장음표시 사용
271쪽
esse est definitio secundo posteriorum. uerum est, quando esse rei fuerit ignotum, si tamen erit notum, definitio non demonstrabit esse: quia praesupponebatnus illud esse, sed demonstrat causam perquam res est, ideo dicit Aristoteles secundo posteriorum , scimus rem esse per accidentalia : deinde quaerimus, quid est res: deinde propter quid est, unde in demonstratione, qua demonsi ratur risibilitas de homine, non quaeritur, an homo sit; sed praesupponitur esse: quaeritur autem propter quid est homo. Est tertia dubitatio Ioannis Grammatici, quia dicit, quod materia prima est ingenita, & innitebatur huic dignitati ,ex nihilo nihil fit. & alteri dignitati, quae est definitio primae materiae, quae zst materia, cum insit ex quo aliquid fit. dicit Ioannes prima dignitas est salsa, quia omnis sorma fit ex ni hilo, quia non potest generari ex materia subiecta , ut causa: quia materiae est vias potentia, forma est actit, ideo forma perscistior. cum ergo materia sit impesectior; quomodo erit causa formae quia nihil producit nobilius se. etiam materia est expers uita, quomodo ergo potest esse causa animae vegetatiuae λ etiam materia cum qualitatibus non potest esse causa formae clementi: quia forma clementi est persectior materia, cum illis qualitatibus, causa non est impersectior causato ; quomodo ergo illa materia cum qualitatibus est causa sormae elementi Z ideo illa dignitas est tali , nedum secundum leges, sed etiam secundum Aristo telem. Secundo, quia dixi t, non posse nos comprehendere
materiam nisi per analogiam ad subiectum rerum artificialium: hic tamen definitur materia, ergo intelligitur per sui naturam , N proprie. De primo Ioannes concedit, quod illa propositio est salsa, nedum secundum leges,sed etiam secundum principia Aristotelis, quia inquit, omnis forma extrinsecus uenit a summo opifice. sed quid dicit Aristoteles, quod ex nihilo nihil fit, & Linconiensis secundo Posteriorum, & Scotus in prologo tertii senten tiarum &ad hoc sunt multae dubitationes. primo, quia sicut scientia praesupponit suum subiectum esse, ita praesupponit principia sui subiecti este, quia si non praesupponeret,probaret ergo illa: & se probaret per alia priora. quod implicat, quia illa siuiit prima. demonstratio enim' est ex priori . de si probarent, transirent metas suas, sed corpus naturale, cum sit subtemini philosophiae naturalis, principium eius est substantia abst racta, quia ab ipsa dependet, ergo philoiophus non potest probare substantias abstractas esse, quia ipsae sunt principium corporis naturalis. secunda ratio, in quam faciunt maximam uim isti Scotistae: & est ratio Avicennae in primo,& octauo suae Metaphysices ,& est ex diuisione entis, quia ens aliud est dependens, aliud in i
pendens , c aliud causatum a materia, aliud in causatum : ita ens aliud necessarium , aliud contingens. est enim triplex diuisio entis. assumiant aliam dignitatem Aristotelis secudo caeli,textu i 8. duorum oppositorum, si uilius est in natura, & perfectius erit: & ita probauit dari leuissimum corpus, quia datur grauissimum: ex istis ergo argumentis datur ens dependens, ergo in dependens ex illa dignitate, si unum contrariorum imperfectius est in natura , si ergo dependens datur in rerum natura, & est persectius independente. dabit ergo ens omnino independens ,& tale erit abstractum ,& se haec ratio
non includit motum. etiam ita potest argumentari , datur ens caulatum a materia, ergo & in causa tum, ergo erit ens abstractum; & tamen non includitur motus in hac ratione. ita etiam de tertia diuisione potest dici, daturens simpliciter contingens. ergo & simpliciter necessarium,& tale est abstractum. Scotistae isti adiuuant rationes, quia motus non continet substan-
272쪽
LECTIONE I IN PHYS. ARIST.tias abstrastra, nec secundum esse, nec secundum caliditatem, quia motus est imperfectior substantia abstracta, ergo nec secundum cognitionem dependet substantia abstracta a motu ex Aristotele secundo Metaphysices: quia eadem principia sunt esse cognitionis. tertio, quia separata materia: separatum, & non separatum sunt primae differentiae entis, quia conuertuntur cum ente: si ergo sunt primae differentiae entis pertinent ad metaph cum, quia subiectu, & differentiae sunt eiusdem scientiae, ergo metaphysice potest probare substatias abstractas et se. & etiam naturales iii bal ternarent sibi metaplaysicum, quia probarent principia entis, quae sunt substantiae abstractae. etia. & est argumentum Linconiensis, omnis quaestio quaerens esse rei est metaphysici, quia esse rei, & ens sunt idem: differunt solum grammaticaliter, ni dicebat Averro es libro destructionum, qui dicebat, quod eadem est pro positio. Nocrates est ens, & Socrates existit, & erat, in primo modo dicendi per se. si ergo esse, & ens sunt id e , dc ens pertinet ad metaphysicum, ergo quaestio quaerens esse substantiarii abstractarii erit metaphysici. quinto,quia, ut dixi potissimili medium ad demonstrandam rem esse est definitio , secundo Post. sed substantiae separatae definitio est metaphysici, ergo demostrare substantiam separatam esse. est metaphysici sed habeo unicum argumetum ad uersus opinionem, quia Aristotcles 1 2. Metaphysices uolens probare substantiam abstractam esse, reassumpsit demonstrationem. quam fecit octauo Physicorum, si ergo ei se talia uia, ille cana ti. Metaphysices tetigisset: ideo est duplex modus dicendi diui Thome, quod metaphysicus potest probare substantias abstractas esse; sed tamen praesupponit demonstrationem natura lam, sed positio uota est intelligibilis, quia ego quaero, an sit alia uia, quam aeternitas, motus , si sic, ergo non praesupponit demo strationem naturalem uolens probare substantias abstractas, si non, ergo solus naturalis poterit probare illas esse, quia aeternitas motus est latum naturalis philosophi: ideo est triplex modus Averrois, quod solus philosophus probare potest substantias abstractas esse, & probabat Averro es duplici ratione, quia nulla scientia probat suum subiectum esse; sed substantia abstracta est subiectum meta- physici, ergo non potest probari ab illo . Secunda ratio, quia sola aeternitas motus demonstrat substan tiam abstractam esse, de illa est philosophi natur Iis tantum . Tertio, & primo dicto est difficultas , quia uerum est, quod nulla scientia probat suum subiectum adaequatum; probat tamen parte illius, quia naturalis, ut dixi probat ignem, de intellectu agente esse: sed substantia ab stracta non est subiectum adaequatu metaphysici; sed ens, ut ens . Metaphysices, ut dicit Arist. sed est pars subiecti; ideo potest probari substantia abstracta esse a metaphysico , N in 1. suo dicit, est difficultas, quia dicit, qudd sola
aeternitas motus demonstrat substantias abstractas est e. Contra, quia Aristoteles tertio de anima, textu quinto demo nitrat intellectum esse, separatum a materia, quia omnia intelligi t, quia, inquit, esse recipiens debet effedenudatum a materia recepti: unde tactus non sentit suam humiditatem, nec uisus calores , sed intellectus noster intelligit omnia materialia ; ergo est separatus a materialibus, ergo abstractus i tamen haec ratio non includit motum. N quia alia ratione probat intellectum esse separatum, quia dicit, cuius opinio est separata,&ipsum est separatum, quia mobilius est
subiectum a quo fluit opinio, quam ipsa opinio: sed opinio intellectus nostri, quae est intelligere est separata ὶ materia, quia non educta de potentia materiae, de intelligit in alia, ergo intellectus est materialis, de abstractus, . de ratio
273쪽
& ratio non includit motum . septimo, quia ualet intellectus noster, est separatus, ergo & calum est separatum a materia, quia intelligentia caeli est nobilior nostro intellectu: sed noster intellectus est immaterialis, ergo & intelligutia, quod caeli, quia si no esset immaterialis, & abstracta, no ergo ellet perfectior intellectu nostro, quia, ut dicit Augustinus, immateriale est nobilius materiali , di intelligens natura intelligentia, & uiuens, non uiuente et deinde probatur, quod aeternitas motus non sit sufficiens ad probanda substantiam abstractam esse, quia non ualet. intellectiva mouet caelum tempore inlinito, ergo abstracta est a materia, quia lux solis tempore perpetuo partem sibi circ uia stantem disponit ad lucem ;& illi attamen non ualet: ergo lux est abstracta, & aeterna, quia lux est corruptibilis. habet enim conditionem materiae, extenditur ad extensionem subiecti , di diuiditur ad diuisione eius.
ERAτ dubitatio, num philosophus naturalis solus possit probare .substantias abstractas esse, dixi, quod solus philosophus potissimum hac ratione, quia I 2. Metaphysices usus est tantum Aristotelis ratione facta in octauo Physicorum , quae est ex aere initate motus.& probabam duillici ratione, quod metaphysicus non possit probare subnatias abstractas esse . primo, quia substantiae illae sunt subiectum metaphylici. secundo, quia sola aeternitas motus
pertinet ad naturalem. adducebam dubitationem contra utrasque rationes.& primo contra primam , quia substantiae abstractae non sunt subiectum adaequatum, sed ens, ut ens; sed sunt tamen partes subiecti, quae pollunt probari in scientia. non enim repugnat metaphysico probare illas esse. Dico quod
reuera illa propositio de subiecto praesupponitur; quia est: & quid est, intelligitur de subiecto totali: & concedimus, quod substantia separata siti pars subiecti, cum dicis, pars subiecti potest probari. dico, si est pars principalis,
per quam constituatur scientia, non potest probari, & sic substantia abstracta est. pars constituens primo habitum Metaphysices: unde per ipsam separatur metaphysicus a naturali: un de si non essent substantiae abstractae, meta- physica esset naturalis philosophia : ideo dico, quod non omnis pars potest probari in scientia, quia non pars principalis . di sic intelligitur dictum Averrois. Erant dubitationes contra secundam rationem, quae dicit, quod sola aeternitas motus potest demonstrare substantias abstractas. ad rationes factas, dico, quod duplex est separatum a materia: unum per se: aliud per accidens. formae separatae a materia per accidens sunt, u i sormae naturales, quae separantur a materia opere intellectus tantum, ut sunt formae uniuersales,
ut dixit Averroes tertio de anima. alia est forma separata a materia per se, de de hac loquimur: N haec est duplex, una simpliciter, alia secundum quid separata a materia . simpliciter est, quae est separata a materia, 'e no utitur nec in essendo, nec in intelligendo corpore, & no est coniuncta uirtuti colunctae materiae. forma separata secundum quid est illa, quae etsi sui natura est sep rata a materia . utitur tame corporali organo: quia colligata uirtuti colunctae materiae, & secundum esse, & secundum intelligere . Dico ergo, quod sola aeternitas motus demonstrat substantiam abstractam esse simpliciter, quia
si est aeternus motus. ergo a ternum mobile, ergo di motor: quia si non esset aeternus , non posset infinito tempore mouere: mule anima hominis non potest mouere hominem in indiuiduo aeterno tempore: quia homo est corru-
274쪽
ptibilis ratione formae sensitivae, cui coniuncta est intellectiva: ideo non potest mouere tempore perpetuo, ex hoc soluuntur argumenta, quia per in
telligere Aristoteles probat animam intellectivam esse separatam a materia, quia omnia intelligit. Dico, quod non probat animam intellectivam separatam esse simpliciter; sed tantum secundum quid, quia declarat esse separatam a materia secundum sui substantiam: in operatione tamen utitur sensitiua coniuncta materiae: ita argumentum de opere, quae est apprehendere uniuersalia, quae sunt sine materia, procedit: quia probat tantum animam ii tellectivam esse separatam secundum quid . ita procedit argumentum de caelo, quia cum dicis, causa aequivoca est persectior causato, uerum est, sed caelum est causa aequivoca animae intellectivae, ergo persectius anima intellectiva. si ergo intellectiva est separata secundum quid, ergo caelum est separatum simpliciter. Dico, quod non sequitur, quia inter separata secundum quid potest esse, quod unum sit perfectius altero , & sic, si caelum perfectius anima intellectiva; non tamen sequitur, quod sit separatum simpliciter. ad amgumentum Scoti, quia dicit, quod sola aeternitas motus non susticit, quia
probat de luce, quae tempore terpetuo mouet , mouet partes circunstantes , di tamen non sequitur, quod sit separata. Dico , quod reuera aeternitas motus non probat illud separatum este; sed tantum aeternitas motus localis: lux mouet partes circunstantes motu alterationis, ideo non probatur, quod lux sit separata a materia. sed dices, cur aeternitas motus localis probat lubstantiam separatam esse, & non aeterni tas aliorum motuum3 Dico, quod motus localis prouenit a forma: ideo Aristoteles dicit, quod natura est principium motus, di quietis: si ergo motus localis prouenit a forma, quae est substatia, neces le est, si motus localis sit aeternus, quod forma etia sit aeterna, quia subitantia non potest perpetuari ab alio , licet accidens corruptibile possit perpetuari ab alio . & Q. Metaphvsices dixit Averroes de motu . dico ergo ex quo motus localis prouenit a substantia, necesse est, si motus sit aeternus, quod etiam motor sit aeternus: alii autem motus ex quo non proueniunt a substantia, sed ab accidentibus, ut alteratio immediate prouenit a qualitate : ideo non est necesse, quod si illi motus sunt aeterni , quod motor sit aeternus , quia motor, ex quo est accidens, potest perpetuari ab alia: & ita, si lux perpetuo illuminet, tamen non sequitur, quδd sit separata, quia lux solis non habet esse, ut perpetuo illuminet, sed a subiecto, quia per se est corruptibilis . erant argumenta Alexandri. de primo dico, quod duplex demonstratio, una a priori, alia 1 posteriori: & sic dico, quod ars potest probare principia sui subiecti esse non demonstratione u priori ut concludit argumen tum ; sed a posteriori scilicet ex efferui,& sic usus est effectu substantiae abstractae ad probandum illas esse scilicet motu, quia dicit motus, est aeternus, ergo substantia mouens est aeterna, ergo est etiam separata a materia. erat aliud argumentum Scoti, de Avicennae, quia duorum contrariorum si uilius est in rerum natura, ergo&nobilius; sedens diuiditur per dependens,& independens: ita datur causatum a materia, ergo & non causatum. sed mihi uidetur, quod argumentum sit friuolum, quia supponis in diuisione , quod ens diuidatur per simpliciter dependens, scilicet a caulis, & per simpliciter indet pendens a materia,& causis:&petis, quod debes probare, quia debebas probare, quia detur ens simpliciter independens;&assumis illud in diuisio ne: ita debes probare, quod ens diuidatur in necest rium simpliciter, & con: Ll tingens
275쪽
tingens :& sic in alia diuisione petis, quod uis probare, quod datur ens in
causatum a materia, &assumis hoc in diuisione. ad argumenta posterii, quia dicunt, quod motus non continet substantias abstractas, nec secundum esse, nec secundum causalitatem, ergo nec secundum cognitionem motus facit ad substantiam abstractam esse : sed argumentum est leue, quia sic non daretur demonstratio a posteriori, quia inectus non continet essentiam causae, nec est causa causae, ergo non secundum cognitionem :& sic non dabitur demonstratio , ideo argumentum sophistum . cum ergo dicis motus non continet substantias abstractas esse, nec secundum causam, nec secundum substantiam. ergo nec secundum cognitionem . nego argumentu. probas, quia eadem sunt principia essendi , & cognoscendi secundo Metaphysices. dico, quod propositio illa debet ita exponi, eadem sunt principia essendi,& cognoscendi, uera est priori, sed motus non declarat substantias abstractaselle a priori, sed a posteriori: ideo argumentum nullum. ad argumentum Avicennae, quod si naturalis probaret substantias abstractas esse, probaret principium metaphysices, ergo naturalis prior est metaphysica . nego, quia duplex prioritas quo ad nos :& sic naturalis crit prior metaphysica, quia probat suum principium esse simpliciter: tamen & quoad naturam meta- physica est prior naturali philosophia : ideo ordine addiscendi naturalis praecedit metaphysica; tamen simpliciter est prior : cum dicis ergo naturalis subal ternat sibi metaphysicam, quia primo Posterioru duplex coditio requiritur ad subalternatione scientiae: una, quod scientia superior cotineat su tectum inserioris: & subiectum inserioris addat ad conditionem accident Iem superiori . secunda conditio , quod scientia subalternans demonstret principia inferioris scientiae a priori: sed naturalis non habet aliquam illam conditionum , quia non addit conditionem accidentalem, quia tunt scietiae distinctae, ut dixit Aristoteles C. Metaphysices, nec naturales probat princi pia metaphysices a priori, & per causam: ideo non sequitur, quod subaltemnet metaphysicam. crat quarta ratio Linconiensis, quia omnis quaestio quaerens esse rei est metaphysici, quia esse,&ens sunt idem: ad confirmauit enscstptaedicatu primi motus r ita etiam & esse . illa propositio Socrates estens est primi modi, ita & ista, Socrates existit, ita ergo naturalis considerabit substantias abstractas ut metaphysicus , quia considerat illas . quoad praedicta quidditativa, quia quaerit ad ei se substantias abstractas. opposit- tum clamant omnes. Dico, quod omnis quaestio quaerens esse rei est metaphysici quo ad terminos; sed quo ad dissolutionem est alterius scientiae . exemplum, omne continuum est diuisibile in infinitum, quo ad terminos est me. taphysici; quo tamen ad dissolutionem est naturalis, cum confirmas, quia ens, S esse tulit idem secundum Averroem; differunt tame grammatici, quia scientia in se praescindit ab esse: unde rerum, quae in se sunt, non habetur scientia, nisi ex suppositione. dicant ipsi, quid uelint, quia dicunt, quod existentia est praedicatum accidentale; sed hoc est falsum: si sic, ergo naturales considerabit substantias abstractas quidditatiue , quia quo ad praedicata quidditativa, quia quoad esse eas considerat, & esse est praedicatum quiddia latiuum , ergo dico, substantiae abstractae duplicia sunt praedicata quiddita. tiua absolute,&non absolute. praedicata esllantialia absolute sunt, ut intelli, gentia est actus, & sui intellectio: & haec praedicata considerat metaphysicus, quia non includit motum. alia sunt praedicata quidditativa, ut eam adinve-
276쪽
nire esse per motum, & haec pertinent ad naturalem. considerat ergo philosophus naturalis illa praedicata quidditativa substantiae abstractae,utper mo