Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

631쪽

ex lapidibus calcinatis, pyritis, marca sitis et almminis mineris surgentium, de qua alio loco se acturum spondet Cl. Auctor: sub finem huius tr Hationis phaenomena, quae eruptionem Vesuuii mense octobri 1767 factam comitata sunt, histo

rice recensenS.

9. De princi iis consitutivis amistuli, Τ se eius P. 2I7.ressentiam ad siolitos ignis gradus, et dumlitatem efi

ciunt, commentarius Cl. I OS EPHI BALDASSA

R i, qui I 768 praemium ab academia propositum reportauit. Praemissis quibusdam generalibus, qua' ad phlogisti notisnem declarandam spectant, primo monet Cl. Auctor, amiantum saepe cum aliis lapidibus apyris coniunctum reperiri, saepe etiam inter strata argillae, quod peculiari exemplo terrae albae argillaceae ex ditione Senensi, cui tamen terram subtilissimam calcaream admistam suspicatur, vidit, in qua quaedam lapidis nostri filamenta iam

in terram argillaceam resoluta, alia e contrario

sub ipsa quasi ex argilla generatione conspexit. Ex his igitur patet, amiantum debere originem suam basi argillaceae: quod multo clarius adhuc fit, si perpendimus, easdem ipsi proprietates cum reliquis argillis esse, nempe resistentiam in igne, maiorem inde acquisitam duritiem, et scintillas tunc chalybis ope eliciendas, licet haec qualitas tantum as besto Suecico et Danico propria sit. Alterum principium constitutivum phlogiston sistit, quod et reliquis argillis inesse alii iam Chemici celebratissimi docuerunt: laicum, cui prae reliquis lapidibus apyris magna cum amianto assinitas est, in argilla quadam colorata, ex qua pauimentum furni pistorii constructum fuerat, solo admoto ingenti ignis calore successive enatum vidit Noster, et Cl. GRIGN ON verum amiantum infundo furni

632쪽

ex argilla consecti, qui serro fundendo inseruium

rat. Inde etiam a Veritate non alienum videtur, amiantum in maiore ignis gradu, addito alcati et borace, fundi posse et in vitrum conuerti, quod Cl. WALLER1Vs iam in saccharo montano, amianti specie, et Cl. Poaeae in laico variis auxiliis tructato comperit. Distiteri tamen non potest Noster, ex his omnibus veram amianti indolem nondum

satis liquido patescere. Flexilitatem seu dui filitatem huius lapidis itidem iustae quantitati phlogisti adscribi oportere, docet analogia in praepara tione chalybis ex ferro, et in concilianda I incos exilitate, quarum utrumque fit addito phlogisto: iustam autem eius proportionem necessario requiri, inde apparet, quod fibrae anatanti, in ignotractati, licet tunc omnino maior huius principii copia accedat, tamen duriores reddantur. 33. Io De rectura tendinum, Auctore Cl. D. P ETRO MOSCATI, anat. Chirurg. et artis Obstetriciae in uniuersitate Papiensi Pros Publ. Expositis argumentis aliorum, qui tendinum originem vel adegeneratis quasi musculis, vel a membrana cellulosa repetunt, suaS Cl. Auctor obseruationes recenset, quae posteriorem sententiam confirmant. Primo in cadaueris recentis musculis manus atque pedis multa strata exteriora fibrarum muscularium non in ipsa tendinis substantia finiuntur, sed in cel lutoso eiusdem inuolucro: sub hoc inuolucro distisque fibris exterioribus collocata strata conspigium tur, abire in fibras tendineas firmas, albas, longitudinales, parallelas, quae coniunetae inter se ope fila

mentorum membranaceorum transuersalium CO

pus tendinis constituunt, ipsum tamen ex diuersis stratis compositum, quorum interiora firmiora et magis resistentia simi, quam exteriora. Mutati substantia O

633쪽

substantiae musculosae in tendinem non sit sueces.sue, sed in uno loco, ita ut utraque substantia Optime internosci queat. In fetu, cellularis haec tendinum structura clarius adhuc patet, Villi. HAL-

posticum per tres menses aqua in vase Occluso ma- Cerauit, et versus finem aquam saepius mutauit Paullulum que aceti addidit Noster, tumque obse vavit inuolucrum exterius tendinis cellulosum, ab aqua inflatum, laminis transparentibus sibi inubcem impositis et ope flamentorum membranosOrum coniunctis constans, cui varia strata fibrarum Carnearum, pallidarum, sed structurae non muta. tae, adhaerebant: sub isto inuolucro tendinis substantia erat alba, fibrosa, non inflata, sed vel leviori tractione directionem parallelam fibrarum suarum perdens, et in laminaS membranaceas abiens; et huic fasciculi musculares adhaerebant. Haec fi-brosa pars, denuo macerationi subieila, tandem easdem , quas inuolucrum exterius, mutationes subit, et continuata maceratione omnia denique totius tondinis strata hoc modo dissoluuntur: et tunc, quum musculosa pars semper adhuc subsistat, liquet, fibras musculares non sensim sensimque subtiliores reddi, sed illarum inuolucra celluloso membranacea, singulum fasciculum cingentia, extra easdem extendi et tendinem constituere. Fibras musculares neque nudo, neque armato OCulo, neque sub maceratione unquam in tendine conspexit Noster. Idem etiam de neruis valet, qui ipsi diuti Lsime, aeque, ac musculares fibrae, putredini resi

El. Physiol. T. VIII. P. 28O. Medulla spinali in multa aqua et paveo aeeto Perquatuor menses in vase clauso macerata, et aqua nonnisi

634쪽

ex quibus concludi potest, prima stamina partium,

ad vitam apprime necessariarum omnium dissici lime decomponi posse. A continuata tractione musculi adhaerentis fibrae membranaceae tendini S Extenduntur, et figuram Cylindricam acquirunt: inde accidit, ut musculus latus et planus non tendinem, sed apon euro sim essiciat. Ex iisdem obseruationibus patet, cur in animalibus tenerioribuS tendinum s rustiira debilior sit: ruptura tendinum sa- Cile resarcitur, quum omnium citissime cellularis substantia renascatur: ossescunt tendines, quia facile substantiae terrestres ex una cellula in aliam transire totamque earum Cauitatem replere possunt, siquidem huius ossificationis alia est ratio, quam concretionum ossearum, fibras musculares cingentium. Denique quaestio resoluitur, cur in iunioribus plus substantiae carnosae, minus tendineae appareat, cum tamen musculos in tendines non mutari confectum sty Ill. ΗΑ Εnus ') vel tendineas fibras nondum splendentes pro musculosis haberi posse putat, vel musculos ipsos. motum nondum exercentes, colore rubro des itui: quae tamen sententia Nostro non satisfacit, qui musculos aeque, ac alias partes ad vitam inprimis necessarias, Cerebrum, neruOS, cor, citius formari reliquis asserit neque proprie incrementum Continuatum Capere dici posse; sed motu accedente tantum firmari, dum minimae partes propius ad se accedant; firmatos autem musculos aictione sua tendines extendere et elongare, adeoque ipsorum magnitudinem nisi primo mense erebrius mutata, eo deuenit CLAuctor, ut illam cum annexis neruis ultra octo menses seruaret . quo tempore elapso cellulare quidem nemorum inuolucrum mutatum, substantiam vero medullarem prorsus non affectam deprehendit.

635쪽

nem sensim iuuare. Quod ergo decrementum

musculorum videtur, vere non nisi minus augmentum ratione voluminis aliarum corpori S partium magis aut i dicendum erit: id quod ex subiunilis in fine tabulis melius patet, in quibuS longitudo musculorum et tendinum brachii hominis nouem decim annorum cum iisdem infantis paucos dies nati comparatur. II. De modo, quo creta in territorio Senensi rhyeriunda fertilis reddi possit, commentarius Cl. D.

aei, die 3 I maii IIIo praemio ab academia proposito condecoratus ' . In tria capita diuiditur, quorum prius de natura huius cretae hoc enim nomine vulgo recepto, et Nostri utuntur, licet i umminus appositum ipsi cognoscant, ut ex iis, quae statim adducturi sumus, patebit), secundum de vegetatione plantarum, et tertium de eadem in hacci Sta promouenda exponit. Terra ista creta Cea, in variis agri Senensis partibus admodum frequens, est coloris cineret, colles diuersae magnitudinis eonstituit tristes aspec tu, quibus nulla fere arbor, herbae paucissimae, sed eae aromaticae, bonae imdolis, increscunt: horum collium quidam disrupti sunt, pstrtim quia basis lapidea, ad montes formandos necessaria, deficit, partim quia calor aestiuus et pluuiae fissuras has essiciunt et ampliores reddunt. Nonnulli: tamen horum collium ex variis

aliis stratis simul constant, nimirum tophi sui de su- Rr S perius

' Quaestio ab academia mense ianuario W68 proP0sita haec erat: Iu alcuui strati dega Campagus Samese, come per inempto uel colli di Molemereuda lungo lamasse dest Orcia si trova una qualita di terra Cret sces

atto flerite. Si dimanda: in quat mantem si posserander seco iura e quasi utititisse ne possemo ricavare i

636쪽

perius dissertationem CLBALDAS SARRI), ostrae, arenae, silicum inietrudz0, et testaceorum calcinatorum, quorum minima in stratis cretaceis, maxima in silicinis frequentissima sunt. Experimenta cum hac creta instituta docent, particulis eam consistere quasi spongiosis, seu quae aquam imbibant, et eadem mollescant et flexiles ductilesque fiant,

siccataeque arctius quam antea cohaereant, simul tamen impediant, quo minus aqua per eas quasi per filixum transire queat; humorem tamen attractum diu retineant, siccatae multo maiorem aquae Partem quam κliae terrae requirant, ut rursus mollescant, ac denique maiorem, quam aliae terrae aquae partem ex aere absorbeant. Reliquus proprietates, indurationem in igne, vitrescibilitatem, si lem, quem temperio sicca emittit, de qua superius Cl. BALDAS SARRΙ experimenta Vidimus, Nostri hic non tangunt. Acetum cum creta nostra effervescit, aeque, ae spiritus vitri uti, qui tamen protinus eandem iterum ad fundum demittit: oleum tartari per deliquium nihil , nisi dissicilem emollitioinem efficit. Ex his omnibus, collatis inter se characteribus genericis cretae, argillae, et margae ex WALLERIO peritis, patet, terram hanc proprie esse margam cum creta et argilla, Varia, pro diuersitate variarum terrae ipsius specierum, proportione, mixtam: si quidem nec omnes species aeque vehementer cum acidis est eruescunt, neque ad lateres et vasa inde conficienda aeque commode adhiberi se patiuntur. In capite secundo ex obseruationibus experimentisque celeberrimorum Auctorum, quorum nonnulla Nostri repetierunt, id colligitur, nutritionem vegetabilium a sola aqua pendere, quadin vasis ipsorum vaesas mutationes subeat; et eo tantum respieiendum esse, ut terra ea excipiens iustam copiam aquae ipsis praebeat, et apta sit ad

continen-

637쪽

continendas firmandasque radices ipsorum: quibuν certe principiis generalibus omnis agriculturia innititur. Haec ergo omnia quum iam clarissimae luci exposita sint, nunc iis non ulterius inhaerebimu protinus ad caput tertium pr0gressuri, in quo prin cipia haec ad nostram terram applicantur. Omnivres eo redit, ut nimis dura superficies et consistentia, quae radicibus ingressum et extensionem denegat, Corrigatur: quod, licet subigendo et stercorando incolae essicere tentent, experimentiS tam ea

institutis rem melius non procedere didicerunt NO-stri, quam si arenam vel tantum terrae isti inspergerent, vel cum eadem commiscerent; neque ullum est dubium, hoc modo sensim pristinam his te ris fertilitatem redditum iri, qua ipsas olim gavisas esse monumenta historica probant, priusquam Senenses tot bellis implicarentur. ArboreS, Vtisit in variis Prouinciae locis . foraminibus magnis in terra ista effossis et arena, itopho cet. repletis imp 0nendas, inprimis, quae validiores radices agunt, vi pyri, hanc ipsam terram hoc modo optime laturas esse, omnino verosimile est. Tandem experimenta recensentur et consilia dantur de utilitate, quam ab hac terra in firmando solo arenoso nimis leui, quod frequens est in territorio Senensi, exspectare liceat, modo ea terra eligatur, quae maxime cum acidis effervescat, utpote stillatino principio maxime impraegnata.

Eum vulgarem opinionem, ex semine tritici producatur Auctore Cl. 1 o. DOMINICO OLMI, lecta in primo consessu anni I 768. Argumenta, quibus Cl. Auctor ad destruendam hanc opinionem nititur, haec sunt: lolium nec omni tempore, neC Omnibus locis inter triticum crescens reperitur; degenQ-

Tatuin

638쪽

ratum triticum ideo dici nequit, quoniam sum ratione structurae, cum partium constituentium insigniter ab eo differt qua occasione simul pauca de analysi eius chemica addit, narrans, se ex farinae seminis lolii uncia una, ope spiritus vini extraxisse drachinae denari) resinae acris, et sub ipsa digestione prodiisse vaporem admodum nauseosum capiti infestum, hancque ipsam farinam esse coloris lividi, tetri odoris, dissicilis fermentationis, panem coloris obscure liuidi, amarum, ingratum praebentem , et sola classe plantarum gra minearum ad illud accedit; ut multarum aliarum Plantarum semina per longum temporis spatium non mutata in terra delitescere possunt, antequam germinent ut ipse Cl. Auctor in seminibus maluae crispae expertus est, quae elapsis septemdecim demum annis vegetarunt): sic idem in lolio fieri P0sse, vel ex eo concludi poterit, quod eius se men folliculo clausum decidat, adeoque iniuriis externis melius re si stat, ipsaque resinosa qualitas

putredini obstet; sine dubio ad diuersam diuersorum seminum vegetabilium euolutionem fermentatione quadam in terra opus est, indeque forte declarari poterit, cur anno 1767 adeo magna lolii quantitas prouenerit, cum epidemici morbi superioris anni forte ab eiusmodi sermentatione et exhalatione subterranea originem duxerint, quae SYDEN HAM1 de Drtu morborum epidemicorum sim

spicio fuit; sicut xnimalia homini utilia omnium minime adminiculis ad victum sibi comparandum periculumque sibi imminens auertendum instruita

sunt: sic etiam plantae in usum nostrum impendendae cultura prae reliquis indigent; reliquae autem tum ratione incrementi, tum propagationi S, ipsis relictae optime suam speciem Conseruant, ideoque lolio, nec multitudine seminum, neC Vi tute

639쪽

tute per radiees se propagandi instructo, opus

fuit ea qualitate, ut semen eius vim vegetandi quam diutissime seruet. Licet autem haec planta adeo noxia videatur, usus tamen eius non sine iure

in 'utriendis insectis et volatilibus, quae seminibbus solis cerealium vescuntur, poni potest.

I 3. Commentarius, di siqvissionum phylaurum et p.

Oeconomicarum, consilium exhibens, ad emensiuitam paniscium in Longobardia Austriaca dire tarum, Auctore Cl. ΜIC H. Ros A, Med. theor. et pract. in uniuersitate Papiensi Pros Publ. Triste omnino est, quod Cl. Auctor fatetur, in tota Italia, si a Roma ac Toscana recesseris, panem conditionis deterioris

esse; quod tamen in supra dicta huius regionis parte edicto publico, Mediolani post elaborationem

huius commentarii edito, emendatum iri sperandum est. Caussas huius defectus duas generales adducit Noster, nempe minus exactam sermentationem, quae ab ignorantia, et peruersam comonem, quae ab avaritia pistorum proficiscitur. Inde praemissa notione duplicis substantiae, quae sarianae triticeae inest, glutinosae atque amylaeeae, qualem eam Cl. HECCARI tradidit' , granorum, farinae, panisque praeparandorum ac tractandorum xationem docet: quae quum singula repetere nequeamus , pauca tantum hinc inde excerpere iuuabit. Machinam, siccationi granorum inseruientem, non inuentor Cl. 1 ΝΥ1ER1 ipse, uti prodidit CLΜΑΝΕΥ Υ I , sed Cl. Abbas GALLIA Ni descripsit. Ad farinam melioris notae obtinendam opsi mum est, molendinis uti, quae nec nimis humiles sint, nec nimis cito circumagantur; in priori enim casu furfur cum ipsa farina, utpote subtilior factuS,

640쪽

factus, commiscetur, in altero nimis subito, nee

farina omni orbatus, emittitur: Bergoniensium mo-Iendinae optime Vnica Vice omnem farinam a sum fure separant. Ad fermentationem excitandam in

Italia aliisque regionibus calidioribus solum fermentum panis sussicit, absque fecibus cereuisiae, quibus in frigidiori climate utuntur. Pasta ex farina in similaginem aptius manibus vel etiam pedibus, quam instrumentis subigitur. Maximum momentum ad panem bonae notae conficiendum in aquae bonitate quaeri debet; Vnde euenit, ut negParisis panis Gonesilensis, nec Florentiae fratensis

eonfici queat, iisdem licet pistoribus eademque fa-

Tina Viantur: quum vero aqua sontana vel fluuialis

non ubique haberi queat, experimentis definiendum erit, quantum vel putealis vel pluuialis huic fini respondere queat. Methodus Gallorum, totam pastam farinaceam in sex partes diuidendi, postea in prima fermentationem excitandi, dein secundam partem, et ubi hae simul fermentaverint, reliquas quantum addendi, optima est, sed ad magnam copiam panis in ossicinis maioribus parandam applicari nequis. Farina nimis vetusta, etsi vitium

nondum confraxerit, tamen aeque, ac nimi S recens

Panem don adeo bonum praebet. Postea media

ad stabiliendum panificium perfectum et a fraudi

bus pistorum immune examinantur. De certo statoque numero pistorum, deque legibus iis praescriptis apud veteres Romanos, et de iis, quae hodio in Gallia ipsis iniunguntur. Deinde consilia, quavsuis ciuibus proponit Cl. Auctor: primum de sociotate pistorum in variis urbis partibus distribuendorum, de legibus et poenis sanciendis, de instingendo monopolio, cet. secundum, de libertate panem coquendi et vendendi omnibus largienda, modo prius ad summum magistratum referatur, quis