장음표시 사용
241쪽
malis,& nulla est interminata dimesio in materia ; sed quae est terminata , etiainterminata est: quia respectu formae futurae est interminata, respectu sommae praesentis est terminata: & quia terminata sequitur formam substantialem ordine naturae , ideo interminata est in subiecto actu; praecedit tamen uia originis sormas ipsas, quia prius materia disponit quantitatem, antequam introducatur forma substantialis:ideo non datur dimensio interminata, quae praecedat simpliciter omnes formas substantiales, quia sic daretur una quantitas interminata simpliciter, quod est falsum: quia sicut non datur materia absque forma, ita etiam qualitas absque termino aliquo. cum dicis, ex quo est accidens , aduenit enti in actu, uerum est: non ergo praecedit sorina substantialem. Dico , quod non praecedit simpliciter; sed respectu formae generam dae: ita compositio per accidens potest esse prius compositione per se in indiuiduo generando : ideo argumentum peccabat, quia imaginatur, quod prius esset materia , deinde quantitas interminata. tertio, forma substatialis, hoc non est uerum, quia ex quo interminata est terminata, ct terminata sequitur aliquam formam, ideo & interminata; sed interminata dicitur praecedere formam generandam. de alio , quia non per eandem sormam ignis differt ab aqua,&conuenit diuersimode, tamen considerata; quia aut consideratur
sub ratione quadam quod ignis differt ab aqua, si sub ratione, qua dat effeesse corpori , conuenit cum aqua, quia & illa aliter considerata dat este corpori r ideo est eadem forma, per quam ignis est ignis, & est corpus, & est substantia. dicunt, quod ideo posuit formas esse remissas, ideo imperfectas : &se formae ei aduenientes non sunt accidentia. sed substantiae , quia adueniunt enti imperfecto. contra, quia ibi est ignis ,&est sua forma, perquam ignis specificum, quia si non esset ignis; non ergo elementa remanerent in maliter in mixto. etiam, quia Auerroes imaginatus est, quod forma ignis fiebat secundum unam partem minimam: deinde intedebatur; sed prius erat
nis . cum ergo forma adueniens elementis erit accidens, quia adueniet emti in actu. etiam, quia forma ignis remissa est perfectiorum, forma corporis cum sit magis specifica: cum ergo formae aduenientes formae corporeitatis essent accidentia; ergo & aduenientes formis clementorum a sortiori: ideo dico, quod elementa tantum uirtualiter remanent in mixto, ideo formae mixti; tamen aduenit materiae ,& sic non est accidens. de homine dicebat prae ceptor meus, quod formae alterius generis possunt inemein eodem subiecto, quia sensitiva praecedit intellectivam ordine originis: quia simul tempore
adueniunt. cum omnis forma adueniens enti in actu est accidens, uerum est.
si forma sit eiusdem generis, sed anima; sed anima intellectiva est diuersi generis , ideo non est accidens, sed expositio friuola, quia forma adueniensenti in actu , est accidens; sed cum forma intellectiva adueniat enti in actu, ideo accidens. haec quaestio melius declarabitur tertio de anima: secundum tamen Alexandrum, & Themistium, anima intellectiva non informat cor pus, sed tantum assistit: ideo Aristoteles quaerebat, an anima intellectiva esset actus corporis, an sicut nauta nauis: de dixit, quod, si animus habet proprias oppositiones, est separabilis ,& est sicut nauta navisi sed anima intellem ua habet proprias operationes: ideo tantum assistit homini, quia forma sensitiva est, quae insormat corpus humanum. intellectiva uero tantum assistit,&est principium suorum operum. ideo intellectiva non erit accidens, quia non adueniet corpori, ut illud informat, sed tantum, ut ei assistat, tertio de anima.
242쪽
LECTIONES IN PHYS. ARIST. LECTIO SEXAGESIMA SEXTA.
QI A R a manifestum ex dictis&c. quia uero dixit, quod tria erant principia: duo contraria, di unum subiectum .&quod priuatio est quoquo modo eadem numero materiae primae ideo secundum rem sunt duo principia disti imcta secundum rationem: tria his inscrt dictis, quia posuit differentiam inter priuatio nem, & lubiectum : deerat ex parte uocis, ta ex parte rei, de his
Insuri, quod in omni generatione substantiali , & accidentali, artificiali, quod generatur compositum est: quia tu generatione artificiali cum exim- musico fit imulicus: tunc quod generatur in homo, qui fit musicus , di appellat, quod fit forma, quod uero fit homo ; appellat subiectum : quod duplex est ratione , id est habet duas rationes, quia supra dixit, quod priuatio erat
eadem materia, & ita subiectum habet duas rationes , qua subiectum, & qua priuatio .mam lestum igitur infert secundum, quod sequitur. quia ex quo in generatione amittitur priuatio, subiectum permanet. sequitur quod principia prima rerum naturalium sint, & Uateria, & forma, quia quod generatur , conliat ex materia, & forma: quod generatur, ex suis primis principiis generatur: ergo prima principia sunt materia, & forma. qubd autem com positum componatur ex materia, & forma, declarat, & dicit quodam modo, quae componentia sunt proprie corpora seorsum existentia, quia mate ria , de forma non possunt seqrsum existere Adeo dixir , quodam modo subiectum componitur ex materia, & forma. quod autem subiectum componatur ex materia, & forma, prociat, quia ratio subiecti resoluitur in rationes utriusque materiae, scilicet desermae, de non dixit, qudd subiectum resoluatur in materiam, & formam, quia materia ,& forma non possunt per se subsistere. dixit prima principia sunt ex quibus per se. de primo constant quae generantur, & dixit primo, & per se, quia si accipiamus subiectum, di accidentia ex illis, constabit res: tame non erant prima principia ideo dicit priiamo , & per se, postquam dedi t duos modos , huibus postiamus dicere, quod
prima principia sunt duo, & sunt tria: primus modus, si tantum numeremus contraria, si cum illis subiectum, erunt tria. secundus modus, qubd secundum rem duo erunt principia. hic uult ponere tertium modum, quo possimus fateri principia, tum duo, tum triar & ad hoc ponit differentiam inter priuationem, di materiam: quia materia est fer se ens in potentia hoc aliquid exillans numerabilis. priuatio iero non est per se, ens, quia est per accidens. ens in quantum accidit materiae, etiam non est hoc aliquid, quia non est individuum demonstratum, nec est numerabilis per se. dicit ergo. quod materia,& priuatio diserunt secundum essentiam, etiam differunt se cundum materiam. dicit, ex hoc dicemus, quὁd tunc duo erunt principia, tum tria duo, si numeremus principia per se tria. si principia per accidens quia dixit priuatio est ens per accidens, Sc dixit, qudd ratione differt a materia: ideo hic uult ponere differentiam inter materiam, & formam,quia materia est una numero plurificata, tamen ratione. sorma autem est una numero de unius rationis. priuatio uero non est ens per se, nec una numero : sed
est ens per accidens ratione subiecti. est hic dubitatio ex Simplicio, & Ioanne. Primo, quia dic it, quod materia est hoc aliquid, priuatio uero non :&quod materia per se est ens, priuatio est ens per accidens. Est dubitatio: quia solo indiuiduo substantiae competit hoc aliquid. quomodo ergo appellauit materiam hoc aliquidὶ secundo dixit, quod materia est pςr se ens; sed eo
243쪽
modo, quo res est ita intelligibilis. cum sit ens per se ergo intelligibilis per se. oppositum dicemus infra, quia ipsa no est intelligibilis a nobis: sed intelligitur proportione, ut dicit Aristoteles . tertio, quia dicit, priuatio eli principium per accidens. Contra, quia priuatio cst eodem modo principium, quatenus est terminus, quia alio modo priuatio non est principium, sed priuatio est primus terminus corruptionis, quae est transinutatio de ei te ad non esse . primi enim termini generationis, & corruptionis sudi habitus, priuatio : si primo, ergo per se, quia primum praesupponit per se. quomodo ergo priuatio est principium per accidens quarto, quia Aristoteles supra niateriam unam numero cum priuataone, ut priuatio accidit materiae. α Arithoteles consueuit appellare eadem numero, cum sit in eodem subiecto. cum ergo forma insit materiae, ergo eri t una numero, cum materia ergo tantum
unum principium: oppositum tamen dixit Aristoteles. dixit enim, quod per se duo erant princi pra scilicet materia,& forma. de Primo dido , qudd reuera solii in individuum substantiae dicitur hoc aliquid: ideo nee materia a sorma possunt dici hoc aliquid: nec oris loteles appellauit materiam hoc ala quid simpliciter ; sed dixit, quod materia est magis hoc aliquid , quam priuaaticii quia si comparamus haec duo adinvicem; materia magis dicitur hoc aliquid , quam priuatio: quia magis accedit ad individuum ipsa materia , quam priuatio: quia materia & ens per se , de individuum substantiae: priuatio est ens per accidens: sed dicetis , an magis materia debeat appellari hoc ali- uid, quam forma. ex una parte uidetur, qudd materia: quia quod magis iubilat, est magis hoc aliquid: quia indiuiditu dicitur hoc aliquid , quia subsistit. ex alia parte uidetur, quod forma sit magis hoc aliquid: quia sicut indiuiduum est actuens, ita forma est actus: materia uero est potentia. Dicit Ioannes Grammaticus; quod si consideretur hoc aliquid ex per se subsistendo, magis materia erit hoc aliquid: quia est subiectum, ut subiicitur. forma si consideretur respectu actus existentis , sic sorma est magis hoc aliquid, quia est actu ens sicut individuum. materia autem est in potentia, quid aute simpliciter dico, quod sorma simpliciter est magis hoc aliquid . de 'secundo di, cam infra. ad secudum argumentum principale dicit Simplicius, quod materia est ens per se, non tamen absolute est per se eris: ideo non ualet, ergo per se est intelligibilis. sed responsito non tollit difficultatem: quia materia estens per se, quia non per aliud, ergo intelligibilis per se. dicemus infra de tertio. Dico, quod si priuatio coponatur formae generatae, appellatur principiuper accidens: quia no immanet rei generatae; ita appellatur principiu per accidens, ut accidit materiae : quae est principium per se . si comparemus ad generationem, di corruptionem, tunc priuatio est principium per se.&principium rei naturalis rideo simpliciter non est per se principium rei genitae, quia non immanet: sed est per se principium respei tu generationis , ar comruptionis. De quarto dixi supra, quia serina est eadem numero, flaut priuatio . cum dicis tantum erit unum principium secundum rem, dico secundum rei ueritatem . si uolumus ita considerare principia , unum erit re: & tria se
cundum rationem .uem Aristoteles non ita numerauit, sed numerauit, ut
immanet subiecto .& quia forma, & materia per se immanet Adeo duo sunt principia secudum rem: quia sorma est ens per se: quia autem Privatio eratens per accidens, & non immanebat rei genitae: ideo dixit, quod secundum rem tantum sunt duo principia. infert Aristoteles ex dictis, quod duci sunt principia, si contraria tantum numeremus . tria uero si cum contrariis ide, . reddit
244쪽
Iis reddit rationem, quia quodvis non agit in quod uis, sed contrarium in contrarium: ideo principia debent esse contraria. necesse est etiam , quod sit subiectum, quod deferat ipsa c5traria,& infert, quod principia non sunt plura, quam contraria. non ne diximus, qudd principia erant tria Z exponatis, quod principia non sunt plura, quana contraria: quia sicut principia per sensum contraria, ita principia crunt duo contraria: erit tamen subiectum cum eis, di sic tria erunt. infert Aristoteles , quod iam numerauimus principia rerum naturalium ,& dixit principia rerum naturalium, quia quae fiunt ab intellectu, ut compositio, & uniuersale eorum, principia non sunt materia,&forma, licet sint aliqua secundum similitudinem: quia in syllogismo
praemia sunt, ut materia, conclusio , ut forma: ideo conclusio non est deessentia syllogismi, sed syllogismus est tantum duae praemissae. quia ex illis posisunt inserre plures conclusiones.& dixit, principia rerum naruralium este generationem, ut excluderet corpora aeterna. & iste est locus quem adduxi
contra Simplicium: quia dicebat Simplicius, quod Aristoteles uolens inuenire principia rerum naturalium, tantum posuit principia substati aer tamen dixit, quod Aristoteles non uult inuenire principia rerum naturalium absolute: sed principia substantiae generabilis,& corruptibilis. hic addit quartum modum, quo possimus appellare principia tria: & dico, quia erunt duo si priuatio reducetur ad formam, quia sicut forma sui praesentia est generatio, ita sui absentia facit cor ptionem. erunt numero tria si sciungamus priuationem ab ipsa:&ita Aristoteles quatuor modos posuit, quibus principia tum duo, tum tria appellare possiamus. restant dubitationes quaedam. ι
LECTIO SEX A G E SI MA SEPTIMA.
Ε s vidubitatio super uerbis Aristotelis,& hucusque exposuimus, quot sint
principia rerum naturalium. prima dubitatio, quia a principio intentio Aristotelis erat declarare principia communia, & accidentia communia omniurerum naturalium . principia communia sunt quatuor causae . accidentia communia secundum rei ueritatem sunt quatuor quomodo ergo Aristoteles restringit sermonem suum quod tantum uult inuestigare principia cor porum citra generationem. praeuertit ordinem, quia dicebat, qudd duo pecse erant principia materia scilicet & forma. priuatio est principium per accidens , ut accidi i materiae . cur quantitas, potentia, & aptitudo non ponuntur inter principia per accidens, cum insint materiae Z tertio, quia dixit, quod duo erant principia, si reducamus priuationem in formam , quia forma sui praesentia est causa generationis, absentia corruptionis . pari pastu forma deabet reduci ad priuationem: quia absentia priuationis est causa generationis, sui praesentia est causa corruptionis tetiani Plato in Timaeo enumerans principia rerum naturalium reliquit priuationem: quia priuatio non est pars rei genitae. de primo dicit Simplicius, quod reuera tradit hic Aristoteles princies pia communia omnibus corporibus naturalibus generabilibus ,& corruptibilibus . haec principia sunt tria, materia, forma, & priuatio: diuersimode tamen , quia corpora generabilia ex illis principi is consti tuuntur, quo ad cise. quia corpora aeterna habent no quo ad esse secundia substantiam. sed quo admotum localem, non tamen simpliciter: quia mouetur semper: sed est in potentia ad motum futurun : Sescista principia sunt communia omnibus cor
potibus,diuersimode tamen: sedSimplicio obstat ueritas: quia si ista princi'
245쪽
LUDOVICI BUCCA FERRE AEpia sint communia omnibus corporibus caelestibus corruptibilibus, cur rostrinxit sermonem suum Z quia dixit hucusque inuenimus principia corpo rum secundum generationem. secundo, quia in cano non est materia, ut hic loquitur de materia, quae est ad transmutationem. ista autem non est in caelo, sed diuersa, ut Aristoteles dixit octauo Metaphylices: ideo dico, quod intentio Aristotelis est inuenire principia communia cum generabilibus,&corruptibilibus, & aeternis: sed hic tantum in primo libro inuenit principia communia generabilium, & corruptibilium . in octauo uero huius inueniet materiam caeli: quia sicut ex transmutatione , id est generatione substantiali inuenit materiam, & alia principia: quia si Socrates generatur, Oportet, ut ei subiiciatur aliquod subiectu: di forma introducatur in materia:&priua tio corrumpatur rideo triplicia sunt principia in caelestibus: non quia ipsa
sunt expertia generationis. inuenit sua principia ex motu, quia quod mouetur, ab alio mouetur, siue illud moueatur motu spirituali, siue reali: tantum difficultas est de uoluntate. in secundo huius cum ergo quod mouetur, ab alio mouetur: ideo oportet ut sit materia ,& forma. priuatio uero non in uenitur in caelo: quia caelum est expers corruptionis: ideo dico, quod Aristoteles non praeuertit ordinem, quod in primo inuenit principia corporumi generabilium: in octauo uero principia caelestium . de secundo dico, quod non est similis ratio: quia&si priuatio non sit principium per se rei genitae: est tamen principium generationis: quia est terminus generationis a quo corruptionis ad quem. potentia autem,& quantitas reducuntur ad male
riam: quia illa non habent diuersum modum principiandi a materia, ut priuatio rideo illa non ponentur innumero principiorum . de tertio dicit Simplicius, quod priuatio non habet absentiam , quia absentiae non est absentia: ideo forma no potest reduci ad priuationem, sicut priuatio ad formam. de quarto dicit Simplicius, quod Plato no ignorauit priuationem esse principium , sed tantum ponebat principium rei genitae, ouae erant duo, scilicet materia, di forma. Aristoteles autem ponebat principium rei genitae, quae erant duo, scilicet materia, & forma. ponebat autem priuationem principium per se respectu corruptionis, & generationis. sed dicis, si priuatio est Principium per se; ergo per se causa. in quo ergo genere causarum est priuatio, quia in nulla uidetur dicatis, quod non est ueriam, quod omne, quod est principium, si causa, quia punctus est princi eium lineae, non tamen causa, etsi Aristoteles aliquando dixit, quod principium sit causa erant idem.
hoc tamen non erat uerum absolute, etiam concesso, quod principium sit causa. Dico, quod piluatio erit causa in generatione causae formalis I sed causa formalis est duplex. perficiens materiam,&quae informat corpus, ut sensitiva, S uegetatiua . & sic priuatio non est causa formalis generationis rerum naturalium: alia est forma declarans materiam rei. & hae sunt partes definitionis, ut secundo huius declarat Aristoteles, ita priuatio est eausa formalis generationis: quia in ipsa ingreditur priuatio . prosequitur Aristoteles, quia exponendo primam materiam posuit ens actu: quia di xit, semen erat materia: semen autem est ens actu: ideo se excusat ab exemplis. dicit, quod materia prima non est intelligibilis, nisi proportione ad res artificiales ,& accepit haec uerba a Platonem Timaeo , ubi dixit, quod materia non cognoscitur nisi cognitione adulterina, hanc exprimit Aristoteles. intelligimus materiam principia similitudine ad res artificiales: quia res artificiales cum transmutantur ad unam formam, est expers illa ; ita materia, cum
246쪽
cum transinutatur ad omnes formas: ideo erit expers omnibus: ideo quasi, excusanς se ab exemplis dixit, quod materia cognoscitur similitudine ad res artificiales, & recapitulat: quia possumus dicere, quod duo sunt principia litantum contraria numeremus . tria si subicctum unum erat principium m
teria scilicet, quae nci est existens actu, nec hoc aliquid, id est individuum. secundum principium erat ratio, id est forma. terti u, priuatio. Dicebat Sim- plicibus, quia Aristoteles sibi aduersatur: quia dicit, quod materia non sthoc aliquid, supra dixit, quod erat hoc aliquid ad differentia priuationis Aecundo, quia cognitio materiae est ualde imperseeta: quia sola negatione habetur: quia dicimus, materia est expers omnis formae, sicut de substantiis abstractis non habemus cognitionem, nisi negatione . huius enim scientiae non erit declarare perfecte natura primae materiae, sed metaphysice . tertio, quia dicit, quod materia caret omni forma. Contra, dicit Simplicius, quia quantitas est inseparabilis a materia; ergo non caret omni forma. quod autem quantitas sit inseparabilis a materia, declarat Simplicius, quia transmutatio prima est inter qualitates. qualitates autem praesupponunt sit biectum quantum, quia in indivisibili non fit passio , quia quod agit praesens, con tangit. contactus autem non fit in indiuissibili: ideo quantitas est inseparabilis a materia. etiam quia si quantitas esset separabilis, daretur materia in corporea scilicet materia existens: cuius oppositum dicunt omnes. de primo iam diximus supra, quod appellauit materiam hoc aliquid impropri et respectu priuationis. hic au te proprie loquitur. de secundo dicit, quod Meta- physica erit declarare persecte naturam materiae, si cu i declarat formam, ut dicit Aristo teles insta: quae enim sit forma di ergo Metaphysici est. sed hoc nocaret dubitatione: quia nono Metaphysicae unumquodque intelligitur, uecst actus: quia producit imaginem in intellectu, ut est actus . cum autem ma terra prima silens in potentia: ideo non erit intelligibilis, dicam statim insta. de tertio dicit, si intelligas, quod quantitas sit inseparabilis a materia, ita
quod non possit inueniri materia in re sine quantitate; tamen talium est, quod materia ex sui natura sit inseparabilis a materia: quia est separabilis cuius signum est, quia materia declaratur negatione . quantitas affirmatione.&materia est expers omni forma rideo septimo Metaphysicae dixit , quod
materia non erat nec quanta, nec qualis .etiam quantitas est finita, uel in finita. materia autem caret omni termino: ideo materia natura sui est separabilis a forma , R dicit uerum, quod duplex quantitas materialis,& intermedia formalis, intermedia formalis corrupitur, quoad terminos, quia uariantur termini materiales, tamen est aeterna: ideo cum dicis prima transmutatio est secundum qualitates, & praesupponat subiectum quantum uerum est; sed illud subiectum est quantum quantitate interminata. si dicas an uerast eadem quantitas materialis, ta formalis: & uidetur, quod omnis quanti,tas sit terminata. Dico, quod eadem est quantitas materialis, & formalis. re disteri tamen ratione; quia uocatur materialis respectu formae generandae. in alis respectu sormae, quam habet: & dico, quod omnis quantitas est terminata : dicitur tamen interminata respectu formae generandae.
D rex a A Y nobis Aristoteles in lectione hesterna , quod subiecta materia est scibilis proportione ad res artificiales: aduertit Averro es primo , quia
247쪽
dicit, quod subiecta materia est scibilis natura: restringit Averro es, quia materia subiecta non est intelligibilis, nisi per accidens, id est ex proportione ad res artificiales. secundo, quia Aristoteles dicit, quod tria sunt principi a , dc dicit unum quoddam est materia. aduertit, quomodo dicit unum: qui a materia non est unum actu, sed potentia; non una positive, sed una priuatiue, id est una potentia,& non actu : ideo non habet formam deter-mtiatam. in commento Io. dicit, quod potentia adueniens materiae est ac- et iis ipsius materiae: non autem praedicatum essentiale ingrediens definitionem: & probat dunliciter, quia , si potentia ingrederetur definitione materiae , sequeretur, quod materia corrumperetur in aduentu sormae, quia corrumpitur potentia eo, quod corruptum non potest reuerti unum numero: ereto & materia : de sic ipsa materia non remaueret; sed corrumperetur in
aduentu sormae. Oppositum dixit Aristoteles, quod subiectum in aduentu permanet, priuatio uero corrumpitur. & materia non esset in praedicamento
substantiae, sed in praedicamento relationis, quia potentia refertur ad actum, ergo relatio. & sic si potentia esset de essentia materiae, ergo S materia esset relatio : quia eiusdem generis est praedicatinessentiale &id cuius praedicam est essentiale di sed potentia est praedicata essentiale:&cusit in praedicamelo relationis, ergo de ipsa materia. sunt dubitationes, an materia sit per se intelligibilis, quia Aristoteles, dicit hic, quod est intelligibilis per accidens. di cit Simplicius, quδd materia est per se intelligibilis a metaphysico, quia eius perfecta cognitio declaratura metaphysico: a naturali philosopho non est intelligibilis per se, sed per accidens, ii t subiicitur transmutationi, di in ea . dem sententiain uenit Scotus ΙΣ. distin. secundi quaest. prima, qui dicit, quod materia pro statu isto non est intelligibilis. per se uero in alio statu est i litet. ligibilis. in statu autem isto non est per se intelligibilis, quia intellectus apprehendit tantum ea, quae appprehendit sensus. sensus autem apprehendit sensibilia communia,& propria, dc materia non est istorum; ergo in statu isto non intelligibilis per se; tamen est intelligibilis: quia est ens per se: ergo intelligibilis per se: quia intelligibilitas est passio entis secundo Meta- physices, quia res ita se habent ad esse, ut ad cognosci. secundo, compositum dependet ex cognitione partium, quae sunt priores natura: sed compositum est per se intelligibile; ergo de materia, quae est eius pars. si dicetis, quod materia est intelligibilis per accidens intelligibile t ergo per accidens erit prius intelligibile per se: quia materia, quae est peraecidens intelligibilis est prior composito, quod est per se intelligibile. oppositum dixit Aristoteles septimo Metaphysices, etiam materia est pars quidditatis. quidditas enim
exprimitur definitione: si est pars quidditatis; ergo per se intelligibilis: quia partes definitionis sunt per se intelligibiles. etiam quia quod per se significatur, per se intelligitur: quia modus intelligendi sumitura modo significandi; sed materia per te significat; ergo per se intelligitur . etiam materia Perse scibilis: ergo S. intelligibilis: quia scientia est intellectus. si ergo per se scibilis, ergo per se potest ab intellectu apprehendi,& intelligi. ad Aue
roem , qui dicit, quod non intelligitur materia , nisi per accidens . docunt, quod uerum est, ut materia est transmutabilis per se, etiam intelligibilis. exemptu, homo ut mobilis ad locum per accidens intelligitur: quia respectu loci; per se tamen est intelligibilis; ita est de materia: quia ut trannmutationi subiicitur per accidens, intelligitur per se tamen, quia est ens, et per se intelligitur . sed est dubitatio contra opinionem istam, quia nono Me, taphysices
248쪽
taphvsces unumquodque est intelligibile, ut est in actu, sed materia est pura potentia; ergo non intelligibilis.& quia Ii est et per se intelligibilis, prodῖceret; ergo hmulacbrum in intellectu: sed materia non potest producere si mulachru in intellectu, quia sic ageret, quod est falsum: Fia formae est agere, materiae uero pati: quomodo ergo per se intelligibilis est materia non est sensibilis, nec ergo intelligibilis. si dicatis, non in hoc statu esse intelligibiIe , sed in alio. Dico, quod Aristoteles non posuit alium statum, quia hoc nec ratio , nec sensius ostendebat : ideo est opinio communis, quod mat via intelligibilis per accidens. quomodo per accidens aliqui dicunt quddunica cognitione lytelligitur per uarias notiones tormae: quia dicunt, quddomnis λrma tam substantialis , quam accidentalis producit tres notio. nes in intellectu: primo notionem sui secundo Aompositi: tertio materiae:&ita intelligitur per accidens, inquantum notio materiae producitur a se .ma. sed hoc non est secundum Aristotelem: quia dicit, quod materia est scubilis proportione ad res artificiales: non autem dixit, quod per λrmam cognoscatur materia prima etiam ex omnibus praedicatis, quae ut inrmae apprehenduntur. intelligatur materia, cum omnis serma notiones naateriae Perducat .licet remote. quomodo ergo materia erit dissicilis cognitionis, ut
dicit Aristoteles 3 ideo Plato dicebat, quod de materia habebatur cognitio adulterina: quia proportione ut supra ; sed non erit dissicilis cognitionis ,
cum ab omnibus praedicatis cognoscetur. ideo ali ter praecepi'r meus, quod materia cognoscebatur per accidens retpectu termini: quia iste terminus materia repraesentat nationem materiae in intellectu. contruqesa terminus
rei non producit nos in cognitionem ,ausi prius habita notione rei . ab ipsa enim re sumi tur terminus. quomodo podicitur cognbici per accidens respectu terminit est tertius modus, quod discursu, quodam intelligatur. m teria hoc pacto 1 quia sicut in arte, ita in natura i quia sicut est subiectum, quod de una λrma transmutatur in aliam, & caret omni λrma artificiali: ita in materia, & hoc uidetur protendere uerba Aristotelis: sed habet dissicultatem , quia discursus non terminatur ad notitiam simplicem , ut est notitiae primae materiae , quae est simplex: sed ad notitiam compositam, id est ad notitiam uerbalem, ut ad ista composita, scilicet homo est animal, Socrates est homo : quomodo ergo materia, cum sit simplex, cognoscitur discursu ideo dico , quod materia intelligitur per accidens circumlocutione quadam conceptus aggregati. exemplaribus conceptibus, ita finpimus hunc conceptum , quod sit ens expers oti ni mrma susceptiuum omnium , sicut fingimus
res , quas nunquam videmus , quia fingimus conceptum circumlocutione
quadam, ut de Antichristo: ideo quia linginius conceptum apud diuersos. diuerse fingitur: & ita quia intellectus dum conceptu qhogam ficto: ideo adiuersis diuersimode imaginatur. ita dico, quδd materia circumlocutione conceptus intelligitur, qui quidem conceptus sumptus est a re artificiali, sicut in re artificiali subiectum expers est omni inrma artificiali; ita etiam de materia naturali: & ita a nobis intelligitur intellectus noster: quia per accidens intellectus, cum dixit Aristoteles tertio de anima per conceptum quendam fingendo, quod sit tabula rasa, quae posset suscipere omnes species: ideo antiqui appellabant materiam Chaos: quia omnia adinvicem miscebantur .& ita dicebat Anaxagoras, quod erat Chaos , & omnes inrmae erant ibi scilicet potentia. ita sacrae scripturae fingunt, In principio creauit Deus caelum, de tzrram i terra autem erat inanis , de uacua, id est materia erat priuata
249쪽
omnibus sormis. sed sunt dubitationes: prima no debet philosophus uti metaphora, ut dixit Averroes primSPhysicoru, quia est imitatio naturae. quomodo hic utitur metaphora, quia dicit, scibis is estproportione ad res artia ficiales dicatis , ii 1 Averr. s. de anima, quod aliquando non inconuenit inscientiis uti metapsora in rebus difficilibus, ut facit etiam de intellectu, quia usus est metaphora, quia dixit , est ut tabula rasar ita quia materia difficilis coanitionis erat, usus est metast ora: sicut etiam cum dixit materia appetit formam, ut femina masculum. secunda dubitatio, quia correlativa debent esse simul nota. quomodo ergo materia coguoscitur per formam dico , ut correlativa non cognoscitur per formam, sed absolute considerando formam, quia ei irrior materia. cognoscitur materia per ipsam in mam . tertia dubitatio ex αςxandro 2. libro quaestionum naturalium cap. . quia ex negatione non cognoscitur natura rei, dicit, quod illae duae negationes, scilicet quod materia sui natura non est qualis, nec non habet, quod sit qualis a forma, non qualis a priuatione. circunscribunt subiectum, scilicet materiam primam: ideo declarant materiam primam, qui circunscribunt subiectum in potentia. quarta dubitatio, quia non potest dici, quod materia ex se non sit qualis, nec non qualis: quod tamen dixit Aristoteles,quia oppositum praedicati non potest competere rei, sicut irrationalis non competit homini, quia est oppo litum rationalis: respondet Alexader, qu 3d ex Aristotele primo Priorum longe differunt istae propositiones. Socrates ex se est non albus,& Socrates ex se est albus: utraque enim est falsa. ideo dicendum, Socrates ii x ex se est albus,& Socrates non ex se est non albus: & sic de ninteria deberiausilicae , quod node e est qualis , & quod, & quod non ex se. ad argumenta iri op positum .. De primo dico negando argumentum, quia iram , telligibilitas per se, non sequitur ens, sed tantum per se ens actu, dico per se, quia intelligibile communiter sumptum sequitur ens absolutum, quia illud appellatur per se intelligibile, quod eli aptum producere simulachri in intellectu . illud autem eli ens actu, scilicet forma: ideo materia cum sit potentia non est per se intelligibilis . de secundo dico, quod compositum, ut dependet a materia', sic per se non est intelligibilis, licet absolute sit intelligibile rideo non sequitur, quod sit per accidens tale principio per se tali, quia respou materiae compositum non est per se intelligibile, sicut materia non eli per .se intelligibilis: ideo argumentum nullum . de tertio dico, alia est quaellio, an meteria est pars quiddi ratis: contendunt de lana caprina . quia dicant mihi quid significat haec uox ignis,& tunc dicam, si materia sit pars quid litatis, si uox ignis significat tertium compositum ex materia, Ac forma, ut dicit Scotus, & diuus Thomas, materia erit pars quidditati , quia definitio , & definitusn sunt idem , re differunt tamen, sicut expansum,&in. . uolutum: ideo si defini tum significat ateriam, & definitio; nominales dixerunt, quod homo ignificat significantia. primo, quae quidem materiam significant , si sic, ergo materia erit pars quidditatis . alius est dicendi modus Aristotelis secundo de anima, & Auerrbis, quod haec vox homo primo significat formam: ideo album , primo qualitatem significat: ita homo, primo itagnificat humanitatem, quae humanitas intellectiva, ita quidditas erit forma tantum . secundo tamen connetabit materiam, quia homo primo significat forma, secundario materiam: ideo forma erit quidditas per se. ad argumetum . Dico, quod materia non est pars quidditatis, sed subiectum quiddi tatis ; sicut paries, est subiectum albedinis, non pars. sed dicetis, sicut lapis co- stat
250쪽
stat ex materia,& sorma: ita etiam & homo. uerum est, ergo materia est
Pars quidditatis. Dico, quod non sequitur, quia homo primo significat sormam, connotat subiectum secundario, ideo torma est quidditas communisι
materia autem est ut subiectum deserens sormam hominis ,& quidditatem o De quarto, quia materia per se significat, ergo per se intelligitur . dico quod consequentia est falsa , quia distinetius aliquid potest significari, quam intelligi, sicut apud multos tenetur, qudd subiectum non intelligatur, tamen habet significatum. lice t ergo in modo significandi sumat esse intelligibilis, nosequitur tamen, per se significat; ergo per se intelligitur: quia aliquid distin, ctius potest significari, quarn intelligi. De ultimo dico, quod non sequi tur, est per se scibilis, ergo per se intelligibilis: quia ad hoc, quod sit aliquid scio
hile, sufficit, ut sint praedicata c5petentia ei essentialiter . sic enim causatur scientia, S: ita materia habet talia praedicata, & sunt, quod sint una numero, omnibus priuatiue ens in potentia, expers omni forma, & susceptiuum omnis formae ad hoc autem quod aliquid sit intellectuale, requiritur, quod producat simulachrum suum in intellectu: ex quo autem materiae est pati. de non agere, quomodo poterit producere simulachrum in intestinu Hino poterit, non erit intelligibilis. de non ualet, est scibilis, ergo intelligibilis per propriam speciem.
DIxIT Auerro es, quod materia erat ens non actu, sed potentia,&erat una numero, priuatiue, & potentia, non positive. & dixit, quod potentia est accidens primae materiae, non autem de essentia eius. Se probabat dupliciter, quia si est et de essentia potentia, corrumperetur materia in aduentu so mae, quia potentia corrumpitur. etiam potentia est in praedicamento relationis , materia in praedicamento substantiae, propter hoc est dubitatio apud Iatinos , an materia sit sua potentia. ex utraque parte est difficilis. primo ui detur, quod non quia in aduentu formae corrumpitur potentia, non autem corrumpitur materia, ergo non sunt idem: etiam quia materia cst una nu mero, potentiae sunt multiplicabiles, ergo non sunt ide. tu quia po tentiae co-trariatur actus, materiae autem nihil contrariatur, ergo etiam potentia sequitur materiam, materia autem non sequitur seipsam, ergo. etiam quia naturalis potentia, ergo qualitas est potentia materiae, cum sit potentia patiendi , si sit qualitas, de materia substantia: ergo non sunt idem re . etiam a vi gumento Aristotelis tertis Physicorum , quia si potentia est eadem ad sanitatem, di aegritudinem, sanitas,&aegritudo esset idem: ita si potentiae essent eaedem; primae materiae, 3c actus cssent idem ad inuicena ,& ita omnes formae eaedem: quia cuius potentia est eadem, actus est idem, ergo. tamen oppositu scilicet quod illae formae differant, ergo & potentiae, ergo non sunt eaede potentiae. materiae etiam potentia refertur ad actus, materia est substantia, Senon refertur, ergo pol tia materiae differt ab ipsa materia. ex alia parte, quia, ut agere est agentis, & pati patientis : sed agere est actus agentis, quia agere primi agentis, est ipsummet, quia nullum accidens est in illis, e go de potentia est esse patientis .cum ergo materia sit purum patiens, potentia erit eadem cum materia, ut de primo agente. & propter hoc sunt multiplices modi dicendi, unus Ioannis, quia potentia pro fundamento est e
dem cum materia; ideo dixit Aristoteles quinto Metaphysices potentia est,t: cita Fili qua