos mittit,denuntiaturos nomine
Caesaris,ut foederi renuntiaret. Elector ita respondit,ut hostem minime prouocare videretur,non tamen imperata faceret. Quare Tillius cum sibi Furnen uium iunxisset in diutiones Electoris mouit, Ad occupa o Meribur' 10 mgo,recta inde Lipsiam duxit . Oppidani initio oeevari neensis suburbijs videbantur dcfensionem riui .
parare, mox Magdeburgensium exemplo territi, post biduum urbem,nec multo pin arcem dedidere.Tum Saxo aperte Succorum societatem iurauit. Rex apud V vitten inam transi- μωto Albi , mense Septembri cum Saxone &-ra aBrandebursico iuxta Di nain castra coniun. - ρης .git. Ibi de summa belli deliberatum . Rex uniuersam sui, ac Protestantium causam in unius
praelii fortunam conijcere dissuadebat.Elector Saxoniae , cuius prouinciis omnis belli moles incumbebat,protinus pugnam instabat,priusquam omnes Diiij copiae conuenirent. Recta. ωμα mante Sueco, quod periculosum tyrones veteranis obiicere, vel Tillium intra castra adoriri. Saxo ne si bellum longius protraheret, ten