Pandectes de Justinien : mises dans un nouvel ordre, avec les lois du code et les nouvelles qui confirment, expliquent ou abrogent le droit des pandectes

91쪽

I E dommage prέvii caussi des apporis avec et te action. Les rodacleur de Pandectes on rassem bi dans e lilre, a cause de 'assinii de a mali ore, plus leur tot concernant te ea UX,e' est-5-dire, es servitudes, qui consistent dans te roit de uiserou de conduire des anc; mais nou los avons transporthes dansle lix remuli, aurai tre de Seroitude due aux terreS. I. u Si 'eau pluviale a caussin domin age, on aurari laetior qui a

poti obj et de satre si tota ruer es auxilii tales , 'esset de forcerte volsin Dei permetire t 'hcoulement . t 'sigard de cet te action, on examinera quand elle a lieu , quelle

elle est, a qui et contre qui elle est donti he , et 1 quoi elle Oblige.

92쪽

6 LIB. XXXIX. PANDECΤARU Μ ΙΤ. III. isque opere secto in meum fundum eam avertat, aquae pluviae arcendae tetit ri eum Labeo ait n. d. l. i. g. 38.

mruin immittatur. III. Igitur 1'. non est locus huic actioni, nisi quunt aqua, quae nocet, immittitur; non vero quum a quae prodesset , vertitur.

Hinc Ulbianus Sicut autem opus actum ut aqua pluvia mihi

noceat, in hanc actionem vetiit cita per contrari in qu peritur, nPosset aquae pluvipe arcendo agi , si vicinus opus secerit ne aqua quae alioquin decurrens agro meo proderat, huic prosit . filius igitur et Labeo putant agi non posse, etiamsi intersit in ea ad me aquam pervenire. Hanc enim actionem locum habere, si aqua pluvia Oceat, non si non prosit n. d.' I. g. i. Similiter sentiunt Sabinus et Cassius. Nam si iidem aiunt, aquam pluviam in suo retinere, vel superficientem ex vicini in suum derivare , dum opus in alieno non stat, Omnibus jus esse Pro desse enim sibi unusquisque, dum alii non nocet, non Proh betur uec quemquam hoc nomine te uel in. in I. g. II. Similiter Pomponius in meo aqua erumpat, quae ex tuom nil venas habeat; si eas venas incideris , et ob id desierit ad me aqua pervenire : tu non videris vi fecisse , si nulla servitus mihi eo nomine debita suerit nec interdicto quod vi mι clam tene ri v. l. I. Ompon. lib. 32. ad Q. - uticium.

Denique Marcesius scribit, cum eo qui in suo fodiens , vicini sontem avertit, nihil posse agi nec de dolo. Et sane actionem Don debet habere 1 , si non animo vicino nocendi , sed suum

agrum meliorem aciendi id fecit n. l. 1. g. I. Ulpian lib. 3. ad dict.

IV. Caeterum immitti aqua videtur, non solum quum derivatum, Sed et quum repellitur. Nam si item sciendum est, hanc actionem vel superiori adversus inferiorem competere , ne aquam , quae natura fluato opere acto inhibeat per suum agrum decurrere su Dei in seriori adversus Supe-

1 Nec actionem ex hoc edicto, nec actionem de dolo quae omnium alia rum subsidiaria est. Male vulgo ita legitur, actionem et sane non debet, etc.

et Et sic eam repellat in agrum superiorem unde fluit.

93쪽

DE A SERVITUDE DE 'EAU, etc. 77

passer Sur te mi en par quelque ouvrage ait de main 'hommo, 'aiconire luid action Di 'esset de satre detournercle ea ux pluviales n. g. I. It aut a 'on esse ait couler deci'eau que e soli des 'eati

1' ea de plui metui se, entre dans et temetion de in hine , et parta aison contraire, ii demande Si 'aurais enco uru cette actiondans te casmi moti Oisin aurai fait unisu vrage our emphcher de passer sur mori terrain des au qui muralent pass utilement satis cela. filius et Labeon pensent que e neci 'ai potnt, algrsit 'in thrhi que 'aurais a ce que ceti eau passa fur On terrain parce que celle actioni' lieu uel ouestes au de plui qui nui Sent , et non Our celles qui seratent utiles M. Sabinus et Cassius pensent de mhme. Car u vivant ux, O utle monde a te roit de retent les au de plui sur so terrain, ou de silourne celles qui viennent dii terrain 'autrui poli tesempῆcher de eo uter surde si eo povi via qu'il ne fasses Oint de constructio fur e terraio 'aut rui parce que hac uia a te roi de Dire e qui tui est utile, Ourvumu'il ue uise Oint aiax utres,etis' est passibi d'aucuri action Our Cela D. Pomponius it galement dc eau qui on leur so urcedans Otre terrain Oulent fur e leti, que Ous en Oupie laso urce, et que cela in poche te cata de veni jusque Sur moti terraiti, votis De Seregio in cens si 'avoti ni violenc si eis' aipoliat de servi lud qui votis em poche 'en se alias P et Ous ne Sere pollit tenu deri' interdit concernant e qui a tUDit Niolem-

o Ensin Marcellus it u 'ou ne petat intenter aucta ne action,pas ρ me celle u ol contre celui qui en ovillant dans ori terrain arasito tirno, ne solare qui ournissa it duci 'eaura sola voisin et certa inementis De Oit avo i auculae action contre tui 1 , 'illi' pas oulum uire , son Oi sim, ais seu lement insiliore son

terra in D.

Caris i saut ussi favo i que celte action est donne a celui qui possh de te terrain te plus sileusi, contre celui qui possode ui ter ra in plus bas, si celui ci salti ne construction Our emphcher 'έ-

1 Νi 'aetio de cet dit ni celle dura ol qui supplέ aurasis aut de toutes

tes utres Onclit ma , propos actionem et Sane non debet, etc.

94쪽

fo LMι XXIX. PAX DECT ARUM TIT. III. riorem, ne aliter aquam illat quam uere natura solet n. d. o. g. I 3. Similiter umeralius scribit, opus quod quis secit, ut aquam excluderet quae exundante palude in agrum ejus refluere solet, Si ea palus aqua pluvia ampliatur , eaque qua epat, eo opere agris vicini noceat, aquae pluviae actione cogetur tollere . d. l. . I. g. . 2. V. ' Sola aqua pluvia huic actioni locum dat. si quam mutam dicimus, quae de coelo cadit atque imbre

crescit sive per se haec aqua coelestis noceat , ut Tubero ait Sive cum alia mixta sit n. d. l. I. v. quam. α Imbre autem Crescere eam aquam, quae Olorem mutat, Vel increscit . d. l. I. g. I 6. Q Trebatius putat eurti, cui aquae fluentes c dido noceant, assura: pluviae arcendae cum vicino agere posse. Quod veru ra non est neque enim aquae calidae aquae pluviae sunt n. l. 3. . I. Ulpian.

lib. 53 ad Ed.

VI 20 Item sciendum est, hanc actionem non alias locum habere, quam Si aqua pluvia agro noceat. Caeterum si pedificio vel oppido noceat, cessat actio ista D. Λgi autem ita poterit non esse stillicidia vel J, mina murittere. Et ideo Labeo o Cascellius aiunt, aquae u demptu viae arcendde actionem specialem 1 esse 'de uis inibus etsi illicidiis generalem , et ubique agi ea licere. Itaque aqua quae agro nocet, per aquae pluvii marcendae actionem Coercebitur n. l. i. g. 17. Ulp. lib. 53. ad ed. VII. An autem , vice versa, Oportet agrum S Se e quo aqua immittatur Cassius quoque scribit, si aqua ex aedifici Ur bano noceat, vel agro vel dedisci rustico , agendum de guminibus 2 et stillicidiis n. d. l. I. g. 9.. Apud Liabeonem autem invenio relatum , Si ex agro meo aqua fluens uoceat loco qui est intra Outinentia , hoc est, pedi scio non posse a lude pluviae arcendae conveniri. Quod Si ex con tinentibus prosluons in meum agrum defluat, eique noceat, aquae pluviae arcendae 3 es Se actionem D. d. l. . . O. o Agris.

a Imo etiam actione quin ymoim arcen in ex sententia Labeonis : ut mox Metur. Quaria Pro laicianorum seritentiam videtur hic praeferre Vlpia nus, licet non aperte id declaret.

3 Quaenam disserentiae rati, Forte lex ita scripta erat, si aqua Pliacia

95쪽

ce volsini 'aclion donici s 'agition fiat re siti uire et u rage n V. ' Les au pluviales Onnent seu es lieti a celle aclion. re Ous appeloias auxili talos celles qui tombent dia cie et colles qui 'accroissent parcia ursi de a plute, sol qu'elles titii sentia elles-momes Ou rounies h 'autres n. vi ous di sons que des pux 'aceroissent par a plute, lorsque cellos dela plute en changent a couleur Ou et augmentent a maSse n. Horebatius pense que elui a qui des eatici hermales et ou rantes portent uel que prἡjudice , a 'action Ont ii s 'agit contre son vois iuri opinion erron sie; a les au thermales ne Ont Pasdes au de Plui M. VI. . 30. I lautine ore savoimque celte actioni a lieti que quandi 'eau de plui emuit Dun cham pri et que si elle uit a uiae mai Son

2 Et en ore haraclion potir, Ioiarner les auxiliaciales, sui vati l 'Opinion de Labeon, comme on e verra biento t. Ulpion emble adopter cir opinion des Procule iens , quoiqu'il necle di Se pos uverte metit.

96쪽

8 LIB. XXXIX. PANDECTARUM TIT. III. g. II. Oportere ut aqua mittatur Vere aliquo manufacto, non vero natura fluat. vi II. . Hic aulem actio locum habet in damno nonduin iacto opere tamen jam sacto hoc est, de eo opere ex quo damula in timetur. Totiensque locum habet, quotiens manufacto pere, agro aqua nocitura est id est, quum quis manu secerit quo aliter flueret, quam natura soleret si sorte immitte ii do eam, aut majorem secerit aut citatior 'm , aut vehementiorem aut si comprimendo redundare esse cit. Quod si natura aqu9 O eret, ea actione non

continetur i. g. i. Ulp. lib. 53 ad ed. Similitor ah in iis et Cassius. Nam si iidem aiunt, si aqua naturaliter decurrat a vi e pluviae arcend de actionem cessare. Quod si opere laeto aqua aut in superiorem partem repellitur, aut in kriorem derivatur, aquae pluviae arcendae actionem competere . d. l. . . o.

. Huic illud etiam applicandum, nunquam compotere hanc actionem , quum ipsius loci natura nocet. Nam ut verius quis dixerit, non aqua, sed loci natura nocet D. d. l. I. g. I . Hinc Paulus Quum agitur aquae pluviae arcendae de facto quod nocet quaeritur. Ideoque si vitio loci pars aliqua soli subsedit, quamvis per eam causam aqua pluvia in seriori Docet, nulla competit actio. Idem ortasse dicitur, si in agro manu iactum ali

quid 1 subsederit . l. I . . I. aut lib. 49. ad ed.

In summa, puto ita demum aquae pluviae arcendae locum actionem habere, si aqua pluvia, vel quae pluvia crescit, Oceat; non naturaliter, Sed opere acto nisi si agri colendi causa id factum sit n. st . d. l. I. g. 5. IX. Nec igitur quodvis opus manu iactum huic actioni o cum dat. Nam item Sabinus, Cassius , Opus manu laclum in hanc actio nem venire aiunt misi si quid agri colendi causa fiat is d. l. I. g. 8. Item de eo opere quod agri colendi causa aratro actum sit,

manu nocet agro Gunde colligebant iurisconsuli , extra casum legis esse , si non agro, sed indisci noceret Cori tr vero clitum lex non expresserit unde noceret huic locum esse aiebant Proculeiani, sive ex aedificio, sive ex agro

emitteretur.

1 Simul cum sol ora quo casu maior videri poterat dubitandi ratio. Sed eadem ratio decidendi, quia ex vitio loci ipsius aqua nocuit.

97쪽

surde Ois in mais si et te ea petiti uir natu relle metit, factionia' aura paclie n. Sabinus et Cassius dis en ta hale cho Se Car, re vivant cesiurisconsultes, si l'eau coule alii rello ment, coit acliora 'a paslieu mais si uia itura geria ei te sui bi terrain plus bas, uri fait monte suris plus haut On potarra utilement recoliri a cette ac

rein petitistis si applique ici te principe, que ceti action 'apas lio lorsque 'est a nature dii terrain tui- me me qui uti puis qu'il est vi a de dire que ce 'est polia de ea ux pluviales mai dela nature dii terrain que vient te dona mage . C 'estio ui quo Paul dit u Lors tu'on intente i 'action Our si is uriter es eau pluviales, it aut examine est 'esphce 'otivi age quinuit. 'est polii quoi, si par te vice du terrain quelque parti dii sols'es assaisssie, ili' a pascitet a cet te action, quoique celle cati serende les aucta ui sibi es au sonds volsin inserieum it saut dono direla hine hos si ui ou vrage ait de main 'hommes dans unebam p i , a pro duit te in hine accident .u En gἡnsirat, e pense queri' actior doni lci' agit a lieu seu lement lorsque 'eau de plute, o celle vici' est a crue parri 'cati de Plute, cause u domui age, non naturei lement, ais para esset dequelque lavrage a motus que et ou vi age 'ait sit sat poli lacullure dia Cham p . IX. Toulo e sphce 'o lavrage de main 'hommes ne donne done pascit ei a celle aclion. Car Sabinus et Cassius diserat 'olivrage ait de maiud 'homines donne licia a cet te action, Dino in qu 'it 'ait sit salt

Gqua semota mariti nocet gros tota les urisconsul les conci Maieni que et telo D 'sitat plus applicabie lorsque les auxis uisa ient difice, et non hia cham p et 'lu'elle tali applicabie sol qu'cile uisit histi difice ura unetiam p parce que lacio ne is ait pas de quelle anthre elle ex altis uire. 1 Doti te sol est Fili assaisssi. I est ne plus grande aiso de ovier; mai lauais oti de .lsici de subsisterioujoiars, parce quere'estu Oujour par te viced terrain que les aucontraui.

98쪽

Quintus - Mucius ait non competere hanc actionem. Trebatius autem , non quod agri, sed quod seu menti istun taxat quaerendi causa aratro factum sit, Solum excepit n. d. l. 3. g. 3. re Labeo etiam scribit , ea quaecumque rugum fructuumque recipiendorum causa sunt, extra hanc esse causam meque referre quorum fructuum percipiendorum causa id Opus fiat n. d. l. I. g. 7. Quocirca docet aulus quum dicitur non dari hanc actionem de eo opere quod si frugum quaerendarum causa , α frugem pro reditu appellari, non solum quod rumentis aut leguminibus verum et quod ex vino sylvis caeduis, cretii Odinis , lapidicinis capitur 1). Julianus scribit, ruges omnes esse quibus homo e Scatur, salsum esSe. On enim carne in , aut ave S, sera SVe, aut

poma fruges dici frunientum autem id esse, quod arista se te Deat, recte Gallum definisse Lupinum a vero et fabam , fruges potius dici quia non arista , sed siliqua continentur: quae Servius apud Λ seu iam , in frumento contineri 3 putat n. l. 7. A. o. 6 do verb signis. Paul. lib. 9. ad ed. X. Sed et Ossas agrorum siccandorum causa factas mucius ait fundi colendi causa fieri .

v Non tamen oportere corrivandae aquae causa fieri sic enim debere quem meliorem agrum suum facere, ne vicini deteriorem faciat n. st . d. l. I. g. Haec igitur distinctio adhibenda est, nimirum Sed et siquis arare et serere possit etiam sine sulcis aquarii x teneri eum si quid ex his , licet agri colendi causa , videatur secisse. Quod si aliter sererem On possit, nisi sulcos aquarios fecerit non teneri . um filius autem ait sulcos agri colendi causa directos, ita ut in unam pergant partem, jus esse sacer n. d. l. I. g. 5. Sabinus , sulcos tamen aquarios qui graece λικες 5 appel-

i Scilicet in sua latiori sigi, sicatione, ei undiam qua iri in hae 3 temus es accipiuntur. Huc enim legem hanc pertinere, id est, ad edictum eiacfiora ravum lusim arcen , colligere est ex ipsa inscriptione, libro 9. ad edictesmia in quo toto libro , Paulum egisse de hac edicti parte constat ex in die Labitii. Alias autem , puta in legatis , idem Paulus docet lib. 3. Sent.)srugibus contineri frumenta tantum et legumina. et Genus plantae, ex familia leguminum vulgo tu in.

3 Sed male.

Fossas ad siccandum agrum, in quibus aqua quiescat, sacere licet; at non corricandiniquin causa , id est, ut per illas, quasi per rivos aqua in agrum vicini decurrat. 5 E. lices, sulci aquarii Per quos qua collecta educi iam risis. Festus.)Uno Verbo, sulcos fieri per inittitur quatenus ad ara dum necessarii Sunt, eos autem profundiores aut declivioles ad aquam derivandam ultra quam quod ad arandum necesse sit, sieri prohibetur.

99쪽

Paul nous apprend a cet gari que, qua nil oti it u 'ilis' apoint lieti is celte action Our Oui ou vi age utile , a culture; re on ente nil par ruil les revenias u 'On lire non-seu temerat usi omen et des sigum es , ais enc Ore u in dos carriores de

crate 1 ou de pierre. Juli ei di qu 'illa' est pas vrai qu 'on appellei uis io ut e doni 'hom me se nourrit parce qu'On ne petat a Sappeter ruit la chai des animaiax, des is ea ux, oti dos boles sau veS, non plus que des pommes; et qu'on appelle fomcnt te graithren sermo dans uti pi, commerae it rhs judici eu semetit Gallus; mai sinu on appelle resis des lia ius et et de sp es, qui soni Contentis oti an uia opi, a s dans leur cosses, et quo Servius dans Alfenus , pense qu' iis oti compris dans le o foment 3). X. u vivant Mucius, te fossos prati lusis poti desshcher uucham p dolvent hi re compris dans te Ouvrages de culture D. Mais i di qu'elles ne dolvent cependantia fratre prati tu siespou rece voi des au parce u 'ilis est permis 'a meliore son cham que de maniore a ne pas sitsiriore ceu des au-

I saut done Dire cette distinctio D. M Si uel lu'uia petit labo urer et ensem eiicer an satre de rigo les, i sera tenu deri' actionpour en a voir ait, quoi tu' i soli cens si es avo i saltes pota laculture de soti champs mais illa' en sera a tenu 'it 'a a pu

si filius dii cependant qu'il est permis de Dire des rigoles en la-hourant , ourvuinti 'elles se dirigent totale vers la huic parti M.

re vivant Sabinus, elui qui ait des algolei 5 est passi bie

1 C'es 1-dire, dans a signification a plus tendum, dans laquelle est prisci ei te moti uos cari' est a cet te matthre, 'est-h-dire a Uόdit concer Datit 'action potir dgtourner es eau de plute, que se apporte et te tot commel' itidique son inscription au lio. 9 su l 'ἡdit que Paul emplo e toti erili er , traiier cette parti deri'hdit, comme on te volt par l' index de Labilies mais Paul ens eigne alliciar que par a por 3M legs par exemple, te no fruges ei comprendinue te rometit et les linianaes Voyea te lis 3 de ses descisions.

5 Elices, 'est-h-dire, de sillotis en riuoles destinέ Dram asser et satre coulercle eaux Festus D en uti motri est permis de satre les rigo te qui sontrificessatres ou la culture de terres , ais inest dέfendi de te satre plus profondes , et de les diriger 'une utre anthre quesi' exige cite culture.

100쪽

lantur si quis iaciat, aquae pluviae actione eum tener ait . .

l. . . .

His omnibus consona quod ait Alfenus Vicinus loci superioris pratum ita arabat, ut per sulcos , itemque porcas I aqua ad inferiorem veniret. Quaesitum est an per arbitrum aquae pluvide arcendae possit cogi, ut in alteram partem araret, ire sulci in ejus agrum spectarent Respondit, non posse eum sacere quo minus agrum vicinus, quemadmodum vellet, araret M. l. 4. Alfenus, lib. c. digestor a Patito e itomator. u Sed si quis sulcos transversos aquarios laceret, per quos in eius agrum aqua deflueret, hosce ut operiret, per arbitrum aquae pluviae arcendae posse cogere v. d. l. c. g. I. . Sed et si sossas fecisset, ex quibus aqua pluvia OSset nocere, arbitrum, si appareat laturum ut aqua pluvia noceret, cogere oportere fossas eum explereri et, nisi saceret, condemnare tametsi antequam adjudicaret , aqua per fossas nunquam fluxisset n. d. l. 2 c. g. a. XI. Opus ad culturam agri necessarium non videtur salici O-rum plantatio. Sed apud Servii auditores relatum est, si quis salicta posuerit, et ob hoc qua restagnare in aquae pluviae arcendo agi posse , si ea aqua vicino nocere v. l. I. g. 6. Ulpian.

lib. 53 ad ed. XII. Quod diximus , opus quod fit untaxat quaerendorum

fructuum gratia, ad hanc actionem non pertinere, obtinet, etiamsi forma agri suerit immutata. Hinc u si vicinus qui arvum solebat certo tempore anni rigare, pratum illic secerit, coeperitque assidua irrigatione vicino nocere ait filius , neque damu insecti , neque aquae pluviae arcendae actione eum teneri nisi locum complanavit, eoque facto citatior

aqua ad vicinum pervenire coepit . l. 3. g. i. Ulp. lib. 53 ad ed. XIII. Hactenus de opere quod sit culturae gratia. O dat etiam huic actioni locum id opus, quod naturali quae usui

congruit. 10 Festus moneas quin inter duos sulcos fiant, ait Varro dici, quod

mi rixant frumentiam. Ita enim Varro apud Nonium, 1. 3o5. Qua aratru ravo nere lacunam striam , et striatiam , cannelee' fecit Sulcus vocatur quod inter duos sulcos elam serra, dicitur porca , quod ea eos frumentum Morrigis. Deinde ita pergit Nonius porcae sunt signa sulcorum quin ultra se jaci seminas hibeant : porcere enim , prohibere s itis legimus. Festus autem ipse in verbo orem ait : Porcae amellantur rari sulci, qui ducuntur aquae dei ivandae grati ad dicti quod ρOrcant, id est, prohibent aquam fm-ymentis nocere Nain crebristes sulci limi Ocantur.