장음표시 사용
161쪽
ipis copia coniectura fieri poterit , quantum sis in ipso campo virium ac iacultatis habiturus. Huius autem rei tres partes sunt una salutatorum cum domum veniunt, altera deductorum, tertia assectatorum. Deinde adiicit Quintus,maius esse deductorii quim salutatorum officium. Hi autem omnes ac multo magis assectatores siue comites ut obseruare Latino vocabulo,quod nobis Gallice loquentibus erit cinnideris inreta urnita a Graecis
auctoribus dicebantur: . ex quibus M Thucydidem 1 dc Dionem mitto, Plutarchum lubet assumere. Is ait 3 Ciceronem circa pala tium habitasse,concessis statri suo paternis aedibus: quis saliutatore ι quotidiani , quibus obseruabatur & in his , Pompeio in minus iam em . boris ac molestiae caperent: id quod his verbis tradit: ο-- ο
θεράπευε. Similiter quod tribus a candidatis magiiuatum ambientibus obscruari solitas ex Cicerone docuimus, id Plutarchus idem ιλλον prehenore GT ρ se i, canis. mi quodam loco dixit: ubi sic est: -ου seu τας ι iis. . τους φiλους - χλος αλι ατ si , πο ειν , της dedis operam nequepe sit a-m spopulum prehens e vel inseruare, sic repulsam a cor se latu etipa ι.ὶ Graeco autem isti vocabulo cum Latinum curandi verbum omnino respondeat, eadem quoque significatione qua
πεύειν diximus, a Plinio usurpatur 1 ,ubi de quodam Regulo: Est enim locuples inquit iactiosus,curatur a multis,timetur a pluribus, quod plerunque amore est sortius. Id verb sic apud Iabo- Δ
lenum. etiam Iurisconsultum accipi debere sentio, quod ab in- Miris . xeryxetibus animaduersum non fuit : de insit per alio Latmo iti- Idem vocabulo dici Colere. Seneca ' : madmodum ait non placet sibi si illum mendicus coluerit, nec contumeliam iudicabit, si illi homo plebis vltimae salutanti mutuam salutationem non eo. Li reddiderit. Suetonius 8: Post patris deinde mollem, liberti- 8λοι an in aulicam, gratiosam, qub efficacilis coleret , etiam dili gere simulauit, quamuis num, ac pene decrepitam: ubi, efficacius coleret, ita equidem interpretor, ne stustra obseruaret, sed pro sui obsequis praemio vel honores, vel aliud quid. piam consequeretur. Atque ita Arsitan eo in Ciceronis loco ex quo disputationis huius initium fecimus , id verbi exponi debet: Postea fiam cultus a te, tu i me obseruatus, &c. Haec omnino sunt , quae de posteriore Obseruandi significatione , ab Asconio relata dicere ad illum Marci Tulli j locum omni P ratione sulciendum ac stabiliendum oportuit. Nam ad priorem , speculandi scilicet quod τηρειν de nim ρων Graeci ' vocant , α φυλατIειν quoque Mi Thacrdides illud tota ε. M . Quinti fiatiis verbum Puttinete constat , ubi de candidatis T σ3.
162쪽
ias SEMEs TR iv Metiam loquitur: Fac ut te bene noris:id est,ut intelligas eum esse te, qui iudicij .ic periculi metum maximum competitoribus afferre possis: fac ut se abs te custodiri atque obseruari sciant:ci im diligentiam tuam tum auctoritatem vitrique dicendi,tii in profi ctb equestris ordinis erga te studium pertimescent. Ead suaque significatione hoc nostru in Obscruandi verbum ex vetoi nat o codice apudi Id. r.eν-- Caesarem rcstitui oportere censeo, ubi, veritus sali t in ne militum m tar δε introitu re nocturni temporis licentia oppidum diriperetur , eos ii ' Venerant collaudat,atque in oppidum dimittit , portas murosia que obseruari iubet.& statim: Tribunos militum di praes ctos circummittit,atque hortatur non lom ut ab eruptionibus caueant, sed etiam singulorum hominum occultos exitus observent. In iit
pressis libris vi non math Asseruari,sic Αiseritent pessime proscctblegitur.
Sed quando Ciceroni eloquentiae parenti ac principi Auxilium
tulimus, re verb Caesarem ab illo secundum adiuuare coepimus. pergamus porrb ipsumque a correctorum penὸ dixi corrupi rum temerariis aliquot ictibus vindicemus. Eius de Arari haec verba sunt α . Flumen est Arar,quod per fines Heduorum & Sequanorum Rhodanum influit incredibili lenitate . ita ut oculis in utra par-- i tem fluat iudicari non possit. Quae non modb in omnibus impres sis, verum etiam in meo vetustissimo & optimo libro extant:, qu dam tamen erudito scholiaste,qui variarum lectionum libellunt ad Caesarem excudi & peruulgari non ita pridem curauit, aded concutitur si diis placeo oppugnaturque integerrima lectio, ut ea nisi quis sulcierit,itatim ruituram existimes. Ait non lenitate legendu, sed leuitate:quoniam nihil minus quam lenitas Arari congruere videatur,nimia leuitate seri aliquando possit,ur visus fallatur: & apud Lucreti si leuitatis nomen ea significatione positum reperiatur. At scholiastem illum nec Ararim vidisse, nec in Gallia Vnquam fuisse deierauoro.Quis enim nescit,nisi foriE Parthus aliquis qui nunquam Ararim biberit,segnem,tardum,lentum, & lenem it tum esse,ac tum maximὶ tale videri, cd in Isarae,Druentiae,aut ei qui
vicinior est,& in quem influit Rhodano coparetur Z Plinius i quidem sic scribit: Rhodanus fluuius ex Alpibus se rapiens per Le
manum lacum,segnemque deserens Ararim,nec minus se ipso to rentem Isaram & Druentiam. eodEmque pertinet illud Clau-
itEmque illud eiusdem poetae :Diaresque tuo coluerunt vertice voces
Lentus Arar,Rhodans que celerio diues uerm. . v Tum verb quis aliqua ratione aut aliquo sensu praeditus, non sim tim dicet, ut oculis in utram partem aqua fluat iudicari non posi. st, hoc non celeritate ipsius aut leuitate,sed segnitie potius ac le-
nitate fieri λ Equidem ita sentio: qui & alio apud ipsum Caesarem
163쪽
loeci' ad quem veluti scopi ilum plerique omnesin pingcte atque
adhaerescere solent) vetustissimi mei libri auctoritate fretus, veram de germanam temonem repono. Nam cum ita passim scriptum sit: m. Omnes verb se Britanni gladio inficiunt, quod caeruleum efficit coloremmeque ita legendum, neque restituendum est ex Florentino codice,vltro glasto inficiunt, ut recte Pet.Victorius Italoru doctissimus notat qui non glasto in veteribus exemplaribus, sed vi- tro ut apud Pomponium Melam legi testatur: neque vrib immutandum ultro in Luteo, ut ille de quo nunc agebam scholiastes optimὸ vidit qui tamen in eo valde hallucinatus est, 'ii bd pro Glasto,reponendum Glauco. & illa, mod caeruleum efficit colorem, tanquam spuria, de , studiose quodam interprete adiecta, oblitera-da esse coniicit. Quid igitur ' Ex nitri fore de arena contusis & aeri
Cyprio mistis caeruleum colorem temperari Vitruviust auctor est. 3M. r. ι n.
Ex quo ficilὸ perspicitur, illius mei clarissimis literis perscripti libri omnino integram de incorruptam esse lectionem, quam ex suo itidem vetusto codice doctor meus ante protulerat meque ambigi . amplius oportere licet de vitro herba, quae Isatis dicitur, potius ii M.f. .,-quim de nitro lotiatum Caesare Turnebus quodam loco censeat quin ita Caesar scripserit: omnes vero se Britanni nitro inficiunt, squod caeruleum eincit cesolem.Silurum profectb in Britannia coloratos vultus, & tortos plerunque crines fuisse Tacitus M tradit. Br annos Lucanus ad crinium oc barbae colorem aspiciens, flavos nominar,ubi sic ait': celses ut Gaza eu ct Musequerelin micta Britannu.
Est etiam apud Quintilianum locus unus, qui cum in discrimen itide periculum haud exiguum ab eruditissimo Iurisconsulto familiari meo adductus sit,opem atque auxilium nostrum implorat: uti ne inuito & quod caput est)sano ac bene valenti audace potius quarn rtificem medicamve manum adhiberi sinam. Clim enim ita scriptum sit in omnibus libris:Qui artem ludicram cxercueritan quatuordecim primis ordinibus ne sedeat: Qin se Praetori in hortis ostenderat,neque erat productus,sedit in x et v. ordinibus.Nempe intentio est,Αrtem ludicram exercuisti.Depulsio,Non exercui artem ludicram. Quaestio,quid si artem ludicram exercere. Ille amicus meus verba haec, Praetori in hortis,corrupta esse autumat:& coniecturam probat, quam octo anni sunt aut eo amplius, cdm ipsi ego
in fami sui domestico sermone indicar:un: quemadmodum inter amicos eos semque literarum amatores fieri assislet,ut qoidquid in buccam venerit de literis suauiter garriant, quod tamen effutitude publicatum nolint. Dixeram igitur apud Quintilianum,pro Praetori legendum videri P.R. id est populo Romano. Adiecit ipse ut , nerror ex errore gignitur pro, in hortis, reponendum in orchistra: propterea quoa apud Au lonium quoque hoc illius vice verbum ex δεκου. - .is γα ribus libris restitutum fierit. Veruntamen ut vera & integra l
ulgata lectio, sic planam Inui ullon de perspicuam septentiam
164쪽
i;8 8 g M E s T Io v Moontinet.Nanque ita censeo,verbum Produci hanc plerunque vimi IA . 3. iis habere,ut seras in publicum prodire,& ut Cicero' loquitur in pro
Verro'. spectum populi produci significet, quod & in publicum proaucii M. i. em- Caesar ' quodam loco inquit: e ueque verbo suetonius utitur, ubi sic mi sct ibit': In circo aurigas cursoresque & consectores feraruri , & non obit illima iuuentute produxit: & Hieronymus aduersus Pelagianos 'Diuersis inquio testimoniis scripturarum eanoe in iv. . dem quaestionem teris in theatrales praestigias, quae unum eundemque hominem,personarum varietate mutata an Martem Venerem-6M 3 t ' que producunt: ut qui pii sis rigidus & truculentus incesserat, po- stea soluatur in mollitiem foeminarum: ide6que producti dicuntur scenici mimi & pantomimi, qui ludorum causa in theatrum & ut
a. d. edicto Praetoris εὶ qui artis ludicrae pronuntiandive causa in Liasia Ar scenam prodeuot' Igitur hanc , Quintiliano quaestionem propo-μ a. sitam fuisse autumo,virlim is qui non esset productus,qui in publi-β cum non prodiisset,quo loco passim homines ut Iuriscosultus almspectaculi causa admittantur, sed in hortis tantummodbti prisia- . i. s ac spectaculis operam inter scenicos dedisset,lege theatrali, aut se-
bi is hi, natusconsulto circa illam Augusti temporibus rael o, teneretur:qua .- ω istas si artem ludicram exercui illet, etiam si nondum se publicasset,non
et dum se uniuersorum oculis praebuisset, sed Praetore Arsitan pretiuo offerente copiam sui fecisset,eique se in hortis & priuatis spectaculis ostendistet. Opponuntur horti publico. Itaque Pamphilippus
o . -- publicos ludos curabat Praetor, unde ludorum gratia prodire - aue . Iurisconsulto dicitur': ita etiam priuata spectacula nonnunquam
.ii l. i.C. d. in conspectu praetoris eelebrata fuisse accepimus. Suetonius de N 6- rone: Non duuitauit etiam cinquit 'I in priuatis spectaculis operam scenires dare,quodam praetorum HS decies offerente. Illa ea . ., domi aut in hortis exhibebantur: quamobrem de ipso Nero ss. Suetonius '': Flagitantibus,inquit,cunctis caelestem voce, responNera. dii quidem in hortis se copiam volentibus fictursi. & paulo pbst 'nec t M, Mox & ipse aurigare atque etiam spectari saepius voluit, positoque in hortis inter seruitia & sordidam plebem rudimento, uniuersoru se oculis in circo maximo praebuit, aliquo liberto mittente mappa unde magistratus solent. Tacitus quoque optimus historiae Roma ii auctor, de ipso Nerone sic scribit ': C. Lexanio M. Licinio Coss. l. acriore in dies cupidine adigebatur Nero, promiscuas scenas si quentandi : nam adhuc per domum aut hortos cecinerat Iuvenalibus ludis: quos ut parum celebres de latae voci augustos spernebat: ubi antimaduertendum est,iuuenales ludos priuatos fuisse,atque a-r Hri. - theatro velut adueriri opponi ab ipso Tacuo, cu ait ': Ne tamen ad buc publico theatro dehonestaretur, instituit ludos Iuvenalium vocabulo, in quos pasti m nomina data. Iuvenalibus ἡ-r in nim,ut est apud Sue tonium' ',Nero senes quoque consulares, anus m fi*, que matronas recepit ad lusum. Iuvenalium verb ac Privatori ludoru m
165쪽
ludoriam Sidonius meminit in Narbone his versibus i et Ia Iretessis bifons mire
. Anni tempora riminante Phoebo Sumendin ereb re ad curuleu,
Iamum ιe tibinperactis, te praebueru sequente vi aris Intra aulamsceri mei expetit-, dcc. .
Ad priuatos ludos illud etiam pertinet, quod de Heliogabalo Imperatore Lampridius memorat i in haec verba: Quadrigas Circentium in tricliniis & in porticibus sibi semper exhibuit, transitans rub. t . de coenitans,&c.Item: Inde itum est in hortos,ubi varius inuenitur, τι, δε certamen aurigandi parans.Caeterlim,ut urbanum aut rusticu praedium, itEmque familia non loco,sed materia, genere, opere dc genere usus i Iurisconsultis omnibus, excepto Nerario, distingueban ρ Misa stur :ita non loco,sed spectatorum raritate aut frequentia, publicu hi arum, priuato spectaculum discernebatur.Nam & in circo siue dromo qui locus erat publicus, του μαλις ut est apud Herodia- e
conci ei haberesset. priuatum lectaculum nonnunquam fuisse celebratum,& in priuato loco pastini homines spectandi eausa po- NUM tuisse admitti didicimus. Itaque Lampridius:Iunxisse etiam camelos,inquit F, quaternos ad currus in Circo priuato spectaculo. Serpetes per Marsicae gentis sacerdotes collegisse sertur.& Vlpianus'. f. Scena est,inquit,ut Labeo definit,quae ludorum faciendorum causa δε-1 -- quolibet loco,vbi quis cosistat moueaturque spectaculum sui praebiturus, posta sit: in publico priuatove vel in vico, quo tamen loco 'l assim omnes spectaculi causa admittantur.Vbi eiu plenius accipi Hiscenae vocabulum videtur, attamen ut apud Tacitum 7 de suetonium 3 non ad priuatam, de ut cum ipso Tacito 'loquar, domesticam, sed ad promiscuam scenam theatrumque puolicum reserri conuenit. Publico enim theatro & proiniscuo spectaculo non pyi- risti dis tae sceliae qui operam exhiberet, apud Romanos foedatum de- MI ... honestatum M i nominia notatum suisse docet AEmilius Pro- fima , --bus In scenam vero prodire inquit io) & populo esse spectaculo, nemini in eisdem gentibus de Lacedaemoniis & Graiis loquitur fuit turpitudini , quae omnia apud nos partim infamia, par τὸ pritim humilia, atque ab honestate remota ponuntur : & Vlpianus yμἰ-1πι- noster illis verbis innuit, quae modo retulimus: Quo tamen lo- T- - . .co ait passam omnes spectaculi causa admittantur. ζ.bus illud etiam colligo: quaestioni a Quintiliano propositae nia responderi posse: Eum qui praetori in hortis & priuatis spe- ιι jam ractaculis se ostenderit, non usque adeo videri artem ludicram t- exercuisse, ut in xiiii. ordinibus sedendi ius non habeat,
166쪽
stet.Cuius edicti verbis ita conceptis:Qui artis ludicrq,pronuntiadive causa in scenam prodierit, pantomimos atque histriones nomet i am Attellanos cotineri verius est. Hoc enim gen*s ludorum ab Oscis acceptum tenuit iuuentus, nec ab histrionibus pollui passa b. . a. Liuius scribit . Et verb Italica seueritate temperatum, ide6 que vacuum nota fuisse, neque tribu moveri, neque ei militaribus, stipendiis repelli solitum Valerius Maximus auctor est L. Sanὰ Sue-3 in Ner. M tonius Attellanarum actorem Datum quendam de philosophum,
, A, &-histrionem sicubi 3 vocat, sed ideo nihil
veteri more aut iure immutatum censuerim. Attellanis addendi is is t. iris sunt athletae,i hymelici, Istici, agitatores, & qui aqua e uis spars gunt, caeteraque eorum ministeria, qui certaminibus sacris deser- ς -- P uisit, tuos ignominiosos non haberi ulpianus ait. Homule om- etsi, cum infimes non sini,honores petere militiae ut verbo Menandri s vlao idest ad militiam aspirare, legique atque in numeros recipi non prohibeantur, attamen qubd vilia ista & ab honestate
I tu C propemodum remota munia, ministeriaque obeunt atque artificia
' profitentur,non usque adeo vacuos nota de Evicula omni esse cre- . i ita ιι. diderim,ut ad alios equitum senatorumve honores admitti debeat: io. non magis quam eos, qui sint ex ultimis negotiatoribus, vel mo-σι. 4.C- netariis, abiectisque olliciis,vel deformibus ministeriis stationariis, ossiciorum iace, diuersisque turpibus lucris pascuntur:
u. . . ' quos a dignitatibus repelli Theodosius & Valentinianus Impp. pig
- - ω cipiunt ε. Ac de illis potius, quam quod Graeci facere videntur i
,---,sco terpretes de istis exponendum reor,quod Constantinus lati iam misi si sis de notatis,& quos scelus vitae aut turpitudo inquinat, & quos ab honestorum coetu segregat, dignitatis portas non pate-2 h. re:notatorum enim vocabulum si non ad athletas,quoniam de ipsis MIn tio, meritb coronatis tribui ciuilium munerum vacatione solere Dio- pro φή ciet.& Maximia. Impp. aiunt :at certe ad quadrigarios siue agita- flat, tores, Se Xysticos, reliquasque huiusmodi viles huimilesque pexsonas quas Theodosius Arcadius & Honorius Imppp. etiam inhonem N. vocant ' ,licetartem ludicram,auctore Vlpiano a'non iaciant, acti. ω- . & innominiose non habeantur pertinere puto: de quibus etiam utererat vel tu de scenicis de arenariis,Tertullianus loquitur, cum ob vitae turpit a disnitatibus de honoribus arceri tradit D. Sed verba T. optimi auctoris,ut castigentur quae deprauata sunt, pinseram. Ete- - . nim ipsi actores de administratores spectaculorum, quadrigarios, io G. -- scenicos, Xysticos,arenarios illos atrientissimos,quibus viles animast p D--illis etiam sic malo quam quod est in vulgatis, amantissimos quibus viris animas sceminis aut illis etiamin corpora sua su sternunt, propter quos in ea committunt, quae sic lego non quia reprehendunt ex eaὀem arte sic malo quim parte quam magnita ciant,deponunt,3c deminuunt,immd manifestὸ damnant ignominia de capitis minutione: arcentes curia, sitis,senatu, e vite, caete
167쪽
i ip erstas,Amant quos multant,depreciant quos probant. Artemma nificant, artificem notant.Quale iudicium est,ut ob ea quis ossus tur per quae promeretur'Imo quanta consessio est malae rei, quarum soriata qua re vel qua tum auctores clim acceptissimi sint, line nota non sunt. Cilm igitur humana recordatio etiam obstrepente gratia voluptatis damnandos eos censeat,ademptis bonis di-l.nit tu in in quendam scopulum famositatis, quanto magis diuina ustitia in eiulmodi artifices inimaduertu'Hactenus Tertullianus. Atque hoc quidem veteris iuris vestigium,quoniam ab interpretibus iuris ciuilis obseruatum non fuit,ipse noc loco indicatum,&adnotatum esse volui. De nrascriptione rei iudicate. Iur confinorum scinnuia quaedam apud Ciceronem explicatae. Scribere.Draescribere.wep rim rum Ciceronisiscorum lectio ne distulatu iuemque δε lectione Lairn tor. In prisc.D. gua infravd.credit.
Aulu* est i ,Singulis controuersiis singulas ctiones,Vnum- 1 l. sis que iudicati finem sussicere probabili ratione placuisse, ne unia aliter modus litium multiplicatus summato atque inexpli- cabilem faciat disseultatem:& addit,parere ergo exceptionem rei iudicatae frequens est. Hoc scilicet significans,quia iudicati finis onus sufficiat,ideb ex sententia & re iudieata saepenumero praescrifitionem oriri, quae rem eandem in iudicium deducere denuo vo-enti opponatur : nec enim eadem de re iudiciam bis adipisci quenquam ius sinit. Quamobrem Phormio apud Terentium 1: Attum apiens es, vagiurastu adi, Iudicium de eadem causa iserunt ut readam tibi,
sic de eadem causa bis iudicium adisseier. Exceptione itaque rei iudicatae excluditur, qui rem,quae antὸ in i dicium venerit,petit.Huc referendum s st illud Ciceronis : Quid 3 iti in his paucis diebus nonne nobis in tribunali QIompeii Praetoris vr 'tore. bani familiaris nostri sedentibus,homo ex numero disertorum p stulabar,ut illi unde peteretur vetus atque usitata exceptio daretur,
Cuius pecuniae dies fuisset λ udd petitoris causa comparatum esse non intelligebat,ut si ille innciator probasset iudici , antὸ petitam esse pecui iam quim esset coepta deberi,petitor rursus cum peteret ne exceptione excluderetur,quia ea res antE in iudicium non venisset. Huc quoque pertinet Quintiliani locus isse,in quo:Superest inquit an etiam in publicis causis bis de eadem re agere liceat tam liceat.nam sequitur)in quo illud uicitur pri riciamatiuatis Eubus, quando de minus momenti de plus numeri habeant
168쪽
I . SηMEs TR iv Mi Lia hia succursum esse hac lege, Publicas actiones maioris,quὶm ' cadantri in ii. O ex ptione. Eadem ver b res causave esse intelligitur, c sim idem est .uabseqq. corpus, quantitas eadem, idem ius eadem causa petendi & eadem Lia ις ιμ- condicio personatum: quae nisi omnia cocurrunt, alia res est, ut PauV : & Vlpianus tradunt i . At haec omnia si concurrant, alio tamen ac diuerso iudicii geuere agatur, quaelitu in eis vird in eadem res sit, x l. si qui, a & tanquam de cadem re alio modo agenti praescribi atque utiliter ριν 7- ώ- obiici possit rei iudic exceptio. Et generaliter di finit Iulianus exceptionem rei iudicatae obitate, quoties inter easdem personas eadem quaestio reuocatur, et alio genere iudicii: dc ideo si quis hae ι-. reditate petita singulas tes petat, vel singulis rebus petitis haeredi i sis - tatem petat,pat te fundi petita, miliae herciscundae vel communi Π -- diuidundo agat, exceptione summouebitur. idem erit probandum,& si quis debitum petierit a debitore haereditario, deinde haereditatem perat,vel contra: quae Omnia Vlpianus retulit i ,ego huc conia. D. δε re gessi, xt intelligati it quid sibi velit Cicero cur ita scribit i: Quae λή- cum Zeno didici flet a nostris, ut in actionibus praescribi solet, de L modo. Nam quod quidam vir alioqui doctus Adia. Lip contra omnium codicum fidem mavult legere,Vt in actionibus fieurib. ωι-- ri solet, de re eadem scripsi alio modo, probare non poliis mus: qui actionibus plerunque praescribi, quod etsi alio modo, id est alio actionis aut iudici j genetride re tamen eadem agatur,scimus , S ut nostri loquuntur actiones excludi opposita exceptione rei iudic tae: quam ut Graeci , , sic nostri quoque Iurisconsulti praem. Diex- scriptionem rei iudicatae multis locis nominant ': eademque ratio ne doli praescriptionem 1 ,quae pleruque doli exceptio dicitur. Praei. , quidem exceptionibus multas excludi actiones ait Tullius d selia. Eas exceptiones ideo praescriptiones nominatas s litatierim, qubd, 6 b. 2. δελ- cum ex iis penderet iis . t est apud Quintilianu ni 7 3 a Praetore di--η ctari anteactiones, ipsisque aclio inbus praeponi S praetcribi sole-7 si rent. Praescribere namque apud Ciceronem z & Caesarem y est, an-s ui/ρ te scribere. Aetione autem mutata candem rem persequentibiis, at-mι ora is que ad ed de re eadem licet alio modo agentibus, eraes ribi solitum p Umbere de re iam ante iudicata, his verbis ab V iano perspicue dc monstra: tui: De eadem re agere videtur linqiuit io, & qui non eadem actione
agit, tua ab initio agebat: sed etiam si alia experiatur, de eadem ta-jor u qua men re: ut puta quis mandati acturus, cum aduersarius ei iudicio Gr a at . sistendi cauti promisisset, propter eandem rem agat negosi sum' b- --δε bri gestorum,vel condieat, de eadem re agit. Recteque ita definietur et, qua demum de cadem re non agere, qui prorsiis rem ipsam nia per . I Q, sequitiar. Caeterum chin quis actione mutata experitur, dummodo Meriis in , de eadem re experiatur, etsi diuerso genere actionis quam instituit, videtur de ea re agere. Et hactenus quidem Vlpianus. verimi eiquem expositimus Ciceronis loco retenta vulgata,eademque inre-ior .aδῆ. g lςctione,potest alia quoque nec a priore nullium temota, nec s. D. e,- minus commoda interpretatio ex nostro Pandectarii in iure adhi- ep. ο -- beri, haec scilicet: Eiusdem rei causa complures olim actiones c5Pςic-
169쪽
L I a E R r. I 3 petebxnt, non quo simul omnes eodem iudicio rectὸ utiliterque dictarentur, sed potius quo laxior agendi facultas esset, unaque ex pluribus electa intenderetur x: ut puta legati nomine,in rem vel in per t. tia a 3 t. nam α: ex contractu cum seruo qui negotiatur in peculiari merce habito, tributotia vel de peculio 3: ex noxa sciente domino data, . iam utroque modo aut suo scilicet, aut serui nomine teneatur do-
ininus' ,pura noxalisve actio exerceretur F. Ex iis vero concurren- Δί- fou. tibus actionibliscd in electa una regressus ad alteram consumptam M . 3. scilicet ac petemptam non daretur , ut plene planeque in reguli riim iuris commentario demonstrauimus ν: intererat tamen ali
quando vita potius quam altera experiri,ut puta legatario qui rem δε--.F. --rii, in aestimationem cosequi mallet,vindicatione potius,quim c5- -. D. Lictione viendii ir: re tam eii ei qui hac experius ellet illa non daba-
tur, aut si forte datam intenderet exceptione rei iudicatae repellebatur. Ergo ut neque plus peteret actor , ne sorsitan causa caderet, D. d. irib. neque non interim ius suum integrum persequeretur atque obti-s..in neret, ante debebat rem diligentet explorare,& tunc ad agendum 4 L procedere, ut Caius admonet 8. Quamobrem adibatur olim ad Iu
ris petitos: ii consultoribus & clientibus suis ut respondere ut caue- 're,ita scribere & praescribere iura, sermulas,actiones dicebantur.Et an caudre quidem plurimis locis a Britonio nostro ' animaduersis, 1 D. 3 Friquibus alios ex primo Ciceronis de oratore, ac tertio epistolarum libro xo addendos moneo. Scribendi autem de cauendi de respondendi verba unde Iuris peritorum cautiones δρ responsi prudentu appellata sunt Iurisconsultorum esse propria nos idem addocet Ci. cero,ubi de Seruio Iurisc ii. seruius hic nobiscum hanc urbanam militiam respondendi, scribendi, cauendi, plenam solicitudinis stomachi sequutus est, ius ciuile didicit, Jcc. Eodem scribendi verbo in Topicis ii ad Trebatium Iurisconsilium idem auctor utitur: Lm ἱ-Cum multis multa saepe scripsisses ait, sic enim ex veteribus non uisses lego steritus sum ne si eo grauarer, ut ingratu ni id aut supe
bum videretur. Et in epistola quadam ad eundem n : asi scribe pi se Mare oblitus es minus multi iam te aduocato causa cadent. Pompo- ι--. a. ianius quoque noster, ubi successionem iuris auctorum percenset i , si
Massuruis Sabinus salo in equestri ordine suit, de publicὸ primus scripsit, postesque hoc coepit beneficiu dari a Tiberio Caesare. Appium deni que Claudium actiones scripsisse traditum, ut idem P5ponius refert Atque hoc' se idem serense'vestu, Actiones scribedi, non modb Iurisconsultorum qui formulas dictabant, sed orato ruetia qui causas cum egisseni plerunque retractabant, munus moremq. sigrisficat: t apud '' Pliniit,cuiu illud est ad Capitonem Dices, potes simul &scribere actiones& componere historia λ Apud rii. rois.
Senecam ' proseistb quod legimus quodam loco Denique ut breuitet tibi sermulam scribam, Talis animus sapies iis esse viri debet,
qualis Deum deceat: tanquam EIurisconsultorum non item ora
170쪽
sxMrs TR iv Mtorum penu nec enim ut actionis,ita sermulae nomen ad viros aut pertiaeo mutuatum quomodo alia pleraque apud eundem auctor. accipimus,& translationem recognoseimus. Praescribere autem di cebantur Iurisconsulti,cam suis clientibus praecipiebant,quibus actionibus ius suum experirentur,quas qubd certae solemnesque olim eisent, formulas quoque nominabat. Itaque Cicero praescribri l .ista. d. di verbo usus est quodam in loco i . Nihil Sex. Elius tale inquit)u, -- M. hil multis annis ante T. Coruncanius,nihil modo P. Crassus, a quibus iura ciuibus praescribebantur. Cum autem apud Romanos olim eadem de re complures periti viri,ut hodieque in soro patroni causatum litiumque ordinatores, quos aduocatos dicimus, aut
mul aut separatim consuli solerent: Ad quem secundo aut posteriote loco editatur,is vel idem sibi videri quod alius quoque an tea respondisset, profitebatur indeque forsitan illa sermula prominauit:Idem ornelio videbatur,de qua statim dicemus in v
de eadem re alio modo agendum pronunciabat,& scripto testaba . tur,ac fortassis etiani opinioni suae quod verisimile est) hunc quas titulum prςscribebat praeponebatque: De eadem re alio modo: tu deinde sormulam quae sibi ad ius consultoris persequendum ex cecurrentibus variis actionibus aptior commodidrque videretur, n
indicabat modb erum etiam literis mandabar. Hoc erat scriberi illud praescribere: siue qubd Iurisconsultus alia ut intenderetur a ctio praeciperet,aut certὸ admoneret alio modo, id est, alio iudici mo πιπι genere agi possie ac ecbere: nam alibi quoque Tullius praescript M sormulam coniunxit, actiones autem a Iureconsultis sermula . plerungue nominari constat. siue quba ad separandas intonesi s si, M.tr aut ab aliis prolatas,illa solemnia verba tituli vice post primam in
.αρ-- sererentur,ac secundae itemquc tertiae atque adeo reliquis praepo-
-- nerentur. no modo a consultis pluribus, sed vel ab uno. Quis eui indubitat, quin quod frequenter apud nos usuuenire certum est, o ct i. i lim Quoque accideret,ut omnes unus idemque iurisperitus de alitiaia sisi' qua lacti specie consultus enumeraret sermulase Igitur illas eo titio quem diximus praeposito distinguebat, ut quani vellet potissimi cliens eligeret. Equidem clim haec omnia, quae modis tractauimu
a mente ac sensu Ciceronis aliena non esse arbitror, tum etiam novi deo quae probabilior interpretatio adserti pollit ad illud quo iait Tullius in actionibus praescribi solitum , lurisconsultis De ea
ου-5 ουτον κειν τω. si huic ilia non puc η collam tu qua profassert,cium Uiusicii tio . r. Caeterlii' et 'lu' de agimus loco atri miles aliquot ρpud eundem auctorem a nobi olim. 'ninraduerso . quod nemo alius designauerit, hic proferre iuuat .Ergo ita in epist lis 3 : Sed tamen n0 3I cam operae inquit de ut vos soletis in sor mulis,sc ego in epis solis de e em re ali' modo. Huc etiam spe b. TU ctat quod est innuaestionibus Tusculanis 4: Itaque illius verae elegantisque philolisphiae,que ducta a Socrate,in Peripateticis adhu t - - idem alio inodo dicentibus Stoicis, cum Academic