Opera omnia

181쪽

amoena quam inducit sensatione conquiescunt ut quasi ad caelos rapti , ut amant loqui , 3bi videantur, c quamquam non semper solvantur in somnum quod a fortiori jucundarum imaginum menti obversantium repraesentatione oritur, quae quasi somnia detinent animum, i quietem interrumpunt cita tamen cura vacant Sc composita pace donantur , ut nulla alia imaginetur celici tas quae illam tranquillae mentis serenitatem possit

compensare.

Sic igitur ab hujus medicamenti actione eos

dem quanquam gradu multum intensiori observamus effectus quos amoenior sensatio in stomachum cibis moderate turgentem parit. Nulla enim corpora sensiles organorum animalium membranas adeo facile jucundiori sensum faciunt, at que illa quae partibus donantur volatilioribus, ita tamen ut ipsarum impetus retundaturi moderetur, per lenem laevitatem , lubricantium & oleo-sarum partium. Quae inter 1m inquilinos stomachi liquores rarefaciendo dulcemque nerveae tunicae titillationis sensum imprimendo, gratam plenitudinem inducunt, mentique deliciarum atque se renitatis plenas ideas objiciunti repraesentant.

Quae cum ita se habeant, facile intelligere est unde reliquae pii virtutes deducendae sint, quo scilicet mechanismo mitigandis doloribus , immo icis coercendis vacuationibus V c. in serviat, non solum ex eo quod amoeno sensu mens detenta , ab injucundis avertaru objediis, sed etiam cum dolor quicumque contractionem iii parte simul invehat ea fibrarum quam inducit laxatio ,

vim stimuli simul eluditi enervem reddit.

182쪽

ν TENTAMEN QUINTυMEadem ratione in immodicis vacuationibus is

pius organorum reperitur irritatio, quam si removeas , simul humoris stluxus cohibebitur. Imo in eo consistit huicce medicamento concessa inis crassandi esticacia , quod importuno vellicationis sensu in pulmonum intestinorumve membranallimminuto , acrior instigniori copia hic facilius accumuletur humor , antequam novis excitati turis

bis , ejiciatur: expellatur. Unum enim aut idem est aut nullam adesse irritationem, aut ipsam a mente non animadverti. Qui quidem omnes effectus intensiori donantur efficacia partibus pii cum sanguine remixtis cille enim inde rarescit vastaque distendit omnia, sed ea praesertim quae cerebrum alluunt. Quo vero major est hujus rarescentiae gradus, eo magis fluidi nerve in partes influxum imminuit , dum scilicet tubuli per quae defertur exigui, a majoribus urgentibus V sis comprimuntur. Hin illa exoritur respirationis dissicultas quae iis familiaris esse solet qui hoc medicamenti genus assumpsere. Hoc enim symptoma rarefacto in pulmones sanguini necessario supervenit. Hinc veto liquido apparet vere analogam esse Opi actionem . volatilium aliorum spirituum ac tioni, ab iis esticaciae tantiim gradu discrepare

diim scilicet id parciori do si estici quod aliae lar

giori tantum copia praestare possunt.

Id evidenter apparet in iis, qui do sibus Opi hi signioribus corpus assuefecere. Quod quidem apud Turcas tersa frequentius contingit, ita ut hic vulgatissimum sit Opi drachmam unam

aut alteram una dosi assumere. Ejus enim in asia suetos nullus alius est efiiectus quam mera ebrieta S,

183쪽

D D Opio. 16sIta ut vulgari usu loquendi receptum sit hie Cpium assumpsit, ut apud nos hic vino sese in

Nec alia ratione largiorem hujus medicamenti usum ferunt , quam qua potore nostri , ingenatem spiritus vini vim hauriunt dum sensim per gradus ipsi assive vere Scilicet a parcior doli incipiunt quae semper adaugenda , ut ad idem eve-irantur roboris fastigium. Sic Gesonus bo u lierem narrat Athenis usu per gradus aucto ita Cicutae affuevisse, ut quantitatem hujus instignem innoxie posset efitare. Illu quidem exemplum pretesenti proposito conducit in lignius quod Nicolaus Fontanus o hominem noverit qui a peste convalescens, somno penitus amissio ipsius instaurandi gratia, Cicuta utiliter per aliquod tempus usu est. At rursus febre correptus dum sibi requiem per do se Opii

repetita quaerit , natura valentior assiue facta m dicamento , nullum ab illius usu mutuata est auxilium , donec advocata rursus in auxilium Cicuta optatos obtineret successus. His vero ratiociniis nova accedit confirmatio

ex eo quod observavit apud Egyptios Prosper Alpinusita , eos qui plo astu et acti , ipso deficiente languescebant seu potoribus ubi sui eis iaquores absunt, evenire solet in eumdem indolentatis 3 pristinae laetitiae statum restitui largiori haustu in Cretici , quod piperis aliorumque calidorum aromatum infusio , fervidius effecerat.

a Vid. Belon. Voyag. lib. iij. cap. s. Simpl. Medicam lib. iij. cap. 8. c Respons . . urat. Medica pZg. I 2. a Medicin AEgypt lib. V. cap. I.

184쪽

1 6 TENTAMEN M UINTUMH1 vero forsan operae pretium erit annotasse,

in Maniacis frequenti observatione deprehendi

do sim pii quadruplo majorem , vix aliquam CXeruisse actionem. In iis en 1 qui hoc laborant morbo, men profunde immergitur, tota in vani rerum imaginibus , aut affectibus quibusdam ut amoris odii c. ita detinetur, ut dissicile admodum moveatur aut divertatur per jucundas illas effigies , quibus tempore faciliori penitus attenderet qua quidem mentis attentione, in

dicatis hujus Pharmaci operati , maxima parte dependet. Praeterea qui Mania laborant, varias incumbentis aeris iniurias jejuniaque vere stupenda perferunt constantia , vimque musculorum exerunt immanem , quod quidem densiorem sanguinearum partium compagem , intimioremque globulorum nexum arguit , ita ut spiritu os, pii partes eam ipsorum separationem atque rarefa-ci ionem emcere nequeant quam solent vulgo in corporibus constitutionibus hominum frequentioribus inducere. Plurima possunt utilia ex illa theoria ad Me dicinae praxim promovendam deduci ; verum qinae cumque inde dimanant oeconomiae animalis perito satis obvia sunt nec tamen hic crediderim, duo utilia annotanda omitti debere. Primum

est, quod dum rationem qua nobilissimum hoc

Pharmacum ad immoderatas vacuatione compescendas, operatur, non satis intelligunt Medici, in errores saepe rapiuntur, ipsumque Methodo perversa ad eas adhibent vacuationes sistendas quas nec spasmus nec dolorifica irritatio

induxerat. Ut exempli gratia in colliquativis illis Diarrhoearum generibus, quae febres hecticas com

185쪽

imita litur. 1 Iisce scilicet in casibus, damnis adaugendis accommodatum est , dum fibrae, illius usu laxantur simul, c humoribus texturae per se jam tenuioris , partibusque subtilioribus donatis , novus additur aestus, nova infertur rarefactio. Alia vero ex parte facile intelligitur quod eadem proprietate qua convulsorias nervorum contractiones tollit , pendentes ab illis vacuationes compescit, sepius contra Celiciter eas quae secundum. naturae ordinem fieri debent, in pristinam restituit integritatem, cum violenta cohibentur dia tractione. Sic in neph reticis dolo ibus optatica urinam per Arenas de Calculos interclusam propellunt, c affecto utero , naturam , inmensibus iaetu& lochiis ejiciendis adjuvant. Ut igitur concludamus, liquido patet pium nullatenus inter Venena elle secensentum , aut ullam intentate perniciem , nisi quatenus largior ejus do sis assumpta sit. Tunc enim ventriculo inflammationem inducit, anguinem vero in hunc rarefactionis gradum expandit , ut pristinus vasistonus restitui non possit, unde a poplectica excipere debent symptomata dcc.

Ut vero rem luculentius evincerem intra Ventriculum Canis , pii crudi in aqua bulliente soluti diachmam dimidiam per vim intrusi. Ipsum

hic cito cum maxima spumae viscidae quantitate evomuit Verum instituto rursus experimento caput sublatum continens, eumque percutiens , id evici ut tres quatuorve saltem do se assumptas retii ret , interposito inter unam quamque unius horae quadrantis intervallo Assumptis sic quant tim conjectura assequi potui drachmis forsan duabus vigilem per integram fere horam servavi , luna

186쪽

i S TENTAMEN MI UT UNdelabebatur in somnos, sed subito cum spasmi

excitabatur, universali concutiebatur tremore, de missium concutiebat caput; brevi dissicilique res piratione angebatur, crurum posteriorum usum primo , postea etiam anteriorum prorstis arnit rebat , ea autem dura rigida ligni ad instar erant. Ut vero toto somnum proflabat pectore , quo celerior ipsi mors accederet, majorem solutionis copiam assumendam dederam, vertim flaccessentibus adhuc magis ac magis membes ii teremptus est.

Aperto ejus ventriculo ipsum immaniter distentum reperiebam , tametsi vix aliud in eo reperiretur praeter aliquid aqua dc pii. In natabanti pumosi muci particulae quaedam : at interior ejust inica ita nitida erat ac si corraso abluto omni glandularum muco fui me mundata. Aliquis interea hinc inde spargebatur ut in incipiente in-fammatione rubor Constrictus erat pylorus Sanguinea cerebri vasa omnino sanguine erant in- farcta , insignioremque concreti sanguinis grumum a sinus longitudinalis parte superiori detraxi, ut in poplecticis frequentilis reperitur. Verum stagnantis extra vasa in ventriculos aut intra membranas sanguinis nihil repertum. Quod vero instituendam hisce in casibus curationem spectat, praeter illam quae vomitu , sanguinis missione & cantharidibus peragitur curationem , acida medicamenta salia lixiviosa veram genuinam Medicinam suppeditant , fiae scilicet laxatas coii trahunt fibras , vique sua iureistica vasis vacuandis inserviunt. Singulari vero sic celsu repetitas adhibui do se mixturae ex ale Ab -

cynthii succoque limotium conita iaci liidem fui

187쪽

damentis innitebatur Helmomius, dum suum aiarabat Laudanum cydoniatum , Starbeius vero suas pacificas ollulas. Vinum generosum quod ab antiquis pro Antidoto habebatur , nulla alia ra tione sese utile praestare rotest quam dum cras siores resino fas pii partes ventriculi tunicis assi-xas resolvit , facilioremque reddit expulsionem Ope aliorum adminiculorum , quae muscularibuasibris contractilitatem conciliant. I s quae de hoc Veneni genere diximus aliam alterius Veneni expositionem juvat hic subsiungere , quod quamquam a reliquis Venenorurn

generibus prorsus dimerat, ad ea tamen qUae. Vocantur Narcotica proximiis videntur referendum.

Venenum illud simplex , aqua ex foliis lauro cerasi , sive lauri communis distillata constituit. Quae ab illius usu infligitur noxa paucis abhinc an nis in Hybernia in notitit, dum ad coloris intendendam gratiam spiritui vini communi misce.

batur.

Dosis ejus exigua, duas mulieres quae ipsam assumpserant, morte muletavit promptissima. At tonitus improviso eventu Doctissimus hujus loci Medicus , hoc enim egetabile , nulla ration nocere posse hucusque creditum fuerat , diversa circa illud experimenta in Canes instituit, quae postea, partim saltem eodem exitiali successa re petita fuere a j. Ex iis omnibus , sed specialius ex Observationibus qua a Doctore Nicholis communicat s habui, quas in Anatomicis Praesectionibus antea.

188쪽

retulerat , brevem afferam descriptionem Ptiae nomenorum quae in Animalibus, hujus Veneni singulari essicacia interemptis, apparuere. sumptu Pharmaco omnes statὶ Canes intremores & membrorum spasmodicas contrachilones incidebant , quas lubito universa excipiebat paralysis, ita ut nullus vel minimus punctis vel sectis partibus aut motus aut sensus excitaretur.

Nulla dissectis Animalibus inflammatio in internis apparebat membranisci insignior erat Gnarum plenitudo , ingens immanisque distensio sanguini vero ea erat fluiditas , ut lympha ipsam et rubro infecta colore universim reperiretur. Eadem aqua sub clysmatis forma intra intestiana injecta , iisdem intra pauca minuta excipi batur effectibus. Ut vero luculentius pateret ratio qua Venenum istud suam exerit actionem , Doctor Nicholis ipsius copiam in signiorem praeparavit , eamque co-ho Done , ut aiunt Chymici, sive ter a recenti bus folii apsam destillando effecit magis actuosam. Hoc processu drachmam fere gravioris olei colore olivarum oleo non absimili, ad fundum sex aquae librarum delabentis obtinuit, concusessione vero vehementiori , cum aqua rur Sus coibat

Hujus vero unciae duae mediocris staturae Canem intra semi- minutum perimebant, cum vix cesophagum superaverat. Et certe nulla alia mihi videntior apparet demonstratio eorum quae hoc in opere circa Vene-ΠΟ sum actionem protuli, ea scilicet nervos ipsorumque fluidum primario impetere , quam quae

ab innocuo illo , qualis sese primo prodit intuitu

189쪽

liquore deducitur. Simplicem scilicet liquorem nulla singulari qualitate iensibili praeditum , etiam

dum intra ventriculum detruditur, imo etiam infusum in intestina per clysterem , instantaneam mortem inducere, eamque nullis inflammationis aut corrosionis stipatam indiciis , nulla certe alia ratione potest enodari, quam actione in ipsos animales spiritus prorsus omisso medio determinata. Si quod in introductione, de fluidi ner'ei natura conjicere ausus sum. in ipsa rerum natura stabile rectumque habet fundamentum , elastica materies quae ejus compositionem ingreditur, aliquam in membranis repulsionem ab actuosis aliquibus particulis in hac aqua delitescentibus experitur ut in pluribus electricitatis experimen iis diversa corpora sibi invicem occursantia re pelli vidimus qua repulsione nervi primum membranarum proximarum , tum postea Organorum omnium suam omnino amittunt actionem. Hinc animalia ha ratione interempta , universali cor

poris paralysi correpta pereunt, dum subito obstaculo intercipitur circulatio, perfecta sanguini in venis remanet fluiditas. Hac de re in sequenti Tentamine fusus disserendi sese dabit occasio. Hic tantummodo addendum videtur lethi feram hujusce Veneni efficaciam deberi praecipue huic oleo graviori de quo jam mentionem injecimus, de quo egetabile hoc turgescit. moi Doctor Nicholis experientia depre hendit olei rubri, ex amygdalis amaris , postquam oleum dulce ex iisdem expressum fuerit, destillatione eliciti sequanquam saporem colorem vere amygdalinum referat in decem guttulas, aqua

communi inciae uni permixtas, eadem ratione

190쪽

i TENTAMEN QUINTUMCanem, intra dimidiam horae partem prorSus oc cidisse. Porro in haec omnia meditantibus , nova videbatur nostris hisce affertis Iu affundi accede, re confirmatio, ii substantia illae quae uberiorem in

membranas spirituum copiam , vi irritante valent advocare , contrariamque repellenti liquor actionem ex rere, novum elanguescenti animali robur inspirare possent. Cani igitur exiguo , unciam unana liquoris a lauro Ilaiti forti in mi propinavimus. Hic confest 1m in spasmos rapi violentos quos brevi integra artuum paralysiis excepit. Cum vero jamiam expiranti similis videretur, naribus phialam admovinus spiritus falis ammoniaci fortioris, simul parvam ejus copiam intra es phagum intrusimus. Hic subita medicamenti virtute vires recepit , continuatoque ejus per ali quod tempus usu, amissum crurum usum instauratum habuit, imo intra duas horas robore satis instaurato ambulavit , posteaque in pristinam omni ho redibat sanitatem. Quae sit Veneni natura , salsis ipsa declarat antidotus, nec ulla est dubitandi ratio, quin eandem

tangem Xerceat virtutem adversus alia multa

ejusdem generis Venena quaentilla concitata ii, si ammatione stuporem inducunt, nervetque fluidi motum intercipiunt. Hanc vero animadversionem hic addere visum est , quia experientia pridem compertum est quorumdam fructuum nucleos. specialius vero cerasorum nigrorum,destillatione aquam largiri quae sapore id ore non absimilis illi sit quae ex lauro vel amygdalis amaris educitur. Haec porro aqUAsi vere valida sit, seu oleo ponderosiori gravidior