장음표시 사용
81쪽
Ridem apud Ninnigstadium, qui tantum scivos ejus id aioinini oblassam civitatem dejensasse scribit) es infine muli
tuasini Ducis loco erat, sora inanes ostentans , eam propugnare forti- tersubebat. Toto me se percutiuntur moenia'. demum magna eorum
pars Iuxta Divi Johannis portam prosternitur. I eriti civer, ne urbs expugnata diriperetur, aut incendoretur, viros honestis in castr abi gant ,suam amentiam d plorant , veniam exorant, deditionem suppli rasoferunt , esse imp/rata facturos promittunt. In urbem cum esset ventum , miles a vi contineri vix potuit: aliquot domus direptae , suuern=rdius duci,sus , es in locum sacrum confugisns templi , inde extrahi: serυatur a steatoribus, quos chorales nominarit: si enim anta sarrarii adbium militum cohortem cerneater templum Ooliant,arasque nudant scapis re columestu aliisque, qua ira subministrabat, telis,quibus pugnantes militem repeirunt atquefuganisnusenex Quernsurdius otiosus aut signis spectas or erat . anim pras tum cohortis captum, sb. more militari data manu 'pulari coeli. Rem gestam auires Elistor,
rise eam excepit, e apud , ntistiirm filium pro sene intre i intιrce in cui , quae aliis obesseselent , saluti fuit senectus es audacia. De hoc tumultu minnigiladius plane nihil asteri. Krantalo autem si credimus , non is surdius Comes fuit i sed clericorum aliaus, quem vi ad Episcopum pertrahere voluerunt milites. Sic
enim in Metropoli: Mittit deinde Epi pui idem armigeros , ut 6 duratur quirim excinoricis ui male vellet.=sincitur,extrahitur:sedsi 'mentre SPholastici, charales numero x LIV. barbati es interriti viri, sestibin urgent armatos vinctum dimitti. Et loci Decania natinomia tibinde QMarsordi manu ae poscit ab ej- fastiprimipilaris, suo militari cogitur expromittere. Ita inermis religione sola vestitus , avirma
τοι coepis habere captivos. Ceterum quomodo Halberridi enita decoxerint sitam libertat , his exsequitur Fabricius: Os in
Naser Zaais adimitur ubertas; Senatus in oranem redigitur: Παμ- Ium autem es Praetorem asio, μι magi at- εσustituit Antistes, cretam item pecuniam impera a faccr ter exules restituuntur, aliis 'mris Quer urcum datur orantibus venia. Mutati autem , qua civi
82쪽
um audimus, haec privilegiorum imminutio non statim post deditam urbem , sed biennio post facta, cum mandeflcbii pa- conficerentur. Nam etsi multum gratiae promissum ci vitati, raram tamen sensit , praecipue Quod per intestina dii sidia Dedere Haiasico excidisset. Tum Advocatia , ius Gladii ac duarum portarum claves ademta, ac iudex & Scab nimo voluntate Principis instituti. Tangit haec etiam David
Chytraeus Sixori lib. II. his verbis: Ernestus in recuperatis diem juriciorum es jurudictionu in urbe administranda antecesseres ipsius oppignoratam Senatui concesserant)'integrum acplenum Impe
rium in civitate obtinendum intentus '. cum jurisAIlionem, oblata redemtione , Gnati s restituere nosset: objervata vel alita etiam intestina natus re civium , rationas,administrationes a Senatu si gitantium ,
ntam subjecit. Ad haec tempora spectat diploma pactorum inter Epistopum & Halberstadcnses anno CioccccLXxxvi. datum, quo praeter alia Senatus populusque in decem millium storenorum Rhenanorum summam damnantur.Initium eius tale: au mrcten dat bute dato up naΘuntemartholomtus
83쪽
tlaedralem Ecclesiam aJoh.Semera noviter constructam annoci Cccxta selennibus ccremoniis consecrasse, nundinasque ad diem S Galli confirmasse, coenobia porro Variorum ordinum ad Veteres regulas revocasse, concubinatum publicum Canonicorum scuere prohibuisse, merctricibus honestum habitum ademisse, idem Ninnimadius commemorat. Annocio DXIII. Cum repentinus momus invaderet Ernestum, in arce Mauritiana Hallis dcgentem, duo discalceati monachi , qui quotidie eleemosynas emendicare solctant,audita principis a gritudine, decumbentem adeuntes solatiis erigunt quorum unusin haec erumpit verba. emotissime'inceps acDomine, nos non modo nostrarum operum bonorum, sia es totius nostri ordisis partici , faciemus Vestrorum Crementiam, neque dAbitabit coram trifunali mi justa ae beata comparere. Quibus respondit Ernestus: Minime tentarium.Vestrarum operum bonorum non indigro. Domini m i 362 Christi operaselafacient, quom unice consido. vinnigstadio tam mem
rabilem constabris Evangelici vocem debemus, qui eandem ex Clementis Schavven s hic Archiepiscopo a bcris, ac post renatum Evangelium Istebiensis Diaconus fuit lecto tum a sistentis,siisque auribus excipientis ore acceptia tradit. Obuit Ernestus III. Non Augusti , eodem scilicet die, quo natus I hannes Marchio Brandelaburgensis. Paulo ante mortem eius nullo impellente , ingens candelabrum in sacello ab ipse e structo curruit, atoue diminuitur: id prodigii loco habitum fuit. Delatus Magdeburgum in sepulchrumAntistitiam conditur in sacello, quod est infra templi turres. Mors ejus dies alia quot c latur: oc cadaver in scaeniis positum fuisse sertur, ut
84쪽
vivere ac prolpicere crederetur, donec ora fuit Alberti Bram delaburgici electio. f.LXXVI. Post Ernesti obitum schistim in Halbercta len- electione ortum, cum una factio, quorum caput erat Balthasar de Neostidio,praepositus, Henrici Ducis Brun-μicensis filium, alia alium vellet: donec A L B E R T V S V. XL. Marchio Brandelaburgensis,Iohannis Electoris filius , Ioachimi I. frater, paulo ante in Archiepiscqpum Magdinurgensem electus, Administrator Halbersiadensis dioecessi renunciar tur: qui & anno cita xiv. Urieli Archiepiscopo Moguntino successBrdatus 5c Cardinalitia dignitate an. cioloxiIx. a Leone x. auchises L Quod autem palium Moguntinum XX. au- 'reorum millibus a Papa emendum, ac porro Cardinalitius ga- Ierus non levi constaret precio, Halbercta lenses quoque non mediocrem summam eo contulere. citerum cum in huius Episcopi tempora incidat insignis illa religionis in melius mu tatio aque Iaalberiladii praecipue multis difficultatibus ac persecutionibus extracta, aevum sore putamus, eandem paulo exquisitius describere. Quod quidem eo seliciori a nobis su cessu futurum speramus, quia MS.mia nem, ut inscriptio habet, o re to Evangelo in emtate nacti sumus. Prima igitur Evangelii semina anno Gaiaxaer. spargere coeperunt Isai. duo aedis Martinianae sacellani, Iohannes messelius, Brunsviic sis,&Henricus Geserdes, Helmstidiensis , Viri non indocti:,& in scriptis hactenus a Luthero editis diligenter versati. Sed non licuit ipsis diu subsistere Halberstadii: siquidem ineunte anno Friti. a coenobilis ad S. Iohannem accusiati, iussitat ., Capituli maioris urbe ejecti sunt. .esselium tamen Goslaria tenses receperunt , inserdesio Senatus parochiam in maiori Quenfledio contulit. Post mam autem & hic veritatem Evan-mcam rure doceret,ab Cinciali curiae,& opituli majoris Capitaneo Johanne a 'oerther captus, in Groningen scin turrim conjectus, ea lege dimissus est,ut dioecesin Halbercta l. ejuraret. QuaPrVter anno cim i xiv. in patriam reversus, ibidem laim diu substitit, compinetendis libris victiam quaerens, doncc ci cxxviii. Goslatiam ad praedicandum Evangelium vocaretur.
85쪽
Interim Monasterii adSJohannem Praepositum agebatntae
tardus identee,qui cxAcademia parisiensi acciverat Antonium Felicem clallum, utHebraice,Graece& Latine profiteretur, eoque magis magisque doctrina Evangelii propagaretur. Ac ipse Gerhardus Psalterium Davidis Hebraicum interpretabatur,ad cuius lecatones & conciones multi ex aliis cohegiis ac monasteriis confluebant, praesertim quod ipsum ad puriora dogmata Lutheri inclinare deprehenderent. Nec satis erat ex monasterio suo pietatis bonarumque artium ossicinam siccinse, sed idem etiam ob religionem in exilium conjectis perfuguum quoddam erat & asylum: quod Petrus Horniurgius Bruns iga pulsius, aliique plures experti. Dum ita te geritritaerhardus, Halberstadium venit Valentinus Musteus,Orci servorum B. Mariae,Theologiae Doctor,nui in coenobio civit iis novat abustis Pontificios coepit reprenendere eundemque in proposito inprimis confirmavit HenricusScriba,Constat utabis,uir pietate ac probitate insignis,cui & cum Eberhardo videnseco Bartholdoflammersted,cathedralisEcclesiae concionatore errorum pontificiorum intelligente singularis intercessit amicitia: ut adeo haec Doctorum triga, videnssee, Musteus, EcHammerstedius bene de fide sentirent,bene eandem praedicarent. Quod autem prae ceteris id ageret Musteus,ac literis quoque errores Pontificios carperet, citatur Hallas ad Albe tum Episcopum. Comparet ille,oc ad obiecta ita respondet, ut non invenirent,quom do in illum animadverterent. Omnisisitur culpa rojicitur in Henricum ScribamConsulam, ouem
faetor Episcopi Tilemannus Schultu dolo in stia ipsius clomo
capit, scd de vi clamantem dimittere cogitur. Is vero ad G meterium Martinianum confugiens multos ex plebe reperit defensiores contraJohaverther de captivitate ejus scrio agemtem. Dum vero ad Bodonem Comitem Stolbergensem circa vesiperatri avolare contendit, in itinere a crthero capitur,aliquot comitum trucidatis, pluribus vulneratis. Hinc Henriacus cum duobus aliis civibus Joh. Meio dc Henricb Petersilliano Hallam mittitur, ubi seditionis ac stiti capitis damnantur. Et secutum suisset supplicium, nisi Praepositi Hilde
86쪽
heimentis Levini a Veltheim& virginum aliquot in prisulis cons ctum passis capillis prodeuntium precibus id datum,ut vita salva, abjurarent patriam ac dioecesin cives duo, quorum alter Qucdlinburgum, alter Merninge a m cum la- milia concesserunt. Etiam HenricusScriba impetratisMagia tum commendatitiis, praestitoque gravi juramento, quo per omnem vitam in Moguntinam , Magdcburgensem acrialbcr- stadensem deincesses redire vetabatur, aere libertatem redemi
Sed mitem dixeris Episcopum prae crudelitate Halberstadiensis
cleri.Nam Henricu ustragancus cum triga Canonicorum iam
sarium de castrandoMusteo capit consilium,&hunc in modum exsequitur Ministris aliquot Canonicorum in mandatis datur capere Musteum, qui strenue jussa perficientes, ex musco protractum, iniecto ori capistro, in cellam cerevisiariam rapiunt, ac per agallonem Caiparum Helcten, hominem simplicem ac facti postea scrio poenitentem castrant. Tunc quoque Bibliothecae vis illata, parte librorum ablata , parte dilac rata, parte etiam alioua occirin his Augustini operibus in latrinam projectis. Polim miserum hominem inanibus pedibu que vinctum inque sanguine Ilio Voluntatem relinquunt, &ex coenobio aufugiunt. Proximo mane cum reliqui monachi spolia cellae Mus ei animadverterent, i8se vero non comparciret,tandem in angulo cereVisariae cellae rcpertus, cxquisito medici cujusdam itudio commendatur,ac recuperata utcunque valetudine, ac loque Vestitu,non sine bonorum viatico dimissus,brevi post ex commendationes utheri honorificaeSpariae a Friderico III. Sapiente admovetur. Iam faba cudebatur in D. Derhardum id sce, Praedositum ad s. Iohannem,
qui aliquot sermonibus ad populum habitis superstitiones
Papales acriter reprehenderat. Hallam igitur vocato aliquot accusationis capita praelccta ; cur illa damnet, quae praecipuo tueri teneretur3 cur alios quosdam,oc in his Novi cseris ante Hallas,Lucam,monasterii Oolles otiato Henricum S. Mauritu Praepositos seduxissct,bc illorum exilii causa fuisset ρ cur missaticas preces & canonem immutasset 'cur non ipse modo haer
ticos libros liaciet, scd aliis quoque ut idem facerent, auctor essest
87쪽
eTet 'Tuin Derhudus coram Archiepistino stipplicibus o
bis rogavit, ut legerent dc cognosscerent habitas conciones:
quas tamen nemo recipere, nemo legere, nec excusationem
admittere volebat. Imo Henricus Suffraganeus nequaquam audiendos esse haereticos eructabat, Multei etiam astuti tangens, qui ante castrationem auditus,pristinae dignitati reitiatinus esset. Hinc igitur bonus damnatur Oerhardus, adem-taque Praepositura & Archidiaconatu, vinctus Halberstadiuna mittitur,ac Flametalebiensis& novus Novi oneris Praenositus
ibidem praesentes jubentur alium Gerhardo suificere prae
situm, Gerhardum ipsum captivum detinere. & ex omnibus coenobiis Lutheri ac Lutherisequarum scripta exstirparta Sed in ipsb hoc itinere ex hosipitio quodam ceteris dormientibus cum famulo se sabducit, ac parato curru Magdeburgum
avolat, ubi Augustinianum coenobium ingressus, coenobilis suis rem omnem exponit, de Sustraganei inprimis protervia Conquestus. Orat denique , ne in novi praepositi electioncm consentiant , aut,si ad id cogantur, libros tamen,Vestes, & XL florenos ad se spectantes remittant. Frum tamen nihil impetransmittebcrgam concessit. At vero monachi ad eligendum novum Praepositum prius se non accingcbant,quam ire. ratospiscopi mandato per interpretem Valentinum Tedelinen compellerentur. Atque tunc indoctus parochus ex Ncuentia-gen hanc dignitatem indeptus est. Derhardus autem iden-ste eopse anno verbi divini ad S. Iacobum Magdeburgi Pastor factus fideliter propagationem EvasLelii adiuvit . donec ab obtimo Principe Christiano, postea Daniae Rege in Hollatiam
vocaretur: ac demum Gostariensis Antistes constitutus dacide ibidem obdormivit. Anno cini Ixxv. gliscente rtistic'rum seditione multi Clericorum sibi timentcs jura civitatis impetrarunt,&in his ipse Sustraganeus Henricus, ut&Ossici lis Episcopi Henricus Horn: cumque Albertus Praesul plenum ius potestatem iudiciariam urbi remitteret,provide ac erudenter egit Senatus,ut suos in officio contineret. Nam etsi iam ducenti ex sentina plebis ad diripiendas Canonicorum curias congregati,tamen per Albertum Mogen Cos. aliosque blandis
88쪽
verbisao noenerario proposito revocati lunt,ciam interea Ha demetalcbium,Huys u m,Micheliteinium, illenburguna,& prope coenobia per viciniam omnia expilarcntur. . in tanta tamen confusione rerum pontificius Pastor Hcrmannus Κcye in secellano suo ex parochia Martiniana aufugiebat: in Cuius locum sufficiebatur monasterii ad &Johanncm prior,Henricus ' inckel vernigerodanus. Hic ut erat doctrina aerato pietatis praeditus,ita veritatem Evangelicam, reprehens contrariorum dogmatum vanitate,strenue propagabat. God autem nec diebus festis,ac ne semel quidem per vertentem amnum mistam celebrare vellet, dimissus concessit mittebcrgam, ubiSenatus'civium Halberctadensium liberalitate tamdiu sustentatus est, usque dum Gadjutor Brunsviicensis Ecclesiae renuncia retia minckelioHalberstadii succedebarJohannes in-nimadius, is ipse,quem praesenti Syngrammate ob MS. Chr
nicon toties laudavimus: verum cum & hic sensim carperct ab-uius Pontificios, ac de sola fide justificante ex S. paulo recte doceret pie in , Lutheranismi accusatus, ut doctrinae ac sera monum rationem redderet, nunc ad hortum Petri, nunc in praetorium Ecclesiasticum, quandoque ad Capitulum cath drale aliquandόadVnionem citabatur, ac interea variis insidiis petitus in summo verabatur discrimine.Denique per semes re demandato munere dcsuncto, novus praepositus, pituli nomine, tria proponit, quorum unum eligeret: Mansurus doctrinam hactenus sparsam recantans, sali dc aquae bonediceret', aut extemplo discederet', vel utrumque detrectans, non defugeret carcerem dc catapontismi supplicium. Sic ille redit ad coenobium, privatam vitam victurus: in quo tamen duriter tractatur, eidemque Lutheri aliorumque orthodox rum scripta adimuntur. innigstadio succedebat procurator monasterii Henninges Bosse, qui licet non alienus ab Evangelio, quod tamen per messem distentus esset curis oeconomicis, concionibus vacare non potuit. Quamobrem revocatur vinnigstadius,cui instinctuPraepositi, postquam bis se e G istet perorando res minusscliciter cessit.Attamen non con-M sultum
89쪽
sultum nutabant Minniguaditi in unde eclus remittere, seu donec aliam commini sicerentur viam, Henningi Langen committunt praedicandi in aede Martiniana munus, qui verbis deatinis Papismum tueri ausus, ob proterviam coram Praesulca Senatu accusatus loco movetur. Vocabatur igitur provectae aetatis Procurator Georgius, qui quantum patiebantur vires, officium faciebat. Mox parocniani ad S..Iobai nem laborant de impetrando Minnigstadio. Primum te dis cilem praebint Praepositus,cntaeis tamen precibus civium Via Ous concessit: atque sic munigstadius ser integrum triem Dium sincere docuit Evangelium, ea usus moderatione, ne adversariis facile daretur occasio quiritandi. At enim defatiga to Georgio Pastore Martiniano qui brevi post Gostariam pa- itriam repetiit,ac ibidem aliquoties in templo S. Crucis docuit opera Ninnigstadii accessit collega novus Conradus Digem hut, Theol. Doctor, qui Noviomagi in Geldria Decanus, ob Lutheranismum paterno ibio fuerat ejectus. Hic licet, tuni ob singularem dolirinam,quam antiquorumPatrum testim ni is consutando Papisinum, demonstrabat, tum ob pristinam dignitatem ac partam Halberstadii gratiam timeretur, coactus
tamen est furori adverseriorum,ac imprimis sibi insensissimo Decano Iohanni a Malirentioltet cedere; brevi post apud Se vestanos parochiam nactus. Solus igitur supererat minnig- stadius, qui liberius jam coepit praedicare Evangelium: sed non
sine gravibus periculis, ad quae evitanda, noctu saepius mut bat hospitium. Docuit autem ad annum usque XUX. quo a propinquante Quadragesima, sollicite flagitabam cives, ut Coenam stib utraque cclebraret specie. od cumSustraganeus, officialis, Praepolitus, ac ceteri nonici prohiberenti in hunc sensum respondebat: M. αι est Christi, Pam haminu Cir alu
Itorumandatum'. ideoque nec possum, nee volo hac in titutum mittere. Quoiam dis multumque in defendenda sententia, LAE, porrigendam esse utramque Jeciem, pro concis nefui occupata sin cessarcumfre arbitror, ut id verum es, mεo exempti es exponentia aer,
stram. ει cupio his a quoquam visum stram couinci. Odicialis Ε,
90쪽
viseopi Henricus Horia, qui Nicodemus quasi alteroc inscii
ias Halbers lacleam ac Nerniger anam beneficus erat,mitius respondebat: Vi id non in m ω,sed Princisu octoris arbitria esse. Exs cta tantister, ut periculumsacconus,an sorte tibi impetremus ab
Episcopo. Atque incandem siententiam respondcbat Capitaneus Henricus ab Hoym. Quapropter Johanncs ' innigstadius usque ad Dominicam Iubilate propositum disterebat. Co terum ut vidit adversarios moras nectere, sibi vero inte mam non esse in administrationeSacramentorum juxta Chri sti mandatum progredi, dicto di mominico in publica concione valedicit populo, ac aliquantisper apud Heliasium Milingi iam commoratus,Bruns cum c dit. Eo loci a veteribus a mi cis,M. Martino Gorticio, Henrico 'Pinckelio,Johanne Nille lio, aliis itie confirmatus revertitur Halberindium ad colli gendam bipem, quam mittebergae continuandis studiis ina pendere decreverat.m reditu cjus certior factusCapinaneus novus Philippus Mesctuck, praecipuos ex Viatorie clericos ad hortum Petri v. t,eoque amice innigridium citat: qui ab Rulingio hospite, ut constantiam in divina causa servaret, admonitus, impetra loque salvo conductu, duobus Senatoribus impatus comparet, eidemque parochia sive ad S. Martinum, itave ad SJohannem ea lege committitur, ut simpliciter pro concione doceret, ab aliis Ecclesiasticis muneribus ac Sacramentorum administratione immunis Hic primo se distacileio praebe
re ac tergi versari:tandem vero Senatus iteratis precibus expua gnatus acquiestere. Iam omnia videbantur eue in vado,jain que Senatores aliique pii gratulabantur 6c Ecclesiae & in nigiladio,cum repente novas turbas Capitaneus excitaret, ac negocium omne interverteret. Scilicet dum is ad minnigiladium: Nune mi Iohannes opus ni, ut denuo tondearis ac cavam induas hic respondebat: Si calvitium Sacerdotem faciunt, quid Cetat, quo minim bos vel Qinus in clericum formetur' Non eo oramo cappam monasticam exui, 'umquam veum repetere. Tum eracandescens Capitaneus Senatum jubet, ut vinctium carceri manciparet,donec ad Cardinalem Lectorem captivus mitter
tur. Scd quando iustu et Senatus e fidem salvi conductus de. M a diste