장음표시 사용
61쪽
fortissimus 'istis cst,chunc occurrere quidem hostium exercitus austis fuerit S receptis sitis rebus ab alienistic abstinuit, ut planum faceret virum fortem, Ducem l moderatu eo usque persequi iniurias debere, qtio ad ipse gloriam virtutis, opinionemque positi obtinere, quam si mi nus consequi liceat pedem continuo animumque simul
Neque ver Venetorum cupiditatem in ea re tantumultus est, bd etiam cum postea iidem maiora quaedam aD sectarent, ipsam ille Ferrariam clasic, magnili tre pedestribus copiis peterent ipse parua manu maximi Sic Urrens hostium copiis, classe profligata, summersa ille, ex Crcit Umeorum s imma cum hirpithidine domum Coegit redire.
Quam ad rem non partim profuit prudenta singularis diligentiaque fratris Hippolyti, qui ctii propter vitae s in etita terri, dignitatemque 1 honestillimum Collegium Cardinalium fuerat cooptatus aliis tam e praetcrea virtutibus instructiis, S fatrem ossiciosissime, oppo ministimcq iti-uit, S situm nomen magis illii strauit. A caducrsiis Venetos Alphon stis talem se praebuit, contra vero Iulium unamum Pontificem constantia non inferiore,in Uicta celsitud1 ne animi, gratie belltitia, ac periculosum sessit. Nam chim Pontifex Regi Galla artana bcllum intulis let Du ipse sidcio, amicita aeque itis, quam inierat cum Rege tanti fecit, Vt minis Pontificis, inimicitiisque, societati eges S ossicium censu crit anteponenda, o in Nemque fortunae casum subeundum potius quam data fi
de religionem, amicitiamque violandam mare Mutinal hegio caeteris oppidis, Castellis, Omnique cortim agro spoliatus , blatinaria ab eius belli via impetu retenta, quam hiis iacturam tacere, quana naicum deserere, iis
clum, ac rectam agendi ratione na qt 3m sua utilitates s b-
qui maluit, adeo spectata grauitatis, integritatis, cinnOcentiae iit. At ubi primu oblata occasio est, haud patitur suam paticntiam inertiam, prudeliam rertim imperitiam
62쪽
CXistimari. Clim Regni itaque Ducibus confestim tinctis armis primum Bononiam Porifici ademit, Benti uolo corc luor ad Rauenam deinde commisi , praelio binos via orempore exercitus,Pontificium, Hispaniens cmque pro fi gauit, atque in magno captiuoru numero Fabricium Co-Ionana Duceni exercitus Clarissimum, S Virugenere, Vir tute rei militaris scietia illustrem habuit, diem ostrati quellinc non omnia in potentia, maximis hie copiis posita cl- ω sed pleraqfie etiana uillitia, nstantia, fideque obtineri: qui biis nixtis virtutibu S, causaeque bonitate Ofirmatus, A forti ili me pugnauit, ct inanem victoriae illius gloriam Maerito est adeptUS. Non est etiam silentio praeteret indium Leonis X. .HImrPolatificis factum, qui una opprimendae Ferrariae causa
multa millial citietiorum praeter copias Italicas coduxis
set deterritiis postea tanti viri fama, ac fortitudinc, deiectust spe in qua inductus fuerat, damno ac d cdecore ac
cepto domum dimisit. Sed quς vis ingenij quae oratio caeteras res gestas praeclara illimaq; facta Alphon si Ducis complectatur vel quod spatium, quod tepus satis sit ad canon ornanda, sed recensenda, non augenda, sed enumerandaΘMitto igitur ut Adriani v t Clementis summi Pontificis teporibus Mutinam, Rhegitini, oppida, castella, agros, Omnia deni itie quae tempori iniquitat amiserat, recup rauerit, ut hanc urbem variis rebus ornaue fit, ut denique cande anai corti copia,& ciuium beneuolentia, ire dii moenibus firmissime munita, δ instructa pro vicibus Volucrit.
Caput illud est, Alphon sum Ducem in hac vita luce, iustitia, fortitudine, prudentiaque praestitiste .ctim ex hac vita migrauit, maxima cum gloria, desiderio lite ominium ad meliorem crima statum perbeate recessisse. Hoc ita lite tanto patre natu Hercule paternae vir-nitis ac laudis imago crum potitur , atque ita potitur,
vi non tam ad imperitata succcsior, quam gloria paternae
imitator, amplificatorque venisse Videatur. Nam optirnis artibus, clarissimisque Doctrinaria in studiis ab ineunte. Eite institutus, regieque educatus in a dolosccntiam in xima cum expectatione omnium est ingrcssub, cum porse
63쪽
O I. pter famae celebritatem in matrimoniti et Renata datur Ludovici Regis Gallorum inuicti stimi filia, foemina spe-inatistiniae probitatis,pudicitiae, prudentiae, beneficentiae ac morum sanctitatis, ex qua cilini sili), tres filia nasdun rur, egregiae indolis, optimae spei, summae expectationis Gener i aque tanti Regis appellatus,amnitate simul prancisci Regis. Max qui alteram filiam Regis illius duxerat in Uxorem, lecoratur. Ac in adolescentia quidem Hercules matrimonio hoc nobilissumo Regibus Gallorum se coniunxit. Vir deinde factus, haereditate regni adita, adparentis,&maiorum decus, splendoremque, ipse quassi nouus iustitiae,fortitudinisque Sol,illuxit. Illustratus itaque terraru orbis, nedum fines, ditio Ferrariensis quicquid in regno iacebat amicti per cum excitatum, tu's in nibus sanctissim ac religiosistim credditum, couenta paci constantistime ac fide optima seruata, omnes denique Cognati,amnes,amici,ciues, ac caeteri, qui in eius potestate sunt, singularem eius, ac diuinam beneficentiam seu
Fortitudinem vero si caeteri Italiae, exteriasque Principes erentur, ut inferre arma tanto Ducine in mentem quidem illis veniat, diligenti silmsique caueat ab eo laces-
xum nonnulli non mediocres cum eo simultates bellique caulas haberent, nunquam tamen per tot annos ausi sunt cum armis belloque prouocare. Per fiammam itaq; Quie
tem ille facilitatem nactus potentia,quam a Patre ac ma
ioribus accepcrat, sic auxit, confirmauitque, ut inter potentissimas Italiae ciuitates Ferraria excellat, idque te-u' nobilissimae familiae cura, laboreque se assecutam Cuius etiam industria, ambitus amplitudine, icorum, Muciorumque tam priuata, quam publica magnificcnt a logitudine viarum, ac latitudine, templotum relinio-
dignitate locorum amoetinate, caeterisque id enus e bus adornatum pertinentibus ita est exornata vi solae
64쪽
Graecorum Atit horum, quorum admirabile vim, diuinum ingenium, summam eloquentiam quae memoria quae aetas non est admirata ad coelum laudibus non extulita quamuis autem ad eos laudandos, Ornand6squc altero Demosthen vel altero Homero Opus esset. Conabimur tamen nos quoque inter legendum, interpretandumque virtutes eorum pro viribus ingeni nostri exprimere. Hi milii iam Authorcs erunt explicandi, vobis audiendi, lectitandi, in manibtis tenendi, nunquam deponendi. Meum erit ossicium, nunquam Vobis dies,noctes, publice priuatim, singulis, omnibus deesse vestru crit munus adire me, instare, Vrgere,quaerere, nullo tandem loco, nullo tempore mihi parcere.Ita enim S iudicium huius clarisiima ciuitatis, aritia in ho C loco sum Constitutus, vituperari non poterit,& vos pr*stantissimae huius linguae fructus uberri mos percipietiS. Pauca haec tua sunt praecipue, Princeps Illustriss tuaeq; incoparabili humanitati destinata. Quod itaq; huc veni i e grauatus no fueris, quod ornare me tua praesentia, tuo lsplendore non recusaueris, ago tuae amplitudini casgratias, quae tali puero,tanti Patris,tantae matris
filio, cadenique stirpe , atque his malo,
65쪽
Victoria, o Historici laudantur. VLTI sunt, Auditores ornatissimi: qui de vita hominum tam Graece, iram Latine scribe do promeriti videntur Historici tamen qui popu 0r e summor similae Principum illustrium virorum res gestas immortali
tati commendarunt,Principem inter hos locum obtinere clebent. Ea enim exempla vitae,morum,factorum,c5silio min, atqueCUentuum proponunt, in quae omnis posteria
tas tanquam in tabulas quasdam in s piciens, publicis rationibus, priuatis rebus facile consulat. Nulltim enim genus hominum', nulla aetas au conditio ab historico ad '00 R. Vcta navi iuniores exemploru copia multa
natu multo plus inde prudentiae hauriunt quam quantum lota sima aetas hominis afferre potestAtaque de' loscribit Cicero cum ad bellum Mithridatic Roma pro
fectus esset rei militaris innino rudis, tantam inter naui
gandum operam posuisse tum in percunctandis peritioribus una in legendis rebus gestis, ut cum in Asiam planὸ
Dux factus peruenisset,lantus in omni genere belli extite
ic uti gςi - Alexandri, circunferredi 'l'' D Vsum promeret docum enta. Quid de Zenobia illa dicendum est quae Imperatoria occul e insignia, imque insuliare Romanis Principibu, i
66쪽
bneue compendium dicitur redegisse, ut minus mira n msit non modo viri emra consilium, scintiliana praeterea gerendi impeta 3,s edauthoritatem quoque tantae super-finste,ut illa regnante mina&Baibara, non Arabe S,non Sariacent,non Arnieni 1 sc Vnquam commouerent, rectissime itaque Cicero temporum testem, lucem Veritata S,VI tam memoriae, nuntiam vetustatis historiam appellat, ea cnim notatur ordo temporium,SI rerum gestarum apparet
Veritas, ea Virorum idustritam nomene tenebris in lucem euocatur hac om nium aetatum floret memoria,hac.n.qus
a nobis sunt maxime remota, resciscuntur, S ad omnel Sposteros vetustissima quaeque perseruntur, hac denique cauta omnes siue casus ii s apientiae,sitie temeritatIS,naturae hominumac vitae explicatur, ut hiae sequamur,quaeve fui iamus haud dubie sub oculos subiecta habeamus. Nihi an egeneri humano ta necessariu quam res gestas, M memoriam omnem antiquitatis literis ac naonumentas habere comprehensam, unde rerum veritatem , sum in proptu habeat. Id quod fide optima praestat historia,quic- id enim actum in omni vetustate dictum-ve fuit, id in ordinem digestum,&teporibus notatum posteritati tradit ignota atque abdita e mediis aetatum tenebris eruens, eaque ab omni confusione disiuncta posteris in medium proponens.Extant plurima exempla huius rei tam Graece, ouam Latine, sed vi caetcros scriptores iam omittam, in T.Liuio,&Thucydide quem hoc anno nobis proponamus interpretandum, id atypotest perspici, quorum ille filo berior res Romanas ab urbe condita conscriptita Regna,Cons alatus, Dictaturasq; distinxit clarissimaquς- ue ac memoratu digna fuse narrat, quibus demum artihus imperium Romanum cretierit,& ads immuni illudnstigium peruenerit,ordine explicat Thucydides Athe niens sum Peloponnensiumque bellum perseqxutur Fidelissimetempora digerit, accuratillime loca describit x xcellentium viroru praeclara facta memorat, improborum hominum scelera notat, singula praelia quasi pictor Op Urantis subiicit oculis, omniat ad normam veritatis G prae
striptum, quae maxima est historici laus, exPOmr bed de
67쪽
cyclide alias pluribus iam de toto genere historiς,summaque utilitate, quam vitae affert, agamus. Nam quem fugit rei huius maxima utilitas, quae orbi terrarum ab ea mini straturZEt sane cum omnis vetustatis exempla quasi magistri quidam ad vitam instituendam adhiberi soleant, eaq; late pateant in hac scribendi ratione, nemini potest esse dubium iiiii adfingendos mores una historia plurim timvaleat, in qua quasi quo da in speculo homines se intuentes,quae parum apta in se animaduertiit,cascdul compo- nun dantq; op eram ne quid dedeceat contra si quid imitatione dignum in aliis inspiciunt,id notatuim& ad se studiosissime translatum exprimcro Conatur, atque ita ornati
instructi,tum demii fiunt homines,digni t hoc nomine existimantur. Iam quas publice utilitates haec cadein res afferat quis non videta quot enim bella, quot causas & illas grauissimas ad imaginem antiquitatis gestas, administratas' legimusὶqtiae quidem antiquitasmisi in clarissimis historicorum monumentis expressa esset, quaenam exempla posteritas ad imitandium haberet Sequeretur inde ut Vita hominum, quae vetustati aliqtiid adde do, vel demendo mestor fit, nullum ducem, nullam nacta viam, maximoiructu priuarctur.Iam vero fideliter,certo itinere ab historia ipsa quasi manu ducta, ad si imma quaeda peruenit, maximeque admirada. Ea enim pacatis rebus in Senatu quasi
consiliaria quadam uti intur homines, filis aut horitate Iudices in foro iudiciis sequuntur, eam Duces Imperatoresque belli cosulunt, eiusque auspiciis rem terra marique gerunt, ut facile appareat maximas hinc utilitates publice priuatimque proficisci. Adiungitur ad hanc historiae lau-clem admirabilis quaedam vis ad menteis hominum alli ciendas retinendasque, neque iniuria, nam si pictura quae senius S motus animorum vix colori biis ac penicillo imirari potest, delectat talaien mirtum in modum, haerentesq; tenet spectat ortim oculos, illi diadem de historia, oratio iusque dium a facultat dicedum erit Z qua quidem oratio
ad hoc ii sum homini a Deo Opt. Max. data concessaque
est, visens animorum exprimi,&ad alterius intelligentiam accomodari queant quo quid potest esse iucundius
68쪽
61 O , A ri II. Iam si Poesis quae fictis fabulis, commotitiis carminibus aurium quaerit voluptatem ea tamen nos iucunditate afli- Cit, ut plus quam voltu crit cosequi videatur quaria demum esse delectationem historiae dixerim his, qtiae non fabulas ac res asserisione nulla fere dignas, scd laudem ac pondus veritatis constantc se lititur, nec lectorcs inani oblectatione sed blida perpetuaque voltiptate tenet mucmcnim non delectent locorum ac regionu citae descriptiones quem in legendo non retineat temporum varietates,
fortunae vici situdines, res maximae grauissimaeq; a clarissi- nais quibusque viris gestae, ac sub oculos, aspectumque omnium pene ab historico subiectae At ille omittam locorum descriptiones,quae passim sunt, quis in lege dis aut horum scriptis no admiretur Themistoclis fortunam omnibus rebus florentissimam ξ quis in eo non suspiciat animi magnitudinena, consili praestatiam, singularem fortitudinem aduersus innumerabilem Regis Persarum classem Quis eundem non multo post in fuga libenter SI quadam cum miseration non prosequatura Eadem fortuna inter Romanos Furi Camilli fuit, qui post plurima in suos ciueis clarissimaque merita in exilium pulsiis, in summatamen omnium rertim desperatione Rempub. prostratam iacentem restituit, tantoque maiorem in cam pietatem demonstravit, quanto maiore in discrimine ab omnibus deserta destitutaque illa versabatur. Nam cum in eum lo-ctim res deducta esset, ut nisi quid inopinati tib sidi diuinitiis venisset, saluae e sic Reipub.reliquiae nequirent, ecce quasi coelitus demissu in Camilli numen praesdns, quod illam discussit tempestatem, S pristinam tranquillitatem reddidit, S ciuitum, qui in Capitolio obsidebatur, animos recreauit,qui repentino aduentu non bl si in conditiones, quas acceperat,irritaS fecit,& Brenni Ducis, caeterorumq; barbarortim insolentiam coinpressit, sed etiam postridie citis diei innumerassere eoru copias sit inma virtute pro- figauit:possem sexcentos alios tam rizcos quam Latinos
viroScomemorare, qui fortunae Vim in tranaqtic partem
sunt experti, S quoru aduers, secundaeq; res apud histoxiae scriptores passim narrantur, quas sine admiration delectatione,
69쪽
lis alterius qui scopuli cauendi sint nobis prospiciamus.Illud etiam historiae ingens est meritum, quod bonos viros laudando ad virtutis studium posteritatem spe gloriae acceridit, improbos vituperando a labe vitiorum latamiae dedecoris', metu vehementer terreta Laudauit Codrum Regem Atheniensita, qtii altiti no pepercit, ut sitos ciueis liberaret grauissimo periculo. Itaq; Curtius, ac DeciiRomani rapti pulcherrima honesti specie secutiq; hoc exemplum, salute titilertit patriς,libi nomen Sem paterni compararunt. Vituperauit contra, notauitque plurimos. Itaque
posteritas turpissimam fagiti ortum i itatem detestata, vel prorsus ab illa abstinuit, vel certe ab avaritia, crudelitate,exterasq; id genus sceleribus est retardata, vi minime dubium sit maiores,vberioresque fructu Secho cino proficisci genere, litam ex omni Poetaruistina ero S Oratorum. Nam Poezaei et edae voluptatis animorumque oblectationis causa non modo falsa fingunt,sed etiam incredibilia quaedam consectantur quare illis vel omnino fides abrogatur,vel tum denique habetur,cum ad iisloci ς normam&praescriptum quamproxime accedunt. Oratores vel ut omnia in maius extollent eis facile auerseris, veluteos, qui plus aequo fauciat, oderunt, irascuntur, inuident, speranti metuunt,quocunq; demum alio animi motu impelluntur. Historia si quid in ea vel ollcns,, vel gratiae appareat, statim nomen iam non retinebit. Quamobrem vim ore muliebri certiora veri Ornatitius S angen UUScosor est quam illiti iiij dc pigmenta, ita syncerum historiae testimoni diuti unius praeconio sticoso oratorum. Quod nimirmo Cicero p. iii telleges perbelle cum Lilceio lacta sua utillims nisi timcnt; sc6:Dendent r. Ipsam etiam
Philosophiam, si cum historia conferas, facilennii enias, eam partem qua de moribus, tu ea quae de domesticarum publicarumq; rerum administratione agit,sine copia mulseth lici, varietatoque exemplorum nihil posse,id maximo-
70쪽
imprimis Aristotelis indicant, in quibus nullum fere prae Ceptum inuenitur, quod cx ipsa historia laquam e capite, venaque perenna, fonte aliquo uberrimoetaon manati erit Rcrilia Verinnat ira quo pacto tractabitis qui ipsam si attir' historiam non calleat Quare cum tot talitates, tantasq; ioc: scribendi genus habeat, amatio vestrum spe ro repreliensum iri meum considium, ima Publice intcrpretari sus coperi in historia, qtii de Rhinici ut plius vita hominum, vel luci indilla , vel ad dignitatem aptitis hac una facultat. haec viros forte is inna ortaleis recidit, haec ana plissima cortina virtuti refert praemia, huius beneficio vi tiunt adhuc Aristides, Phocion, Themist ocles, Periclos,
Agesilaus, Philippus, Alexander Macedo, plurimique alia
quibuscum Graecia ipsa propter famae immortalitatom
na vitiit. .d Camilli qhiid Fabricis quid Decij, Scipio
nes,Laeli),Cariares,qti id caeteri bello, paceque summi viri, quos infinitu esset enumerare, nonne hultis mulacre per petuo splendore ac gloria fruuntur Per hanc ipsam nos, quod actinet ad rerum cognitioncm,superioribus etia vi'κ iste aetatibus videmur, sapietistina os fortiti imo soli vi ros vel audir vel spectare, ex hac una Reges S Respub. mira utilitates percipiunt, hanc Senatus, ita iudicia, hac summi Imperatores domi bellique coialunt, hac vetustatis ruditas tollit hir, mores informantur, vita omnis perpo litur, haec denique public priuatimq; maximas hoaninibus affert como ditates, adde, quod nulluit, cibi genus palato gratius, qui in animi Eistoria, nullum cundius, quam homini biis reriam gestarum totiusque u et i statis cognstio, nil lium clauiusquam temporum varietatesque,& fortunivicissitudines,qtlarum iucundissiana lecti orae,
rimis maci milh voetu petatibus expletur animus. a quod purtinet ad dignitatem,quad decetius, quid lima orificen tras,quam vim copiam tenere exenaprotii quibus ECPublice in sententia dicenda, fruiatim iri conitido dando vir sapientidimus grauissimus t v deare ἐquita demum ait gustius quid venerabilius quam in uafinita multitia lineextare aliquem, qui quod caeteri non possunt, id ipse pri: stare