Rerum liturgicarum libri duo. Quibus quid contineatur, ostendet index post præfationem. Auctore Ioanne Bona ..

21쪽

LIBER SECUNDUS.

Quo singulae Missae partes ac ritus singillatim explicantur

CAP. I.

Sacerdotis ad celebrandi, praeparatio in quo consistat. Hatmittenda tracarorum con esia. Euadam ob ter dis prisco iacuens sonis. Apologia Vpreces praeparatoria, a

mi . Reconciliatio , pax cum omnibus. raritas animi. Olim in usu erat nocos autecedentis peruigilium. Ieiunium necessarium, , carnis munditia. Lotio manuum, S nitor vestium. Orationes recitanda ἀ lacerdote, dum sacris vestibus induitur. Panis , tam proxima popa

C A P. II. o Sacerdotis ad altare duplex processio. De ritu Confestionis, ante Missam praemisso PDimo Iudica me Deus . Confesso generalis omnium gentium more probatur. Varia eius formula, Sanctorum post eam commemoratio cum os usaminis. Pag. 23 2. C A P. IN. De Introitu retus in tutione. Antiphona quid sit. H mntim Gloria Patri Apostolica tradictionis e se. Omnes Introitus ex Psalmis, paucis exceptis. Trapi aliquando ijs additi. suadam illorum exempla. De veteri versiorae Psalmoriam, qua Italica dicitur, ei que usu in Missa. m adhuc vigere apud nonnullos in diuinis os P.Gra corum duplex Introitus. Pag. 2y3.ὶ . CAP.

22쪽

C A P. IV. Alterni cantus origo. De precatione Κyrie eleison. Eam semper , ubique in usu fuisse. Cur a Latinis grace dicatur. Uuo ritu cantari cons merit. Ipsi addita aliquot verba. Prolixa preces olim post Tyrie eleison. Hymnus Gloria in excellis a quibus compositus , auctus . Prisco more a solis Episcopis dicebatur. Inserti eidem quidam 'resisti. Pag., 2. CAP. U. eo , vsus Sacerdotalis salutationis Dominus vobis- eum. Gracorum salutatio Pax omnibus o Episcopi qtioque pacem precantur. Uuare 'amitti soleat ante Collectam Oremus , , aliquando Rectamus genua. Collhcta nomen aquivocum . A quo primum Collecta siue orationes inuenta, , qua forma in i s seruanda . Earum

conclusio explicatur. Cur dum recitantur, mantis-brachia extendantur. De Laudibus, qua olim post Collectam dicebantur. Pag. 3IR

CAP. VI. Epistola nomen eur lectionitas Liturgicis tributum sit. Evirum usus antiqui mus . Lecta aliquando Pontificum epistola. Ordo Lectionum a quo primum in 'tutui. suo olim ritu , a quibus legerentur. De Gradualis, Reseponsorio, ei que origine , mrps ritibus. Vox Alleluia quando primum audita. Usus eius in Missa. Cur omittatur in septuagesima. Tractus quid sit . De S

quenti' , illarum auctoribus. Pag. 3 26.

C A P. VII.

. . . , ,

Lectum euangelium in ecclesa a tempore Apostolomm . Non spatim hoc munus tributum Diaconis. Vari ritae tegentium et audientium. Libro euangeliorum habitu honor

23쪽

honor in Ecclesia, in s nodis, publice , priuatim. V

itis quidam Monachorum moF. Sermones, homilia, monitiones ad populum post euangelium. uadam desolemni Prahentium absolutione. Pag. 33 p.,

Incipit Miffidelium. Simbolam eius initium . Trad, tum ab Apostoli nescripto. Euot lexsit, , quando

coeperit in eccleses cantari. Ossertorium, eiusque ritus.

Mos panem , vinum osserendi antiquis Mus . Alia

quadam his addita. De Agno a Romanis oblato calum- nia Photii. Discrimen inter munera , oblationes. Non omnitim dona ab ecclesia recepta. mmunis duplex.Non semper qui osserebant, communicabant. Osserentium nomina publice olim recitabantur. verendi mos quando desierit. Oblationem Charta posita in altari. Pet. 3 S.

C A P. IX.

Ritus ollationum describitur. An omnes osserentes accederent ad altare . Orationes quibus munera osserantur di- Mersis esse in diuersis ecclesi s. Uinum aqua misceri ex Christi institutione. Greci bis aquam miscent. cuo apparatu dona sacranda deferant e prothesi ad altare. Quo sitae olim collocaretur hostia in altari. Thurificatio, Erlotio manuum. Sacer oras pro se ad populum deprecatio.

Orationes secreta . . ' Pag. 362. - C A P. X

Praefatio Missa, ei que ratio, nomina, , institutio. Usius ipsius in omnibus ecclesi sed formula diuersa. Tot erant olim Prasationes quot Missa . Postea in Romana Ecclesia redacta ad nouem. Trabuta perperam hac restrictio Pelagio Papa . Addita una communis, , altera de 'Virgine. Clauditur Prafatio umno Seraphico . Eius

24쪽

Transitur adcanonem. Ipsem interpolane uiuitum. V ria eius nomina. Origa, auctores inuestigantur . Aretur de prima Canonis oratione. In ea mentio Papa, Difcopi, , Regissit. Orais uendos generialiter pro cunctis fidelibus, tu pecialiter pro offerentibus. De nominum recitatione. g. 38M C A . P. . . .

Dipt cha quid sint,'quas eorum genera, qui v sit. Im

mipta eis nomana vivorum Anctorum. D. fili, nisis hic agit r. Cursat in canone querumdam sanct riam commemorario. uadam notatu Agna de cesmis, Damiano. Diues uisse mores ecclesiarum in hae sanctorum commemoratione. De oratione Hanc igitur oblationem , is que varise formulis apud Antis

C A si XIII.

De consecratione, ei qua forma , ritu. Olim Aura post

verba consecrationis respondebant Amen. Mos eleuam di facramentum antiqui mus apud Graeos. cumaeoc perit apud Latinos. Explicantur reliqua usque ad commemorationem defunctorum . Error Gracorum schisematicorum perstringitur . Latini ab eorum calumnia vindicantiar. HI 3s'

Refertur , rei titur quadam interpolatio '. Memoria d functorum recitatis eorum nominibus. Cur Dion usseis Dipycia mortuorum commemoret. Specialia rh

25쪽

ms Moetarapum. Euare cum mortuis nomina simulsamorum recenseant. sua ratione sacrificium oblatum prosanctis. De oratione Nobis quoque peccatoribus.

Olim post eam benedictionei frugum , aliarum rerum Dei solebant. Omees Acra m in si a functiones

intra Mistrum solemnia. Filii Canonis. Pag. os,

D prisci usu orationis Dominica in sacrificio. Gregara

magni hac de re sententia extenditur. Ipsius orationi iurametiones. Dum me icta Catechiamenis . Areuis eius

.aepositio. Addita inario Libera nos, qua Emioli num amro. Hostiam frangi , particulam in cae

rem mitti mos est omnium ecclesiarum, Harum rituum

Benedictiones episeopatra ante communionem pri tarum Uus . De duphci benedictione in Musa. Olim preces indicta post orationem Dominicam . Mos antis quus denuntiandira , ieiunia , aliasiquefunctiones post . fractionem hostia. Ritus dicendi Agnus Dei quando Sa quo ton tutus. Orationes ante communionem . O 'tum pacis . quadam obiter de sulo. Pat

remi et usus Antiphona, qua communio niam amr . Orationes sacerdotis anete communionem. Eius danda - , inccipienda diuersa consuetudo. suotidiana Cethertim commianio . Ea ad Corum, tum ad ministros audi

seruatas

26쪽

seruata. ad absentes mi , delata in itinere, eustodietata eccles A destinctis consepulta. Hi morra an,mquam do desierint. sui fuerint alicubi in communione abusui. Modus, ordo tus communicantium. Pag. 3 i.

C A P. XVIII.

Communis olimskb utraque specie . Sub una tantum nunquam vetita , imo multoties usitata a primis ecclesias culis, , deinceps. cuando , qua occasione seri d serat sub utraque . Graecorum ritus in paranda eucham risia, quam pro infirmis conseruant. Mos eorum disecutitur corpus Dominisanguine intinctam communicantibus porrigendi. Uiguit aliquando idem usus in Occidente . Horribile exemplum damnationis haret horam calamo intincto insanguine Chri . HI l, C A P. XIX. Communio puerorum. De ea quid senserint antiqui P

tres qua veteris Ecclesia praxissuerit . communionis nomen equivocum. Perceptionem euchari a , minitiam Fidelium societat significat. cua suerit Comminnio laica, qua ecclesiastica . cuibusdam olim negatum

viaticum eucharistia in sine vita. Examinantur Dometorum sententia de communione peregrina . De eulog. s . earumque usu ac distributione, Pet. II.

CAP. XX. Ablatio es gratiarum actio post communionem . Orati nes pro his qui communicarunt. Oratiosi.per populum Dimissio astantium dicente Diacono Ite Missa est. Cur hac dimissio certis diebus omittatur. Consummatio Mise

27쪽

s, populi benedictio . Eius origo G ritus diuersi. angelium post Missam .iu us ipsius recentior . R cessus sacerdotis ab avari. HImntis trium puerorum . Sacrarum vestium depositio. Finis Libri. Pag a.

U. .

28쪽

RERUM

LITVRGICARUM

LIBER PRIMUS.

De his quae ad Missam generatim petant. C A P. I.

De Missa nomine, ei que origine . Non esse Hebraicum, Gracum, aut alterius idiomatis, sed Larinum. Reth et Ytiuntur quorumdam opiniones. suadam obiter de Agapis veterum Christianorum. A

duplici missione Missa nomen

deductum . . '. E Misi, sacrificio clath & strictim disceptaturo pri- Lma statim occurrit de nomine dissicultas; sunt enim nomina indicia rerum, & ut Epictetus apud Ari num lis. a. cap. II. auctor est, principium eruditi nis est intelligentia vocabulorum . Quidam D ctores Hebraicae antiquitati nimium addicti Hebraia cum nomen esse putant ex Deuteronomij cap. 26. V. io, ubi vox Missa, reperitur, quae oblationem significat . Quam sententiam mordicus sustinent Ioannes Reuchlinus lib. a. hebr garum Eruditionam, Claudius de Salines in praef. ad in turgias Patrum, Baronius avn. g . numera iv. Genebrardus de Li- iurgia Apocte a cap. q. Antonius Demochares aduersiis Misolitur-gosiam. a. cap. I. & alii istorum assecta , qui nullo suffulti veterum t stimonio asserunt Apostolos ab Hebraeis, Latinos . Petro Principe Apostolorum Miss e vocabulum accepisse, ac si nihil antiquum, nihil c tholicum foret, nisi hebraeo nomine insignitum. Sed ut optime Bella

A minus Disii troes by Cooste

29쪽

i Rerum Liturgicarum

minus obseruat, lib. I. A Mi a cap. r. Si vox ista hebraica in usu Apostolis fuisset, eam certe retinuissent etiam Graeci & Syri, atque aliae nationes , ut retinuerunt alias similes, ut Amen, Allelsia, Sabbaoth, mane. Sathan , Sabbatam, Pascha. Vocabula enim Hebraica pCr Graecos ad nos deuenerunt; cum ipsi etiam Apostoli, & primi Ecclesiae Doctores graece scripserint. Porro apud Graeeos nulla est mentio huius vocis, neque apud jutres hebraicae linguae peritos, Origenem , Epiphanium . Iustinum . nieronymum, quod certe admirandum videri posset, si cuHebraeis ad Christianos illa vox emanasset. II. Aliam huius nominis originem proponit Cenebrardus, libri citati cap. g. cx graeca voce Abesis a verbo meo, quod est doceo, instituo,& spiritualiter initior & significat proprie initiationem, seu mysticam doctrinam i quae per diuinam inspirationein in abdito mentis percipitur sine humano magisterio; ut docet Corderius in Onomastico Dionysi j: hine autem ait Genebrardus derivatum sorsitan esse nomen Missae mutata terminatione, quae secundum diuersitatem linguarum variari solet. Nam Graeci, inquit, hanc vocem sic pronunciant Milyra, unde mutata , terminatione Missa a Latinis deduci potuit. At haec leuissima Genebrardi coniectura est, tanti viri doctrina & eruditione prorsus indigna . . Neque obstat quod apud quosdam Graecos scriptores aliquando vox Missa legatur, ut apud Constantinum in Tacticis , quem Ioannes Meur-fius citat in glossario Graeco- barbaro, hi enim recentiores sunt post annum Christi Millesimum, & hanc vocem, siciit & alias, a Latinis acceperunt, &alio sensu usurpant, praesertim scriptores Tactici, qui ea passim utuntur pro precibus, quas tu exercitu milites Christiani mane &vespere recitabant.

III. Tertia & singularis hae de re opinio est viri doctissimi Gabrielisi Alba spinaei, qui lib. r. de Sacram. Euchar. cap. 3. reiectis aliorum Ctvmologiis Missam dici autumat a nomine Aser, quod apud gentes septemtrionales significat festum siue congregationem . Quia vero populi, ut silcrificio intersint, in unum adunantur, id co Missae nomen i pii sacrificio inditum arbitratur. Vt autem probet Misse nomen pro festo accipi , & pro populi adunatione, multa congerit ex Capitularibus & Concilijs Franciae , sed ex illis potius deducitur Misse nomen ad sestum de conuentum populi denotandum translatum fuisse , ut ex his quae Capite sequenti num. v. dicemus, manifesto patebit. Nec verisimile videtur quod a gentibus septemtrionalibus Misse nomen emanare potuc-rit, quia cum serius adeas Euangelij prydicatio peruenerit, illud potius ab illis acceperunt, a quibus fidei mysterijs imbuti sunt. Ioannes Lidius in Glossario Latino- barbaro vocum quae reperiuntur in Epistolis bicolai Clemangij, Misa , inquit, Mess, mercatus, nuιdinae. Cur vero Miss, no inen nundinis tributum fuerit, commodius dicam Capite sequenti.

P . . II is

30쪽

Liber I. Cap. I. 3

His explosis, quarta sententia, eaque vera & indubitata stabilien- IV. da est , Misty vocabulum Latinum esse amittendo diruim. Est enim Missa idem ac inissio, sicut remissam pro remissione dicebant Antiqui.

Tertullianus lib. aduersus Marcionem cap. 18. Diximus de remissa peccatorum.Cyprianus de bono patientiae: Dominus baptietatur a feruo,θυ- missum peccatorum datarus ipse non dedignatur lauacro regenerationis corpus abluere. Optatus Mileuitanus lib. r. Non potuit in remigam peccatorum tingi. Uictor Tunonensis in Africa Episcopus lib. de Poeni dentia cap. vlt. Merebimur remigam omnium peccatorum. Huius autem appellam tionis causam non omnes eamdem tradunt. Quidam volunt Missam

diruim a mittendo,quod olim fieret ex donis a populo missis, & in unum collatis, quae expositio Sectariorum est, Missam cum Agape, seu conuia uio Christianorum confundentium. Erat autem Agape conuiuium publicum, quod in Ecclesia post sumptam Eucharistiam fieri solebat ad mutuam charitatem fouendam, & ad pauperes re cillandos . Hieronymo adscripta Commentaria in Epist. r. ad Cor. cap. II. In Ecclesia

convenientes oblatioties suasseparatim osserebant, Orpoct communionem q*acumque eis de sacris,s ( de his nimirum, quae quisque obtulerat) speras i aet, illic in Ecclesia communem cernam comedentes, pariter consum bant. Et Chrysostomus in eandem Epistolam ho iii. a T. Statis diebus mensi faciebant communes, e peractas naxi, poct Sacramentorum communionem omnes commune inibant conuiuium, diuitibus enidem cibos adferentibus, pauperistis autem et qui nihil habebant etiam Docatis , O emnibus communiter vescentibus. Oecumenius quoque in ipsam Pauli Epistolam, Praecipuis diebussu aeritis, poti sacrorum Mis eriorum participationem, v baratur commtines carastae, praeparantibas illas diuitibus, ac pauperes inuitam

tibus. His vero testii nomis diuersam fuisse Agapen a Sacrificiis euincitur: idque etiam probat Pamelius ex pluribus Tertulliani Tratibus ad cap. Sy. Oologetici, quo in loco magmis ille Africanus elegantissime Agapen describit. Quaedam dumtaxat decerpo, quia parerga haec sunt. .

Cana nos ra de nomine ratronesii ostendit. Vocatur enim Agape, id quod dilemo penes Graecos re .stiantiscunque sumptibus conuet ucrum ect pietatis nomine facere Amtam . Siquidem inopes quoque refrigerio icto iuvamus . Non prius discumbitur, quam oratio ad Deum praegus eiur. Editur, quantum murientes capiunt: bibitur , quantum pudicis ect Utile: ita saturantur , ut qui meminerint etiam per noctem adorandum Fbi Deum esse: ita fabulantur, vi qui fiant Dominum audire. Aeque oratio conuiuium dirimis, inde dis editur, non in catervias coesionum, neque in cla es discursationum, nec in eruptiones lasciuiarum; sed ad eandem curam modestia Spudicitia, i qm non tam caenam carnauerint, quam disciplinam. Ad haec eadem conuiuia respexisse puto Plinium Iuniorem,cum in epistola ad Traianum de Christianorum coetibus disserens ait, coeunt ad capiendum cibum , pr miscuum tamen et innoxium . Triplex autem erat Agape, Natalitia sA a Funh