장음표시 사용
41쪽
AD L. XXIII. DE RE c. Iu R. ca iditas, Iacia, ct machi ratio, ni ita gesis dolo malo. Et alibi cum dolo in alconjungit idem Vlpianus de pro eodem habet, nequitiam ut in L 23. Cu)n autem f. excipitur si de AE .ilitio Edicio ubi explicat quid it,staudem capitalem a murere addit Veteres fraudem propa via solitos ponere quod videre licet in his formulis ut cum dicunt in si aude in ius vocare, . S. Qui Ausare. . de Accus L3r.Nec magi arib d est de in urii, L 26.sedes. . sit prator j. Ex quib causi majores. Item pecuniam ine fraude sua capere L i. tu pr. si ad Fati id Quod etiam
est apud Ualent. Probam iii Notis antiqt i lit rata ibi S. F. S. b. e. nestalide Ma In qui bri, O nuribus L circionibus agnoscere licet tropum Metonymam Ponitur enim nobis nomen caui, pro effectu, sive nome antecedentis pro consequente. Sic dolosam mentem dc absconstitam machinati trem pro eodem habet Imp. ni g. vltim.
xc . usam es .Caesit Moss. Sic cum dolo Dalo idem valet quod mala des. Nam cum dolus contratius it bonae fidei, ut ait l. s. Cod. e reis .pendit. bonae fidei op-pOilatur mala fides. l. certum e l. 11. de rei vindit S , i quis nori domino. Iustit de rerum divisone juncto . os in rem I sit de of ii Iudicu, .i iiss locu Arta plurimo manifestum est, etiam malam fidem, quae alibi dicitur per diu utanleg penuit. Cod depositi de interdum malit a ut in I. i. in pr. de dolo malo LM. bona; des.ss deposti. cI 38 infundo. taedere pindicat: on. mala malitia apud Plautum in Aululatia cum dolo elle eandem. Atque haec de plerisque vocabulis aequi pollentibus dolo de quibus phira videri pollunt in Lexicis. Sicut autem alia in Iure pariter, S Latina ac Graeca lingua sunt vocabula mediae significationis, quae Graeci vocant α oti, Latiui media v. g. Venenum, pharmacum, medicamentum, aliud bonum eii, aliud in alii m. l. i 36 qui venenum . . de, b in juncta l. quo saepe s. g. veneni mali. digesor. de contrahenda emptiεne. MLs. 2. g. ad Cornet de sic arm.
Item, Libido alia est bona, alia mala ut apud Salustium re epistola ad Caesar de re . Ordinanda Ouois tibi bona libido fuerit patriae , parentibus grati scandi, c. Sic etiam Desci appellatio ex hoc genere est. Notavit hoc praeter Vlpianum inii S.
Non fuit. Q s. ue dolo malo, etiam Sc L. Pompejus Festus. Vtriusque auctoris ver bae inter se confisiemus. Ulpianus sic ait: Non fuit contentus Praetor dolum dice
re , sed adjecit malum: quoniam veteres οἰum etiam bonum dicebant O proso I itia nomen accipiebant: .ixime, a per ius seni latronemve quis maci eatur. Festir autem, sive magis abbreviatoris; u, Paulus Diaconus se scribit Do tiro. abesto nunc tantum in malis urim Vr: pzd Antique autem etiam in bonu rebus uti bantur unde adhuc dicimin sine dolomais , nimirum, quia lebat dici 2 bonus.
Ninandum autem, quotiescunque absolute de sine adiectione aliqua positum lecimus dolum, intelli ei debere dolum malum ut aliquoties in hae ipsi lege,
aliis locis infinitis, quod&Delta annotavit ι .l. num. 2. Porr de dolo bono insistinis est locus apud Chrysostomum libr. I. de Sacerdotio ubi sic ait Fraus ipsa non semper incommodae t sc pro eorum it eam adhibes, animo atque consilii bona malam rein mensortitur Idemque Chrysostomus omit 6 inta capit.
bilion ad Coll. ait Pauliam ibi non frustra dicere inanem deceptionem , quia stetiam quaedam bona deceptio iraus, qua multi fuerint decepti in bonum, quaeque noti sit fraus appellaiada, Adducit deinde locum ex Hiercm cap. ac ubi Pri
42쪽
pheta ad Deum iecepi foue, liquit, Domine, ct deceptussum. Allegat quoque
exemplii in Iacobi decipientis patrem Isaacum, Gen. 27. Sic Basilius Magnus etiam in Exposit Proverb. Salom. Scribit elle quandam vafrietem bonam laudabilem. γ ν υ τινα χαλὶ νυγέ που hi πανουργαν. Et aschyliis, fraudem quandam agnoscit iustam , cui ne Deum quidem denegare aiixilium suum testatur , πιότης δίυας ἰκαποπατε ειος quaestatin justa nihil aliud est, quam dolus de quo hic agimus, quem dc Quintus sive Cointus Smyrnaeus in Paralipomenis Homeracis aliquoties O-
Prius vero quam pergamus ad definitionem doli mali quae extat in L i. . .F. de
dolo malo, dcini. 7. g. dolo malo. V. de pactis operae pretium me facturum, auditores jucunda quadam varietate recreattrium confido, si illustria quaedam doli boni exempla recensuero exoptimis probatissimisque scriptoribus. Nihil autem hic dicam de stratagematis, ad quae allusit Vlpianus in . l. i. g. 3. Nonfuit. J. de dolo malo, chim ait, y adversius hostem quis machinetur. Huiu simodi enim strata-
gematis pleni sunt Historicorum libri, ex professo de iisdem scripserunt
totos libros, ex Latinis quidem Iulius Frontinus ex Graecis Polyaenus. Nuperrime quoque Elias Retisne rus Professor enensis integrum de hoc argumento volumen emisit. Non attingam hie nobilem illam quaestionem, quam Interpretes movent occasione verborum in textu d. l. i. Utrum hosti aut latroni datam fidem
servare oporteat de qua post veterum Interpretum disputationes videri potest Franc. Hotoman in illustrib. quaestionib. Cui illa quaestio est vicina lata Haereti- eo data fides servanda sit de qua alibi tra hivi. Porrb inter exempla doli boni, merito primum sibi locunt vendicant, illa quae in sacris bibliis extant. Tale est in historia Abraham i, quod semel atque iterum Patriarcha ille uxorem Saram finxit esse sororem suam, metu periculi, quo magis consuleret saluti suae inter Barba
ros, ut notum est ex Gen. cap. a. vers 3 94 . O cap. 2O. r. a. Quod patris exemplum postea imitatus est d filius Isaacus in uxore sua Rebecca, Gen. 26. v. 7. Si eidem Abrahamus Dei uisu mactaturus unicum filium, aliud prae se tulit, nempe se pecudem aliquam pro victima immolaturum Deo, Gen. 22. v. 8. Sic dolus bonus fuit solertia illa Iacobi, qui de consilio matris circumvenit patrem Icaacum praesenectute jam caecutientem, ab eoque astu impetravit benedictionem debitam primogenito filio, atque ita defraudavit fratrem Esseu Gen. I. Tametsi is, ut ho .mo profanus jam antea jura primogeniturae fratri natu minori vendiderat pro pulmento, ut scriptum legimus Gen. s. v. a. o seqq. Quod eius factum graviter reprehendit Paulus ad Hebr. cap. a. v. 6 2 seq. Deque eadem venditione quod per poenitentiam venditoris revocari non potuerit, valde erudite Iuri Civili convenienter disputat S. Isidorus lib. q. epis. 26. Aliud exemplum doli boni prae bet illa Iacobi industria, quam adhibuit in procuranda conceptione agnorum di verseoloris&maculosorum, ut prae socero suo iniquo homine copiosis restibus locupletaretur. Gen. 3O .v. T. eqq. Rursum aliud exemplum est in uxore Ia
eob Rachele, quae in disceptu patre suo Labane idola ejus furata mirifieo astu abscondit,ejusque insidens nec patri illa quaerenti assurgens finxit, menstruum na
ti fluxum atque Mastute sollicitudinem quaerentia desint. Genessi νers 3 2seq. Aliud
43쪽
A L. XXII. D Ric. Iun. mi ad exe inplum est in historia loseph Genes. ubi Iosephus olim a fratribi:
Vendrius, lam verbin summa dignitate, quidem Regiae proxima constitutus, quo magis anxios redderet fratres, qui ad frii mentum emendum in AEgyptum Venerant Gosque in se descendere, sua lue celera agnoicere cogereta hunc excogitavit dolum bonum, ut scyphum suum algenteum uberet in iaccum ratr)S natu minimi in summo inclis de re, quo in inquisitione penesipium de pie heialonriti. Irs iter fratrem ac Pro ervo tecum retinere posset. Aliud celeberrimuin exemplum doli boni extat Exodio p. s. scis in Iacob posteris liraelitis, quo adversus Egyptios uti Cint jam jam ex ipsorum regione jussu Dei emigiatur l. Nam Va-ia pretio a aureari argentea, nec non vestimenta quasi commodato ab ipsis iumpserunt, o secum asportarunt id a Deo ipso probante praedicet. tri&gratiam Quoqhae ipsis largiente apud Astyptios, Exodis. .penolt. ruit item Exod cap. . r. a. Cum alioquin ita est ent detestabiles c exosi AEgyptiis Hebrai, ut cibum una capere ne a haberent, Ol. 3. . r. cap. D. rinit. De illius vero facti iustita ad aequitate multa multi Sanctorum Patrum disputarunt, idque a iuri crimine defendere laborarunt ut videre licet 'rii. Tertullialaum tibi . . adversis
Marcionem tarp.ro. apud Augustinum in Ouaeston in Exo '.' apud Theodoretum quo. 23. 1 Exodum. item apud Isidorum Pelusiotam lib. i. epist. 96.&ubr. . epistol. 87. Plerique autem in eo conveniunt quod quia AEgyptii Oebraeos dui rellierat et laboribus durissimis, nulla pro eis mercede persoluta, aequissimum fuerit, ut hae ratione loco mercedis, pro compeia atione alto inlcum auferrent ipsorum res pretiosas a Deo ipso sibi addictas Sed hoc obiter. Ad alia pergam in doli boni exempla Talis etiam videri potest in inpopuli Iudaici illa calliditas, qua usi sunt Gabaonitar, ouae cap. . . qui cum esse ide-
rat in pacem, S ut sibi parceretur cum tamen in media palaestina habitarei. t. Si ei stori Dauidis aliud elemplum doli boni praebet, ubi Ionathas fidelissimum a- cum insidiis violenti atris Saulis ereptum dolo quodam bono praemonet e avendo vitae periculo, i describitur late . Leg. apo Rursum aliud exein-plum doli boni praebet idem David, quando in exibo suo ad Regem Achis dive tera ,&smulata insania insidia eclinavit, quas sibi barbara Regas animadvesterat, I. Reg. cap. M. Sic Nathan Propheta dolo bono aggrestus est e m a dei , proposito ipsi apologo de mica ove pauper is, ei epta ei per divite Q, is, quo nimirum facilius adduceret Regem ad consessionem pro- p ictimn is,&seram poenitentiam. Atque haec susticiant depxemplis, quae ex
ha hi rivorum solertiam in propinandis amata pharmacis epi-
i fu ubi ait, se quoque illos imitari,
distin edeici ibi Luci xi externis i iacta
44쪽
mendari instillare eo nat tir, siti alias propter nimiam austeritatem ab illis facit, abhorrere resilire potuistent Versus aurei hi sunt: Sed elutipueru absinthia terra medemes Cum dare conanIur, ritu oro pocula circum Contingunt mesta dulci avos liquore: Impuerorum aetas improbi a ludi cetur La rorum tenus intereaperporet amarum
Ab sinibi laticem ideceptas non capiatur, Se potius tali actoo ecreata valescat: Sic ego oc.
Quibus quidem versibus tantopere ipse sibi placuit, eosque tam charos habuit, urteosdem etiam repetiverit in prooemio δελ . Nec immerito. Oportet enim bis terve id quod pulchrum est, ut habet proverbium,repetere. Sic eadem comparatione
alii quoque luculenti Scriptores usi sunt. Nam de Lactantius eloquentissimus auctor libr. s. cap. I. ait Cucumlinatur modo poculum artes messe apientiae, ut o si sint ab imprudentibus amara remedia sine ossen sone potari , dum isticiens prima dulcedo acerbitatem saporis steri sub praetextu uaritatis occultat. Sic Vinc Lirinensis, qui commonitorium scripsit elegantissimum adversus haereses cap. 3s. ciunt, inquit, quod hi solent , qui parvulis a ra quadam temperatur pocula,
prius oram melle circumlinunt, ut incauta tri, cum dulcedinem praesenserit , amaritudinem non reformidet Si de Simplicius commentario doci imo in Enchir dio Epictet pagin. 88. Editioni Veneta Quemadmodum, inquit, Medici amarapharmacasaepe melle inungunt, oeci. Sic Plutarchus elegantissim eadem comparatione est usus prope inem libr. de educ tilber Quemadmodum, inquit, Medici amara medicamenta dulcibus succis ac liquoribus permiscentes delectationem invenerunt pro vehiculo savitatis sic parentes oportet suarum obiurgationum 4asgationum sereritatem mansuetudine temperare Chrysostomus quoque Gmittit nos ad medicorum ossicinas, Mab illis plura doli boni exempla petere iubet, liba.derum . . Ex quo non erit ab re quaedam hic subjicere: Ouὸ convenia asu uti etiam adversus amici imos quosque, O non solum adversus quodque ad conducat non modo circumvenientibus , sed etiam circi pentisci ad inimi aliquem ex medicis profectius scitare , quo pacto isti morbo aliquo laborantes liberare soleant Certe ex iis audies, nou satis esse nudam, meram artem , sed aliquoties eos iit ι sara, cujus auxilio cum arte medica conjuncto Irrotantem p Minae restituant sanitati. Dum enim hinc morositas aegrotantium , hinc difficulra morbi , medicorim consilium adversatur tum id cog tor audi atque imρο-
surae personam induere, ut quod in scena feri solet, ubi plurimum loc en mh Ii ct adumbratis, occultareis in rerum 2 factorum veIitatem. Affert dei de memorabile exemplum talis fallacia febricitanti structae a medicis , dienum profecto quod a nobis quoque hic recitetur Aliquanda febris subitane bonu
45쪽
dem quibiu extingui posset febrilis ardor adversabatur , contra vero appetebat alta qua exitium ipse asserre potuissent: ct omnes ad se ingressos observabat, ut merum copiosum sibi praeberent , quo stim expleret. Verum s u morem esiis c perniciosa totis cupiditat , nonsol, m magis magoque accendisset febrem , veri isti im ad insaniam ipsum redegisset. Hic igitur quid faciendum fur 'imn ars medica desceret, nec utram inveniret rationem salutis , sed penitus desu loco deturbata esset, in locum ejus succedens paus , vim uani ad aegri sanitatem conferens declararit,
Medicit enim recens vas tesacem ex Cultina arreptum , cum etiam nunc calereta camino demersit:n vim indeque mox retractum , sed inane , implevit aqua. Tumve forte dolis , quem meditabatur ad aegri salutem, lumine patefieret, curabat conclave Pud, in quo aeger decumbebat, multis appens velis obscurara deinde vas qua repletum , ct tamen interea redolens vinum , quo recens testa fuerat imbuta,
λ porrexit educendum. At isse etiam antequam manu vas contingeret odore τι-
ni ast latus nihil amplitu inquirens de genere potus bi porrecti, qualis esset, mox ο- dari soli dem habuit, ct smul lenebris circumventus , ac vehementia cliptilitaIu pulsus , inquestaudem illecitas , magna alacritate aquam ex vase porrecto hausit atque ita impletus , non modo stim intolerabilem resinxit , sed etiamnosamfebri- Iem depulit, ac vitae periculum bi impendens evasit. Tantis es, lucrum attuliti astaudis deceptio, plus arte docta valuit. Haec ibi Ch)sostomus de medici dolo bono Taliuari. Idem Chrysostomus lib. i. adversus Iudaeos non absimilem habet locum, ubi ipsius Dei institutum in gente Ilidaica conseri cum facto medici in curando aegroto Deus, inquit Chrysostomus, di in sacristicia permisit popula Iudaico morem gessi infirmitati Ius , quod viderit proclives ad utra in doloruni, per Idololatriam peritiuos , nisi ipsis indulgeret, victimarum immolationem. Nec diu post tamen ipsum locum , in quo uno omnem sui cultMu peragi voluit intellige urbem Hierosolymam constegit atque evertit, ne amplius sacriscia celebrare poset. Non aliter solet mediciu , qui videns hominem febricitantem morosum, bique minime temperaηtem , si aquamstigidam bibere concupiscat , perituri ni accipiat , planequefuturum, ut vel ad laqueum confugiat , vel seipse sublimide praecipitem permittit ei d in quo minus en mali , studio declinandi alterius vicoris ac prae tentanei mali videlicet hoc agens, ut a violenta morte ipsum revocet. Deinde posteaquam indulsit appetitu laborantis, mox e suis aedibus assata
phiala praecipit, ut ex nusio alio poculo quam bibat, nisi perire velit. Sic persuaso
aegroto ut in animum inducat medico morem gerere , clanculum mandat astantibus D in rantibus, tu illam phialam medici , ex qua sola agrum bibere ex praescripto medici oportebat, irasi per negligentiam seu actu confingant. Itast, ut aere, do dolo nihil susticans , ab ista ibi noxiafutura cupitlitate aquam stlidum bibendi ab rahatur. Haec de medicorum dolo bono culus generas mulio plura exemplo proserri poterant praeiertim in Melancolicis morbis curandis usurpata, se ea petere licet, ex observationibus Schen chii medici Friburgensis, , aliorum, sane mi ficis&frpe dictilis. Adjungamus his etiam matrum' nutricum solertiam quae cum infantes jam paulo firmiores ablactari solidiori cibo assii efacere meditantur, qud facilius ipsos lacte depellant, hac utuntur arte tallacia , ut pa-
46쪽
pillas suceis amaris illinant. Sic enim infantes dum ab illa amaritie abhorrent, simul etiam lactis suetionem omittant ac repudiant paulatim pristina sibique gratissimae consuetudinis obliviscuntur. De hac re item pulcherrimus est locus apud Chrysostomum honailiari . in Matthaeum, Ubi prolixe per inductionem docet, non omnia omnibus vel temporibus, vel hominibus convenite, dapta te Mummilla, inquit, nutricis, cum omnesuam impleverti osscium, ct puerum ad mensuranis; mioris aetatis adduxerit inutilis videtur 9 parentes, qui priiιs necessaria1nslio suo e sejudicabant postea mille eam irrisonibus prosequuntur plerique autem eam non so- is verbis horribilemfacian, sed etiam amaris quibusdam herbarum sua ob immi:
tit cum e Mone nequiverint importlinum jam circa istam pueri desiderim compescere, ipsis saltem rebus illud extingliant. Non debui superius omittere exemplum doli boni, quod illustre extat in histo ria Salomonis, lib.3. Reg. cap.; Vbi sapientissimus Regum in judicio inter duas i --
minas de suis infantibus contendentes, quorum alter noctu oppressias erat superstite altero, ut indagaret utra earum esset mater superstitis, finxit se velle iubere infantem luperstitem gladio disiecari medium, de inter ambas partiri, quoniam aliter veritas patefieri non posa quo facto manifesta elicuit indicia οργῆς φυα
maternae unde collegit quaenam ellet mater vivetatis, quod exempliam tanto libentius addo superioribus quia, a cursuis illud affert ad Li. U. de dolo malo , in verbo serrai ubi alia quoque phira doli boni exempla annotavit. Sed jam tempus est dolo bono transire ad dolim malum, qui etiam ut supra admonui toties intelligi debet, quoties ab solii te dolus nominatur, quod S Antonius Faber annotavit in Rationalibus pande Iarum ad dici I. i. g. non fuit. V. de dolo malo. Quod igitur attinet ad Doli mali DEFINITIONE: L, sicut aliarum rerum saepe fuit distensio inter veteresa Ctos, propter naturalem scilicet hominum ad distentiendum Deilitatem , quae dicim in l. 7. Ite usum s . pri Hipaliter. f. de, ceptu arbiris. Ita hic quoque dissenserunt circa definitionem doli mali quam noli unam neque eandem omnes aut tradiderunt aut probarunt. Cajus Aquilius Gai his collegat familiaris Ciceronis, qui primus formulas de dolo malo invenit de protulit, interrogatus quid esset dolus malus, respondit, cum at ud esset simulatuni aliud actima, ut testatur Cic. in 3. de ossc. lib. . deviat Deor ubi judicium de do lo elegantissime appellat verriculum mutum malitiarum. Quodque Aquilius hane voluerit esse definitionem apparet, vel ex iis verbis Ciceronis quaeind. loco . subjicit quod Aquiliana domito vera est, ex omni vita simulatio dis imi latio ttollenda est. Et mox Dolus autem malin mulatione sed imulatione, ut ait quzlius, continetur. Hanc definitionem, sicut discimus exi. i. f. a. digest. de dolo malo,
amplexus est etiam Servius Sulpitius, quid ipse summus fuit amicus ieeronis' ut notum est tam ex epistolis, quam ex Philippica, Sed addidit Servius non niuia verba, se enim ait Dolum malum esse . clunationem quandam alterius decipirndi causa, cum aliud simulatur, ct aliud agitur Pollium us autem dicere, illa ver ba quae addidit Servius, nequaquam volitisse Aquilium excludere sed potius ino dis omnibus subintelligi S praesupponi idcirco autem ea non expresse posuisse
quod satis obvia cujuslibet litellectui ea esse viderentur, simulatque audierit quis
47쪽
An L. XXIII. DE RE G. Iu R . . dolum malum nominari. Nam qui dolum ma in committit, is non facit aliquid
quod alteri prosit, sed magis ut ei incommodet, ac noceat, sua deceptione domachinatione. Argumentum est, quod O Paulus quo tamen non facile quisquam ex ICtis accuratior esse solet tib isent tit. 8. non aliter definit quam Aquilius. Dolus inestis, inquit, ed, cum aliud agitur, aliud simul itur. Et S. Augustinus eandem retinuit in hoc insigni loco, quem subjiciam ex ipsus tracti . in Ioannem Doties rausese, simulatio e t uando aliquos aliud in corde tegit 9 aliud loquitur, dolus est: tanquam duo corda habet 2 omnis qui verba Latina intelligit,stat quia dotiis Is cum aliud agitur, di aliud singitur Valde quoque huc facit locus Basilii Magni, qui in As ceticis distinguens inter dolum P υκοὴθo uti , id est, malignitate ι indolu ait hanc quidem et e primam illam d. recor tam atque occultam ingenii ferversitatem: Sallustius vocat ingenium malum pravam. illii in vero, quando insiit illa d interior malitia foras prorumpens sese ex erit ad struendas alteri insidias dum quis prae se fert figuram ad speciem alicuius boni idque velit escam sive illecebram ab teri objiciens, eo ipso interim suas insidias peragit Cum definitione Servii fere congruit illa Sexti Pedihi; l. .g lo malo. . de pactis. iotismatiti, inquit, sit amiditate a fallacia, quoties circi inscribendi steritu causa aliud agitur, ct aliud agi simulatur. Neque vero ullum mihi dubium est , quin omnes illi, qui in definitione doli postieciant mutationem de simulationem ; habuerint ante oculos insignem Homeri locum, quo quidam detestatur abominatur omnes eos, quicunqne loquuntur ore aliud, tacitoqtie aliud lub pectore condunt, eos inquam in minore odio, quam ipsas Orci portas se prosequi profitetur. Has tamen definitiones reprehendiis scribitur Labeo ipse dolum malumaster definivi illa nempe quod sit otii ius ut i litas, fallacia, inachinarro ad circumreniendum,fallandum, λ ipiendi m alaetum adhibita. Et si autem fortast in hac quoque Labeonis definitione quam non video quo argumento quidam abjudicare conentur Labeoni,c asscribere Triboniano non minus multa, ii quis argutari vellet, aut nodum in scirpo quod dicitur quaerere, reprehendi de carpi poissent; quam indefinitione A i lilianac Servi an usque adeo periculos a plenum opus alea eli, recte com mode definire, arg. l. omnis desinitio in i asa. ct ibi Dd vulgo vel etiam ubi probe definieris, ab omnibus probe intelligi, malignitatis atque calumniae dentes effugere tamen nunc illam retinebimus pro bona Diei secta,
breviterque examinabimus-Cum autem omnis definitio debeat constare ex genere dc differentia, cumque suo definito converti seu reciprocari in hae definitione loco generis tria ista ponati . callidit.is,fallacia, machinatio quae verba tam est aliquando pro arquipollentibus usurpata reperiuntur, tamen ne quis forte existimet, autologiam vel redundantiam quandam inanem, otiosam atque odiosiam a Labeone commisi am, se praestat inter ea disti nguere, sicut etiam Accursus ipse distinguit in L d. i. e dolonzalo,ne in post callidit. consistat in animo , tacendo committatur fallacia
fiat mentiendo, et ii verbis consisti machinatio denique in actis posita sit.
48쪽
Tuun AD RIT Tans Hus. COMMEMT. Non enm probo qtiod Accii sitis scribit machinationem esse eam, quae sat arte verborum. Nam hae ratione nihil differret machinatio a fallacia, quae ciosa fit Verbis, ut V. dict. est Sequentia verba habent rationem differentiae, ignificant causiam finalem ad circumremendum alienoni, decipiendum altertim adhibita. Nisi enim is qui inlid agit callide fallaciter, quique aliquid maehinatur, hunc sibi propositum habeat finem ac scopum, ut a tum laedat sive hoe fiat ireumveniendo, sive fallendo, sive decipiendo.)proprie loquendo non erit doliis. Nam etsi res ipsa quoque interdum in se habet dolum .sς i quis cum aliter . de verb obi tamen is est potius dolus ex eventu, quam ex proposito atque ita impropri dicitur doliis Monet autem Aecursius in inbo, Orcunn rn verborum singulis praecedentibus Te reddenda ubi hoc vult, Aerbum circremi eiure respondere callusitat fallere respotaderesallaciae decipere, machinationi. Non rus ra etiam additur tenuis quia videlicet si quis hoc agat ut seipsiim filiat aut decipiat quod quidem longe Dei limum esset Demosthenes Caesar quod enim volumus, hoe
libenter etiam credimus, nobisique perses ademus id non aliter se habere, tametsi plerumque res longe aliter sit comparata. non proprie est dicendus dolus. Nam neque ins Hia proprie est adversus siemetipsum, sed adversus alterum, scutis ius&lustitia. Hinc qui se ipsum decipit, neminem alium habet de quo jure conqueri possit, aut, qu hoc nomine ipsi sit obnoxius Sed istantum qui ab altero est circumVentus, de dolo actionem aduersu, eum hab. Qς; illud non insit btiliter animadvertit Giphanius in comm.adda. II. de dolo
D,Servium in sua definitione aliam spectas e notionem Doli. Labeonem ali inii sua ante oculos habuisse. Serviata doli notio, 'uidem propria. dolus significat callidrtatem quandam conjunctam cum studio oceu tand a iteravero notio est qua dolus idem valet , quod proa resis, sive propositum animi g. eonsilium malignum ac passim ocorum in jure opponitum in dentia ,er ri imperi ae rusticitati, item casu fortuito vel etiam usui ioco Plura de diversis illis definitionibus, videri possunt apud Ziphanium, ut&apud Franc. Hotomannum in Comin adorat. Cuer. ρ, bc hisa lib. in cap. 2O. O li Tap. q. tem apud Duarenum, xvjacium lib. s. U O
est ratio a a decipiens altimi alio nomine V2ὶahi δὲ qViti
in emptione, a locatione, a societate, , aliis huius modi δε-
petit v. g. Actio empta venditi, locati conducti, scieietati, talem actionem, quae non est famosi, possit orbi, id uria 'g' V Fr
49쪽
An L. XXI . D RE G. Iu R. . Menim duxertant legislatores famae hominis, quantuin omnino fieri possit cumifimi vita hominis aequiparentur,d ut junt pari passu ambulent ac semel amissa non possint revocari Altera causa est, quia omnia delicta crimina com-nari tuntur quidem non absque dolo: nam si factiim dolo vacet, non erit fere de ilictum aut crimen veruntamen illorum pleraque habent suum peculiare ac proprium nomena v. g. aliud dicitur surtum 4 ud rapina, seu vis aliud iniuria aliud damnum aliud homicidium aliud adulterium ali id explicatio hereditatis aliud violatio sepulcri aliud perjurium cillud falsum aliud perduellio, seu crimen a far Majestatis aliud blasphemia aliud facrilegium : aliud magia, item fac rite gium aliud limonia aliud haeretis de quis omnia maleficia enumerare possit quorum nullii inest quod non in se contineat dolima sed non propterea dicitur ius malus, aut actionem de dolo parit. Nel 1 nomen speciale sive titulum criminis non habeant, ut quaedam sunt ad stellio natus crimen velut ad locum communena quendam referuntur. . . . 1. de crimine estionatiis, ubi eleganter Vlpianus ait quod in privatis judiciis est de dolo actio hoc in criminibiu,sellionatus persecutio Quae verba ex am dictis satis intelliguntur. Atque ex hoe ipso loco videtur Cujacuis sumpsisse illam definitionis suae particulam, quae pertinet ad differentiam constituendam.
Sed ei, quod supra ex Cicerone diximus Aquilium primum invenisse formulas dedoles obstare videtur, luod multo ante natum Aquilium dolus etiam legibus antiquissimis fuerit vindicatus v. g. Lege XII. Tabularum, Lege Laetoria. Deinde judiciis bonae fidei ut ipse testatur Cicero lib. . e c. Quorsum ergo inquit quispiam opus fuit novis formulis ab Aquilio ad inventis quandoqui dem aliae L. itemque judicia bona fidei dolum satis vindicabant Dan non igitur supervacua hic fuit diligentia Aquilii, novum quoddam everriculii in malitiarum
exco 'itanti. Respondeo non omnis dolus illis quas diximus legibus aut judicii; vindica atur, vel emendabatur sed tantum paucae doli species. v. g. per legem XII. Tabularum do is in tutela admissius Deinde per Legem Laetoriam coelo batur tantum circumscriptio adolescentum, quae hodie per Edictum Praetoris de
Restitutione minorvidas annis corrigitur toto tit. V. ct Cod de Minor. s. anni . .
Denique per judicia bonae fidei is tantum dolus emendatur, qui in contractibus bonae fidei, ex quibus illa actiones nascuntur, adhibitus fuit. Quia vero doliis est . multiplex, longe latius patet, eumque corrigi d coerceri non minus interest Reipublicae Idcirco Aquilius vi in ac rationem invenit laxiorem,qua id fieri pol set novis excogitatis di traditis formulis de dolo malo hoc est, non solum pro. pria quadam formula, quae appellatur actio de dolo: saepe enim formulta signis .cant ipsas adtiones umormula hypothecaria, ad quam scripsit Marcianus Ct nihil aliud est, qu in Actio hypothecaria. verum etiam stipulatione seu cautione doliis, ii v. g. Olimi malum abesse, abfuturam quod Raecis est ἄν. δελ άies
Germanis, o nargelis via gesthr De qua fit mentio in Institui. iit de diris.
pet .signi Non dubito quoque qx in etiam exceptionem doli mali, ejusque se
50쪽
mulas, invenerit idem Aquilius de qua videatur litui. Ego . de doli alio metus
Satis hucusque dictum D de desinitione doli malia de origine, sive de aues ore formularum doli mali. Proximum elle videtur, ut cognoscamus numquae sint DivisioNΕs. Et quidem pii mo a IC dolus ita distinguitur ut alius sit praeteritus. aliusfuturus: norum despciore licita sit pactio, qua ille remittatur, ne isti licet de illo agi possit De ali ero non liceat pacisci Cujus ditaretitiae ratio est,quia istud
pactum, de dolo futuro ne quas teneatur, invitaret homines ad delita luendum; atque ita eliet con a bonos mores alierum vero quo alicui fit gratia doli praeteriti, non item. Factum enim non potest fieri infectum. l. s. Illud convenire.J depacti dotat L 27 si unt s. Iliud. f. de paclis cuin similibus. Sed hac de re pia nihil agetur infra, quando ipsam Regulam nostram per sua Enunciationes utributam evolvemus. Nuaac enim praeludia tantum tradi miis. Deinde Interpretes vulgo do in faciunt alium mira: alium i sumptu n. Bariolus in . Ouo depositi Pauliis Castrensis ad I. 6.Dolum Cod. de dolo malo Parisius Card. o illl. 9. in. O. duobusfeqq. volum. I. Do im praesumptam vocant, quem Lex aus ipsum praesuinit interveniste in aliquo actu, puta, dum quis non observavit formam lege praescriptam: item cum quis enormissime est laesus Ice. Et hunc do in praesumptum alia probatione non indigere ut docet Parisius n-lil. it O. n. 78. voluiii. a. Oblam ouine, sive realiter com mathim, vocant eum qui
apparet d probatur ex indiciis de conlecturis l. 6. C. de dolo malo ubi pro eo quod vulgo legitur ex indictis Cujacius lib. ii. oh cap. . putat restituendum esse exinsidii, Hanc tamen vulgarem a divisionem doti mali quidam repudiant, ut Ioli. Oidendor pius in praefat. ad la se actionum, it de dolo ut magis obscuram quam utilem esse hanc distinctionem de dolo vero de praesumpto nihilque nisi excusatiotrem fraudis suppeditare. Videatur etiam Pard. Prataeus au Lexetc. Iur. in verbis dolo malus ubi ait d omnem calliditatem contra Ius adhibitam ad alterdita deciapiendum vere est dolii in malum omnem dolum malum esse etiam praesium ptum quia non possit probari, nisi indiciis despiae sumptione quamvis re impraesumptum vulgo putent non indigere alia probatione ut est apud Parisium Consioo. num. 68. vol. I. Sed Cti veteres promiscue his verbis uti solent doli messe, ves olofacere, δ videra aliquem olose a se. Cum hac autem divisione fere con .enit illa altera qua dolus alius dicitur ecte ea ropoli i , alius ex re ipsa dei Etiplicari solet ad L 6 si quis mi aliter diges de perbor oblig. c de ea a 'it Parisi Praeterea sunt qui partiantur dolum in inplicem, quem volunt fieri sine oti silio sineque proaeresi de in deliberatum, qui est conjunctus cum pro tu es de deni quoia in diosum ac proditorium , citi specie amicitiae committitur ut exemplum habemus in Ioabo, in historia Davidi S,S .apud Evangelistas in Iuda proditore Sed hane dirisionem refutat Gifanius ii comment de diris aris num S . quia scilicet
nulliis fit dolus sine proa res quia in omni dolo latent insidiae deni uia vel uiaxime ille do is habeat in iidias, quem vocant prodi zOrium. Ibidem quoq reii
citscia tentiam agnoti, qui commentus sit quinque species doli. PRO.