장음표시 사용
181쪽
pla , quin & Italia tota. Sic enim Dio: Neque enim milites Ahaec ob aliam causam agebant, quam ut italiam diriperent.
quod& factum est. Et deinde: Dum Vrbs Roma, hoc modo diriperetur, pugnarentq. alij, alii l. sugerent, & ijdem postea
rapinas, de caedes pariter facerent.
Septimum, a Seueri militibus. Sic enim Spartianus: Tota deinde Urbe mili tes in templis , in porticibus, in aedibus Palatinis , quali in stabulis, manserunt: fuitq. ingressus Seueri odio. sus, atque terribilis , cum milites inempta diriperent, vastationem Vrbi minantes . a Octauum , a Maximini fautoribus aduersus Balbinum pugnantibus . Sic enim Capitolinus. Balbinus, inquit, Romae bellis intestinis, & domesticis seditionibus urgebatur, occisis praecipue per populum Gallicano, & Maecenate; quod populus 1 Praetorianis laniatus est,cum Balbinus resistere seditionibus non sat sposset. denique magna pars Vrbis incensa est. Haec ille in Maximinis. At in Balbino: In Vrbe autem, prius quam dictum esset, milites pacatos venire, & tegulae de tectis iactae sunt, momnia, qta e in domibus erant, vasa proiecta. atque ideo maior pars ciuitatis perijt, & multorum diuitiae . nam latrones se mi- Clitibus miscuerunt ad vastandi ea, quae norant, ubi reperirent. Et Herodianus lib. VII. Inici lecto periculo, milites, Praeto-
riani in ac rebus desperatis , crumpunt uniuersi patentibus portis, congressiq. multitudinem fugientem in Urbem usque pers quuntur . sed , ubi iam statario illo ceri mine plebs inferior intra domos se receperat, ac tegularum, lapidumque, & testarum iactibus desuper urgere coeperat milites, haud ausi illi ignota aedificia subire , clausiis etiam domibus, δ: tabernis, ignem ianuis, ac ligneis aedificiorum proiecturis, quales in Vrbe pluri. mae sunt, illico admouerunt. Quo factum est, ut partim cre- Dbitate insularum, partim lignea materia, bona pars Vrbis conflagrauerit, multiq. ex opulentis pauperes facti , maximis, atque egregijs amissis possessionibus, vel prouentu uberrimis, vel 'splendore ipso, & varietate pretiosis. neque vero pauci extincti mortales, quod, ianuis igne occupatis, proripere se domo copia non fuerat. bonaq. diuitum direpta penitus, immiscente -- se militibus studio rapiendi facinorotissimo quoque, de tenui plebecula. sed adeo peruagatum longe lateq. incendium est, ut
plus multo consumpserit, quam quantum spatij maxima quaeque Urbs aedificijs occupet. Haec ille.
182쪽
A Nonum , Probo imperante , ab octuaginta gladiatoribus, quibus deinde alij multi se admiscuerunt, qui egressi e carceribus, atque interemptis multis, conspiratione facta , Romae o uia cuncta diripuerunt. quod Zosimus restri lib. r. ad finem . Sedicum recensuerimus nouem Vrbi direptiones, vel a ciui-
Iibus bellis, vel hostilibus quibuscumque oburtas ; si quis superioribus alias velit adnumerare, quas ips Imperatores praetextu scelerum vindicandorum, quae diuitibus obij ciebantur, per calumniam faciebant, adiungentur his octo aliae et quarum Prima ascribetur Tiberio, Secunda Caligula, Tertia Domitiano, B arta Commodo, Quinta Caracalla, Sexta Heliogabalo, Septima Carino, Octava Maxentio . Sed, quando non prouenerunt hae a ciuilibus seditionibus, vel exteris bellis, merito distin. guendae nobis videntur . quamuis hae re vera dicantur non Urbe modo, sed Orbem praeterea terrarum spoliasse: appareatq. multo flagitiosius, & atrocius id ipsos fecille . nam falsa crimina inmposuerunt ijs, quos diripuerunt; ac plerumq. eos capitali supplicio, aut alioquin acerbo affecerunt: neque potuerunt ilIi e fugere haec omnia, quae in publicis Vrbium direptionibus saepe effugi solent ; cum quis vel occultat rerum suarum pretiosa quae-C que, ac subtrahit imminenti rapinae, quae cum duret duobus, tribus ve mensibus, videtur omnium saeuissima. at isti Imperatores pluribus annis sunt crudelissime dominati: ac pauci potuerunt euadere ex illorum manibus: ut e verbis scriptorum, quae supra recitauimus, liquet. Qito circa, si vellemus istas multo di. riores praedationes superioribus adiungere, septimum decimum dicemus esIe Romam direptam.)Atqui, si enumeremus, quoties eadem fuerit spoliata post aetatem Constantini, cognosce.
mus, nullo modo toties, neque tamsi riter: excepta, credo, hac
suprema, quam duce Borboimo Germani, & Hispani secerunt. Prima est autem , quae contigit ab Alarico , Visigothorum Rege, cum regnaret Honorius, de qua sic tornandes: Romam ingressi Gothi in Alarico iubente, spoliant tantum, non autem, Ut solent gentes, ignem supponunt, nec locis Sanctorum in aliquo penitus iniuriam irrogari patiuntur. Idem scribit Socrates lib. i X. cap. s.&S. Augustinus lib. de Ciuitate Dei. Secunda est, quae accidit imperante Maximo, cum Gensericus Vrbem populatus est. quod lib. i. belle Vandalici resert Proco. Pius. Post haec neque Odoacer Herulorum, neque Theodoricus
183쪽
. Ostrogoth orum Reges, qui Italiam summo impetio tenuerunt Aaliquid Vrbi abstulerunt.
si Tertia est, in Totilaeam cepit ac tantum viginti E militibus sexaginta plebis Romanae sunt obtruncati. quod libo .Procopius Narrat. nec passus eli Barbarus Rex, ut Gossit Rcimanos fugientes ullo modo prosequerentur Quarta est, cum rursus eandem populati simi iidem Gothi, eodem regnante, dc humane similiter actum cum Romanis. Quintam volunt esse non nulli, cum fuit ab Arnulso Germa- .siae Rege capta, sed ab Arnulis suit tantum suburbium Vaticanum , quam Leoninam vocant Vrbem , populatum. quod Luit- Sprandus horum temporum striptor lib. i. cap. 4 narrat. nequeo tho. t. eandem priedatus scribitur, quamuis eam bis ceperit,ut ex eodem habemus lib. VI. cap. vlt. quae post alios refert etiam Sigonius lib. VlI. de regno Italiae anno 964. Contentiunt antiqui Marianus Scotus, S Rhegino. Idemq. asserimus de Henrico III. quod liquet e Sigeberto aequali horum temporum, in Chronico anni to8 .&de Henrico IV. vi Sigonius narrat anno i V. Ib.X.
Et Dodechinus, qui fuit hac aetaten Friderico II. quod liquet ex Vrspergen si, qui temporibus his vivebat . quamuishi vere dicipo sint agros popuIati,& partes Vrbis quae moenibus haud inclu Uderentur,vel aedifici js Vaticano continentibus cis Tiberim,quod innumeri secere ante C stantini quibus cu bella Romani ger bat Quamobre quinia est,qua scedissime hoc saeculo fecerut Bombonio Dueo Germani.& Hispani. Atq. sta intra annos mille ducetos Octuaginta & amplius, quinquies dia taxat Roma tota milita- praedationes est passa, csi supta illud tepus intra annos mille
quinquaginta insatuor plus minus, si numer tur ab Urbe codita . ad Costanti risit no audirepta aut omnino,aut maiori ex parte. lv. . Age vero non dum finem faciamus, ostenda nusque Italia sem Dper in maxjinis maximarum regionum vastitatibus, ac solitudinibus fuisse usque ad Constantinum. Atque, ut Omittamus Aho- rigintini,PUashoriamq. incredibiles, num memorauimus, clades, Urbes l. ipsorum in desertum redactas; veniamuSad ea, quae non ita sunt antiqua. t Anno ducente simo secundo ab Vrbe condita. - Galli transa ini, irruptione facta, cunetaSc rca Padum terras occuparunt,undecim ille ouitates ab Etruscis conditas in ijs lo cis euerterunt , ita ut una superfuerit blandua e duo lecim , quas illi redi fieauerant . quod nos docet Idutus loti. V. Dionytius VII. ct Plinius lib. III. cap. tr. & is. Ex illo , quamdiu Calli te
184쪽
A nuerunt eas oras, neque Romani colonira in illis deduxerant, hi Vicis est hab. tatum tercentum prope an orban, spatio, usque ad Hannibalis aduentum, qui fuit anno 333 Hinc Strabo lib. V.i t, Mediolanum non ita pridem ante aetate;n sua floruit a item Strabo imperante Tiberio) vicum fuisse, Popillosq. illarum regionum vicatim liabitasse. Ac Liuius lib. a I. testatur, loca circa Mutinam pleraq inculta, & circa viam siluas fuisse. Similiter in Placentino, ac Parmensi agris paludes erant, ac stagna lata,
quae Scaurus,ut retulimus, exiccauit anno 8. Veluti multo ante Etrusci loca mari Hadriatico viciniora, ut supra narrauimus . A Donec autem Galli tenuerunt circumpadanas terrar per annos.
tercentum, & ampliu nulla in iis Vrbs fuit,sed vici tantu. quod Polybius, qui sitit post secundum bellum Punicum, lib. M test tur, his verbis: PCecipuae igitur auctoritatis Popilli ex Gallis qui in Italia morabantur, hi liini: Villa&habitabant, nullis septas
moen: bus apparatuum omnium prorsus expertes erant, in terra
super strato gramine dormiebant; vescebantur carpe;bellicas solummodo res, atque agricusturam e ercebant, de simplicena vis tam viventes neque scienti js, neque alijs artibus operam dabat.
Haec ille de Laris, Lebitijs, Insubribus, Cenomanis, Ananibus, C Boijs, Eganibus, Senonibus, qui e Gallia prolasti terras Italicas
circa Padu multos ante annos occuparant, undecimq inter alia ciuitates euerterant, latissitniq. terrarum tractus nihil aliud,
nisi vicos, habebant. Sed, nondum finitisin Gallia. salpinanitatibus per Gallos illatis, ita ut nulla Vrbs in ijs locis per an-
nostercentum fuerit,tantum villae essent, Hannibal loca Apulit.. Calabriae q. cum suis urbibus vastavit. Romani etiam Bruttiorum,Lucanorum CiuitateS in vicos redegere. quod lib. V.Stra' bo refert, qui durasse illas clades adhuc sito tempore,usque ad annum prope octingentesimuin narrat. Ex eodem discimus, a Sylla dirutas Vrbes omnes Samnitum, ita ut non nisi vici in lati stimis terris, & has euersones extasse temporibus suis imperante Tiberio. Riirsus E Cornelio Tacito habetur, Nerone in Italia regnante ta magna fuisse solitardine, ut ob incolarum inste quentia deducti suerint coloni Tarentii , de Anti ii, neque tamen loca deserta suisse ab eis repleta. Recitauimus plerea e Lucano, in Italia tepore Neronis extasse Vibes desertasdemiruta agro iucultos ob ciuilia bellaequadiu postea durarint,certo no potomi nino affirmari. post obitu sane Neronis, Italia rursus uniuersam ,
Vitellianis direptam, ac multas editas ruinas, ostendimus. Scim de
185쪽
imperante Pertinace, docet nos Herodianus, in Italia suisse plurimos agros incultos, donec Gallieno, & Aureliano imperium tenentibus plurimae urbes in Gallia Cisalpina 1 Mare mannis, Alemannisq. sunt semirutae, ad solitudinemq. adductae, quae perstitere usq. ad tempora Hieronymi, & Ambrosij, qui florebant anno 3so. post Constantini imperium Romae initu 8.
En igitur, ut, Imperio Romano florente, ante Constantinum, ante Romani Pontificis auctoritatem stabilitam, latissima Italiae loca perstiterint, euersis Vrbibus, inculta, ac prope deserta, non uno saeculo, sed. multis, ob incirriationes barbaricarum gentium: quorum tamen nihil umquam simile contigisse postea, palam fiet a nobis: vi, qui secus opinantur, facile possint illi confutari. Illud tamen haud prateribimus ab Aeliano adnotatum, qui floruit imperante Hadriano, ad quem non nullos e suis libros
mittit: in Italia per multos, variosq. exterarum gentium populos habitasse, plures quidem , quam in ulla alia terra. Sicille: lib. IX. cap. 16. variae historiae. Quod esse verum, constate superioribus . non ita contigisse post Constantinum, facillime dignoscemus inde, si aduertemus, nullas exteras gentes in e , consedisse , nisi Longobardorum, per annos mille ducentos octuaginta. nam Gothi post Herulos ab ipsis deiectos fuere omnes vel occisii a ducibus Iustiniani, vel adducti in seruitute. quod Iornandes lib. de rebus Geticis, Procopius lib. vlt. Gothici belli ,1 Agathiasq. scribunt. Similiter, quod Aelianus idem tradit eodem capite, in Italia fuisse aliquando ante Hadriani tempora Vrbes mille centum nonaginta septem, clari sti me ostendit, imperio Romano floren. te, futile in Italia minus Vrbium, quam fuerit ante illud. Et vero ita videtur esse aliquo modo, antequam Galli transalpini Etruscas Urbes in circumpadanis oris diruerent, Romani Latium foedissime vastarent, oppida quadraginta, de unum subuerterent in Aequicolis, ac vastitates aliae Samnitibus, Brutti js, Lucanis, Apulisq. contingerent. de quibus est a nobis tractatum.nihilominus falsum putamus, tot Vrbes umquam fuisse Italiae, nisi dica mus , Vrbes antiquis dictas, vel ipsas arces; quod in vita Poblicolae notat Plutarchus. Quem sensum' si sequamur, nihil impe .dit , quin dicamus esse hodie in Italia Vrbium viginti millia . Quod si Vrbes vocemus coniunctionem plurium domorum , quibus sint communia spatia, templum commune, quo modo. definit
186쪽
A desinit Cicero libris , de Republica, salsum putamus , quod in
quit ille . Nam Plinius memorat PopuloS Omnes, quicumque umquam narrentur in Italia stillic, quorum naultis nullφ erant ciuitates, & Oppida; ad quae constitu enda populu4 est necessarius aliquis ; & , his adnumeratis, una cum dirutis Urbibus , Zeextantibus , non perueniunt ad suininam sexcentorum . quod sequentibus libris apertissime explicabitur . Igitur Aeliani verba accipienda sunt in eam significationem, ut Vrbium nomine intelligamus ipsas quoque arces paulo laxiores, quomodo Pli,nius scribit Tyrrhenos ademille Vmbris tercentum castella, ita, β ut Hadriani imperatoris tempore in Italia non fuerint oppida,& arces imul mille centum nonagipta septem. Sed huius rei veritas maxime elucescet, cum populos, N. oppida Italiae, tum temporis antiqui , tum nostri enumerabimus . Interim non omittemus illud ad Italiae vastitatem, quae floren- CCH. te Imperio Romano contigit, ac durauit, potentissimas ab ipsis Romanis ciuitates, vς lexcisas, vel imminutas, neque illorum loco ullas ijs aequales usque ad Constantini aetatem ad tantam magnitudinem perductas. secus autem post illam. nam nostra . sunt multae . ut seque'tibus libris aperiemus. Ciuitates porro, ante aetateria Constantini excisae, aut diminutae sunt, ut memorauimus superiori tractatu, sequentes. Sybaris, quae tercent; in millia militum produxit aliquando
in aciem, euersa anno tercentesimo.
Croto, quae centum viginti millia, excisa est ab Hannibale, Aecuius circuitus erat duodecim millium passuum, teste Liuio lib. a . atque ita par sere Romae erat, ut habet Plinius lib. 3. cap. s. . Spina, quae Hadriatici maris, inquit Strabo inperium diu tenuit , eversaq. est a Gallis. - Camilium, QD Argyripa, Italicarum Vrbium, ait idem lib. VI. maximae. verum deletae ipsius aetate . quod si Italicarum maximae fuerunt, haud Sybari, & Crotoni cedebant. Agylla, quae tantae suit potentiae, ut Gallos Romae dirutae, ae septem iam collibus insidentis spolijs onustos vicerit , templum q. habuerit opulentissimulta , c quo scutatorum septingenta viginti millia diripuit, quod supra retulimus, Dionysius Syracusarum Tyrannus. Veij, quae anno 36o. tantae erat amplitudinis , ut situ, magni.ficentiaq. piluatorum, ac publicorum tectorum Romae ipsi prae-s poneretur,
187쪽
poneretur, & opulentissima Etruscarum seret, inquit Livius Alib. V. Iam tum septem colles Roma erat complexa studio Tullij Regis, ut habet Dionysius lib. IV. His haud paulo minores Vulsinij erant, Paestum Lucanorum , Picentia Picentinomni metropolas,& quidem superioribus nul-Iae usque ad Constantinum pares post Romam fuerunt in Italia . nam quae λ producantur, si quae creduntur huiusmodi fuisse.
adducantur testimonia antiquorum. Atqui ego contra adducam'. Mela scribit Iib. 1. cap. 1. Urbium, quae procul habitan tur a mari, opulentissimas in Italia suille, Patauium, Bononiam, Mutinam, Capuam , Romam. Nulli harum, Roma excepta. 6 tantum suisse potentiae post imperium constitutum, legimuS, quantum superioribus. Quin Strabo lib. V. testatur, aetate sua
imminutum maxime Patauium, quamuis ita magnam retineret
dignitatem , utcquestris ordinis quingentos haberet viros, ct praecelleret cunctis Vrbibus Galliae Cisalpinae, & finitimarum regionum, cum prius temporibus antiquis centum viginti millia militum mitteret. Sic igitur haec Urbs amiserat plurimum εpriscis 'opibus: &, cum censeret quingentos ordinis equestris viros, omia bus alijs praestabat . quam re superata filisset aenate nolira a pluribus Ciuitatibus, ut Mediolano, Brixia, Cremona, CFerraria, Mantua, si fuissent hae tunc eo statu, quo nunc sunt. Vt Neapolim, Venetiam . OmittamuS. Apparet itaque, post Imperium Romanum constitutum plurimum dignitatis, atque opum , ciuitatibus Italicis detractim. Simul q. ante Imperium Romae stabilitum, multo nobili res, ac potentiores in Italia Histe urbes, quam post illud, ex cepta scilicet Roma: idq. fuit usque ad Constantinum . nam
post illum, ut ostendemus, clarissunae Urbes ad maximum dignitatis sunt euectae splendorem , qualem nunc.etiam multae hahent, neque Constantini tempore vel ipsae vel vllae aliae habebant in Italia. quod in sequentibus aperietur. Numquam porro in Italia post illius imperium suere tot, actam dirae sterilitates, diluuia, pestilentiae, incendia, clades
e terra, aqua, aere, igne, tot exterarum gentium irruptiones,
i, quibus pristini coloni vel e ij cerentur, vel in seruitutem redigerentur, aut etiam trucidarentur, tot, ac tantae Urbes euersae,
regiones evastatae, populi deleti, tot Italicorum , Romanorumq. strages editae, tot, tam saeua, perpetuaq. bella, mi, actam crudeles tiranni, rapaces, contaminatis tot ac tam barba.
188쪽
A ri,& efferati Principes, foedi, ac truculenti mores; atrocis simae leges, pestilentia loca. quae sequentibus adhuc libris illustΗAima lectori fient. ut liquidissicimum sit, ante constitutam Romani Pontificis auis ritatem ti inlaticlus Italiae, ac Romae, ines quam post illam ma- i icis dilatatam.
189쪽
De maiori secunditate Italicae telluris, optimis eius arboribus, cthu'ctibus, qui ossit si erant ea magis habitata a pluribusq. illius Vrbibus post Romani Pontificis auctoritatem stabilitam , quiam prius. cap. I. BECENS VIMVS hactenus mala,
quibus t tali olim, Romani q. sunt Oppressi ante aetatem Conilamini. explicatum abunde, quot, &.quantis illi ci dibus fuerunt anticti, ac vexati: qua rum nulla euenit post ea tempora, quibus Romani Pontificis auctoritas est maxime constituta. Nunc aperiamus, quot,& quantis Italia bonis ex illosue. Crit amplificata, & cumulata; quorum nullum prius ei contigit. Et quasi enauigauerimiis e scopulis periculorum plenissimis , inter maximos aestus, ac turbulentisi simos fluctus, exordiamur a terrenis. Et vero iacunditatem telluris nunc esse in Italia multo maiorem, negari non potest. argumento lit illud, quod Plinius lib. i 8. p. i8. scribit. Multifariam, inquit ille, in Italia octoni boves ad singulos vomeres anhelant . Haec Plinius. Atqui nunc bini, aut ad summum quaterni iungantur. Omittimus fertilitatis el- se apertissimum signum , quod nulli bi modo in Italia Boae illae, quae solidos infantes deglutiant, aut alioquintam vasti serpenteS, quales supra memorauimuS, gignuntur. scut etiam pestilentes hiatus, quos olim fuisse recitauimus, non ita diri apparent , neque tot in locis . sic etiam nunc videmus tellurem magis excultam, quam prius. quod infra ostendemus.. Hinc innumera, iucunditatem, fructumq. maximum sere
tia secum , quae priscis temporibus nullo modo producebantur , nunc scimus in Italico solo produci. sic enim Virgilius lib. Geor. secundo:
190쪽
Diuise arboribus patriae: sola India nigrum Fert hebenum:solis es Thurea virga Sabaeir. Quid tibi Odorato referam sudantia ligno, Bassamque, o baetas semper. frondentis acanthi tinia nemora Aethiopum molti canentia lana Velleraq. ut foliis depe flant tenuia Seres e ut quos Oceano propior gerit India lucor, Extremi sinus Orbis λ Mi aera vincere summum arboris haud ullae iactu potueresagittae: Et gens illa quidem sumptis non tarda pharetris . Media fert trinessuccos, tardumq saporem Felicis mali, quo non praesentius virum , Pocula si quando saeua infecere nouerca; Misscueruntq. herbas, ct non innoxia verba. Auxilium vena, ac membris agit atra venena. Ina ingens arbos, faciemq. simillima lauro: Et, se non alium late iactaret odorem, Laurus erat: folia haud iuris labentia ventis Flos a prima tenax: auimas, ct olentia Medio afouent illo ; senibus medicantur anhelis.
- Haec Virgilius de Cossypio, quod in Aethiopia duntaxat olim
nascebatur; de Serico, quod inter Seras tantum; de Malis medi, . Os ,& arboribus, quae nasci nisii in Media nolebant, ac nequi. quam tentatum est olim transferre in alias terras, Plinio teste lib. XlI. cap. 3. de Citrijs, eorumq. varijs generibuS r quorum tam magna nunc est copia in tot italiae locis, cum prius in illis haud orirentur: ut post alios adnotauit Matthiolus lib. I. can.
I sa. Quid autem de Saccaro dicemus, quod Arabia talis, m India solae ferebant quod idem Plinius scribit lib. I a. cap. 8.U Hinc Lucanus de Indis:
au'. bibunt tenera dulces M arundine huccos. . 1 .l2 i Et Varro, ut resert ide Matthiolus lib. 1.c. .in Dioscor. . inti Indica non magna nimis a bore cristit arundo,V DC cIl Illius lentis premitur radι cibus bumor mi Nili . . Dulcia cuiat qucant succo contendere milia . . ixtinis summam ii lx : Zi isti iii iam. N. st uix:ὰ Iam vero,cu Virgilius e versibus Sibyllinis canat, italiae atqtie Vrbi, quae aduenientem Christum suscipiet, ac venerabitur.