장음표시 사용
51쪽
quae sit ea, quam quaerimus cauia. Ignis ne sit , an aliud: & si is, qua materia foueaturi Quotuplex ea esse possit: quibusque in locis, & quomodo aquas calcfaciat: quidque primum in terrae abditis locis igne exuscitet: quid item faciat quo minus extinguatur: & qua de causa is ibidem latens, non
ris mi libri ubique, nec semper se prodat. Et quo--ἄηm niam hae aquae simplicis naturae non sunt, non abs re nierit, hoc eodem opere, tem perationis aquarii rationes exponere: quibus modis componantur: quotuplices eae sint ab aliis habitae, quotque re vera in rerum natura existant. Praeterea cum ex si-pradictorum scientia omnis calidarum natura intelligitur, earumque cognitio subsistit, non lucrit dissicile , neque praeter rationem methodum hic ostendere, qua singulet facile dignoscantur camque aliquo
illuitri exemplo exercitare atque compro-Q bare. Caeterum quae ad disterentias carum
lia dis explicadas pertinent,dc iacultates edocenae u οώμη - , non est animus hoc tempore perscri qui singulos quosque Onec cnu merare:multo minus varium ipsarum usiim
tradere: id enim non est nostri propositi. Neque volo hic inucstigare primas Icntiu, oc
52쪽
DE CALOR Is PONT. CAVs A.& scaturientium aquarum omnium causti: unde scilicet earum in terrae visceribus ori- Opisibiles δρο, & e venis defluxus: siue in illis paulatim congregentur, calido vaporibus cleuatis , & fregiditate terrae condensitis ge- Aristotelineratae, ut Aristoteli in Meteor. visim est: siue ex imbribus sitiens cas terra combibat : atque ita rursus in flumina emittat, ut quibus iam placuit : siue occulto itinere τι dum umcx mari silbeuntes terras, transituque percius meatus posita salsugine colatae prorumpant, quod ex sacris Bibliis desumptum videtur Magnus Albertus asserere: siue quod est vero magis consentaneum partim ibidem continuo generentur, par tim aliunde confluant congregentur: se haec enim alterius fiant considerationis, non huius loci. Attamen illud in primis omittendum non est, aquas potissimum duphici discriminc partiri: nam aut sim plex ea est , aut mista : haec re vcra di ci aqua non potest , quare quidam me- Ai1-a mi sadicatam , alij sponte calidam , Galcnus sponte natam , non admodum proprie in . nuncupat: illa cum dulcis, tum a nonnul-
lis potabilis dicitur: simplicique aquae vo- - ''cabulo gaudet: etiam si sincera, omnisque
53쪽
36 RE INERI SOLENANDRI omnino mistionis non sit expers quemas modu neque caetera elementa pura inue- a qua pht is nititur.Verum quit aqua uua bibimus.Qua talis. litatis Vt plurimum, quod sensus discernit, sit expers de valde proxima naturae elemeti , eius sibi nomen proprie vindicauit. At
quas mistas dicimus,quq απνοια no sunt edaliqua ex mistione qualitate praeditae, a &cultate medicatas nominauimus: sepe exusti balnea vocabimus: quae quod magna --- CX parte calidς ex terrς visceribus manant, calidos diximus: nonnunqua sponte calidas Graeci θ μαι:nos ad illorum imitationem subinde simpliciter calidas nominabimus : distinguentes eas a simplici- Apis quadam bus, quae natura sunt figidae: quantumuis etiam aliquae ex medicatis insignes actu stigidae scaturiant,efluantque: quas Galenus ctiam inter medicamelosas tertio libro de sanitate tuenda, capite quarto cognouit. Cum igitur omni ingenita, S innata sit aquae frigiditas: quod constare puto, tum sitiipsus testimonio: dc quia ex vaporosis aere frigidi virtute condcnsari videtur:tum quod qualiscunque ea sit calefacta tandem
ad naturam suam redit, & nullo alterante
adhibito, sigida evadit, principium ad m-gidum
54쪽
DE CALORIS FONT. CAVSA. LIgidum motus, ex se ipsa habensmeque ta
rursiis calidae efficituri asserendum sane est calidas sponte natas sub terra aquas, aliunde caloris habere initium, S caustin adipisci. Quae cum abscondita sit, nostrisque sensibus in terrae visceribus abstrusa lateat, permultos homines doctos fatigauit,qui in ea cognoscenda, & perscrutanda multum operae postierunt quod quis seeliciter illis cesserit, paulo post cosiderabimus,qu .
do singuloru circa eam causim opinioneSexcutiemus. Nam quotquot de ea loquu- με
ti sunt,discrepantia,S diuersa tradiderunt:
tamque sunt variae doctissimorum hominum e sis tamque dissidentes opiniones, ut vix duo reperiantur,qui de ea una re consentientibus sententiis idem tradat: cum tamen ve- ρη--ri non possit nisi unica esse sententia, huiusque effectus una proxima, & coniuncta causa, quam plerique illorum,meo iudicio non stat assequuti, quod non considerarent quae res impartiri rebus calorem pos sent, ex hisq; propriam huic negotio deligerent. Qui vcrb id consequuti videntur, in eo deliquerunt,partim quod modu quo haec agerentur nullum explicauerint, par-
55쪽
rim quod vorum non docuerunt: quo ne glecto plane inhominia mentibus eam sententiam dubiam reliquerunt, inccrtam. Quare factum est,ut ea non cotenti posteriores quidam alias excogitare conati sint, nouisque sibi confietis in varias opiniones
sint delapsi.In his difficultatibus si quid ve
ritatis cognoscendae studio praestare valeo, id ex rei natura duetis argumentis Conabor: atque ut hoc fictam circunspcctius,aliorum de hac re opiniones stat prius cxcutiendae , ex quibus ea desumemus, quae huic nostro de mire negotio videbuntur: haec rationii momentis reiectis aliorii opianionibus stabilire,atque coprobare nitemur. JHas aquas haud ieri vento, motu,Sole, Cacie, vel saxo calcario: q-plerique ex
quis crediderunt. CAP. II ΙΙ.IRCVNFERTYR passim libellus Aristotelis nomine, qui de elementorum proprietatibus in scribitur, in quo explicatius caloris sponte nasccntium aquarum causa indagatur,ex eo nos partim aliorum opiniones,partim aliunde huc transferemus:licet
in anorum libris nihil fere certi de ea re trad
56쪽
tradatur, quin ex hoc fiscrit desiimptu'Resert is auctor quosdam voluisse vento in
terrae Concauitatibus,in quibus aquae colliguntur, incluse, eas calefieri: quae opinio quomodocuque accipiatur,no poterit tanti,& tam cotinui caloris esse causa. Ventus enim si aquas calefacere debet, ficiat id oportet,aut natura sita, aut sao motu, aut v-troque modo: at nullo ex his fieri ostendemus. Nam tantus is esse nequitineque tam intensa in eo halitu caliditas: quin inter fibgida sesca multo humore no obtudatur: cuno habeat causam sui caloris,conseruante, α Quentem: cumi necessario illi una adcfluxum aquae sit emigrandu: ut ea ratione diminutus, aut aquam selito minus calidam redderet, aut sitae naturae frigida derelinqueret : quod ita euenire non videmus. Etenim constat eam, candem multis seculis perdurare . Neque suo turbulento um in motu
motu, & cxagitatione id prae re valet:
cum in cotinuo motu neque existata quod etiam stiper terram videmus: neque non rutam est illi perflationis peruius ubique locus) possit existere: nisi in omnibus locis, quς calidis aquis scatent, continuos terraemotus: vel ibidem strepitus, fragores, δίς 4 murm
57쪽
o RE INERI soLENANDRI Ara tim' murmura dari velis At aqua quae continuo
fucinit inco Calet,caulam cocinuam nabeat,indesine tisi Π habe ter calefacientem oportet. No addo quod
vam cosmi aquas cita iste calidas. Vento igitur - ei nullo modo aquae incalescunt: nec magis
k - - - quouis alio motus genere,etiamsi sint quidam qui credant, aquas reddi Calidas agitatione ca, & motu, quem ex illisione , saxorum attritu experiuntur. Qui similiu-ν im equis ius sententiae agnoscunt quidem motu, M collisione inter se res callieri: sed non in- . telligunt hoc selum euenire,ubi dura inter se, aut non omnino liquida corpora costi Nollitia eorpora cantur: Nam mollia, & renixui cedentia es i. corpora ex quantuuis magno inter se motu, non calcῖunt: imo calida si fuerint,a ratione restigeratur: neque duri cum motuli, & fluxilli corporis illisio,caloris molli est, causa: Patet hoc etiam in rebus externis. Nam torrentes, & fluuij, qui per cariosas montium valles praecipitantur quodamodo,& aliquando ex catarassis alte ruunt, cum impetu labuntur,nunquam calidi, ne egelidi quidem ob id persentiuntur.Quos tamen calere ideo debere rationi videtur consentaneu. Eodem in libro citatur se
58쪽
tentia Thesmophili: qui asseruit caloris huius authorem solem ecth: qui ut efficacius Vires exercere suas posset, addidit ei terrae raritatem, & mollitiem, sine qua vis ipsius penetrare ad aquas haud valeret. Vcrum is duplici ratione decipitur.Nam ut cum Lucretio dicam de Sole, Qui queat hic subter tam crasP corporis terram Percoquere humorem. calido seriare rus ore' Praefertim cum vix possit per septa domorum Inmuare suum radiis a dentibus aestum.
Calefaciunt quide selis radii, sed aqua pro
cipue profluentem in hoc nostro orbe no- nunquam eo caloris deducunt, ut serueat. Etenim ne stagnu quidem exiguum, me .dia aestate, quod tota die radiis sitis verberat set, excalfacere potest: tantum abest ut
eam aquam, quae continuo motu est,in abstrusis montium visceribus, feruere faciat: quaeq; iam iam frigore saxorum ex acre in quam est condensata.Quod si dandu esset aestate eas aquas Solis vi calere: at hy emexum longissimus a nobis per obliquum ad Capricorni tropicum recessit, caloris ipsarum apud nos author esse nequit. Neque quicquam facit, quod de terrae mollitie, &raritate imaginamur. Quippe videmus yt
59쪽
2 RE INERI soLENANDRIi ' plurimum has calentes emergere aquas E idiu. montibus, qui praeterqua quod saxei iunt,
etiam mole sua ingenti impedimeto sunt, si quae esset in eis raritas ut solis radi j non
cxpedite penetrare queant. Taceo quod plerasque montiu partes obstaculis,& vni bris aliorum impcdici non contingant.Sed solum calf-- quid quaeso praesentis caloris selis vi invi- sceribus terrae expectas, si is idem mediam quam constituimus aeris regionem, quem medius vibrantibus undique radiis penetrat, Aristoteli excalfacere no potuiti Prae terea mollities ea terrae quam dicit, nonne quaeso tot saeculis, tam cotinuo calore sisset semel excoeta, exsiccato humore molliente dura reddita3profecto aliter fieri non potest:At shblata hac mollitie sine quassetis radij penetrare no valerent,aqua alias calida, rigida, aut Litem tepida ex iisdem cuniculis emanare conspecta fuisset : quod aliquando factum,antehac nullus unquam tradidit.Nam quod calidi fontes,quemadmodum etiam trigidi,aliquando intercepti sint: aut quod tamen rarius pro calida frigida , vel vice versa pro Egida calida profluere aqua visa sit, non ea ratione, sed aliacuenire certum est. Nunc institutam orationem
60쪽
tionem prosequamur. Democriti summi . philosephi opinio eo in libro adducta, ibi - is fumdem reprobatur arbitratus est ille has a- 'quas sponte nastentes calorem suum calcidebere: Quemadmodum enim nos videmus frigidam calci uiuae infusam feruere, '. sic etia scaturientes sontes per moles vivae
calcis , calidos effici. Quae opinio praetet 'quam quod ea quae non stat videatur pro
ratis asthmere , etiam talia est erronea. Quandoquidem viva calx in terrae visceri-2bus excocta no est hactenus quod sciamὶ is fisi. inuenta, etiamsi eius materia,saxum nimirum calcarium, frequens inueniatur . Ve- rum cocedamus calcem contineri sub te ra, eamq; perlabi scaturientes aquas. Sed cari is nonne ea aqua mota perfluens calcem, lac .colore, & crassitie propemodum imitabia non sttur ξ nonne calcis odore naribus offindetrnonne omnis calida calcis potissimum na-
turam imbuta seruabit quod non minus in rebus externis sensibus nostris percipimus quam infusam vivae calci aquam calefieri. Respondebis perfluente in terrae venis de- Durari, atque id concedimus. Sed nonne
breui calx cavlua continua uigida CX