Reineri Solenandri ... De caloris fontium medicatorum causa, eorumque temperatione, libri duo, ..

41쪽

α RE INERI SOLENANDRI

in Cappadocia,in Syria, in Bithinia,S quae in Prusa.Post Gr cos homines,quo tepore Latina lingua erat magis, cum longe late P

tiquissima in Belgio ciuitas Αqui ranum nomen obtinuit,quam ignobiles quida authores a Grano quoda Neronis tepore ferunt aedificatam: postea C lapsam, ex pa-- rietinis propter aquas calidas, quae eo loci risior siunt, a Carolo Magno, quod iis mirum in modum afficeretur, restauratam. Huc re fert siti nominis originem Satyorum Aquar Sextiar in Narbonensi Gallia oppidu.T--. dem quoque nominis rationem habet n'. N antiquit oppidum ad flumen Bur- midam, Liguriae finitimum, quod quia celeberrinu in eo fontes calidi scaturiunt, Α- Aquae v dc quas Vocant. Post haec tempora coepit fiequentius esse Balnei, & noti us ab usu nomen: atque inde, qui . semper fuerunt in

magno hohore Balnea, celebria etia quae- dam loca denominationem inuenerunt.

ceministi Germani qui suo idiomate Balneum Bad vocant, multis oppidis a balneo nomen imposuerunt : inter quae celebriora simi

Bada Helvetiorum, ad Limagum amnem,

olim

42쪽

olim M. Aurelii Antonini Thermae, atque ΜΑ- si A

ibi totus ille tractus & regio a Balneo nomen repraesentat. Aliud est Auinae oppidum a Thermis dictum: neque creden- dum cit unquam inter oueuos eo loci cor 1-s--.

migratum & aedificatum fuisse, in quo ab asperitate loci Thermae Vildebada clicuntur,nisi ibide tam tautares fontes calidi fesssciit inuenti. Longius esset singula quςque hic prosequi, quae ostendunt apud omnes passim calidos sponte natos fontes,in simmo honore fuisse: ut horum gratia, & ciuitates conditae sint , & rudes populi ad eos,

veluti ad rem sacram, confluxerint, inierintque secietatem: quia viderent, cum ad morborum curationes, tum ad laborum so latia & oblectamenta plurimu conferre: &-- quod obser ent plus ex his, quam Caete' ris rebus diuinitatis elucere. Thermas i

ram admirabiles, qu6d pauciores scriptis pro dignitate tractarint,quod harum natu- ram, & caum exquisita diligentia, atq; exactissima cura non inuestigarint,rei ni fallor difficultas fecit.Quid enim difficiliust . quid magis abstrusum ρ quis naturae haec secreta ,-in abditis monitu visceribus, dcb ue terrae

43쪽

2s RE INERI soLENANDR1 terrς venis latentia mysteria perscrutari,in uestigare, &consulti t Quid magis omnium calumniis expositu, quam sensitum, cognitione transcendere atque rationum momentis res occultas,& admirabiles has

explicandas susciperetquς apud plerosque

hactenus aut controuers, sunt,aut ignor tae, vel saltem posthabitae,quasi eas sibi natura reseruarit nulli monstrandas: aut rerum opisex earum cognitionem mortalibus inuidisset, east procul es Ic a vulgi cognitione voluisset. .apropter nos in hac rem studium omne & operam nostram c5seremus:ut ea quae hactenus videntur paruco in & explicata: seste nostra hac arei

natura ducta disputatione magis intelligantur, & patefiant,quis, aggrediemur,si proposuerimus primum, quid hactenus sit ab antiquis de sentibus calidis conseriptum.

hae lenus de sontibus culi ει

scriptum. CAP. II.

E calidis sentibus multa multi antehac stripserunt: quare non dessituros opinor,qui hunc mota laboremdc operam, qua impen - do in hac scriptione, tanquam superuaca

44쪽

DE CALORIS PONT. CAVSA. 27 neum repraehendant. Verum qui ita cogitant,lion recte mihi sentire vidcutur: quandoquidem ii res ipsi de qua scribimus consideratione, cognitione est digna: si ea humanis usibus inseruit, si usii ipsius,& cognitione sitblata, dantum decedit arti me dicae quantum quis cogitatione vix assequi possit: existimare debemus nunqua quod satis sit de ea scribi, aut dici posse: quippe cum frequeti disputatione magis ipsius co- μη-tio μgnitio clucescat, & quasi rationum agita-

tionc clarior dilucidiorque euadat,& facilius finit. intelligatur. la sane ratione apud quemuis excusationem ficile inuenirem,licet illi qui hactenus de balneis sentibusile calidis loquuti sint, optime omnia scripsissent, cunctaq; perfecte claboration quod quide mantehac meo iudicio non cst pro dignitatenetii. Siquide ut auspicemur a Gretcis,nihil in certe illi de sponte calidis,earumve causis, quod equide sciam,coscripserui.Nam Ari- stoteles pauca admodu,atque ea no vno in dis scripserat. loco de iis reliquit: in problematis quoru Problimatum maior pars no mihi tati viri doctrina, dc inpenio digna videtur in Metheorωn exnh-

genio digna videtur in Metheorωn explicatione,qui huic rei videbatur,ppriu s locus obiter acti hodii carii mentione facit : neq;

45쪽

RE INERI s o LENANDRI,

vspiam alibi, quod equidem memini, do cet, quodad hanc rem intelligenda abun--τ πιυm-sit . Hippocrates ante eum, quod non hau admodum exa te cas cognouerit, non est mirum, ut qui eo tempore in adolescente medicina quainplurima alia no satis habuerit perspecta, quorum tamen cognitio ad

marinH' medicinam in primis crat necessaria. Temferebat omnia excolere: Constin am tbema tuenda erant ea,quorum scientia ad artem. uniuersis, recte exercendam opus esse videbatur. Excusandus quoque quod ex sorte regiones in quibus vivebat, aut nullos, quis, rarissimos habebant calidos sendis. tes. scripsit tamen in omnibus his dissicut Liber is aere, latibus de iis aliquid in libro de aere,aquis,&locis, si istamc Hippocratis est) verum opus mutilum .est id,*mancum: & si ab- sqlutum esset, non tamen omnia necessa- . Ad ibidem cOpraehensiis esset. Galenus qui

lita fiuid in maiore verborum apparatu,Omnia quae ad

medicinam N philosephia pertinere vis sunt, excoluit, nusquam etiam de iis aquis ex profesta tradit: in multis locis obiter, dc quasi aliud agens eam meminit:in aphoris mis,in lib.de simpliciu medicamentoru f cultatibus,ri medendi methodo:atque m-

46쪽

ter caetera tertio libro de sanitate tuenda Balneoru diuisionem costituens,de calidis sponte natis,eartimque facultatibus, videtur Aquid dicere velle,sed statim instituti immemor oratione ad lassitudines explican das progressus, illud praetermittit. Addo GH.TM--ἡσquod Thermarum naturam non CXacte cognouit , arbitratus earum aquas Omnes Ia- --

cultate calfacientes esse: & quod est ex iis silmmum praesidium profligandis morbis, nunquam in potum adhibuerit. Qua verb philosbphiam, aut medicinam latinis li- i,umoris

teris excoluerunt, quoru est exiguus numerus) Lucretius, Cornelius Celsiis, Se- LatmifM-

neca & pauci praeterea alij, ne hi quide di- ' . .

gnam in illam rem operam collocarui. SC- aquarumser

neca quidem calidarii sponte aquarii me minit, & caloris causam, sed non satis apte θη- docet. Plinius quoque historiam aquarum 'tradens, nonnulla de calidis fontibus con- remissistita scribit: attamen nihil habent, quod causis doceat,& in quo philosi,phis studiosus,acquiescere debeat: vel etia medico satis es e possit.Adeo ut tam Grςci,quam Latini eas dissicultates data opera eslugisse videri pos sint, quae de hac re scribenti, aut cogitanti occurrunt. Idem desiderandu est in Arabi- . bus

47쪽

3o RE INERI soLENANDRIMA s a Thre bus,& Mauris scriptoribus,Mucciana, Sc-- nihil --RU, Averroe .Etenim nihil in ea re posteris reliquerul,quod arte sit, sic methodo explicatum: multa sine ordine pas-φλ de aquis: de balneo, de Thormis scri

ωι--. bunt: atque ita Vbi reS cxigcre videtiar, in morborum curationibus, nunc salsarum, alias nitios um, aliquando alterius naturae aquarum meminerunt non tamen in ip

rum libris quicqua inuenias, quod carum naturam, ut rei dignitas requirit, doceat. οψὸ a mili, mi vero hos sequuti post Mansorem regem,postea quam numru Vandali. & Go-alaam thi omnia iiiiestis armis devastarunt,& de-- populati sint Medicina in Italia quo tempore caeterae regiones Barbarie crant adhuc inuolutae & oppresi, secerunt, coeperunt singularia quaedam balnea scriptis celebrare:verum quoniam infeliciori seculo nati, licet alioqui homines studiosi, non potuerunt extra Italiam Medicis ex vsh es se corum scripta, nequc scripserunt, quod ipserit popularibus in cognoscendis si qui sunt) nouorum sentium facultatibus,& naM MM H turis, satis esse queat.Quandoquidem singula quaeque prosequi nemo potest: cst c-

48쪽

merus: quaeda vero ex his explicare, omni artificio caret,ac diminutum cst,atquejmperfectum. e tradendum erat aliquid uniuertae: nam hoc artificiosum est, atque singulos quosque aquarum fontes siue id de causis, siue differentiis, seu de usu

eorum sit compraehendit. Taceo quod Datur a baticorum scriptis res ipsae non conueniant V-bique : neque ipsi effectus, Icrum causiS uentulit. respondeant: & quod erroris est, non minimum indicium, de eadem re discrepan- uali is saluiates inter se,& diffidentes proscrunc sententias. Qua legerit accuratius ea, quae de Balneis reliquit Michael Savonarola, Mongus Faventinus, Ugolinus, Gentilis Fulginas, quotquot fuerunt eius syculi homines, vera me, rebusque consentanea loqui facile consequetur. Non re censeo hos, quod cos repraehendam, aut indoctos homines existimcm, quos ego amo, & suspicio, ut qui liturariam rempublicam quantum potuerunt, & quoad eius per ca tempora fieri licuit , suis scriptis

iuuarunt. De reccntioribus quibusdam ni- χωλε

hil dico, quos magis repraehcnsione di gnos cxistimo , quam quos Constat cotempore natos, quo omnes bonae liteiae tund

49쪽

isit.

isti.

iunditus perierant, & erant collapsae. Etenim qui de singulis separatim balneis qui busdam ea tradant absque delectu, & di scrimine, quae aliis stat quoquo modo de scripta. Inter hos tamen quosda agnoscas, qui balnea quaedam caetetis sorte incognita , atque ob id non celebrata suis scriptis nobis cognita reddiderunt, quos propterea laudandos& amados censeo.Sunt quO-que ex recentioribus aliqui methodo hanc rem aggressi: Cum tamen certa de iis ratione, via, vel ordine nihil conscripserint, de quibus silo loco, si ex usu fuerit loquemur. Paulo ante ea tepora Ioannes Dondus P tauinus medicus, vir singulari ingenio de caloris fontium causa quaedam explicauit, sed tamen meo iudicio non est rem omne cosequutus.Georgius Agricola multa prς- clare de rebus subterraneis edidit, in quibus passim plurima de fontibus calidis: verum quae ad mistionis eorum rationem, occaloris causam pertinent,non omnia volebat eo loci, nec opus habebat explicare: quq omnia nostro proposito data opera latius prosequemur. Dixi quid in quoque literatorum seculo, cum de balneis aliquid scriptum est, desiderari putem, quae a mz

50쪽

DE CALORIS FONT. CAVS A.

non propterea stat adducta: quod modo velim omnem methodo huius argumenti cxplicationem suscipere: etenim seldm caloris temperationisq; causam dc modu in-

uestigare statui) vel quod existimem me omnes,qui de hac re scripserunt,siperatu-xum: sed solum ea ratione,ut intelligat stu diosi a me haud si ustra laborem hunc ait sumptum esse: & post: tot scriptores idem.

saxum sine ratione voluere .Praeterea Vt his

cognitis, alij ad hanc de balneis methodo scribendi prouinciam excitentur: quod sane & rei dignitas cum summa utilitate conlucta exposcit, & flagitare videtur. Verum rem ipsis aggrediemur propositis primulis rebus, quibus ordine explicatis tractatio nostra abseluta existimari debet. Quae Lit his libris tra landa, generalis di iusto,simplicemque natura frigidam esse.

XPLICATVRVs itaque caloris fontium medicatorum caus , in botopcraeprccium imὁ necessarium esse arbitror, Primum propone' re quae fuerint de hac re aliorum sententiae,iisl diligenter cossideratis cognoscere,c quae