Rei rusticae libri quatuor, vniuersam rusticam disciplinam complectentes, vnà cum appendice oraculorum rusticorum Coronidis vice adiecta. Item, De venatione, aucupio atque piscatione compendium, ... Auctore D.D. Conrado Heresbachio ..

291쪽

mere mittuntur,omnius elicissime proueniant. THRA. Mihi vehementer plocent seminaria,quae hisce regionib.vsi pantum horum curandorum modum c5m simina monstres. MAR.Seminarii cura nequario arboru. quam praetermittenda,inquo,veluti vi- uario, nouellae educantur arboru scelus. Et, quia nutricem is indulgentiorem y esse conuenit,quam matrem,sbium idoneum eligendum , nempe siccum succosumq;,bipalio subactu, aduenis hospitale,&quam simili mum terrς,in qua transerendum. Semina non prorsiis nuda,sed - - parte carnis suae contecta seri solent,atq; ita etiam diutius seruatur humore natuo P AUD Rapas AAor γ. uentur,cum &decidua.&Quae ab auitrali seruato. Sertitur spacio pedis, aut circiter,di statia. Post bienium transferunt. Et quia radices semina alii' agunt , flecti; eas couenit, Vt latius magis, quam altius, , . t OX pandamur. Vbi adoleverint,inserun- semimo k surculis: sic enim praestat,quὶm Rr

' ἡ II hi , ut sylvestriti. Ante omnia elapida-

uestrib. ct tum, munitumq; ad incursum etia galli rubis. nacei generis, qua minime rimosum, ne penetras sol exurat fibras. Interuallo sessi qui pedum seri, ne se inter contingant &noceant. Pretier alia vitia etia verminosa fiunt,

292쪽

it ni Rufri CA. 138 sunt,ideo sarriri couenit sepi', herbasq; velli: Preterea semina ipsa fruticati a supputare ac fal cem pati cosuescere. Cato &furcis crates imponi iubet altitudine hominis ad solem recipiendum, atq; integi culmo ad frigora arcenda: Sic pyrorum malorum4; semina nutriri, sic pineas, nu ces, sic cu pres os semine satas desipsas, minimis id granis constat,ut vix istici quq

dam possint. Leniter rigatur a soliso c- casu in trinis diebus, ut aequaliter bibat, donec erumpat. Et Ligypha grano seruntur,& nuces,& amygdalae, atq; castaneae, laurus,cerasius, istacia, malus, palma, pyrus,acer,abies, pruni, & alia pleraque. In is transferendo obseruadum anteoia, ut in V similem terra mittantur,aut meliorem, i ρη cmi Mec e tepidis & praecocib. in frigidos,aut η risit serotinos situs,ut neq; contra exsis in ilialos. Praefodere strobes ante, si fieri possit tanto, donec pingui cespite obducantur. Mago ante annum fieri iubet,ut sole plu uiasq; combibant,aut si conditio largit 1 no sit,ignes in medio fieri antem esse lu os,nec nisi post imbres in his seri. Altitu 'dine eoru in argilloso,aut duro selo triu cubitorii in quaq; parte in prunis palmo Hmplius, ut imprimis caminata fossura

S a ora

293쪽

ore compressiore sint. Nigra vero terra duo cubita&palmum quadratis angulis, non altiores quino semipede esse debere, nec latiores duobus pedibus,nusquam vel . ro sesquipede minus alto:quoniam in humido solo ad vicina aquae perueniat: AI-tius demittendae eae, quae tum ma tellure gaudent,Vt fraxinus,& olea. Hsc & similia quaternos oportet pedes demitti,csteras sat est si ternos altitudinis effecerint. Aliqui lapides rotudos subiiciunt propter humore & continendum& tracmittendum, alii glaream substernuntii

Maiores arbores ad septentrionem atq; occidentem, minores ad Orientem atq; Austrum ponendae. Arborem nec minorem bima,nec maiorem trima transferri quidam praecipiunt,aliscum annum impleat: Cato crassiorem quinque digitis non omisit. Idem ait, quod & Virgilius Misidiana monuit , attinere, meridianam caeli. partem signare in cortice, ut translata in

m iisdem,&amuelis statueretur Oris atq; car q- dinibus, neq; Aquilonis meridianis ap-rran fere positae solib. finderentur,& algerent mera notaia ridianae Aquilonib. Quod e diuerso affectant quidam in vite,ficoq; permutantes in contrarium: Densiora enim ita fieri

solis

294쪽

nus amittere, ficumq; sic etiam scasilem fieri. Non negligendum sque,ne radices mora inarescant,neue a Septentrionibus aut ab ea caeli parte usq; ad exortum brumalem vento flante effodiantur arbores, aut certe non aduersae ijs ventis radices praebeantur, propter quod emoriuntur ignaris causae agricolis. Cato omnes Ventos & imbres in tota translatione damnauit. Quare plurimum proderit terrae, in qua vixerit, radicibus cohaerere, ac totas

cespite circumligari:cum ob id Cato corbibus transferri iubeat: utilissimum summam terram stibdi. Arborem sic collocandam ,ut media sit totius scrobis. Radicum magna cura, Vt exemptae appareant,non a uulsae. THRAS. Iam ad singulὸ arbores progrediendu . MAR. Inter omnes stirpes, arbores'; primum locum sibi vitis vendicare iure optimo debet,cunullum genus agri culturae fructuosius Vite: Idq; non sollim fructus gratia ac generositate,sed etiam facilitate,per quam omni pene regione, & omni declinatione mundi, nisi tamen glaciali vel praeseruida, curae mortalium respondet , tamq;sfilix campis, quam collibus prouenit, &

. 3 in

ritis

295쪽

in densa no minus,quam resoluta pee- tia in graςili atq; pingui terra , siccaq;&vliginosa: alibi in petris ipsi: felicissim Efaecunda, si, testatur Rhenus,& Mosella. Tum sola maxime utraq; patitur intemperiem caesi, vel sub axe frigido, aestiuo ficello Qq;.THR. Excellens haud dubiὸ munus vitis. Sed quem existimas primulauentio Vinee colendς auctorem' Vulgus in Liberitis. Tum patrem originem huius Culturς re-ijcit. MAR. Nos sacris oraculis edocti vineam primum a Noe Patriarcha mox a diluuio coli coepta credim', sorte etiam ante ea tempora vitis fuerit, licet cultam fuisse no constet. Baccho aut falso Ethnici hanc inuentionem, sicut alia pleraque, tribuunt.Nod aut no modo Liberum,sed ςtiam Saturnum atq; Vranum multis se culis antecessit. THR. Idq; veri similiti Sed cognoscere velle,an culi' vinearii locupletet patre familias magis, ualiarum Hiuia ργο G ugum- M AR De hac re sane no exigua

nem pserre videantur vineis: attamen interim non desunt e grauissimis veterum auctori b. qui affirmet, vinearum reditu

esse uberrimum, idq; declarare veterem illam

296쪽

D RE R v s TIC AH 1 oillam vinearum felicitatem, cuius meminerunt M. Cato, & Terentius Varro, ac Colum. nempe, singula iugera vinearusexcentas urnas vini praebuisse, & Senecae

ager, in quo singula iugera culleos octonos reddidisse copertum, alibi iugerati

celenas amphoras: cum frumentarius a

ger aut pascuus,ac sylva, si ceten ossὶ stertios in singula iugera efficiat, optime domino consulere videantur.THR. Atqui nument impensam & curam magnam Vitis postu rius ager lat,multaq; incidunt, i sertilitatem im- vi vinea pediat, modo pruina, modo carbuncula ιιllativtio &gelicidia. A prima aut germinatione usq; ad quintum Non. Maias,qui dies . . vltimas est decretorius vitibus, gelicidi um maluitur,atq; huic periculo exeptis,tq i iterum vis maior impendet,q nullo non anno stragem inseri,ac si mul uredine ab

aestu Caniculae, aut aquae caelestis inopia uuae saepe retorrescunt, aut nimia pluuia crudescunt, aliisq; innumeris incommo 'dis obnoxiae vites,iuuentum reddunt deteriorem. MAR. Sic est: Sed eadem etiam in agro frumentario accidere pote runt. Siquidem & hic impesae requirunt,& calamitas saepe colonum perdit. Nam,

cum omne gen' ruris, nisi diligenti cura

297쪽

quirunt diligentem: res enim est infirma& iniuriae impatiens. In vinea igitur deligenda iudicio opus est,& loci regionis

que natura,& caeli clementia consideranda. Plerique vineta conserunt nulla diligentia: deinde non ita enutriunt, ut ante conualescant,quam retorrescant,&si sor te adolescant, negligenter colunt: Alii non referre putant, quem locum conserant,&nonnunqua deterrimam agri partem tribuunt vineis, quasi huic tribu edastirpi,quae nihil aliud serre posset: Non nulli fructum solum praesentem uberrimum consectantur, nec prouident de futuro, Atq; sic sit,ut querantur,non respodere vineta labori & impensis, cum per

institiam, vel negligetiam perdiderint. Quod si diligenter colatur, nihil utilius

conuenire rustico, quoim vitem colere, Columella multis argumentis cotendit. i ram I HR A. Non repugno vitem fructuo-

tura expe- sam esse,Vbi loca sunt vineis,& no ita frudita. meritis idonea:alioqui existimarem frumenti culturam &expeditiorem,simpli ciorem, & magis colonum locupletare. M AR. Certe,quod ad expedita attinet

298쪽

sis I. DAE R VsTICA, I Iculturam ct quaestus ubertatem, Vineam veteres frumentario agro praetulerunt.

Siquidem Columella auctor est, Siser nascribere,fatis ad iugera octo unum horni

nem,&,Vt maximae impensae,tantum septem iugera non excedere unius vinitoris operam . De prouentu ante dictum.

THRA. Immo hodie unus vinitor vix tribus iugeribus sufficere poterit. Sed ne ordinem susceptae narrationis interrumpam,perge de vitium αμπελωνοφ viniserarum cultura disserere. MAR. Vinearum Vinifera ri

plecti queat, quippe, totidem pene gene nera. ra quot agri. Ab Homero Maroneum,&Pramnium celebratur vinum: Virgilius , Rheticis,alii Amineis,Nomentanis,Creticis,Corsicis laude prsbet. Nos de vulga L. .ribus & vernaculis pauca indicabimus. In Italia iam celebratur Corsic , Romanae, Mamertins, & Laurem itane circa Messana in Sicilia. In Gallia Belles es, & Aurelianeses vines. Germania sero Vineas co lore coepit: na Varro suo tempore Gallos scr nudi Germanos oleas & vites nodum habu serὸ xineas tradit. Sed hoc tempore Rhenus, Ne colere cincarus,Moenus,Mosella,&Danubius cum pit

. ue quibusn

299쪽

quibuslibet ali js regionibus vinearum celebritate certant. THRAS. Video vari is modis disponi vineas: aliter in Italia, aliter in Germania,aliter in Gallia,&pud singulas nationes non Vbique eo-ce modo. MAR.Maxime.Na vite quin

que modis disponi post Cotu .docuit Plinius. Aut enim sparsis per terram pal mitibus i m pune serpunt vites,aut Ii se nullius ope fultae stant erectae,aut ad in inic ulo annituntur,u, alij pedamentum,alii ricrum dicam iii χαρακοι vocant,unde Chara igvit vites:aut pedatae,id est, pedamento affi-Pedata vi- xae simplici iugo, quod canterium apta pellant,porriguntur,cum,scilicet, duo Canteriv. bus palis trasuersae incumbunt,ut iugum Complisi- & Liuius appellat:aut quadruplici iugo ista vires. sustinenur,quae a cauis aedium compluvi merata is compluviatae dicuntur: alii cameratas mites. faciunt,& sic ducunt,ut umbras praebeat Topiaria Vitopiario opere&pergularum in har,que ita. & topiariae Vites vocantur:alii ad parte rogata ri yς. in f stigium subducunt:ite iugatae vi i s. . xς ἰ ἰῆγμῆν ocri cu perticis duab.aut plurib. fixis aliae sup alias alligatur,inquib. vites coniungunt,& quasi iugum facientesmon nulli arboribus iungunt,quod in Lombardia vulgare, ut ulmis, salicibus, atq:

300쪽

L c. 11. DE RL RusTICA. I 2 atque fraxinis maritentur vites, & seli- Arbores a dissime prouentia ut non tamen Omnes ar micactini bores amat vitis, nam corylum odit, inica νiii item laurum, raphanum & brassicam:at populum, ulmum,salicem, ficum,oleam admittit. Iugatae plus aeris recipiunt, SI altius fructum ferunt,aequali usque con coquunt,sed difficilior cultus,atque haec ita constituuntur, ut arari possint, eoq; ubertatem maiorem consequntur,quod saepius&minore impensa colantur. Quae in terram proiectar, multum,sed non bonae notae, vinum faciunt, ut scribit

Columella. THRASYBVL. Agdiam de cultura pauca'MAR. Primum de solo& pastinatione, post deserenda, de que putanda vite dicam. Principio aduer Cultura ratendum praecipue,non omnem vitem o- tis. mni loco conuenire,neque idem vinum

producere adeo aeris qualitas ad vitem confert:deinde,non omne solum, si iiiidem viti ponendae rudem agrum eligendum Columel lacenset potius, si sit facul Ἀ-

tas,quam ubi fuerit seges Vel arbustum; Adiiii ιosnam de vinetis,quae longo situ OXQlζHς δε ioba sirunt, inter omnes constat pessima esse,

si reserere velimus, quod solum id radicibus sit impeditum, neque dum virus ami i