Pandectes de Justinien : mises dans un nouvel ordre, avec les lois du code et les nouvelles qui confirment, expliquent ou abrogent le droit des pandectes

271쪽

voi par testament .

Ajoulex, o questa liberisi soli donnge a l'esclave poli te tems oh il aura uia malire habile a rece voi par testament C 'est potir quo siri 'on a dotin ta liberto pae sidhicommis a elui qui est

272쪽

55 LIB. XL. PANDECTARUM TIT. IV ET . Quin etiam , u si bovi tui libero uerit libertas per sol co 'inissum adscripta , et is in servitutem redactus Propo initur Petereio e Stlibertate in si modo mortis tempore vel conditioni existetit citi-Veniatur servus n. i. g. g. 3. An ei qui in toro esset, libertas relinqii possit lub um sint. Desimi vi autem Iustiniatius posse, et, si plures uno partu editi filii Omnibus relicta iti videri, quamvis testator unius seceritatientionem . . Ic cod. G. a. de fideicommi. S.

ARTICULUS II.

De forma relinquendin libertatis testamento, et quid, ea in redim iis directin libertiates a iideicommissariis

S.I. Quin Aropria sint directis libertatibus, circa formam' finquem di 'VIL 1'. Furia ii lex cavet ut libertates servis testamento nominatim dentur . Ulp. 'agna tit. i. g. H. Caeterum re nominatim codicillis mauu missus id tur Prvus, cujus nomen testamento I continetur . l. 37. V. O. . de marium teStant Paul. lib. s. ad Plaut. Non ideo minus autem nominatim et cla liberias videbitur, quod in aliqua nominis syllaba testator emaverit. Hinc Scaevola si Qui habebat servum Cratis tum , testamento ita cavit : ser ias meus Cratinus liber esto. Quaero an servus Cratisius ad libertatem pervenire possit, quum es talor servum Cratinummon habebat , sed hunc solum Cratis tum Respondit, nihil obesso quod in syllaba errasse n. l. 5 . . . it. Scaevola, lib. . CVOHS.Imo, etsi nomen servi prorsus omissum sit. Hinc Paulus D NO- minatim manumittere intelligitur hoc modo : Stichus liber esto. Quum aulem obsonato rem a), vel qui ex iancilla illa nascitur tiberum esse volo : ex Orphiliatio 3 senatusconsulto perinde libertas competit , ac si nominatim data sit ossiciorum Dini et ar tium appellatio , nihil de significatione nominum uiat nisi ori plures sint qui eo officio designentur tunc enim nomen adjungendum est, ut eluceat de quo testator sensisse videatur M. Paul. Sentent. lib. . tit. I . adita fuS. Canin I. I.

1 Pula si quis suo servo Sticho aliquid legaverit testamento, et pos eueodicillis scribat Me quern test&menso nominaui, et cui tale legatum ad scripti, liher esto. a Qui obsoniis comparandis praepositus est leporaro eur de Ira sison.) 3 An idem sit senatusconsultum Orphilianum, quo itiatrum heredi eriliberis delatae suist, an diversiam eiusdem Itioinitiis se ius consultum, Cia jubaetas ignoretur, omnino incertum St.

273쪽

uti homine libre qui a st ensuite diluit ei Servi lude pourra demander ceti liber th, Ourvumu'il ait et sat esclave vant lamor dia testate ur, o quandria condition a sit rempli M. Duo oui que a liberi put tre aisse a uia eri sani ne ore dans te se in de a mereri mai Justitit en a sic id affirma ii vomentia question boulant que, si a mhre accouclidit de plus leur ensans,la liberisi di censἡe uiati sies, totas, quoique te testate ur 'eut salt

De la firme is sui res our Lisse la liberi yar testament et en quoi Ebre is et gard a liberi directe de a libentes Dominissalae PS. I De cestii est particuliaricia liber g directe par ramor is la forme A

VII. I'. ii Lacio Furia velit que 'es clave a qui ro donne laliberi par testament, y Oit nouam N. Mai , re uia Sclave est censo nonam par te codicille qui luidoniae la liberies, 'lici' et dans le testament xxii. La liberi aus si ii 'est a molns nominomen doniage a n es- clave, quoique te testate ur ait employsi quelque letire de plus oude molias dans son noui 'est Ourquo Scaevola dit uel- qu 'ut qui avait ui es clave Ommo Cratistus , a di dans son tes iament, que mon es lave Cratinus Oil libre on a demande si Cratistus devait obterii la liberth mais comine te testate ur 'avait pol ni d esclave nonam Cratinus, et D 'avait que cella qui si appelait

u ne syllabe de Son om D.

274쪽

a d L1B. XL. PAX DRCTARUM TIT. IV in V.

Hinc Caius is ominatim videntur liberi esse itast, qui vel ex artificio, vel officio, vel quolibet alio modo evidenter denotati essenta veluti dispensator meus . cellarius meta S, O u meus, Pamphili servi mei filius o. i. g. d. o. c. de manum test Gaius, lib.

I. rerum Cottidian. Sive aureor.

Notandum quod quum sub appellatione sui officii mancipia

manumittuntur, sufficit eos tempore testamenti in eo officio fuisse, quamvis postea esse desierint. Hinc Scaevola is ilia servis qui busdat et ancillis nominatim directas libertates dedit, deinde ita scripsit Et pedis sequas omnes, quarum nomina in rationi is bus meis scripta sunt, liberas esse volo n. Quaesitum est an Eutychia, quae testamenti facti tempore inter pedisse quas libertatem acceperit, mortis autem tempore inveniatur actori in contubernio tradita, ex generali capite pedisse quarum, libertatem consequi

possela Respondit, nihil impediri libertatem pedis sequae, quod mortis demum tempore pedissequa esse desiit v. l. 59. F. d. v. Scaevola, lib. 3 digest.

VIII. a'. Haec etiam cum deteris plerisque quae in testamento ordinantur, libertates directae commune habent, quod ante ius titutionem heredis testamento libertas dari non potest, excepto testamento militis . Ulp. fragm. it. I. g. o. . Inter medias heredum institutiones libertas data, utrisque adeuntibus, non valet. Solo autem priore adeunte, iure antiquo valet. Sed post legem apiam quae partem non adeuntis caducam sacit, si quidem primus heres jus antiquum habeat, valere eam posse placuitu quod si non habeat, non valere constat, quod loco non adeuntis ea lege aerarium partis heres I stat. Sunt tamen qui et hoc casu valere eam posse a dicunt . . tu. g. II. Iure Iustiniane libertates et legata ante heredis institutionem et inter medias institutiones utiliter relinquuntur ut vidimus supra it de legatis. n. 49. GP. IX. 3'. Di rectae libertates prcie terquam si testamento militari, quod omni solemnitate solutum est, relinquantur, non OSSUnt. is certis ac solemnibus verbis relinqui. Hinc Papinianus es lamento militis ita manumissam, .

mium in libertate esse jussi , directam libertatem jure militue 3)cepisse placuit . . 9. p. 4.o. A de manum testam. Papin lib. 6.

3 Ergo secus obtinui in testamento Pagaui.

275쪽

t 'est potarquo Caius dit In testa leui est censo avo i donni la liberi Domitihmetit auces laves uli a clatrement sis igri sis parteur solictions ou leur mἡtier ou de uel que aut re inaniore qui valente comine par exemple lorSqu'i dii monio urvoyeur, moncellier, o cui sinter te fit de mon es clave Pamphile .li aut remarquer que, quan on a desigia les es claves qu' inve ut assisanchir par leur son clion Ou leur sitier, i sum qu 'il scitetit exerchrae molier ou es Onctions par tesque is iis oti desi gnos au tem dia testamen , quoi tu' iis en aient Phano depuis c 'est ovi quo Scaevola dit: si ilia a donno a liberi directo aqueique esclave des Heu sex es , et ensuit a dit Me eu quel outes me sem me de chambre , donicies nouis sont crit dansious me livres de compte, Solent libres ou a demande si Eutyclita, qui sita it u Ombre de semmes de chambre de Titia ors- qu 'elle a saltison testament, tali libre, parce u 'au tem de sanior elle tali mario ad es clave charg des assaire. J'ai ropondii quellem' silai pa moltis libre, quoi ita 'elle edi cesssi 'dire semme de chambre Dia mort de s mattresse M. 20. VIII. Ei'la liberi si directe araus si cela de communavec es a uires par apportisu formalilh h suture, uriu'on ne petit a doniae ria liberi par testamen avant ' avoi institu unaeritie , si ceti' est dans le testamen milita ire M.

is a liberi doniasio entre deu institutions 'hsirilier est nulle, si te de ux siritier aeceptent a succession Pelle neci sita iti a par 'ancien droit, lorsqu'it,' avait que te premier qui l'eo taccepisie mais depuis lacio Papia, qui saltiu helare caduque laportion de celui qui, 'accepte pas, on a ilhcid quecia liberisi elait alablement donnde, si te premier έritier avai le droit ancien,

mais nulle , 'il Deri'avait pax; parce u 'en verti de celle lol,le se se et auxesie et place de elui qui, 'accepte ac i). Cependant , fulvant te sentiment de queique juris consultes , la liberisi oncor lieti dans e cas et n. Par o dro ii de Ius linieri, es liber sis et les legsleu ventui re plachs datis undes tamen Lavant 'institution d hsiritier, et entre detix institu tions 'hsiritier, commemia 'a v ci-dessus au tit. C legS, 11'. 49. IX. 3'. Les libertos directe ne euvent ire donnees que parceria ines sormules solennelles de parole , si e 'est datis uia testa miti militat re , qui est exempt de to utes formalites. C 'estio urquo Papinien dit I a th sic id qu'une semineas si anthi par u testamen mili latre, par ces mois O 'at ordon risique Samia sui en liberte , devait obleni la liberi directe en vertudii roti millia ire 3 v.

si Cuias atteste qu'ondit insi dans le lix re de Gervais. Oti lit done mala propos legatarii partis here Ies fiatis. α Opinion que sui Paul, commemori' via aurii tre des leo n. 6. 3 Il en si done aut rementio ui te les lament de aut reS.

276쪽

Ita etiam Alexander rescribit Ex his verbis, Fortunato libe to meo do, lego, vindicare tibi libertatem non potes, si paganiles tamentum proponatur. At enim , quum testatorem militem fuisse proponas, Si non errore ductus libertum te crediderit, sed dandae libertatis animum habueritu libertatem equidem directam competere tibi , sed et legati vindicationem habere te, praerogativa militaris privilegii praestat . . . Od. 6. II de teStam misit. Theodosius et Valentinianus , abrogatis sormularum solemnitatibus, permiserunt libertatem directam etiam graecis verbis relin

g. ΙΙ. Nutam in deicommissariis libertatibus certam formam

CSse relinquendi. X. Libertates fideicommissariae qua in parte testamenti, et nominatim nec ne relinquantur, nil interest. In primis vero nullam verborum solemnitalem desiderant. Hinc u si petitum a testatore uerit, ne Postea Stichus seruiret, placuit sideicommissariam libertatem data in videri. Nam qui hoc petit, ne postea serviat, videtur petere ut libertas ei praestetur M.

, Sed et si ita scripsit : Ne eum alienes, ne eurm erit S idem erit dicendum 1 D: si modo hoc animo fuerit adscriptum, quod voluerit eum testator ad libertatem perduci. Caeterum , si alia mente id scripsit Dut puta, quia consilium dabat heredi retinere

lalem servum, vel quia coercere voluit Servum, et cruciare, ne

meliorem dominum experiatur, vel aliqua mente , non tribuendae libertatis animori dicendum est cessare libertatis praestationem. Et ita Celsus , libro vigesimo-lertio Digestorum, scribit. Non tantum enim verba fidei cominissi, sed et mens testa loris tribuere solet libertatem sideicommissariam. Sed quum ex praesumptione libertas praestita esse videtur, heredis est contrariam voluntatem testatoris probare v. d. l. 24. g. 8. Consona Marcellus D Quidam in testamento scripserat illum et illum ser os meos innire nolo. Si de eos noluerit venum dari, ut Si peneant ad libertatem perveniant, praestanda erit libertas. Nam et illi videtur libertas relicta, de quo ita scriptum est Nolo alii quam tibi seruiat. Secundum haec igitur, si quoquo modo vendere tentaverit servum, confestim peti poterit libertas nec quominus praestet libertatem , proderit heredi, si eum rede

merit; quia semel extitit conditio . l. o. V . it. Marcellus, lib. 16 digeSt.

1 Scilicet ut liberi s ei relicta videatur in casum quo Venderetur.

277쪽

Alexandre ditiussi clans ian rescri Vous ne serie pas sondha demander voti e liberi en verita de termes de eite dispositiontestamenta ἰre Me donne et thgue is Fortuniatus mon noranchi syi s agissat dii testamen d uti homme qui ne ut a militatre mais comine Ous dites que te testate ur tali militaire, a molnsqu'ilis'ed cru par erreta que ous iter On si ranchi et 'it eura intention de votis doniae la liberisi te privi log militatrevous doniae te roit 'obtenis,hmecia libert directe, et de de mander te leg 'il votis en a lys ait M. Les empereurs Theodos et Valentiniemayant abrogyles formules solen uelles, on permis de donne la liberto directe, hute en

testate ur a eu ne intention contraire M.

278쪽

XI. Item in illa specie Rogo ne Stictius alterius servituteri, experiatur intelligi datam si dei commissam libertatem, placuit principi Quid enim tam contrarium est servituti , quam libertas 3 Nec lamen quasi post mortem heredis data videbitur. Quod eo pertinet, ut Si vivus eum alienaverit, confestim libertas petatur nec prosit ad impediendam libertatis petitionem, si redemerit eum, cujus semel conditio extitit n. v Idem proband tam est et si non voluntaria alio natio ab herede saeta est. Nec refragabitur quod non per ipsum alienalio factacsi suit enim quasi statvliber, et quacumque ratione conditio impleta est . l. i. m. d. it. Papin lib. I9. quinSt. Hinc u imperator Antoninus , quum Firmus Titiano tragoedos tres legasset, ei adjecisset, quos tibi cotnmsndo ne cui alii sem, tantu publicaiis 1 bonis Titiani , rescripsit debere eos publice manumitti . lib. I I. . d. tit Modestin lib. sing. de manumiss.

Ea tamen alienalio quae ex causa ipsius testatoris penderet, non committeret conditionem talis libertatis. Ita enim Marcellus u Quum fidei heredis commisit ne servus alienam servitutem patiatur, experiri potest consestim ut suerit alienatus, et peiere libertatem. Sed tibi alienatio non est voluntaria , sed necessitas alienandi ex causa eslatoris pendeat, prope est ut nondum debeat

praestari fidei commissum, quod pol est videri defunctus nihil seu sisse de hujusmodi casu alienationis . . . . . it. Marcellus lib. 5 digeSt. XII. Videbitur etiam relicta libertas in specie sequenti Paulus responditra his verbis, πιστε τυ , etc. id est si Crede mihi H Zoile , gratias tibi referet si lius meus Martialis , immo non tibin solum , sed et siliis tuis is , plenam voluntatem defuncti coliti

neri circa benefaciendum conjunctis personis Zoilum et D qui si servi sint, nihil est gratum 3 his praestari posse quam libertatem ideoque praesidem debere sequi voluntalem desuncti . l. 39. g. 1. o. . de idCicomm liberi Paul. lib. 13. cmonS. Item qui servo communi partem quam in ipso habet legat, ex constitutione ustiniani intelligitur ipsi libertatem legare. l. I.

cod. . . de commuH. SerV. man. 1 Quasi commissa libertatis conditione per eorum publicationem, quamvis sit alienatio non voluntaria.

a Cui acius legit coniunctis personia e nilo ost filiis Zoili et ipsε

Zoilo. Parcit Domini sttiorum circa filios Zoili et magis eos iurisconsul rus appellat conjunctas ersonas, quia ius civile serviles cognationes nonugnoscit.

3 iiij ac ius legit, nihil tam grotum.

279쪽

XΙ. Et dans celle sphce : Ie rie que lichus ne passe passo us la uissa nee 'un ulre rae prince a hc id que te testate uravait oulia donne la liberi si hic ominis satre Car que petit-il avo i de plus contraire aria servi lude que la liberies; et cependantelle 'est a cens se doniis aprhs a mort de illisi ritier mais cilalthne et es clave de son vivant , elui ci ourra demander laliberi sur-le cham p et illi siritie ne potarra pas emphcherri' esset de et te concessio en te rachetant, parce que la condition auraci rem plie n. I saut ire la hmo cho se, quand hinees 'alis nation spite pari 'hfritie ne serat pas volontai re 'est en a in qu 'On objecieraqu'en e casci'ali sinationis' ostias ait parci' hsirilier cares liberi silui sitai promise ous une condition , et ii tali indisserent dequelle anthre et te condition sint rempli n. C 'est ourquoi u Firmus yaul thgu ir Ois esclaves com si diens- tragique a Titianusa et ayant aio ut ces mois 3uC D Ous recommande, asinriti iis ne serMentias 'autre que usus Lles biens de Titianus yant hi consisqusis I), 'empereur Antonin sipondit par uti reserit que es trois es claves de valent trepubliquem en asi ranchis D. Cependant ne vente qui si pendrai de la volo nisi intestaleum, ne rempli tuas a condition qu 'illa misera a liberly ea Marcellus dit testa leur yant charg son siritie de ne passo usi ri quyun es clave passe ous 'aut re puis sane que la sierine ;dhs que elui-ci est vendi i petit si clamer a liberi en ius liceam ais si a vente 'est a volontaire, et que lamsi cessith 'alisinervienti dii sat dii testate ur , i senibi que I lieri ter 'estias tenud 'exsic uter te sidhi commis, parce que letasi sunt est cense, 'avo irpas previt e cas de vente .

s iis flatent esclaxes, ille potivait rendrem plus grand service 3)que de leur donne la libert&; et par conssiquent que te president devait se conforme Dcelle volonio durasi sunt M. Celui qui thgue ara' es clave qu'il possh de ei commvn Ve Unautre la portio qui tui en appartient, est aussi cens tui avo irlsigusi a liber lyd'aprh la constitution de Iustinieri.

si La condition decla liberisi tant cens ge rempli parcia confiscation quoique labente ne sutias volonta ire. a Cuias lit conjunctis personis e Milo . 'es k-dire, au sis dea Glae . lui-mhmo. ΙLomet lamulat ιε de iis Ll'όgard des ensans, et alme mi euxle appeter conjunctas persona ς. paxce que le droit civi M'admetia de pa

rent entre les es claves.

280쪽

264 L . XL. PAΝDECTARUM TIT. IV Isi V. XIII. In fido i commissariis libertatibus, adeo parum refert quibus verbis testator usus sit, ut, quamvis implicent, tamen si eius voluntas constet, debeatur libertas ut in specie sequenti Thais is ancilla mea , quum heredi meo servierit annos decem , volo sit, mea liberta v. Quaeritur, quum libertam suam esse voluerit,

nec id heres facere potuerit 1), nec directa pure et data sit libertas , an eliam post decem annos in servitutem remaneret 8 Respondit, nihil proponi cur non Thaidi libertas debeatur . l. 41. f. o. . de dei c. liberi. Scaevola, lib. . CVOHS.

XIV. Tacite etiam et per consequentias, voluntas relinquendae libertatis colligiturri puta ex eo quod servus tutor testamento dalus sit.

Hinc Valerianus et Gallienus Etsi non adscripta libertate testator servum suum tutorem filiis suis dederit, receptum est tamen , et libertatis et pupillorum lavore, ut per sideicommissum manumisi Sse eurn videatur Et si non suum proprium , sed alienum Servum conditionem ejus sciens 3 , tutorem adscripseritu aeque fidei commissariam libertatem datam nisi aliud evidenter defunctum sensisse appareat prudentibus placuit n. l. . Od. 7. . . de ideicomm libent. Ρlura de hoc casu id supra lib. 26. iit. I. de testam lutei. XV. In spem aulem sequenli , voluntas libertatem relinquendi non intelligitur u Lucius-Τilius ita les lamento cavit edicos, tibi coin mendo , illum ei illum. In tuo iudicio erit, ut habeas, honos libertos et medicos. Quod si ego libertalem eis dedissem,

veritu Sum quod sorori meae carissimae secerunt medici servici eius manumissi ab ea , qui salario explet reliquerunt eam D. Quaero an si1deicommissa libertas supra scriptis competere Pol est 3 Respondit, secundum ea quae proponerentur, non neceSSitatem

heredibus impositam, sed arbitrium permissum n. l. i. g. 6.si. O. 5. de sideis liberi. Scaevola, lib. c. CSPONS. Simἰliter Diocletianus et Maximianus is Ex verbo commendo, testamento vel codicillis noti videri fideicommissariam libertatem relictam Sse, auctoritale juris declaratur . l. II. Od. . . . F. icona liberi. Item ex eo quod libertas sub conditione adimatur, non intelligitur sub contraria conditione data.

si Heres ex causa fideicommissi manumittendo, non potest eam testa loris libertam sacer sed suam ipse libertam facit. a Verbis enim precariis usus est, o, etc.

3 Nam ei quem crederet liberum, non potest intelligi voluisse relinquere libertatem. Juxta regulam sui uti consequetis, intelligitur velle et an fecedens