Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

531쪽

bris scarlatinae, quae ex subito post magnum calorem refrigerio orta, grauibus symptomatis praedita , per sex dies durans , calamentorum fluxu critico, adhibitisque remediis curata est. Huic

subiungit duas conuulsionum anomalarum, choreae

S. Uiti similium historias : quarum prior per sex

hebdomadas fere continuo, sensim aggravatis symptomati S, aegrum occupauit, diri Sque vexavit comvulsionibus omnium artuum; adhibitis vero optimis antis p modicis externisque epis pasticis modibus tandem, accedente in statu conualescentiae sudore, sensim sanatus est: altera etiam ad sex hebdomadas conuulsionibus vexata nullis. Curari poterat remediis, donec natura haemorrhagia narium morisbum tolleret. In utroque casu plena fere sensuum erat perfectio , actionumque vitalium, naturalium liberum exercitium. i ) Ternio graminum, ex America novorum, de' P. I 17. scripta et leonibus illas trata a PETRO TON A BRR-G I O. Cum pauca omnino sint, quae de gramini. hur noui Orbis constent, gratum certe omnibus erunt Bolanicis et ea, quae iam describit Cl. AEMG13 S, et, si plures stirpium Americanarum e collei lio. ne Rolandriana, uti promittit , describet et deline, las tradet. Sunt vero gramina, hic descripta egregieque delineata haec: Pa Oatum repent, spiacis paniculatis subuerticillatis nutantibus, culmo repente ; Pssupatum coniugat m spicis coniugatis , et Schoenus feta esst, culmo tereti striato, foliis setaceis, floribus lateralibus. Quadi omnia in Surinamo habitant. His addit nouam Piperis speciem , quam n0minat Piper aggregatum , foliis ouatis acuminatis, spicis aggregatis breuissimis.

532쪽

LEY, pros astronomiae Genevensi. p. 173. Is bis sebseruation m ex L. E. HINNINGERT, Med. Doct. dum viveret, archiatri et consiliarii Montbelgardensis manuscriptis depromtarum a

litem quendam ultra So mensuras quotidie bibisse; deinde hominem scorbuticum, epotis per diem centum cyathiS, quorum qui Sque unciarum qui mque capax esset, thermarum plumbarium, idque repetita vice, a morbo fuisse sanatum refertur.

P. 377. I D. C. E. Η Ε Η Π o ae obseruationem de lumbricis, e cubito erumpentibus, communicat. Perterritus ante variolarum eruptionem puer trium annorum,

variolis superatis, hemiplegia menteque debili aDficiebatur: quae balneorum domesticorum, et postea plumbarium aquarum Vsu eo sanabantur, Vt incompletus solum remaneret brachii motus. Decimo nono aetatig anno humerus sinister indoluit, tumidaque pustula enata, eaque sponte aperta, plures exierunt lumbrici, terrestribus similes : tumque ulcus sponte exsiccabatur. Haec etiam lumbricorum excretio saepe regressa est. Sensit iuuenis primo in epigastrica regione sinistri lateris do larem, qui per pectus ad axillam , inde ad scapulam humerumque reptaret. Tentata intus anthel. mintica, extusue ulceri et epigastrio inunctum vnguentum mercuriale. Sitne vero cura secuta, non relatum legimus.

P. 18 I. 18ὶ Unumeratio Auctorum, qui de historia n turali Helvetica scriserunt, addito de iis iudicio, per Cl. DE HALLER Filium. Vestigia Ill. Patris se. lieisib

533쪽

licissime ae diligentissime premens Cl. Auctor, prinponit hic bibliothecam Auctorum his oriae naturalis Helveticae, eo electo ordine, ut in duas sectiones omnem diuidat fractationem: quarum prior continet libros, generatim historiam naturalem attinentes, et quidem vel de Helvetia omni, vel de quubusdam eiusdem regionibus agentes, vel qui quaS-dam generales afferant de hac scientiae notiones, Vesunt topographiae, itinera, societatum acta, mus ea, litterae familiares , atque oeconomici libri:

posterior sei fio libros specialius de historia Helu

tica naturali agentes complectens, primo Capite recenset libros, clima, aerem atque Obseruationes meteorologicas reserentes ', secundo morborum Helveticorum eorumque remediorum descriptores,

tertioque recenset historiae fontium Helveticorum fontes, cum uniuersales, tum particulares; quarto mineralogias , quinto hydrologias, sexto veget bilium historias, septimo Zoologicos libros atque octauo physicos, de phaenomenis, in Helvetia conspiciendis, agentes Cl. Auctor enarrat. His in genere de ordine, quo Noster usus est, praemonitis, qua dam essent specialius excerpenda. Verum, Cum vix iudicia Cl. HALLERI notatuque dignissima incompendium transigi possint; notamus tantum, praeter libros editos, manuscriptos etiam codices

esse a Nostro recensitos, ut sulit To. IAC. SCHEUCH

ΣΕRI Historia Plantarum et animalium Helvetiae pluraque musea ; addidisse hic quoque omnium in Helvetia reperiundorum mus Orum numinxum. Quod partes attinet speciales , in min xalogicis non consentit cum Cl. Gu ET TARDO, qui Helvetiam cum Canada comparauerit. 'ὶ In bo- Ll 1 tanicas I vid. Memoires de Irie. Roy. de Par. 17Sa. q.

534쪽

tanicis merita CONRADI G E S N K v I ae Ill. Patris praecipue narrantur. Omninoque Noster numerum librorum S 33 attulit. P. 33 I. I9 WERNERI DE LA CHENAL obseruationes nonnullae botanicae. Primo Sedi aruenisis flore rubente BAvH. icon atque synonymia describitur, putatque Auctor, LINNAEvΜ hanc stirpem

cum aliis inter se diuersis confudisse. Deinde Sesesi Pyrenaicum LINN. describit et delineatam iconem sistit: monetque, propter alas seminum non ad Sseli, sed ad Selina esse referendum. Nominat illud Seli, num, vagi uir foliorum amplis, foliis triplicato pinnatis , Ilabulis ultimis lanceolato linearibus, acutis, mucronatis. Cum his coniungit descriptionem egregiam Selini caruis0lii cRA Stir . Auffr. P. L. p. I 6 r. l. 3. f 2 quod est Carufolia B A v H 1-NI: atque Selini carui foliae L 1NN. synonymiana extricat. XIII.

535쪽

XIII.

Distertation sur les parties sensibies du corps

animal, suivie d'un memoire surieS avantages que procurent les frictions mercurielles dans te trahement de quel ques epilepsiesidiopatiques, avec les consultationS et let- tres, qui y ont rapport i termine par deuae observations fur ru sage dii mercure pOuria guerison du scorbut et des darii es. Par

versite de Medecine et Correspondant dela Societe Royale des Sciences de Monipellier , Medecin des hopitaux, Bibliothecaire et ancien Directeur de la Societe des Sciences et belles Letires d'Auxerre. A Lausanne, cheZ Franς. Grasset et Comp. MDCCLXX. Plagg. 7. absque titulo et dedicatione ad Ill. HALLERvΜ direct a.

i. e.

Cl. Η o v s S E T dissertatio de partibus sensibilibus corporis animalis Cet.

Ρrior dissertatio ea fantum ulterius illus rati quae in variis epistolis olim Ct Auctor proposuit. Postquam de cautionibus, quae in experimentis huius modi capiendis necessariae sint, disseruit; monstrat, aduersarios ΙΙL HALLERI has regulas neglexisse, obseruationes in hominibus Des as multo incertiores es e, quam quae in brutis fiant : quum haec ab animi passionibus parum vel non turbentur: ag denique lacilius dictu esto , quaenam partes sensu careant, quam quae sensiles vocari mereantur; Vbi simul exempla quaedam insensilitatis cerebri, peri

536쪽

onaei, lineae albae, omenti, et tendinum adducit; praecipue vero in eo gloriam ponit, quod primus fuerit, qui substantiam cerebri usque ad corpora striata insensilem esis docuerit. In traflatione de essicacitate inunctionis mercurialis in epilepsia hereditaria et idiopathica, quam ad academiam scientiarum Diuiodunensem direxit, caussam huius morbi cum in deprauata viscerum digerentium conditione, tum in summa spissitudino humorum, quae duae caussae arctissime inter seiunctae sint, ita, ut altera alteram pro dueat et fo-Veat, ponit: ergo nisi contraindicans adsit, aut nisi certo compertum sit, morbum hunc deberi vitio conformationis cerebri, calculo in eo geniti, aut sanguini, post vim illatam extra vasa misto; corpore rite parato ad inunctionem mercurialem, tamquam potentissimum remedium spissos humores fundendi, perfugiendum esse. Haec tamen medendi ratio, quod candide fatetur, etsi ipsi antea incognita suerit, quam ratiociniis ad eam duceretur; nova tamen non est, sed iam a s YLvAΤ1

c1o proposita. Ipse autem, se recte iudicasse, in aegroto iuuene , post hemicraniam, diutius duraim tem , demum epileptico facto expertus est , quem primo ab epilepticis insultibus consuetis auxiliis Per annum immunem reddidit; his autem recrudescentibus saliuatione, praemissis sanguinis missionibus, euacuantibus, balneis cet. per inunctionem excitata prorsus liberauit. Nos tamen dolemuS, hominem hunc, paucis post annis in Caiennam dei tum , et elapsis sex mensibus epidemico morbo ibi grassante exstinctum, opportunitatem secandi cadaueris subtraxisse, quod si fieri posuisset, melius omnino de auxilii huius pretio constaret.)

537쪽

Seorbutum terrestrem in sutore, praemiss1s venae sectionibus, purgantibus, decossis antis corbuticis et balneis ope boli ex et a granis aethiopis m,neralis, 3 granis diaphoretici mineralis et strupo do fumaria, singulis diebus mane sumto: et eruptionem scabiosam seu herpetem per totum Corpus, solo capite excepto, in virgine iisdem fere remediis feliciter profligauit; relicha tamen in hac visus hebetudine, quam cauteriis aggredi noluit, ne viceribus malae notae ortum suppeditaret. XIV.

Dissertations fur la dilatation des arteres, et fur la sensibilite; appuyees de plusi eurs e periences, Dites suries animau X vivanS, aura quelles on a joint deux obseruations surrhydropisiedu peritoine par M.ARTHA UD, Lic. en Med. a Paris, CheZ P. G. Cavelier, Libraire. MDCCCXXI. 8. maj. Plagg. - ὁ

i. e.

Dissertationes de dilatatione arteriarum et sensilitate, experimentis multis in vivis animalibus captis confirmatae: quibus accedunt obseruationes duae de hydrope peritonaei, i Auctore Cl. ARTII A UD. Ρrior tractatus dissertationem inauguralem sistis, p. rquam Noster sub praesidio Cl. I A D E L o TNancti anno 177o defendis, in Gallicum sermonem translatam. In principio demonstrat, neque assumtam elasticitatem arteriae, nec fibras musculares eiusdem, nec pressionem lateralem, dilatationem eius efficere. Figura conica imaginaria , et arteriae non, nisi ratione ramorum, quos emittunt,

538쪽

diametrum minorem acquirunt: idem iudicium ferri oportet de membrana musculosa, siquidem non, nisi strata, plus minus densa, contextus cellulosi adsunt, vario modo disposita, colore rubro, quod iam Ill. SE N Ac docuit, non, nisi per accidens instructa, sed irritabilitate prorsus destituta. Post Cl.

WE ITA RECHTu M veritati propius accessit Cl. DE LA MvRE ' , arteriam conspiciens se loco mouere sine dilatatione, huncque motum ab inversione cordis derivatis. Noster e contrario in arteriis rectis vix unquam motum a loco detexit, sed tantum in curuis, et eo quidem maiorem, quo maior esset flexus arteriae ipsius : arteria ligata, diametro eadem remanente, omnis motus infra et inter utramque ligaturam intercipiebatur. Arteriae omneS uno temporis momento pulsant. Motus autem isto proficiscitur a columna continua sanguinis,

quae impetum cordis sinistri recipit, qui ad lineam restam dirigitur; sed idem fluidum ad curuaturaS Rrteriae appulsum iisdem direchionem rectam Comparare annititur, unde motus iste a loco Hic ergo tantum in arteriis curuis locum habet: etsi Cl. DE L AΜvRE aliique eundem in arteriis rectis se obseruasse dicunt, illud vel contractionibus fortioribus cordis, vel compressiolii cuidam arteriae ipsius tribuendum eris, v. c. in infantibus, qui obstructione mesenterii laborant. Similis est ratio pulsationis Venarum, cuius rei illustre exemplum vidit Cl. Auctor in f mina, in qua vehemens pulsatio iugularis externae dextri lateris percipiebatur, a struma insignis molis pr0fecta, quae musculis et clauiculae imposita facile poterat vasa vicina comprimere. Pulsus in omnibus arteriis percipitur, ne iis quidem exCC-Ρtis, quae l0co non mouentur: non aeque in Ve- nis, vid. comm. nostr. Vol. XVII. p. 27s. seq.

539쪽

nis, ideo 'quod columnae sanguinis aequaliter moventur, et ex spatii angustiore in amplius transeunt. Si digitus arteriam disquirit, mutata eius forma sanguinis liber transitus impeditur, ad quod obstaculum superandum maior impetus sanguinis, quem pulsum dicimus, essicitur: inde sub ligatura nullus pulsus. Sequuntur experimenta, hac de re in variis ani' p. Ismalibus capta. In praefatione Cl. ARΤΗAvo in- strumentum quoddam describit, quo dilatationes arteriae, si quae essent, cognosci possint : cuius tamen imperfectionem cum ipse perspexerit, eiusdem descriptioni commode supersedere nos posita

PutamuS. Summa autem experimentorum, prae

ter ea, quae iam adduximus, eo sere redit. Essectus compressionis iidem sunt, ac ligaturae, ratione intercepti motus sanguinis: illa autem cessante, hic protinus redit. Arteria inter ligaturas aperta, sanguis eodem, quo ex vena secta, modo emuit. Post mortem etiam corde compresso arteria a sanguine huc relato pulsat, nullis conuersionis signis animad-Vertendi S : ex arteria etiam aperta sannuis ad satis

insigne spatium prosilit. Arteria , quae multos

flexus habet , v. c. ceruicalis posterior , separato contextu celluloso in situm rectum delata, non amplius , ut antea, loco mouetur: e contrario a0rta

descendens, digito subiecto curua reddita, motum a loco vivide ostendit. Pulsus, qui infra ligaturam arteriae nullus est, hac sublata, rursus percipitur. Secundus tractatus de senstitate partium potis p. 27simum contra Cl. p ABRE, uti scriptum Ch. HoVS-S E ae, supra a nobis indicatum, aduersuSCl. LE CAT,

directus est. Partes animales ratione sensilitatis inquatuor classes dispescit Noster: aliae sunt absolute sensiles, quod solis neruis competit; aliae rela-

540쪽

tiue senstes, in quibus nerui, sepositis vel prorsus,

vel maximam partem inuolueris, terminantur, quadsunt cutis et fibra muscularis ; per accidens sensiles , quae neruos obtegunt vel iisdem transitum praebent, Vt inuoluera neruorum, Pleura, peritonaeum, cet. et absolute insensiles, quae sunt aponeuros es, membranae, tendines. Multi refutare experimenta Ill. HALL ER1 de insensilitate

tendinum annisi sunt ; sed quo iure, ipse hic vir

celeberrimus monstrauit. Perperam ad auctorit tem obseruatorum veterum prouocatur, Partim

quia hi praeiudiciis occoecati erant, partim quia sibi ipsis contradicunt, cum suturam rupti itendinis

commendant. Si Cl. FABRE ad dolorem contextus cellulosi sub suppuratione prouocat; in eo latet error, quod partes sensiles vicinae dolorem excitant. Cl. PETIT iam fassus est, se saepius pe-xios eum sine subsequente sensu irritasse. Senslitas relativa, quam CI. FABRE tendinibus in mor bis adscrib it, nulla est, sed a tensione et imitatione sola neruorum adiacentium derivari debet. Sensilitas, durae matri tributa, itidem ab originibus ne Vorum violenter tractis et male affectis proficisci, tur. Attamen Cl. Au ctor non adstipulatur Ili. H A L-LERO, tendinum laesiones sutura indigere, partim ob propinquitatem partium admodum sensilium, partim quia haec operatio minus necessaria est, quum situs commodus partis laesae et fasciae appropriatae curationi sussiciant. Experimenta tria in canibus, ad disquirendam sensilitatem tendinum instituta, nunz mittimuS.

p. I. Tractatus tertius de hydrope peritonaei primo generalia quaedam de origine ac diuersa sede hydropis exponit, ubi CI. Auctor memorat, se ubdisse tumorem ouarii, qui s librarum pondus