장음표시 사용
171쪽
eorum controuersas disceptarent. Et in libris de finibus Quae est Gigitur ista philosophia, quae communi more in soro loquitur in libello suoλ praesertim cum quod illi verbis suis significent , in eo nihil mouetur de ipsis rebus, nihil mutetur, eaedem res maneam alio modo3 ubi pro Monetur,equidem Nouetur lubenti sis legerim: ut eiusdemmodi sit verbum hoc, cuius illa sunt Mutetur, Maneant, quae verba statim sibiecta video. Nam di nouandi verbo alibi utitur Cicero de hoc loco ut alibi quoque reprehendit Stoicos, eorumque itati iliae ductorem atque auistorem Zenonem: qui cum idem semi- ratore. Vediret quod omnes, quibus rc bus eandem vim tribueret,iis alia notia n-- de commentitia nomina imponeret,uerba modb mutaret, de opinionibus nihil detraheret: hoc est, nihil nouaret. Quid interest inquit 'nisi quod ego res notas notis verbis appello, illi nomina noua quaerunt,quibus idem dicant & postri: Haec igitur cum ego tot nominibus Stoicis appellata partim nouis & commentitiis, ut ista, Producta de Reducta,partim idem significantibus,&c.& : Audebo igitur quae secundum naturam sunt, bona appellare, nec fraudare i suo veteri nomine potius , quam aliquod nouum exquirere. de alibi': QEamquam ex omnibus philosophis inquit Stoici plurima
nouarunt, Zcno quoque eorum princeps non tam rerum inuentor fuit, quam nouorum verborum.
Potest etiam e nostris, id est Iurisconsultorum libris illustrari, rid. quod Cicero ad Trebatium Iurisperitum expressit Hoc quemadmodum vos scribere soletis inquit) in vestris libris, idem Q Cornelio videbatur. Ad veterem nanque Iurisconsultorum consuetudinem, aequalium aut sit periorum a tristoritatum sententiis atque o- 1 vi l. . Apinionibus suis adiungendi, aspexiste Ciceronem certum est: ad recentiores quoque Iurisconsultos, quorum in Pandectis resp6sa ex ant,permana trit atque retenta est, ut exemplis pen E in n. me-
iis in eam rem piolatis confirmare possum. Celsus quodam loco sese tibii : Verum constitit,ut qua primum viam dire issct, ea demum sis ire agere deberet, nec amplius mutandae et iis potestatem haberet, scuti Sabino quoque videbatur,&c. Paulus ad Sabinum7ita: Iulia ses nus se tibit valere talem stipulationem, Cum mori cris dotis nomine tot dari λ quia de pacisci soleant ne a uiua exhibeatur: quod non
est. si inite accepi aliud est enim diti et re exactionem,aliud ab initio in id tempus stipitiari, quo matrimonium futurum non sit. Id qtie dc Aristoni, de Neratio, de Pomponio placet. Idem au ctor alio o-co ': Si ego de seruus meus, vel filius haeres institutus sit, si iussero 3 ifilio vel se tuo adire, statim & ex mea institutione me haeredem esse Pomponius scribit, idem de Marcellus probat de Iulianus. Valens quoque alicubi ': Si postulante me suspectam haereditatem inquit ex decreto Praetoris adieris, de nec ego postea eam mihi restitui ve- ταωω lim, nec bonis me immiscere: hoc fieri debet, ut quod Octaueno PN non ineleganter videbatur, a Praetore perinde actiones in me dentur,ae si haereditatem recepissem,quod est iustius. Denique ut alios omittam, Neratius postquam dixit ei legatorii nomine satisdari, caueat.
172쪽
-ο sa Mas TR iv Mcili datur achio in eum qui praeterm lilia insti tutione, ab intestato haereditatem postidet, haec fere subiicit. Et nisi satis dabitur, in ponsi ssione legatorum seruandorum caiisa mittitur: nam haec quoque Praetor perinde salua esse vult,atque ea quae iure ciuili debentur: Idem Aristoni placet. Sed quid exemplis in re perspicua opus est Alium potius locum apud ipsum Ciceronem indicemus, qui ex inlo veterum Iurisconsultorum more solemni explicandus videtur. , In quadam eius ad Trebatium epistola,ita scripti im legimus . Val de metuo ne frigeas in hibernis inquit) quamobrem camino luculento utendum censeo. Idem de Mucio & Manilio placebat, praeser-x ex lib. T. tim qui sagis non abundares. Nam illa verba, Idem & Mucio &Manilio placebat, cum Cicero literis ad Iurisconsultum exaratis a- insperserit, non dubito quin eius consuetudinis memor id fecerit,euit ius & alia ad eundem Trebatium epistola commeminit, ut ante I. 'M. V stendimus. Et quoniam de actionibus & sormulis veteribus iurisint.1o. in ex Cicerone dicere coepimus, hanc quoque, ina de re agitur pr Scribentis ad Trebatium iureconsultum Ciceronis haec sunt':Sed quae ex statu contentio efficitur, eam Graeci xere
vocant,Mihi placet id, quoniam quidem ad te scribo, Qua de
eis. re agitur vocari. Quibus autem hoc, ctia de re agitur continetur,
Liat'-W hiaec continentia vocentur, quasi firmamenta de sonis: quibus L nulla sit. Ait Cicero το κεινο νον i se vocari, Qu3re agitur,quoniam ad Trebatium scribat, qui Iurisconsultus at-D..tipsis que adeo sermularum iuris ciuilis peritus sitit. Quintilianus in In- istis. stitutionibus hac de re loquens paulum in his secum inquit' etii Cicero dissentit: nam in Rhetoricis quemadmodu supra dixi, Her- , ii est secutus: in Topicis, ex statu effectam contentionem D.. . ii-. ii et M o existimat, idque Trebatio qui Iuris erat consultus allu-den, Qua de re agitur appellat. Et sane verba haec solemnia silere
. insor malis edictorum,exceptionum,&stipulationum, quaeve ditionibus aliisque contra Etibus adhibebantur. In Edicto de ope- aut . M. D nuntiatione, Praetor ait ' : Quem in locum nuntiatum est, ae a sene quid operis noui fieret,Qua de re agitur,&c. In Edicto, Quae intiri fraudem creditorum iacta sunt, ut restituant ut , ait Praetor: Quae Lucius Titius fiaudandi causa, sciente te, in bonis quibus de ea re
2,-, D secit, ea illis si eo nomine quo de agitur, actio ei ex Edictorneo competere cileve oportet, ei si non plus quam annus est, cum ii O .in 'ia de ea re, qua de agitur, experiundi potestas est,restituas,&c. In Edi-
μ' interdicti,Vti possidetis ait Praetor: Vti eas aedes, quibus de a-V. vi,nec clam,nec precario alter ab altero possidetis. Sic in ,, i. L D d. Edictis interdictorum de superficiebus', de itinere actuque priua-
aer L. to de aqua quotidiana & aestiua ,de sonte' , de cloacis V, utrubi i
de de migrando '.Sic in Edicto interdicti, QDd vi aut clam, Prae
tor est i Qv od vi aut clam factum est,ina de re agitur id cum ex potestas est restituas. Itemque de precario, ait praetor u
Quod precario ab illo habes, aut dolo malo secisti, ut desinerestis. h ere, Qua de re agitur id illi restituas, Extat haec exceptionis
173쪽
sermula, hodiόque apud Iulianumi: Si ea pecunia, qua de agitur, non pro ea re petitur quae venit , neque tradita st xxi S m D. δε- ... pulationis in Huium emptione adhibitae apud Varronem ', cuius haee verba sunt: Cum emptor dixitGanti sunt mihi emptae' & ille L. e . respondit,Sunt,de expromisit numos: emptor stipulatur prisca .rmula sic:Illάsce oves,qua de re agitur, sanas recte esse, uti pecuso uillum quod recte sanum est extra luscam surdam minam, id eliventre glabro, neque de pecore morboso esse habereque recie licere , haec sic rectE fieri spondes 3 Ait, Illasce oves, qua de re agitur. quo exemplo apud Vlpianum illa Edicti Praetorii vel ba, quae paul. intὸ tetulimus, Quae Lucius Titius staudandi causa, sciet ite te, in bonis, quibus de ea re Agitur, secit, castigari sic debent , ut lega- . tur,in bonis qua de re agitur.Nisi sertὰ quis malit, In bonis quibus de agitur, deletis illis, Ea re,qubd ira quoque paulb pbst loquatur Praetor, Eo nomine quo de agitur.&, De ea re qua de agitur. Sed hoc nihil moror. Prisicis profecto Pt orum, & Iurisconsultorum sermulis haec verba, ina de re agitur, quibus de ipsi agimus, includi solita mani sestum est. Ebque aspexisse Ciceronem 3 credimus,quo loco, Itaque inquit si mihi homini vehementer occupato stomachum moueritis , triduo me Iurisconsultum esse profit bor. Etenim quae descripto aguntur, scripta sunt omnia,neque tamen quicquam tam anguste scriptum est,quo ego non possim,Qua de re agitur,addere. Sed haec ipsa verba etiam com philosophum ageret, non modb cdm aa Iurisconsultum strideret,aut de Iurii- prudentia loqueretur,vsurpauit Cicero , bi de Chrysippo Haec . - ιι. Adisserens inquit qua de re agatur,ta in qua causi consistat, non vi- -.det.Quamobrem iure meri idque apud eundem auctorem , ubi sic somnes libri scriptum habent: Omnis autem in quaerendo, quae via quadam & ratione habetur oratio, praescribere prim di debet, ut quibusdam in sermulis,ea res agatur:vr inter quos disseritur, con ueniat quid sit id,de quo disseritur. Hoc positum in Phaedro a Platone probauit Epicurus, sensitque in omni disputatione id fieri portere. Iure,inquam,& merit. Dionysius Lambinus, illorum verborum loco, Ea res agatur,haec restituit,Qua de re agatur: quod ipse quoque fieri debere iampridem animaduerteram, & probaui
semper, non item hoc, Ea de re agitur, quod ille in scholiis ad Laceronem suis, id est laboriosissimis & eruditissimis attulit, neque id ,quod Adr.Turnebo placet, Ea res agitur. Ad ita sentiendum ut o lib. facio,aduersus omnium quos videra librorum fidem, praeter quim qubd illa subiiciuntur,Conueniat quid sit id de quo disseritur, his
rationibus commoueri me atque adduci passus sum:primurn,qubdsormulatum Cicero meminit, Iurisconsultorum sermulas intelligetis,in quibus non Ea res agitur,aut Ea de re agitur,sed s a de re agitur,aut Quo de agitur inseri selitum didiceram. Deinde vero,
quod Platonis , quem sententiae illius auctorem ibi l R4-x , miliam, verba haec in memoriam reuocaueram: αεὶ παντὸς ω
174쪽
puer,idprimo omnium recte iudicare volemibetu cognoscendum est, qua e re agatur cyia rota via aberrare necesse em)quq cam Latine interpretati volucrit , non potuit illa v αν ὐ . βουλή, nisi hoc modo, Qua de re agitur, bene, propric, atque ut Q rintiliani verbum usurpem, significanter dicere. Summum atque firmissimum illii i argum nto in crat quod ipsu in per se satis ad coniecturam nolitam approbandam,ut reliqua omnia deficerent,valere videbatur non modb ex Ciceronis auctoritate,ac loquendi consuetudine, sedcx alterius pene gemini loci similitudine desuinptum. Etenim v bi M. Callidi j oratoris optimi facultatem in dicendo laudibus prose
in Brata. quitur,ita sere scribit ι : Erant autem & verborum & sententiarum, illa lumina, quae vocant Graeci χη μ αο, quibus tanquam insignibus distinguebatur omnis oratio. Eadere agitur autem illud quod . multis locis in Iurisconsultorum includitur formulis, & ubi esset, videbat. Erho cum utrobique sermularum iuris habeatur mentio,
quidni vi hic, de re agitur, ita ibi quoque legemus , Q Ρ de re
agatur: praesertim cum hoc ipsum sententiae ratio exposcat 3 Quidni etiam existimabimus,cum, noc & altero ubi de Chrysippo loquit ut loco iam ante i nobis indicato, id verbi, de re agatur vix lib. s.d.f- dere, usurpaucrit Cicero, tibi α quoque ubi sic erat: Et ego Piso,iii-ributi quam,si est quisquam qui in causis acute videre soleat quae res agatur,optime ab ipso Lambino, a de re agatur esse restitutumλHoc equidem exemplo, ubi apud eundem Ciceronem scriptum est' ''V reselli possunt,sed pugnare nolo ad id enim quod agitur, nihil interest,omnibusne partibus visa res nihil differat, an internosci non possit etiam si differat: si quis, Ad id enim quo de agitur, malit reponere quam retinere Quod agitur, ei astipulabor atque ai- sentiar. Sed ne manum quidem ideo verterim mec enim hoc loco in reis ibis, de iar mulis loquitur,& ver b alibi 'quoque idem auctor sic scribit, pro CAE ' non quibus verbis qiudque dicatur quaeritur, sed quae res agatur.
Ac de illis sane formulis hactenus: de aliis quoque postea si commodum vidcbitur, dicemus.
'omplures Pandeflarum Aci ex tit.ad leg. Iul. peculat. π de sacraleg. Urde =esiduis contra Graecus cr Accursiam exponuntur. Publica rationesi T rouincia er quem confedia ubi relictae, o relatae. Hores vereres noui . In Pauli cst Vlpiani responsis nomen Sinus rei fumum, ct quidsignipei ostenditur.Poena peculatud ordinaria extraordinaria. Explicatur aduersus ccusum Li.e de crim. peculat. l.ob pecuuiau si . D. desert. CAP. XXII.
Vin quoque qui pecuniam publicam in usus aliquos retinii erit, nec erogauerit, hac lese teneri Labeo libro trigessi mo octauo posteriorum scripsit. Cum eo autena, qui cum
175쪽
prouincia abiret, pecuniam quae penes se esset ad aerarium proses ius retinuerit, non esse residuae pecuniae actionem: quia eam priuatus fisco debeat:& ideo inter debitores eum ferri, &c. Verba sunt
Pauli Iucisconsulti lex libro singulari de iudiciis publicis: quae cum uno propemodum spiritu legi debeant, diuulsa tamen illa & separat duas ut leges aut certὰ paragraphos quomodo nostri loquun- ruit. I. . tur constituant, in impressis omnibus etiam Florentinis libris videas.Vt autem intelligantur, sciendum est ad legem Iuliam de resi duis ea perti nuce: qua lege tenetur is,apud quem ex locatione, em' adia . Q. Itione, alimentaria ra: ione,cx pecunia qua accepit,aliave qua cau-a,pecunia publica resedit.Sed α qui pecuniam publicam in usum
aliquem delegatam atque acceptam retinuerit, nec in eum erogauerit, hac lege tenetur: qua lege danatus, amplius tertia parte quam debet, punitur. Et haec quide ex ipso Paulo i de Martianos licet ad- discere: quos cilio publica pecunia nominat,de pecunia pop. Rom. iii. locutos cesto, no de alicui ' Rei p. siue ciuitatis, quq sub ditione po. 3 tam ra- Rom. eit,quaeque adeo priuatorum instar habet. Na curator Rei p. lege penes quem est ad in iniitratio rerum ad ciuitate aliquam pertinentium, li quid pecuniae per fraudem ciuitati subtraxerit, non publici alicuius criminis reus est ex lege Iulia, sed furti, hoc est priuati delicti quasi priuato cuipiam furtum secerit,poenali actione in duplucouenitur .Igitur pecuniae po. Ro. publicae debitor ex ratione ad- lministrationis, non quasi priuatus tenetur de residuis: Quasi priuatus debet, neque lege Iulia de residuis conuenitur, qui rationibus redditis, cum administratione finita ex prouincia discederet lice- nim interpretor quam pecuniam in sinu habebat, eam ad aerarium proselsus sit,ac deinde retinuerit .Sed hoc intra annum scilicet,quo elapso, pecuniam eadem lex Iulia residuam ei se iussit, ut Paulus refert F. Cuius sententiam nullo modo assecutus est Accii ritus: ego si Ltis exposuisse videor. Veruntamen huc etiam aliquid lubenti animo e scriniis Tulli j conseram, quae ut aliorum quoque auctorum veterum arculas Iuris prudentiae locupletandae atque illustrandae causa, cii in opportunum est, compilare soleo: ii prius adiecero, hallucinatos suille in hoc loco explicando Graecos quoque interpretes, quod non Prouincia abiret, sed in prouinciam abiret, perperam legi isse videantur' . Nam quod ait Paulus noster Ad aerarium pro ι Lb. so bascisus, sic exponendum puto,ut rationes per Quaestorem aut praese- fidi c.n. v. s.ctum delectum a senatu, exve praetorum numero sorte dumi in praeturave perfunctum confectae,consolidatae, atque in prouincia relictae ex lege Iulia de residuis, totidem pollea verbis ad aerarium in urbem,ab eo qui prouinciam administrasset, referretur. Ac per Quaestorem quidem aut Ploquaestorem,qui pecunias curabat, ad Augusti usque tempora coniici solitas rationes apparci ex his, qu* pud j o p. 1i: Ciceronem legimus, quo loco ad Atticum ita scribit ': Ego LaO- ό. Qist. diceς inaestorem Mes linium exspectare iussi, ut confectas rationes Amram . lege Iulia apud ,laa ciuitates pol sim relinquere. & ad Caninium Sallustium Proquaestorem : De rationibus reserendis, non erat
176쪽
13o SEMEs TR IvMincommodum re nullam reserre,quam tibi scribis a Bibulo seri potestatem: sed id vix mihi videris per legem Iuliam facere posse,
quam Bibulus certa quadam ratione non seruat: tibi magnopere seruandam censeo. de paulb posti Rationes mei Quaestoris nec votum sibit me tibi mittere, nec tum erant consectae:eas nos Apameae deponere cogitabamus.& postea: Omnis enim pecunia ita tractatur, ut praeda a Praefectis,quae autem mihi attributa est, a Quaestore curetur. Ex veteri autem consuetudine, legeque Pisonis non solitas deponi rationes in prouincia,sed ad urbem reserti: contra vero ex lege Iulia de in prouincia relinqui, de postea totidem verbis ad aerarium referri ex eodem auctore didicimus: euius in Pisonem xhaec verba sunt : Rationes ad aerarium continuὀ, sicut tua lex iubebat, detuli: neque alia ulla in re legi tuae parui: quas rationes si cognoris,intelligi nemini plus qii in mihi literas profusilla: ita enim sunti discriptae scite & literate, ut scriba ad aerarium qui eas retulit, per .icriptis rationibus secum ipse caput sinistra manu perfricans,com-rmirmuratus sit: Ratio quidem hercle apparet, argentum oechetae: Sc ad Rufum :Si rationum inquit referendarum ius vetus, Sc mos
antiquus maneret, me relaturum rationes nisi tecum pro coniunione nostrae necessitudinis contulissem, confecissemque no sui sese. d igitur secissem ad urbem si consuetudo pristina maneret, id qliando lege lulia relinquere rationes in prouincia necesse erat, easdemque totidem verbis referre ad aerarium feci in Prouincia,Sc. Illud quidem terte fictum est quod lex iubebat , ut apud duas
ciuitates Laodicensem & Apamensem ,.quae nobis maximae videbantur, quoniam ita necesse erat rationes confectas de coiisse lidatas deponeremus.Hactenus Cicero. Hae vctb rationes ita confectae ad
aerarium referebantur uti diximus, in tabulis publicis: in quibus si quidpiam aliquis deleret vel induceret, lege Iulia peculatus teneri Venuleius I auctor est. Ad eas tabulas illud Ciceronis pertinet: P. Servilius quae signa atque ornamenta ex urbe hostium & virtute capta,belli lege atque impetatorio iure sustulit, ea populo Rom. a portauit, per triumphum vexit, in tabulas ad aerarium perscribenda curauit.Porrd tabularum publicarum curam a storibus Neronem ad Praesectos transtulisse:cumque vati E habita iam inde ab Augusto ac saepe immutata eius rei forma olim suisset, praetura perfunctos Tacitus & experientia probatos illum delegisse scribit. Augustum quidem auctorem suis te, ut cura aerarii a Quaestoribus urbanis ad Praetorios Praetoresve transiret,Suetonius siet uliti sed hic de Quaelioribus illis vetet ibi is legitimis de annuis loquitur, ille verbde Quaestoribus a Claudio principe impositis, quibus extraordiae honores in triennium integrum permittebantur. Quaeltores enim de quibus in lege Iulia fit mentio sui antὰ diximus liasi agio populi creabantur,&in annum rte ducti prouincias obtinebant: qua de re accipiendum quod Dio ' scribit, ubi de Imp. Claudio in haec verba: μή τους πατηγύς-Dὶ τ .: G-αύ-
177쪽
munere ut antiquit u inititutum romandatomon quidem ut annui 3
essem sicut olim er q-Πyes ct tu deinde pratores Deror sed ut duo
ad me in huic negotispraesem atque histatim pratores deinde creabanturpe mάmquepro eo ae vi uissentsuum munm ob isse accipie- .ant. Proectur, autem Italia extra mam omnes abolauit,ac in storib- mandauit. Eodem pertinet ille Suetonii locust, in quo sic est ide Claudio scriptum: Collegio Quaestornm pro stratura viarum, gladiatorium munus iniunxit.Detractaque Ostiensi de Gallica Prouincia,curam aerari j Saturni reddidit, quam medio tempore Praetores aut utique Praetura sun hi sustinuerant. Atque haec quidem ad illum ex titulo xii l. , libri xLviI. Pandectarum locum abunde , iussiciunt. Sed ad alios aliquot eiusdem tituli dissiciliores locos nonnulla talis. Osunt a me olim animaduersa & adscripta, quae lubet ad Iutis studiosorum utilitatem statim depromere.Ait Vlpianus 3:Is autem qui furanti sinum praebuit, perinde habetur,atque si manifesti serti c5demnatus esser,& famosus esticitur. Sic legendum ex Pandectis Flo . i , uerentinis,& ex ipso quantum astequi coniectura possumus Accur- D.iali δεμ
si j libro mon, qnod passim reperias in impressis Digestorum libris,
Signum praebuit. Signum dare non item praebere dicimus. Sinum vero prabere furanti,est partem vestimenti laxiorem solebat in humerum reiici pecuniae scilicet resve alterius furtiuae suscipie-dae atque in occulio habendae gratia , suri accommodare : illoque remm M. Lmodo furtum lacienti opem serte, id est ministerium atque adiutorium ut Vlpianus interpretatur ad Arripiendas res praebere.Sinum ita rectissime . Turnebus, Quintiliani verbis prolatis apud δε i. Suetonium t ,exposuit. Addo illa Gellii s, quibus ea quoque con- 1 Lmμ63. firmantur, quae de publicis rationibus ad aerarium ab Imperatore ορε ret. Plaeside prouinciae legat6ve reserendis ante diximus,& sinum, togae partem et se ostenditur: Petili j quidam Trita pleta a Marco, ut i aiunt,Catone inimico Scipionis comparati, in eum atque immissi ν---. desidetabant in Senatu instantissime,ut pecuniae Antiochenae,prae si i disti. e. daeque,quae in eo bcllo capi erat,rationem redderet. Fuerat enim I Scipioni Asiatico statii suo Imperatori in ea prouincia legatus. Ibi Scinio exurgit:& prolato e sinu togae libro, rationcs in eo seria ν, lib. I lasene dixit omnis pecuniae, omnisque praedae : Illatum ut pa-MA.. oris. am recitaretur, de ad aerarium deferretur. Sed enim id non n-ciam inquit, nec me ipse assiciam contumelia: eumque librum se
statim discidit suis manibus de concerpsit. Sic accipio sinum. apud io Senecam, ubi : Nam quia aliud cinquit virtute nae-
178쪽
rs 2 sEMEs TR iv Mlius putat, aut ullum praeter illam bonum, ad haec quae a fortuna εῖ, sparguntur sinum expandit,& solicitus missilia eius expectat: itemque quo loco ' ait: In magnis erroribus sunt,qui ingentis animi cre: i, ἰὼ s. dunt,proferre, donare,psurium sinum ac domum replete, cim istat piisis. interdum non magnus animus faciat,sed magna sortuna. de item a- ,--- lio apud Suetonium loco,vbi: Congesto inquit per milites in prPtextae sinum luto,non desuerunt qui interpretarentur, quandoque: VI, 9. proculcatam deseriamque Rempub. ciuili aliqua perturbatione inis tutelam eius de Vespasiano loquitur) ac velut in gremium deue Ilam.nt, . tutam. Postremo, id verbum ea significatione Claudianus accepit, deprobat. Eis vertibus em que ferax incedit barba gressu, 3. - .is . si baseos indutasinus. o. . . L. Apud Lampridium 'autem ubi Perennem spoliasse plurimos, omnia iura subuertisse, praedam omnem in sinum contulisse tradit, de i . ι gi xv P pςx alim solita, qui etiam condemnationes in sinum p .i dicerei Hur id vocabuli μετφοεικα sumitur, ut in sinu idem .iis G,se quod in occulto de in potestate significet: idque ita plerianque aca... cipi oportere Budaeus, Erasmus Brii sonius,' adductis quam pluri-8l qui uiu auctorum bonorum testimoniis, comprobarunt: dc verbScaeuolae nostri, apud quem talia quaedam testamenti verba recitantur :centum do lego, quae mihi pertulit: quae ideb et non caui, t. qu bd omnem fortunam de substantiam, si quam a matre susceperat, iis l. ira in in sinu meo habui sine ulla cautione. Quibus addo, quod Tacitus opes Cremonensum in sinu Praefectorum, i . O g torumque sere: expugnatae urbis praedam ad militem, deditae ad j a duces pertinere. Item quod Paulus Iurisc. io his verbis: Aristo te mamisis lib. spolidit d bitore fisci, qui s luendo non erat,manumisi imita re- ns it uocari in seruitutem debere, si non diu in libertate suisset, id est, , , minus decennio: plane ea quae in fraudem fisci in sinus eius collitia fusti tui t,rςuocanda. Sic enim omnino ex Pandectis Florentinis le-aesidiis. si. gi debet, quo loco vulgati codices nullo sensu, In fimus eius, scri-iu principi, pluto habent. Sed ut ad Vlpianum nostrum redeamus, in mente i-plius exponenda interpretes Graeci ii sibi mera somnia fingunt, qui sirreptum ex metallis Caesarianis aurum vel argeniti di tu in susceperit, similem esse damnato furti mani Lili actione indu- omis v. ν i. plum S tam o sum cilici tradunt. Etenim constat inter omnes, furti poetiam esse quadruplum, nec manifesti duplum ii. Cae--. . . a texuit in Uxto quidem is qui facit, mani Dilus aut nec manifestiis a b M .is cise roris: is velo qui opem furtum facienti fert, nunquam mani--lo . o. sciliis c li sed sum nec mani se iii duntaxat actione, luae dupli eth, te-i bi δε- ne tu i ii . At contra, in peculatus crimine ad poenam instigendam,
. iis ... 'dii linguimus virum id n aniscitum sit necne, sed extraordinem is r o. quidem pro qualitate delict , N personae dignitate, leuius & temis
L se,.s , ii iis aut etiam seuerius ad deportationem usque vel metallum, attera: Insii. que adeo capitaliter in peculatores vindicatur,ex principum rescri
, ς icti Miure autem ordinario quadrupli
179쪽
i ia E R i. i y ma irrogatur ex line Iulia LAtque hoc nimirum illud quod i l. 3I. V imp pp.Theod. Arcad.& Honorius Rufino Praefecto praetorio in shaec verba rescripserunt '. pridem si erat constitutum, ut hi iudices qui peculatu prouincias quassavissent, multae dispendio subiaceret quadruplum lege Iulia sancitum intelligit sed quoniam nec con- 1 LLQria
digna crimini vitio est,nec par poena peccato, placuit tam seueram alii maduertendi esse censuram:vt, cam vix par poena his possit flagitiis inueniri , neque condignis rantum nefas cruciatibus expiari, 'o capitale hoc esse praecipiamus, atque anima dii ersione seuerissima τώ--l. . coerceri. Ex hac constitutione Imperatorum poena capitalis usque ad vitae ademptionem infligitur peculatui. Ante hos Imperatores, 7 - ' ex aliorum principuin constitutionibus, poena peculatui praestituta non egrediebatur deportationem, aut metallum . Itaque Pius it. s. D. quidem imperatoris quis ex metallis Caesarianis aurum vel argen- Iet. M.'rutum suratus esset,eum exilio vel metallo puniri, ut apud Vlpianum
est ,edixit: aliam uis si quis fiscalem pecuniam attrectauerit, subripuerit, mutauerit, seu in suos usus conuerrerit, in quadruplum eius :pecuniae quam sustulit, condemnari ordinario scilicet iure, ex I ge Iulia Paulus in receptarum sententiarum libris doceat Τ.De illo au- ad M. M.tem qui si scalem pecuniam iuranti opem tulisset , quive aurum ex metallo habuisset illicitὸ, hoc est qui ab alio puta surreptum sciens suscepisset & conflasset,nihil severius constituit:sed ordinariam,id est quadrupli poenam retinendam censuit: de hanc eius loci sententiam esse credo. sanὸ ex Imperatorum Honorij & Theodosii constitutione eadem poena plectitur, qui peculatum admisit,&is qui εἰ x. C. iaministerium peculatori ad hoc adhibuerit, vel qui ab eo subiram maliquid sciens susceperit: Poena verb, capreali: quam deportationiselle Acciit sius interpretatur, ego vitae ademptionem continere censeo,qui capitis & vitae iactitram peculatus reos inuoluere consueuisse ab Grat.Valentin.& Theod. lmppp. 'rescriptum scio. Addo ditior Imrp.eosdem Theodosium & Valentinianum capitalem poenam distinxisse ac separasse a deportatione, alio in loco , tanquam illa '. de ultimo supplicio proprie intelligatur. Quae de pecunia surrepta modo diximus,de publica sue fiscali accipienda sunt, non de eluitatis pecunia . ob quam,veluti s priuato cuipiam subtracta esset, nopeculatus crimine, sed actione furti aliquem teneri 1 Papiniano re- . ne responsum est . Lex enim Iulia de pecunia tantum publica, sa- tera secta,vel religiosa loquebatur, non de re ciuitatis, non de fiscali: sed constitutionibus tamen Imperatorum mens legis Iuliae ad fiscalcm pecuniam quae propria & priuata est principis, cui de in quem omne ius suum transtiuit populus & ad rem non item ad pecuniam ciuitatis producta est, ut statim declarabitur. Quod autem ab Vl- io p. riano libro 6ῖ.ad edictum traditur'Qui per rauerit muros, vel se inde aliquid abstulerit, peculatus actione teneri: hanc rationem
habet, quam ne leuiter quidem attigit Accursus, quod lex Iulia ipeculatus non ad publicam modb , sed multb magis ad religiosam
ct sacram pecuniam pertinet ,ut modb diximus. Muri autem san--Iia reta
180쪽
i cti sunt,& quodammodo diuini iuri, , adeo ut muros municipales 3-D. d. nec reficere liceat , nec aliquid eis coniungere , vel sapponere,sneror ἡ s. Principis vel Praesidis auctoritate, quemadmodum idem auctoreo ridem libro scribit ': in quo, vi de aliis interdictis,ita de illo egit - - quo Praetor in loco sacro facere, lave eum immittere quid vetat: 3 ωi avriis ad quod interdictum pertinere si quid in muris factum sit, Hermo
exl. i. D. genianus & Paulus tradunt,ut in muris, itemque portis,& aliis fastri . qvii iis aliquid facere, ex quo damnum aut incommodum irrogetur, non permitti: neque muros, neque portas habitari sne pertari cis Principis, propter fortuita incendia, posse definiam'. Sane si εs. d.d M. quis violauerit muros, sicut si quis transcendat, scalis admotis, vel alia qualibet ratione,eum capite puniri Pomponius scribit i. Clim D N I igitur saucti sint de sacri muri, non tantum urbis Romae, sed aliaru T i ' ciuitatum &municipiorum de municipalibus etenim militis diserte Vlpianus loquitur si quid inde quis abstulerit, aut sirer is quis eos per rauerit , ut sacrilegum siue peculatorem puniri, non est quare ab aequitate ac ratione iuris alienum esse videatur: praesertim post Imperatorum Traiani,& Hadriam constitutiones, quibus generaliter cauetur. Peculatus crimen committi, si de re ciuitatis aliquid surripiatur ': ante quas idem iuris obtinuisse arbitror in re ciuitatis, quod in pecunia ex Papiniano adhuc obseruari ostendi . mus sed Imrp.legem sacrilegii, siue peculatus, ad rem, non ad pecuniam civitatis pertraxerunt: propterea qubd illam cum esset lavsu publico, commercio quoque hominum exemptam esse oportuit, ac diuini quodammodo iuris censeri: pecuniam non itidem, sed humani potius ac propemodum priuati iuris, ut aequale in subripienda , subtrahendive singulorum atque ciuitatum pecunia delictum admitti videretur. Adde quod Reip. po.Romani permultum intererat, vel ad ciuium & prouincialium tutelam atque defensionem,uel ad ipsos iurisdictione,religione,caerimoniis, & spectaculis, omnique alia ratione in officio,& pop. Rom.ditione con- a , --pulis ciuitatibus'. quae sub imperio eius essent, loci . D. Lli publica & religiosa,veluti palatia, praetoria, ra,basilicae, curiae,sta-
t. i. i. tia dia,theatra,horrea ,san templa,statuae,arae, muri, portae, ali ue e.
. D- iusmodi sarta tecta & integra confersarentur:quamobrem de Proconsulis ossicio Vlpianus agens, eum ait ' aedes etiam sacras de mz i, 'I,. publica circumire inspiciendi gratia an sarta tecta sint,& quq
ῖ-his. sint vel an aliqua resectione indigeam: de si qua coepta sint, ut con
l. 1. C. d. summentur,proiit virescius Rei p. perimittunt rurare debere , cura-- δε ρο toresque oporum diligentes solemniter praeponere: ministeria quo': - . Opus ruerit,ad curatores adiuuandos dare. De pe s i. o cunia ciuitatum, in qua talis proscctb nulla po. .versabatur vii- . illis. m. hi alon aequE laborandum fuit Atque hoc quidem ita esse proba c. s. Ut ut verius nihil adserri possit,adhuc existimo. Orda verboru no mituratu indi--m qui ν am