Des Grafen Wolrad von Waldeck Tagebuch während des Reichstages zu Augsburg 1548

231쪽

novum testamentum a doctore Luthero germanico versum incidimus, in cujus soliis, quae libro praefixa erant, manu socrus propria haec scripta vidimus ac latine utcunque reddidimus: Anno domini 1526 inter semtimam et octavam horas invigilia paschatis in arcearnsita sub noctem nata est Anastasia Anno domini 15 27 die Jovis ante sestum purifieationis Mariae natus fuit Henricus in Arnstadi. Anno domini 1529 die Mariis post Laetare insta nonam et decimam natus est Wilhelmus Henricus in Rudelfindi. Anno 15 30 die Lunae post visitationis Mariae transeuntis montana infra quartam et quintam horas ante meridiem -- tus est Guntherus Wilhemus in Rudelfines Anno domini 1538 in vigilia conceptionis Maria nata est Anna Maria infra sextam et septimam noctem versus in Rudeistari et haec posthum est. Anno domini 15 28 die Lunae post Laetare ante duodecimum noctis nata est Aemilia in Ru-delstadi. Ex his supersunt et aura adhuc fruuntur aetherea Anastasia nunc comitissa in Waldech, habens filiam ex Eubulo marito Catharinam nomine Aemilia, quae ante annos abhinc octo sub conditionibus desponsata est Gunthero Guntheri comitis a SchWariaburg filio, sed nondum nuptiae peractae sunt, Anna aria hoc anno decennis posthuma. Fratres vero insantes omnes e vita migrarant Domine deus, inter cujus innumeras laudes et haec tibi decantatur, tu pupillo et viduae eris adjutor, pupillorum et matris quoque rationem habere digneris. αEadem in sacello arcis vidimus supra altare introeuntibus ad laevam insignia Marchis et Clivis et Christum crucifixum mortuum et resuscitatum artificiosissime depicta. Dicitur autem opus ruisse . ex ducibus Clivis et comitibus Marchiae procreatae comitissae in SchWarla

Eadem legimus licet antea viderimus a Sathana ipso inventum et a suis conjuratis conscriptum juramentum, quod sacerdotes rursus se romani imperii pontificibus subdentes praestare debent. Sed quid agemus 3 Nisi ad dominum ardentissimis votis intimis ex praecordiis clamemus, ne tandem ob nostra peccata blasphemari nomen sanctum suum sinat, dicamusque cum archangelo Michaele Corripiat te deus Sathan, ludicra enim prae his blasphemiis videntur quaecunque anniserib, Heliodorus, Rapsaces, scribae et Pharisaei et quicquid hujus turpissima camerae hominum opprobrii Christo domino et patri ejus coelesti sanctoque spiritu unquam objecerunt et nisi haec blasphema ora ipsa sibi digito labellum compescunt, timendum est, ne in eos digne vox Christi conveniat Moriemini in peccatis vestris, licet caeci et duces caecorum prae

232쪽

felici rerum successu et invidia non solum oculis lippiunt, sed omnibus talpis etairessis caecutiores sunt. Recordare, domine, et respice opprobrium servorum tuorum, humiliati enim sumus nimis, ut quid blasphematur nomen tuum non solum inter gentes, quae non noverunt nomen tuum, sed inter et ab iis, qui tecum, creator coeli et terrae, divisum se

imperium habere putant, contaminantes sanguinem crucifixi in sua stupidissima sapientia gloriantes. Converte et everte, domine, pater coelestis, per Christum Jesum dominum nostrum. Amen. Hae die nullum exmimaria nuncium venit. Juli volebamus quidem Blanckenburgum ire, verum aliis nego-eiis impediti sumus. Volebamus item in templo oppidi ex vetustis libris monumenta quaedam expiscari, verum quia a senioribus seclusae erant, ludimagistrum rogavimus, ut ille petitis clavibus librorum prima paginas inspiceret ac nobis, si quid inveniret Husmodi, indicaret. Vidimus in oppido pedes ut vocant parrochiales habentes hibernacula duodecim, cellaria concamerata plus minus sex vel septem, aulam et culinas, quae vel principi sufficerent, atque haec ante renovatam praedicationem evangelii sedes sui archipresbyteri, quae dignitas post sus- traganeum et officialem Ergrediensem in tractu ortamundens interia pisticos prima suit, et ad hunc parrochum primo deserebantur causae

vicinorum sacerdotum etc.

prandio in nemoribus trans SchWarietam amnem venatio instituta erat. Quia vero major pars meridie praeterierat et retia nondum tensa erant et metuebatur venationem in multam noctem protractam iri, uxor et Margareta de Wildenset nobiscum ad visendum Blanckenburg diverterunt. Est autem Blankenburg arx vetusta sedes comitum a Schwartetburg, sita in vertice altissima montis, ad utriusque montis Iatus vinetis superba, conspectum habens amoenissimum. Ad radices montis civitas est ejusdem cum arce nominis. Haec recenti hominum memoria ter conflagratione pene periit, et cum secundo sere ex integro reaedificata esset, subitanea conflagratione iterum combusta est. Tertio vero idem perpessa clementia soceri nostri comitis a SchWarlabum incolis, quo levius reaedificari urbs posset, omnes redditus, debita et tributa in septennium remissa sunt, qua de causa et factum est, ut Rudel- stadi domino Catharina hanc ob rem et quod masculi heredes non superessent ad vitam ipsius possidendum cum omnibus proventibus ejus datum sit. enuit arcem Blanckenburg quondam comes a SchWarlaburg,

233쪽

murale duplex. Habet et lassam castrum circumdantem, in qua carcerteterrimus ex rupe excisus et puteus prosunditatis incredibilis, ad cujus oram cum abietini asseres positi essent, Anastasia uni horum incumbens ante biennium cum putei profunditatem intueretur subsedit, nisi ope divina asservata suisset ita ut a Lewensteinio a Rhen manu apprehensa attraheretur, in baratrum hoc absorpta fuisset. Nunc quoque arx undique ruinam minatur, auris, nocticoracibus et bubonibus hospitium praebet. Proventus vero Rudeistadium cedunt. Nam Bia kenburg aequo sere spacio a SchWariaburgo et Rudeistadio distat, scilicet miliari uno. Tempore vindemiae praesectus Rudeistadii in domo torculari se continet. Fuisse autem potandi studium in veteribus comitibus de SchWarlaburg, ut sere omnibus Germanis peculiare fuit, et hoc argumento cognovimus, quod torculari truncum ligneum ita excavatum, ut humeris hominis aptari possit, justi ponderis et ex catena ferrea dependentem vidimus. Usus autem hujus trunci est, ut qui ad aequales haustus bibere voluerit, hujus collo appendatur. Ipsam arcem ob pontis trabes tabi corrosos intrare non licuit. Dum igitur situm arcis consideramus, venit Albertus Piscator judex in Blankenburg nomine senatus Blanckenburgensis rogans ut cum uxore urbem ingredi dignaremur, quo ejus et nostri notitiam habere et vino nos honorare possent. Quamvis aegre consenserimus, tamen civium humanitatem incivilitate nostra non obruendam rati per declive montis descendentes pedes urbem intramus recta domum Alberti Piscatoris adeuntes, ubi jam tum in medio curiae sub dio mensae positae erant. Salutata igitur uxore et liberis ejus vix conSedebamus, quin secretarius urbis cum altero consulum adesset felicem nostrum adventum fore precantes, propinantes vina et quicquid apud ipsos insumptari essemus, praeterea et sua officia deserentes. Albertus Piscator variolos pisces opipare coxerat. Jussimus igitur consulem et suos asseclas assidere ac sitis laetitiaeque crateram invicem bib, mus caventes a tertio. Mox quoque ludimagister et pueri aderant, imo et Senator es aliquot musica aures nostras demulcentes. Et prosecto mirati sumus humanitatem horum civium, qui ampliori urbe digni essent. Venit et quidam Andreas, qui uxoris olim nutricius suerat et quaestorserarius in SchWariaburg Consul Joannes ac diversa nobis de fortuna et lato civitatulae hujus et quod praeter incendium grando semel atque iterum segetes concusserit, retulit. Idem quod oppidi incolae ex Vinearum et agrorum cultura victitent tamen ut ceterae civitates nullas habeant vel nundinas vel negociationes, nonnulli quoque eorum ex Pla

234쪽

eatura vivant. st enim SchWardia variolis et nobilioribus piscibus urbeeulam praeterfluens, dives. Socrui nostrae haec civitas quotannis ducentos aureos pendet et octuaginta. Omne vero quod hic trivimus tempus sesquihora erat. Dedimus filiolae Alberti, quam uxor nostra e sacro sonte levavit et Anastasiae nomen indidit, aureum unum, cantoribus solidos decem, praesentantibus amphoras vinarias grossos sex, et qui portas arcis reserat nescio quae numisinata. Sub octavam noctis Rudeistadium

reversi Sumus.

Volup est homini pio et erudito in his exiguis oppidulis videre

ecclesiam et ludos litterarum pro sua sorte viris bonis provisa et vae in seculum seculi Romanae bestiae C. et F. cum omnibus squamis ejus, qui has reipublicae et ecclesiasticae administrationis formas evertere conantur et quod in propalam est nunc possim profligat. Eadem Sigismundus comes a Gleichen, baro de ues et ceteri Rudelatadium transeuntes N. sponsam in Leuchtenbergam deduxerunt. M Julii uxoris et nostro nomine quatuor thaleros in honorarium sponsae in Liechtecter misimus, item dedimus arctori Casparo pecuniam in vestem sericam uxori nostra comparandam. Eadem L Albertus ex salm. 119 octoadem decimam septimam exposuit, scilicet: Mirabilia testimonia tua, domine etc. Summam hanc posuit, quare christiani verbum amplectantur et ob id sedulo ex corde et ore deum rogent, et hujus orationis hanc formam esse item quid oratio, quid gelus esset per tres versus primos docuit, dicens verbum domini esse admirabile, hoc enim cum parvulis reveletur per sapientiam rationis humanae comprehendi nequeat. Et ad hujus rei veritatem demonstrandam multos scripturae locos aptissime adduxit. Item consolationem in hoc salmo contineri ac eam ex verbo domini contingere, juxta illud: Omnis scriptura divinitus inspirata utilis est ad docendum, ad consolationem etc. Tertio doco et orationem. In hac autem oratione praecipue quatuor petuntur. Primo ut deus illi sit propitius. Sed ais, illud quomodo laeta deus hoc modo rogat propheta quo solet misericordiam exhibere laudantibus nomen suum. Hi enim non imminuentur omni bono, quia glorificantes se deus quoque glorificat. Secundo Orat, ut ceris fixi et firmi sint pedes ejus in verbum domini, et ne nequitia Super eum regnet Tertio ut liberet eum do injuria hominum, et tum ait se gematurum contestationes domini. Quarto et ultimo orat, ut dominus super ipsum faciem suam illustret, servus enim domini est, ut doceat eum vias suas. Ex gelo autem illi cum omnibus piis communi, ait,

235쪽

rivos aquarum deducunt oculi mei. Quamobrem inquit nimirum quia lex tua non observatur Docuit quoque quid esset, domini vultum super nos illustrari, scilicet deum nobis esse propitium et serenam, ut loquimur, frontem se nobis ostendere, Sicut et alius psalmus habet Deus misereatur nostri et benedicat nobis, illuminet faciem suam super nos et misereatur nostri. Dicebat quoque verba dei contestationes, obtestationes et testimonia dici, non pro more hominum, sed quod verbum sit imago mentis et immensae bonitatis dei patris erga nos evidentissimum argumentum. estatur autem deus duplliciter per exempla ut benefecit populo Israel et per loquentes scripturas. Domine deus bone misericors et juste, quoniam juxta psalten et regem tuum Davide verbum tuum, ubi revelatum fuerit, conscientias exhilaret et simplicibus, imo parvulis et despectis intellectum dat et illuminat, ne a corde et ore nostro verbum tuum auferre velis, per

ipsum verbum et filium tuum Jesum Christum dominum nostrum Dae- sumus, idque hoc potissimum tempore, cum exurgunt tyranni utroque gladio nos impetentes, hoc est, et vi et sinistra salvifici verbi tui interpretatione, et da firmos esse gressus nostros in verbo tuo, ne nos suis terriculamentis Sathan territet aut transformatus in angelum lucis blandimentis hujus mundi et variis sectis suis seducat, et ne permittas iniquitatem nobis dominari. Qui vivis et regnas cum eodem filio tuo et spiritu sancto deus trinus vivus et unus benedictus in secula.

Amen.

Nota comites de SchWarlaburg se olim scripsissem et Meomites in SchWartaburg et dominos in Raness, cum eam arcem nunc teneant nobiles de Brandenstein. Dicitur autem esse donum ilhelmi ducis

Saxoniae.

Eadem domina socrus per Joannem nobis a pedibus emimaria nobis rescripsit, se sperare uxorem nostram non adigi ad juramentum in renunciatione praeseriptum praestandum. Item nos reliquum dotis antequam hinc discederemus accepturos. Nota de poculo domines arta de Wildenset et domino Martino Luthero in calcide mixto, ex qua potione comes plus centies subsequentem noctem et diem alveum levare coactus est, Lutherus vero diutino morbo afflictus Christo quoque auspice evasit, ut hic Christi verbum: Si quid letale biberint, non nocebit eis, locum habere videatur. Erant autem haec praelibamina amicitiae, quam experturi essent adsertores veritatis ab adversariis.

236쪽

eoena Jostus Sophi a Wimaria reversus nobis scripta duo exhibuit, unum Philippi Melanthonis super interim, alterum asparis Aquilae parochi in Salveidi, cujus libri argumentum est, quod confitendus sit

Christus contra diaboli tenebras, mundum et interim. Et haec dies est nona, quod avide et anxio fere animo nuntium e patria expectamus. Idem Jostus dixit, socrum ea nocte non expectandam.

Gothar Q. de hartae Got annheli. Multi sub nonam antemeridianam domina de Wildenset et filia ejus virgaret abiere, quas uxor et ego aliquot stadiis a Rudeistadcomitati sumus.

Eadem cum jam a nobis conscriptae literae essent et Adrianus noster ad iter se accingi juberetur, sub prandium qui equos quadris garum adducerent veniebant nobis litteras de statu religionis , nostrae deserentes. App0rtarunt et sornaces ferreos sex, quorum duo Joannes Wilhelmus Futas alterum dono, alterum pro Cthaleris emptum accepit. Quatuor reliqui socrui dono venere majore senore compensi quam usquam vendi possent. Post tertiam pomeridianam domina socrus comitata a filiabus Αω milia et Mna Maria et Datre suo germano Georgio Ernesto ab Henneber nec non doctore Melchiore ab Ossa et conjuge sua Rudeistadium

reversa est. Gallum autem Perilaeum praemisit quo nos earum rerum, quae Whnaris transactae erant, certiores reddat.

Paullulum ante quartam suborta est quaedam tempestas caecia Vento, grandine et pluvia eum socio suo noto saeviente, interboantibus horribili sonitu tonitruis, qui passim vineta et hordeum laesit, sed ita tamen ut benignissimi patris nostri coelestis conaminatio potius et admonitio, quam indignatio irae ostenderetur, qui nos non solum salvifico verbo suo sed et mutorum elementorum mutatione commoVet. coena doctor Melchio de Ossa et ouadus de rebus Augustae actis et de causa filiae suae invicem sermocinabantur. Volebant quidem princeps et comes amenneber Georgius r-nestus et doctor Melchior quadam authoritate ac gravitate ea, quae Wi- mariae transacta erant, nobis proponere, sed domina socrus mihi seorsim singula indicare maluit. xi Julii circiter sextam mane socrus nos ad se vocavit et qui res maris peractae essent, ordine exposuit, exhibens nobis et litteras, ut

regionis Τ

237쪽

scribarum more loquar, recessus, per duees Joannem Fridericum den intuem et Joannem Wilhelmum et Joannem Fridericum juniorem Saxoniae principes confirmatas. Item litteras conventionis inter Guntherum comitem et socrum ex parte uxoris nostrae et legendas praebuit rure autem sero erat summa totius negocii, ut in diem Mercurii proximam comes Guntherus senior intra urbem Mnsta ad manus nostras traderet novem milia florenorum et nos nomine uxoris nostrae omnibus, quae Percontractus immenses annis domini 1525 et 38 transactos renun

ciaremus.

Eadem conscriptae sunt litterae renunciationis et, uti vocant, quitantiarum, item dimissionis tutorum. Eadem dominus Alberius rix partem psalm 119 exposuit, nimirem hanc: ustus es, domine, et rectum audicium tuum etc. Docuit quod solum dei verbum ex omni parte rectum sit, et quae sit justitia coram deo valens. Item quam serio deus sua praepta servari praeceperit, scilicet sub perditione corporis et animae. Item de gelo piorum. Et hanc octoadem esse comparationem regni Christi et diaboli per antithesi monstraviti Item de disserentia gelus et irae. Item quod verbum domini dilucidum non socratica aut platonica doctrina, sed doctrina salutis nullis involucris insipidae humanae sapientiae involvenda, nec aliam quam eandem et perpetuam ecclesiae per spiritum s. edoctae interpretationem admittere. Item quam utile et jucundum sit hoc verbum a mundo contemptui et perexigui pretii habeantur, tamen, si verbo fideliter adhaereant, eo Se consolantes ac spe laeti in deo vivunt, nec ob tentationum procellas sermonum domini sui obliviscantur, illis non humano sensu aestimanda eteorporis et animae emolumenta hinc contingere. Item rursus de vera illa justitia, ea scilicet, qua nos deus pater per mediatorem Christum justos reputat, et ea, qua deus justus judex, cujus sententiam nil creatorum effugere potest, persecutores veritatis et atheos illos homines juste et judicat et punit, hic disseruit. Atque hic digressionem fecit ad nostra haec tempora et Cattos hos tyrannos, qui verbum domini ad suam Lesbiam regulam aptari volunt. Interim sibi cum suis interimistis homines belli et suis operibus justi haberi cupiunt. Item quod lex domim veritas sit, nos autem et omnia nostra mendacium. Item quam magnum quidem sit in ipsa calamitate et periculis praesente persecutore in mandatis divinis delectari et a verbo ejus deviare nolle. Tum enim eam mansuram Spem,

238쪽

qna et nos nitamur, justitiam mandatorum dei esse stabilem et perpetuam. Et sic erudiamur a domino. Erudi nos, o domine, et in justitia tua et verbo tu nos serva per ipsummet quod pro nobis caro factum est verbum, dominum nostrum Jesum Christum, dilectum filium tuum. Qui tecum vivit et regnat cum sancto tuo spiritu deus trinus et unus in secula. Amen.

Eadem domina mater nobiscum egit ut illi supellex, quae uxori ex testato debetur, ad ipsius vitam relinqueretur. Quamvis periculum subesse videretur, honestissima matrona in hoc consensimus. Joannes Georgius comes a Mansseid per litteras et mandata trium principua fratrum germanorum optimi principis Joannis Friderici filiorum jussus est tutelam filiarum de SchWarlaburg loco Datris sui Philippi defuncti suScipere. Eadem domina mater nobis omnem supellectilem librariam ostendit, quae vel doctori sufficere posset. Sed quid de supellectile libraria dicam, cum aspar Sartor non pauca volumina classicorum authorum de rebus fidei tractantium habeat, adeo ne omnino amusum Rudelsi dium mi. Vidimus in hartis affabre depictis nominibus etiam asscriptis omnes arces et municiones, quas rustici anno domini 1524 et 1525 in Francia orientali vel expilarant vel conflagrarant. Apertus hic rumor est et nunc agricolas tumultus ciere. doctore Melchiore ab Ossa accepimus ducem Mauritium et suas ditiones nondum Interim illud inire velle. coena choreae ductae per nobiles aulicos seqrgii Ernesti, vasa pice et crustulis ligneis reserta concremata sunt pro more Francorum, quod genus chorearum plus insanias et stultitiae quam piaculi habere

videtur.

xiv Julia a socru Georgio Mnest avunculo suo gratia acta sunt, quod erga ipsam boni tutoris fide usus sit. Deinde prandium sumptum. prandio Georgius Mnesti princeps, comes et dominus amenneberg, doctor Melchio Ossa una cum uxore et filiabus ad prosectionem se parant valedicentes sorori Catharinae et filiabus, Eubulus vero his ad duo sere miliaria ducatum pωstitit se illis ad officia offerens, ac bona cuncta precatus Rudelatadium reversus est. Conventum est eadem, quid de obsignatione litterarum fieret et quid ulterius in Arastad agendum foret. Fecit et Eubulus per Lagarum argentarium in Armitat sigillum in usum etc. parari.

239쪽

Vidua quaedam, nomine die Foruehem, in gynaeceo Rudeisiadensidum apud cetera n phas in eodem cubiculo dormitaret ac eam Sathan nocte nescio quo spectro vel terriculamento tentaret, mulier haec nihil

impurissimi hujus spiritus phantasmatis mota, spiritui omnis spiritus bonus laudat dominum, respondit. Ad hoc phantasma illud ait Et ego quoque Mulier igitur animosa fide nequitias ipsius intelligens ait Mosen habemus et prophetas, insuper Christum nihil nobis cum mortuis spe tris est. Et dicto Oeos, quicquid illud erat, magno cum dulatu et pedore discessit. Hujus mulieris fidem obticendam non putavi. xv Julii Adrianum a Zeriae cum litteris ad Sehonstadium et He

mannum Nellium in patriam remisimus. Lucas auriga thaleros octo in itinere insumpsit. Dedimus Aemilia et Anna Mariae sororibus uxoris singulis coronatos tres in annulos et Friderico nepoti nostro amota florenos duos. Vidimus inventarium post mortem soceri nostri piae memoria pernotarium jussu Joannis Friderici ducis Saxonia et electoris fideliter conserimum, continentem quicquid supellectilis in arce Arnsta et ceteris aliis aliquot post se reliquerat. Eadem Draco ex epistola ad Rom. cap. 6 concionatus est Super haec verba Quemadmodum praebuistis membra vestra serva immundiciei et iniquitati est usque ad finem ejusdem capitis. Deinde recitavit evangelium ex cap. 8 Marci, scilicet: In diebus illis, cum turba ad modum multa esset, et reliqua. Jussit autem potissimum in hoc evangelio considerari fructum turba sequentium Christum e tam longinquo nulla habita ratione victus, et quod iis, qui se ita Christo permittunt, nihil deerit. Item de genuina Christi erga suos misericordia etc. Item quod ex hoc evangelio remedium contra nimiam victus sollicitudinem, ventris curam et foedam avaritiam capereinus. Passim in hoc exempla sanctorum exscriptura adducens et omnem lectionem evangelii in doctrinas septem divisit, ac singulas doctrina suo ordine diligentissime ob oculos posuit. concione non expectato prandio assumpsimus Christophorum urer fratris Galacteos et Coman et eonscensis equis recta Blanckenburg petimus civitatem pertranseuntes ac montem cui nomen de Sylber Berta, olim mineris argenti amosum, nemusculum quoque de Lege Waldi, ac tandem SchWarlaburgam pervenimus, vetustissimam arcem super abrupto montis constructam, undique jugis montium superbientem.

240쪽

ceteris autem montibus Schvaria flumen montem, in quo arx est sita, divellit circumquaque ipsum praeterlabens. Nec patet ad arcem nisi unus accessus, et is salebrosus et silicibus plenus usque ad superiora arcis aedificia. Habet a primo introitu usque ad summam arcis portas quotidie reserandas quinque latroeuntibus arcem ad dextram habitatio nunc est Guntheri comitis, olim Henrici soceri nostri sedes aedificiis adornata. Ad sinistram domus est Ioannis Henrici et aedicula sacra Joannes Hei ricus jam ibidem aedificat. Mansiones utriusque comitis medium iter dividit. Habet et lassata et turrim quadratam a prima porta ad dextram etc. Nemus arci proxime adiacens de Sta amburger Wales vocitatur. Habet et mineras serri. Sunt et ea nemora quercubus et abietibus consita cervorum ieracia antiqui sylvae et stabula alta serarum, nec visu carent. Tenuerunt autem hanc arcem duo comites. Ceteri in Franckenhausen et Sundentia en habitarunt. Agrum habet lamum satis feracem, sed vineis caret, siligine quam tritico ditior. Guntherus reddituario suas mansiones commisit Joannes Henricus praesectum nobilem et quaestorem habet, major pars aedificiorum Gunthero cedit. Habet et puteum et fontales aquas per innales deductas. Quaestor aerarius Joannis Henrici domum comitis sui ostendit nobis pane, caseo et cererisianos reficiens. Nam veriti ne sorte comes suus superveniens nos vino obrueret, ouus Rudet stadium peumus. Eadem Wolf angus comes a Gleichen audiens nos brevi in patriam reversuros una cum uxore sua, quae Bohema est ex stirpe dominorum de Dhon Rudelatadii nos invisiit. Venerunt et consiliarii quidam de Ar indLxv Iulii circiter sextam antemeridianam comes Wolmangus Salvel-diam revertitur. Eadem cum aspare sarctore computatum est. Jussimus Joannem Galacteum Christophoro Ziher thaleros decem in propinam

familiae dare.

Eadem scripta et ratificata est transactio de argentea supellectile

eum domina S m.

Est Wolnangus et uxor ejus par conjugum, a quibus merito omnes, qui matrimonii capistro capita dederunt, sumerent exemplum. Annos circiter quadraginta concordes una vixerunt. Ipse uxorem ocis lavet et honesto amore prosequitur, illa eum ut maritum veneratur et ita ejus curam gerit, ut famula, non uxor videatur. Nullam concionem negligunt,

et nulla dies abit, quin divinis agendis intersint. Vidimus juxta pagum Elchseld ex intempestate aeris, statu ven-