장음표시 사용
101쪽
me adverssus Christianum, sacobus Comes Antio us, supre mus vigiliarum praefectus, qui constato ex Hispanis, Hemip'lensibus, Moguntinis & Darnastadianis non spernendo exerci-m,in mettera viam concedit, Christianum,levi quidem copiarum damno, sed Ducis ipsius majore periculo, cujus equi confodiebatur, sandit tandem , atque in 'e 'estphaliam reiicitiicia. Sequenti anno Christianus, Lippia, Susato, Padcrbqrna Captis, magnam praedam conficiens, monetam conflari tutut novo symbolo insignitam. Ab una parte manus e nubibus protensa evaginatum vibrabat ensem, nominique suo, FRIDERIG palatinum designans) adscripserat: parte altera nequens lem
ma addidit, AMICUS DLI,HOSTIS CLEMCORVM: EDii
greunbi .famn Itind.Acceptis autem a Palatino literis, ut lecum Mansscidio jungeret, dum Palatinatum versus iter in endit, in Tillium incurrit prope Hoechstam oppidum. ubi per pontem Moeno impositum transsire conabatur. Sed copiae Gius nullo ordine dispositae, facile in fugam versae, nemineque persequente magna pars exercitus, fracio ponte, Moeno hauila, & impedimenta ac machinae Tillio relictae. Inde eum &Mansseidium ad Tabernas Alfatiae Palatinus actis gratiis diu mittit facta quo vellent discedendi potestate. Hi ergo cum in Lotharingia propositum aliquamdiu celassent, alio subinde converti simulantes, tandem a confoederatis Belgii ordinibus acciti, magnis itineribus Brabantiam petivere. In itinere ad Floriacum illis Gons alvus Corduba occurrit, ubi aequo Marte pugnatum. Hoc praelio Christianus noster sinistrum bra. chium amisit. Nam adacto per manum selopeti globulo,dum
in ipso pugnae ardore vulneris curam omittit, adeo Gepit ingrave ere, ut accedente gangraena nullum titutis superaret, nisi brachio. sublato,remedium. Pertulit autem sectionem so liter: plane militari pompa, inter occinentes undique tubas, ut avocatus hoc strepitu animus magnitudinem cruciatus aut . - . minus perciperet,aut facilius dissimularet.Seda generosamcnte nihil detraxit corporis imbecillitas.Nam auditoBredam adventasse, ubi curandi causa decumbebat tubicinemHispanum perduci ad se honamem jussit,collocutusque aliquam
102쪽
inquit, F naincia archiotu mmiamicisse me brachium,fidsuperus. adhue alterum , in lastra proped om utar. Restituta dein valetudine erreo, sive, ut alii volunt , argenteo machina- mento, quod in similitudinem brachii artifex Hollandus ama bre expresserat, ossicia manuum perquam multa non incommode exsecutus est, aite naturam imitante, ut quo vellet brachium flecteret, manuque diductis &contractis rursum digiatis obvia filiaevis apprehenderet, retineretque. Narrat haec Gmnia Adolphus Brachelius, Christiano alias haut aeqvus siuitat Historiarum nostri temporis lib. ii. Ex eo Christianus Pa derbornensem Episcopatum denuo inscctans, m parum commeatus ibidem reperiretur,adVisurgin digressus,complura eius tractus loca, totumqueComitatum Schowenburgicum, ac in hoc Rhintclium occupat deinceps inHildcsiensem dioxesin Rconvertens. Scribebant tum exercitum inferioris Saxoniae citaculiproceres,sui defendendi causa. illam militiae praefectiaram haud obscure prensabat Christianus, cin tum erant sub signis viginti quasi millia. Sed Caesar adhortatus Saxoniae Magnates, ut arma oc Christianum omitterent; denique & ipsi gratiam offert, si relictis armis sese ad quietem componeret. At Episcopus non pro se modo, sed etiam pro Palatino aliisque harum partium veniam postulans, ut oblatam gratiam recipcrct, induci non potuit. Mense igitur Martio anno cIImcxxui. cum Ioa3- univcrsis copiis Halberstadensem Episcopatum ingressus , ipsi metropoli gravis suit, Dernburgum Violenter expugnavit &diripuit, ac merningerodam quoque cepit. Militia deinde Saxo-vinariensi, novisque supplcmentis, pecunia & tormentis militaribus auctus, in ditionem Monasscriensem exercitum coepit deducere. At Tillius adi inclo sibi Comite Antioldino, prope Stailoam praeeuntem assecutus, gravi clade profligat,
reditatu fere omni aut cae , aut capto missoque omni instrumento bellico. Christianus cumComiteTurriano graviter saucio o paucis reliquiis inHollandiam evasit.An. CIDE CXxlv.cum Ica Mansseidio ad accersienda auxiliadc novi belli apparatus struendos in Britanniam ad Regcm Iacobum prosectus, benevolis animis a. Rege dc Ortalibus caeceptus est. r. in antea mense Februa-
103쪽
rebruario in gratiam Friderici Principis Dani viscopatum
Halberstadensem abdicasset. At quando jam Christianus Milhelmus,Adiministrator Magdeburgicus renunciatus cilci Co- adjutorHalberstidensis prior, eoque ipso ad Episcopam jure
quaesito gauderet,is praetermitti tuto non potuit.Postulatio in i6as. naen inCoadjutorem Friderico Dano confirmam,ac per legatos Patri nunciata est. Anno ciai xxv. milite ac aereAnglicano instructi Christianus 6: Mansscidius Coloniensem, Otinabrugen sem, vicinasque ditiones pressere,cumq; inDan Regis auxilium properare Viderentur, iisdem ad illio opponebatur holdius inter quos mutuis strategematis aestas caetracta,ac Pala lini inBritannicis auxiliis spes omnis evanuit Dum verod illius cuRege Daniae occupatus rem strenue gerit,novus cum exercitu
Dux a Ferdinando Caesare Tillio in liubsidium missus, Albertus mallenstein ius in Franconiam duxit, paucisque diebus intcriectis Magdeburgensium oc Brunsvii censium sincs attigit. Mense Octobri tres cohortes Halberstadium venere. Qui aderant Illustres Triumviri se ultra triduum in urbe non commoraturos polliciti statuto tempore emigrarunt, militibus tamen sibDa videBeckero manentibus.biis acccssit magna Croatarum manus,ac in urbe & circa eam omnia milite repleta. Kalend. Novembr. Coloredanus arma ademit civibusHalbersta- densibus,quorum plures his aliisque injuriis moti patriam reli-ouerunt.ΕxeunteNovcmbrid illius ac alictaeinlusHalbersta. dii convenere. Et hic quidem sequente anno mense Martio, inHenricumHeruerum honestae famae civem non alia de causa
suspendio animadvertit, quam quod a viro quodam illustri talinburgi interrogatus cincertum an & astarmaverit) quo
loco muri Halberstadenses minus forent muniti. Idem annus i , clarac Vl. Christiano fatalis suit. Postquam enim Tillium a Northemii obsidione pepulisset,a Friderico Virico ad regendam haereditatis suae partem olferbytum vocatus,mense Maio decedit. Fama est, dum corpus ad condituram aperitur, prodigiolae longitudinis lumbricos inter viseera repertos. Pompam sunebrem Fridericus Ulaicus frater in xv. Octobr. diem anni xxviii. distulit.
104쪽
f. LXXXIV. Misertimus hac tempestite rerum Halbersta- densitim status suit, sed miserior inclita redditus , postquam religio Evangelica perPqntificios ibidem invalescentes labefa-
clari coepit& imminui.Initio enim anni xxvii.Dominicani monachi coenobium ad S. Paulum,ac paulo post Discalceati aedem suam,qua hactenus parochiani adSJoh usii,occuparunt. Ilcnse Martio legati a Nuntini, JohannesChristophorus abflarstali, Vicedominus & IodocusHelmsdorserus,riarior Ersurtini,Hal- berstidium venientes, mandatum Caesareum de Anshelmi Cassiniri 'Mamboldi ab Vmbstat, in Praepositum, aliorumque
in Canonicos receptione ut & mensis Apostolici,ac ceterorum jurium Papalium restitutione attulere, in eoque strenue elaborarunt, ut Praepositi ac Canonicorum introductio vi. Maji m re maiorum perageretur. od vero novum Caeseris mandatum electionem novi Epitcopi urgeret , ac pollicitationibus
frequentibus delinirentur Canonici, tandem LEOPOLDUS XLVIII vis HELMVS Archi dux Austriae, rerdinandi II. Imp. filius,
Episcopus Argentinensis N Pasiaviensis, xxiv. Decembris postulatus, proximique anni menseIunio, pitulatio, quam Vocant, Cum Caesare, novi Episcopi nomine peracta suit. Mense Decembri anno xxviii. monachi ad S.Iohannem ejus aedis a- icas ditus omnes pretectuserunt, ne parochianis sacra in eadem amplius liceret celebrare. Vctabantur quoque Pastores Evangelici, Pontificios nominatim pro concione perstringere, submissis hunc in finem corycaeis ac delatoribus. Anno cloiDCXXIX.
sub lysium anni exordium Dominicani monachi processionem in coenobio S. Nicolai habendam publice deiiunctarunt.bi. Januar. nequissimus Apostata Theodorus Simonis,Ludi- magister quoniam Luneburgiciis, M. Paulum Mulierum cathedralis Ecclesiae Pastorem ad colloquium religiosam provocavit, cumque pondere argumentorum victus progredi amplius non possci, nisi Pontificia religio salvifica soret, diris se devovit. Ea vix profatus, tam gravi narium profluvio laborare coepit, ut cum summa ignominia se proripere neces luna haberet. Mense Aprili severum illud de rellituendis bonis Ecclesiasticis edictum Halberstadii publicatum , magno cum Pontiliciorum gaudio sed eo majori Mangclicorum m rore. o Mei
105쪽
' ., - - c. QUI Vs . Mente S embri Canonicis ad S. Maurit im conventa Ecclesiastico interdicebatur. At quando Jesulta genibus flexis a mallensteinio templum S. Martini ordini suo tradendum expeteret, ac ballensteinius quaereret; suem in Itanem hoc tenvis induerem, adpreces fiscienda , dicebat ille: Hoc quoque isti faciunt. Potta, G partis contenti vivite. Mox
tamen Evangelici Pastorcs, cxceptis iis ad S. Martinum & S. Spiritum,ut a praedicando desisterent,jubebantur. Mens ct bri Jesultae a Capitulo majori aulam S. Petri in habitaculi de Scholae, capellam Petrinam in sacrorum usum flagitantes, impetrarunt, ac praeterea Cancellaria ipsis aliouamdiu concessa Initio Decemuris Doctoribus Evangelicis Praepositura pulsis suilecti pontificii. v. Decembris Tillius Dux una cum Episc po Osnabrugensi Francisco milhelmo Ηalberstadium venia
entes VIII. Decembris Canonicos Lutheranos omnes Ecclesiarum cathedralium S. Stephani, B. Mariae,S.Bonifacii. S. Pauli. . qui religioni renunciare nollent , ex mandato Caesareo rem . Verunt, ac omnia in pristinum Papalem statum reformarunt Hinc missatica sacra, ninc processiones coepere, quarum uni
Σi. Decembris institutae Tillius, mallensteinius , aliique M snates adsuere: iisdemque ex sententia conlactis Wm. Uec risuiscopus Osimbrugensis ac Tillius discessere. Dominica post Nativitatem Claristi M. Paulus Musserus abdicatus Eces nae cathedralis Pastor ad S. Martinum concionabatur: quod adeo momordit Pontificios, ut ipse a perorando desistere, S natus nunquam ipsum tuosterum admittere juberentur.Sed is brevi post Heliustadii M. Theologiae Prosetar 5c sacrorum Antistes renunciatus est. At vero MJonas Si 'idus pastoratii ad S. Iohannem privatus domi mae sacra non sine periculo per aliquod tempus administrabat. Cum anno etiam XXX. Gregoriani calenda ritusus iterum Halberctadii invaluit. Mense i laselio post abdicationem Lutheranorum Scholae Magistrorum. Iesultae a Joachimo ab Hianexen & Iohanne Litclio ab Hae majoris Ecclesie 'Canonicis in scholam cathedraletis deducti, incolis vero Sarckstedii aedes Lacra praeclusa est. xvii.
Mab , Iohanni Ricbatdo a Maternicii , Administratori
106쪽
Episcopatus Halberridensis, qui & Praepositus Mogian
tinus, ut & Canonicus , Thesaurarius ac Protonotarius ad aedem cathedralem , PKepositus item ad S. Paulum erat Halberstadii, ab Ordinibus uiscopatus homagium ingra- eiam Leopoldi 'ollhelmi pristium: sic tamen ut de salva Augustana Consessione ac privilegiis publice protestarentur. Menla Iunio abdicati Evangelici Canonici in tra menstiuum spacium curiis cedere, acaliorsum mi re iubes antur. Meme Iulio cum Quc limburgi exhibitae Conta sessionis Augustanae subilaeum per triduum,etiam Halberstidii in aede S. Martini, intuentibus ringentibusque Pontificiis
Dominico celebrabatur. Et sorte iam tum nonnullorum animos sibili timor ob imminentcsSuecos. DeBeckero certe
praesidii praesecto id suspicamur, qui praecipuam stipeellectilem
volsemytum transmisit. Anno CDIIcXXXI. XV. Maii Pontificii in aede cathedrali Halberstadensi epinicion ob occupatam Magdeburgum ritu Pleiani cantarunt: quod quam Deo gra- tum fuerit, ob incredibilis saevitiae exempla, unusquisque iudicet. Et sane quamdiu erit Halberstadium, non obliviscetur tristissimi illius specticuli, quando pueri puellaeque mense Iunio curribus advecti sub hasta quasi venderentur. res adeo commovit animos primariorum civium,ut tantae c lamitati ereptos tenellos pusiones probe deinceps educarent, ac instar justorum liberorum haberent. Ab excidio Magdebit gensia illio,qui in castra adippenhemio haud pro Galberstadio formata advenerat, rara anulsit felicitas, ejusque exercitusa Gustavo Adolpho Rege Sueciae ad Lipsiam victus fugatus-Re,memorabili clade. Hoc praelium Halberstadensem Aerumontificium ita turbavit, ut exceptis ad S. Burchardum monialibus, plerique omnes convalatis rebus discederent. Militia quoque omnis Haliariladium deseruit, ac, ne sorte urbs diriperetur quod pappenhemium in animo habuisse serunt) sollicite providit Tillius, qui id propter postremus omnium civitatem relinquens enatum civesque, exhibitis portarum clavibus, admonuit, ut uitem in Caesarea fide servarent, majoritamen, quam cui pares essent, pressi impetu, pro re nata salutico uterent, Hinc Suecicus miles appropinquabat Halber-
107쪽
lladio, ius turmae aliquot intromissae quos lareanorum re perere, partim spoliarunt, partim trucidarunt, coenobia etiam
nonnulla diripientes.Verum breve prope suisset illud gaudiunt,
si tribunoBonighausio,qui iteratis vicibus impressionem in civitatem faciebat, res feliciter cessisset. Attamen civium oc praesidiariorum,quibus iacuerus praeerat, Virtute repressi, Urbem deserere coacti sunt. Mente Nbvembri, nomine Regis Sueciae,parochianis ad S. Iohannem Discalceatorum aedes habendis lacris per ' incklerum iterum assignata, religiosique cultus initium xix. Iaudati mensis factum. Tum etiam Calei darium Gregorianum exspiravit, ac PastoresLvangelici pristino munere cum immo totius civitatis applausu libere sungi
coeperunt. Ineunte anno XXXII. Succi milites, Cum non pau-
cis ex sentina plebis coenobium S. Burchardi ita spoliabant ac vastabant, ut monialibus in eodem commode amplius deg re haut integrum, sed in praedium strum concedere necessum esset Ladem quoque fabula cum monasterio ad S. Iohannem acta. xiv. Ianuarii Baianerius Succorum Dux Halberstadii hospitatus, Gostariam contendit, quam dedidere Caenreant. Primus erat Februarii dies,quo cives Hai mad. Regis Suecta leagatis homagium praestarunt, menseque 'Aprili ex decreto RG
sis,Senatus derelictas nonicorum curias aliaque ad eos pertinentia bona occuparunt. Eodem anno Rex Sueciae Ludovico
Anhaltinoprincipi in Magdcburgensi acΗalberstadensi diccc sibus vices suas ac constitutionem Cancellariae commisit, qui Herdesiano Cancellario Senatores consiliarios adjunxit Ma ,ο44. tinum Mil tum A D. Bl cium,Lubccenseria. Ex anno xxxii gcstis non sunt quae memoremus, nisi id fortassis, quod multi militares aliique civilis dignitatis viri Ecclesiastica sibi a Rege
Succiae ante obitum donata bona occula Verint, quorum no-
. mina recensere nihil attinet.An. xxxiv olenni conventu Hal berstadii, quem Fridericus Viricus, Augustus & Georgius Duces Brunsviic Luneburgici,RegniSueciciCancellariusAxelius Oxenstierna, aliique Magnatum praesentes in viscbant, praecipue de aristiori foedere Succico acCirculi inferiorisSaxonici de- ,ο,. lansione, ut & satisfactionesVeCorum actum. Anno.xxxv. post consectam inter sercin&SaaeoniaeUcaoremPragense Pacem
108쪽
Iaudatus Elector occupavit Halber adiuna: ac deinceps utrius-oue religionis Canonici a Succis hactenus exclusi ad curias &dignitatem pristinam rediere. Anno XXXVI. Ioli. Rein- I636. hardo a Metternicii, loco I cop. villiclini, administratio Episcopatus Halberstadensis,per victorias Succicas interrupta, Caenico diploinate denuo concredita, isque possessionena in palatiis Epistopalibus passim per dici ccsin adiit. Neque sic tamen quies reddita urbi ac diccccsi , praesertim quod Baianerii militia praevalcret. Vix discesscrat Baianerius. ccce Caesareani milites aderant,quibus victus large subministrari dcbuit.Tum veroFranciscant monachi diruendisD.Adami Luctitenti aliisq;
aedibus turbarunt,donec iterumSuecorum adventuspontificiorum conatuS paulisper sisteret.Anno xxxvii. Caesareani mili- 163,tcs,ac cum iis,qui paulo ante secesserant,pontificiiCanonici r diere Quorum tamen pars, sparsio de redituSuecorum rumore, confestim avolans,sublato metu urbem repetiit.MenseDecembri letternichius Administrator vita exceSsit,a cujus obituCanonici Evangelici munus recepere. Anno xxxvi I. legatu5Cae- i isti
sareus illielmus ab Meria venit Halberstadium,ac de Capitulatione aliisque principalibus negociis egit cum nonicis.Anno xxxix. denuo redeuntibus SVecis, milites Caesar ni cum i639. Pontificiis Canonicis valedicunt urbi: quam Succi occupantes fravibus tributis onerant. Eodem anno Leopoldo milhelmo atratre Ferdinando III. supremus militiae ducatus committitur, eidemque Octavius Piccolomineus adiungitur, cujus consilionaonitisque bellum administraret. Anno XLi. Sueti iterum Halberctadensis dioecesios civile regimen adminis hare coep
runt; menseque Maio Baianerius Halberstadium aeger delatus vitam finivit. Ab ejus obitu cum Leopoldus missicimus appropinquaret, Sueci urbe ac dioecesi relicta, etiam Caroli Ru ilicia tribuni, Halberiladensium flagelli, issionem avocarunt, quae tamen a Caesareanis caesa ac sugata esst Hinc denuo Caesarcanis militibus patuit Halbctiladium usque ad sequentis anni 16 r. mensem Martium, quo propter vicinum Koniramarchium Pontificii primores emigrabant. Neque tamen diuturnus ille nactus erat, codemque anno Iesultae ac Franciscant monachi Evangelicis varias crearunt molcstias. Eodem anno Comiti a
109쪽
Tettenbach Comitatus Regensternianus.contentiente Capitu- lo,in seudum commissus est. Mense Novembri impressionem in civitatem secere Succi , quibus Gottstied Heister Cain reus tribunus strenue restitit. At seq. anni mense Iulio Succi, ope
civis Groperiani, pontis sunes reiccantis,urbem occuparuntEt licet Caesareani milites iam in urbe agentibus sortiter rescit rent, ad ultimum tamen cedere, horaque Vespertina quinta cum Heistero deditionem sacere compulsi fiant. per aliquot tum horas HalberstadiumS vecorum direptionibus o . noxia luit. Tribuni Caesarei capti, aliorsum missi: Iesiaitae itidem detenti, sed a praestito iuramento, ne unquam sive
ipsi, sive alii Societatis reverterentur, dimissi: Cocus centurio corbe a muliere exportatus captivitatem evasit. Barsio oc Clat bergio tribunis in illo conflictu a Suecis caesis splendidum sinus fecit Koni marchius. Praefectura praesidii commicta C rolo mei sten, lub quo veteribus reparatis, novis etiam munimentis cineti coepit Halberstadium, multis publicis privatorumque aedibus hunc in finem dinitis ut adeo tum ob haec, tum ob alias calamitates bellicas,misera hoc oc sequenti anno civitatis esset facies. Anno XLV. de praesidio Caelareo ex castro Horiaburgensi deducendo inter Kontgsmarcnum &Tet-tenbachium actum. Et is, si hoc fieret, discesTionem ex urbe oc. dioecesi Halbentidensinc tributorum aequalem divisionem pollicebatur. Quod vero Tettenbachius se mandatis sui licien tibus haut instructum asserens,Viennam concederet,Succi post tridui obsidionem Horsaburgum occupantes , dioecesi tota potiti,spisc alem jurisdictionem omnem abrogarunt: ac non multo post Konigamarchius ad Bremensia abitum parans a cuuibus Halberridensibus fidei sponsionem, line juramento tamen,exegit. In hoc perturbato rerum statu mirum quomodo de nova aede parochianis ad S. Iohannem cogitare integrum, qui structuram eius architecto Quedlinburgensi commisere. Exeunte hoc annoKontgsmarchius aBrementi expeditione re- dux, cum apparatu tormentorum Halberstadii paulisper quiescens, anno sequenti aliquoties eo venit. Eodem autem anno XL o. complures illustres hospites habuit Isalberstidium,
in his praecipuum, Elector Brand burgicum, ideri m
110쪽
ilhelmum, Ni non sine felici omine, eo tempore adventabati quo salubriumHornhusanorum sontium fama universiam
Germaniam implens, immentam aegrotorum multitudinem advocaret. Annus x vii magnam partem inter Succorum jam i6ι .adventantiumulam redeuntium pressuras extractus. An. XLVBI.
ix. Martii dedicatio novi templi ad SJohannem ritu maxime selennisplendidoeme, cum incredibili totius civitatis gaudio celebrata. Et ianta quidem illa laetitia quaedam quasi praelusio erat mox secuturae pacis: quae hoc ipso anno mense Oct 'bri innabrugae firmata, nostro quoque Halberstadio bello tricennali tantoptare exagitato,auream tranquillitatem restituit.
f. LXXXV. Nimirum per hanc ipsam pacem Halbersta
diensis dioecesis Pontificiae non minus, quam SVecicae pol stati exemta, ac in Principatum exEpiscopatu converse,indutionem venit Serenissimi potentissimique Electoris Brander
burgici,FRIDERICI 'PILHELMI 'atriae Patris Optimi Maxiami. Sub cuius clementissimo regimine uti hactenus non m diocriter floruit, ita porro ut ab hostibus aliisque calamitati-hus intacta, maiora indies siclicitatis incrementa capiat , Votorum nostrorum summa est, & usquequaque erit.
f. LXXXVI. Ut autem unicuique loctorum constet,quid race Germanica de Halberctadician Episcopatu definitum, coronidis loco articulum Instrumenti huc facientem tran scribemus, eoque ipsis praesentem historiam obsignabimus.