장음표시 사용
51쪽
rs Comment . in I cap. Sphaera
nobi allo Vae Run dicet aliquis , eum eireunserentia semicirculi si linea quaedam
cotia supe curua omnis Jatitudinis expers,ex ductu aute seu motu cuiusuis lineae imaginario, omnium Mathematieorum consensu.non efficiatur nissu peis etes , qui
.ucto iii. seri potest, ut sphaera,quae est solidum quippam, ut & auctor ipse in deelaratione suae des nitionis asseruit,& mox iterum ex Theodoso subiungetiir,gignatur
solutari da. ex ductu seu reuolutione , circumactione ve circunserentis semicirculi 3 nam iuisitoni . ex tali cireuductu sola superseies extima sphaerae procreatur . Cui cieeurrenduest,desinitionem haese Euclidi non esse fidelitera hauctore reeilatam. Euclides enim in libri l .defia. A. non didiit, Sphqrain esset ex conuersione eiteurisanhailsis, remiae semicireuli circa diametis, sed eae ductu .ae reuoIutione totius semiet silit c .h euli,quem quidem constat esse supersciem.Quamobrem sicut eae reuolutione Tue . itadb linec rectae sinitae et rca alte tu extremum fixum describitur circulus, ita ut ipsae , linea supti seletu officiatu punctum vero alterum extremum cucula serentiam designet: sie quooue eae cireumactione quidem supersciei semicireu Ii picerea bii ut soliditas sphaerae,ex me utitutione ueto semicireunserentiae superscies extima rotundas atque hae ratione:pe sectum corpus sphaericula naseitur .
Assir isti s y H AE R A etiam a Theodoso se deserihitur j Sphaera distitam, A qq, iii, una superficie cnentum, in ei itis medio ptinestis est, a quo omnellii eth do. lineae liticia ad circunferentia tint aeqtia es.
respileailo desti illo. viis sphaeiqa Theodos
duas si sphaeavi dignitionii interse.
Η, re est seeunda sphaerae definitio desumpta eae Theodoso de si limes
icis elementisi, in aqua quidem tres particulae continentur. Prima est shgium id est, corpus, ponitur is, ad differentiam figurarum planarum, cuiusnodi est circulus, quadratum , &e. Seeunda s una su poesinio eontentum apponitur ad exeludendas sputas solidas pluribus supersciebus eomprehensas, qtialis est roraeurrus,lapis smolari pyramis cubus, &c. Sed quoniam duplex est supereeleg, una plana, quae ex omni parte linea recta adaequa te potest coinens uiari, ut est superscies alleuius muri bene coplanati , uel tabulae uel papyri bene extensae: Altera curua,quae undique linea recta mensurati nequitu Atq; hae e uel est eo ncaua, ut est interior supet scies alicuius hydriae; ues eonvexa , euiusmodi est exterior supci scies hydriae, uel pilae s Sphaera stipe cie curua,eaeis conuetia &unica continetiit. Tertia denique .particula elisin euitiae medio, ere. adi ta n git utque ad dissetentiam plutimorum solidorum una quadem supersicae coniuntorum,in quibus tamen tale punctum assignati minime potest: quale est co pug ouale, lenticulare, alia huiusnodi Q y o D s hanc definitione cum priore con seramus, repersennis illam sa-blieandae sphaera modum, industriamq: uobis praebete hanc uero sphaerae iam fabricatae substantiam explieate, ob idq; issa potius deseription , hane uero desinitionem dieeda esse. tuam quidem des nitionem Theodosi desumpta ivr x Tymio Platonis eleganter ex pretiit Ciecto in lib. de uniuersiaie his uerbis de motido loquens. Igieto Idolosea es Fabrita iii, qtiod oempsit pec Graeci late isti
dufinitio uniuerso mundo; Mundus squidem eli sphsra solida, eum nihil in ipso uacuum existat, sed omnia corporibus Gnt repleta a mundi convexitate
52쪽
umite ad eius contrum, ut in .Phys Aristoteles probat. V a ii v v s rem diligentius introspieiamus , amb ae praedictae definitionea sphaerae potius euilibet globo, seu pilae accomodati possunt, quam sphaerae illi, de qua libellum inseripstauictor,&de qua praecipue nobis Eth sutura disputa- . . iio:ideiteo alia deseriptione adducemus hoc modo. Sphaera de qua agenda Leti . .. nobis ell) est in tumentum quod dii rotundum, in quo varii careusa armilisve risuitu. de
continentur, quibus e lorum motus,& totius mundi stus commodissime expli qua hie agi cantur. Quale nimirum est instrumentum,quod sphaeram materialem dieiinr. iud Qv i autem suerint pulcherrimi illius instrumenti inuentores primi,non satis eonstat. Quidam enim putant, AtIantem sphaeram primum reperistri Dc id, ptimi inde eam transportatam suisse in Graeciam ab Hercule, ut auctor est pituiti . os eiae nis Quidam veto, ut idem testatur, Anaximandrum Milesium primum inuentote texta iii saciunt. Laertius Diogenes Musaeo hane inuentionem aseribit. Alii denique alios inuentores saciunt; inter quos titiam eonnumoratur Architas Tarutinus non ignobilis Scriptor. Cicero tamen, & Maternus testantur, Archimedem Syracusaniini Mathemati eum subtilissumsi inuentorem primum extitiste sphaerae imi ruine tali , quae sphaeta illam cslestem ad viuum repraesentaret. Nam ut nobis estorum copositionem, ordinationum , motusque uorum ob oculos po- iusti neret, labi leavit,inquiunt, sphaeram qnandam vitream Omnino titi spartini Cm Aicii ue. tanto artificio,vt in ea planetarii globi, praecipue soli lac I unae, propriis mo- dis
tibiis in diuelsas mundi plagas incederent non si curum ac in culo ipsi, moti tui: ita persecte,&ad amussim sphaeram eclostein imitabatur sphaera haec vitrea ab Archimede stinnia industria , cie arie eonti Dicta. De qua sphaera Claudianus poeta eleganti mitium Epiglamma conscripsit, quod libuit hic apponure.
Iuppiter in partia eum cerneret aethera vagro.
ad insero, talia dicta de se. Huctine mortalis progressapulentia inre. Dis meis, in sta ab Iuditu, orbe labor. Iura poli, vertimis; stilem egesan Deorum feeo Draei suae transtulit arte nec Delustiae mari, sam ibiti, spiritua astris,
Te vitium certis motibus Metti opus. Pereus rit proprium Menilitis Signifer annuis,
get ille punctus dieitar centram Pherae. Linea nere retia irreseras Cenitum, per centrum Shaerae, applicans extremitates suas ad cir fert itiam ex utraque parte, circa quam sphaera tio uitur, dictitir axis sthius. DAonero puncta urem terminantia dieuhetir poti Jhaere. COMMENTA R IM S.
Dii eo itis et hie tribus reliquis des uitionibus, quid si eo timim iob ore , quid axis, quid denique sint poli sphaerae quae omnia perspicua sunt in
53쪽
Cent tu, tiavis sphaeiqiuid se eunam Eueliisdem Dinis meniniet dia. metrum. de axe vilis s.
Ct um xv v sphaerae Euelides in sib.iff.ita deseribit. Centium sphaesae est idem, quod & semirenti,a e uiua reuolutione sph ta effet intestigitur. Adinti uero ita definit Euclides Ioee eitato. Axis sphaerae est qui e steria
illa linea , circa quam semicirculus,ex cuius nimirum circumactione sph;rn conficitur)eo nitellitur. Proclus autem Diadochus se Axis mundi (quem nos iam sphaeram esse diximus) voeatur dimetiens ipsus, eirea quam uoluitur. Ex his vero omnihus definitionibus perspicuum est,non omnem lineam, quae pereentrum sphaeraearansens extremitates suas ad circunserentiam ex utra's parte applicat,adiem diei, quamuis diameter dieatur nisi citra eam sphaera volvatur. Multo enim plura complectitur diametenquam axis, est axis sit quid ins
rius, o ameter uero quid si perius: Omnis squidem axis diametet est, at non contra a Quoniam in sphaera e plesti solae eae diametri axes diei possunt, circa quas fit aliquis motus , quq quidem paueae sunt, I pr et pilus axic est ilJe, qua
protenditur a septentrione per mediam terram uersus austrum: Innumerae tamen diametri assignari possunt. omnes nimirum lineae per centru sphaerae transeuntes; immo & planae figurae diametros hahent , ut circulus, &e. non autem axem. Axis etenim in solidis duntadiat eorporibusi reperitur. Potest tamen quaevis diameter diei quoquc avis, quia circa eam eircumuolui potest sphqra, quemadmodum circa axem mundi, licet re ipsa non moueatur.Sie apud Geo metras , atque Astronomos quilibet circulus in sphaera haberoe dieitur axem proprium circa quem nimirum ei reulariter, atque uniformiter moueretur, sdEberet moueri, quamuis actu non moueatur . Huiusmodi axis est diameteriphaerae per centrum cireuli ducta, & ad angulos rectos plano eiusdem eiieuli insstens. Dicitur autem illa diameter, circa quam estum, seia sphaera comi et titur, avis, simpla similitudine ab axe ligneo , super que rota alienius currus contorquerat isderiuaturq; hoe nomen ab agendo, id est, mouendo, quia uideo Iseet circa eum mundus sine intetmissione cireumagitur. Quem nobis Manlialius poeta eleganter depinxit his carminibus; Deerit poν gelidum e nutae dentitur ax AZibraturis abit divorso eardino Mundum,
sideritis medium est ea quom voLior orbis
Aerernotan rotat cursia immotus, . . . . .
Axe quoque essum, terramq; sustineri finxerunt antiqui. Unde Cicero altu Terra, qus transecto axe sustinetur. Ad quod alludit Lucanus, quando Caesiori sedem in eclo commotistrat,ita scribens. At hodi a smison Dariem si frigoris unam Soni vi laxis onus Tibrati ponderis eae i. t o M IAM vero duo sunt poli mundi; duo uidelicet puncta avem teriminatio; ille, qui nobis hie Europa degetibus semper apparet, eonspicuusque estissit, dieitur Boi eadis, sue noteus, Septentrionalis, Aquiloniusve i Ahailrononiis autem appellatur polus Arcticiis, id est, Ursnus, a constellatione quadam i signi, quae Gi sce dicitur sipae etet, Latine ursa, perpCtuosi; circa polum hune comaertitur . Hunc quoque plerq ille viationes uocant Notis Italia uero Tranion tana dicitur. Aster uero polus Australis dicitur, uel Au tinus, Meridionalis,uos Notius; Astronomi uocant Antarcticum, quod per diametrum oppvistus fit polo Arcti eo . Hie nunquam n nobis conspicitur; Semper
54쪽
istis si,sa aerium attollitur,ut hie Romae i. serme grad. Vtrumque hunc polum pulchre deseribit Virgilius,cum ait. Hie Ueythae n3hi, semper sublimis, diti, Sub peditis se x atra videi,manasq. profundi A Nantia uterqs polus stulta maris,seu stella nautarum dicitur,non ussi poli ipsi fine stellat, sed quod prope ipsos sint stellae quaedam ita propinque, ut vix inoueri cereantur,(quamuis iuxta polum Antarcti eum nulla flesia insignis de
ptehensa si, quae minus, quam grau. o. ab ipso polo abst)quarum ea quae polo Arctiea uicinissima est,in extremitate caudae ursae minoris existit; quae trero Antarctieo polo vicinior obseruatur. in extremo pede sinistro Celauti posita est. Quoniam vero ad has stellas Dauiae respiciootes itinera sua per medium mare dirigunt,propterea utraque stella maris,uel Nautarum dici consueuit. DICvNT autem poli a uerbo Graeco , ,.Aces , quod signiscat uerto sciuieircumago;Citeac nim illa duo puncta tota mundi machina indesinenter eircumuoluitur. Porro nonnulli haec duo puncta vertices, seu Caidi nerum munia di appellant ,sicut enim ianua eirea eardines voluitur , ita etiam tota mundi fluctuia eitea dicta puncta,quae sola immobilia sunt,eonuertitur.
m si AE n a autem mi nisi duplicitor illiti direr, secun tam sti stantiam,et serandum accidetis.Secutidum si Maurium, spus ras notiem; sciticet, lphaeram nonam, qQ priretis motris me primum mobile die rari, ino haeram Dinum horum,quae Frmamentum nunc araris in septem sphaeras septem planetartim quartim quaedam sunt maiores, unam minores,secundum quod plas accedunttiel rece tant a Frintimento Ade inter illas Ohaeras i*haera Saturni maxima, phara uero Ltitiae minima ex sit. COMMENTARI v s. Hape Iam secunda pars huius eapitis, in qua dum duilloneu sphae,
mundi astetuntur , una secundum substantiam , altera secundum occidens. Secundum substantiam diuidit auctor sphaeram mundi in nouem sphaeras. In qua diuisione non simitur sphaera, ut complectitur omnia corpora mundum liniuersum componentia, cflos ni deIiecit, de elementas Sie enim plures euent sphaerae, quam nouem, ut paulo post erit manifes him,quando de numero caelorum, es elementorum torum a. ordine disputabimus: sed accipitur pro is lista caelesti, quae quidem constat,seu continetur duabus superficiebus, eo nutidia ni mirum exteriore, P concaua initiriore, dieiturque proprie orbis; Hoe nam i differt orbis a sphaera, quod haec ad cetitrum us'. tota sit solida,unicaque tantum supersete, puta connexo Exterioic concludatur, orbis a uictio non ita, sed duabus siniatur superseiebus, una exteriore, & altera interiore,quales iovi mnes caeli. SE D quoniam sphaera, seu orbis caelestis duobus modiu sumi potestsuno modo pio quolibet orbe diuiso ab alto,sue sit concentricus mundo, sust cecuti a tricus,
spli te se. ecidum substantiam spri aera hiedius a suis rati ut pro phara cm
55쪽
eus, hoe est, silcidein eum mundo eentrum possideat, siue ditiessem: quo pacto quilibet Planeta plures orbes continere dicitur, quorum tra elatio,& consideratio ad Theoricas planetarum spectat, qua inuis etiam auctor noster eoab te usis me capite perili ingere conetur : Alio modo sumitiit sphaera cloelestis pro Oibe totali ab alii x diuiso, qui unddquaque a mundi centro aequid illat, aetam secundum conuexum, quam secundum concauum mundo e cetricus exustit,conscinit i. ex pluribus orbilius particulatibus, qui ordinantur ad motum A planetae, quo pacto quinis planeta unum proprium,& peculiarem orbem habe dii psilia. ' re dicitur,cone inentem alios othes partia Ies partim concentricos, partim e laliaeta exie centricos,ut in Tiatoricis planctarum set perspicuum. Hoc igitur modo postesei, in hae Hore accipitur in hae diuisione sphaera, pro Oibe uidelicet eaelesti integro condiuisions, tinentes lines alios partiales ad motu planetae ordinatos , suo hi concentriei sint, sue ecce niri ei. Diuidit itaque auctor sphaeram ita acceptam in s.sphaeras nempe in sphaeram nonam,quq primus motus, siue primum inobile dieitur: &in sphaeram stellatum fixarum , quae firmamentum nuneupatur, & in septem sphaeras septem planetarum,videlicet in se haera Saturni, Iouis, Martis, Solis , Ueneris, Mercurii,& Lunae.llanc tamen diuisonem paulo pos examinabimus,
quoniam Astronomi recentiores plures sphaeras caelestes constituunt.., h S VN T autem omnes orbes caelesses contigui prorsus , & immediati inter egi, u Iii' vi semper superior inferiorem includat, nihilque inter unum atque alte
tum si medium, non secusae in tunicis caepat una videmus superiorem undiq. cireundare inserioremsquod quidem ita vile demonstabitatus,eti de ordine caelorum disputabiimis . Quare eum omne eo us continens maius fit eorpore contento, clito ad ambitum ,recte subiungit auctor, sphaeratum e lestium quacdam esse maiores, di quasdam minores, secundum quod plus accedunt, uel recedunt a purmamento. Erit enim hae ratione sphaera nona omnium maxima;
Dtiande si mamentum maius erit sphaera Saturni, quq satim subsequitur,ct se deinceps, lonec ad sphaeram Lunae, quae ansma est; deueniamus. Haec iramque omnium sphaerat uim minima est. Nona sitiq- Dies et v n nona sphaera ab auctoro, & alijs Astio nomis primus motus, .ui hir a te silualum mobile,quoniam, ut ips putat, nullum aliud eael a mobile supra
Mobile. seu a plana caelitat, suoq. motu uelocissimo, ut sit oloco dicemus, omnes alias inseri inius ma- aiores sphaeras,quas ambit, secum rapit ab ortu in oeeasum spacio viginti qua- ud titor holarum . hitim uis autem nonam sphaeram , quam auctor hie putat Hiesiprumam,ae primum mohisesine di sitimine possimus diecto & primam filiae
rami& nonam, sue ultimam; Ptimana quidem ordine naturo, quia proprior es primo enti, qua ratione sphaera Lunae ultima existit, cuina primo ciste sit je- motissimas Nonam uero iii ima inve, quo ad nos, quia uidelicet rcmotior a no-hi, existit, alio pacto Luuae sphaera, quoniam nobis vii propinquior, licetur enie prima: Non tamen ab Astronomis diei eonsueuit ustimus motus, seu ulti- nn mobile, sed sosum primus motus, vel primum mobile, ob dignitatem , & praestatuani , quam hahet circunserendo sphaeras inferiores seeum suo motu
eniti, Proprio, sua in re primatum habere videtur. Iphitia eua ApDE A et quoque auctor cum Astronomis sphaeram, quae est octa dicatui Eim ua quo ad nos, gninaine imim,di sphaeram siclsari ina saeorum sirinamentum et' et . . suidem, lilia sicut iamia inactum, vallum, aut nare nia in extremis partibus p csi- odii, tuta ta cingunt,muniunt,ac firmant ciuitatem , ite etiam octaua sphaera , quae Fit
ita Musa. ina ineuium nuncupatur, ae quam antiquitas omnis supremum, ac extro in uincaelum
56쪽
ia egum putauit,srmat, continet, ambit : & quas munit non solum reliquae
haeras in seriores omnes, verum etiam omnia, quaeeunque in mundo uniuerso existunt: et etiam dieit ut firmamentum, quoniam uidelieet eontinet stellas Armius haerentes,ut mox dieetur. At uero sphaeram stellarum fixarum nominat, quia deserti eiteum uehit, & eontinet omnea stellas suas. Quae 'uidem stellae non ideo surum dicuntur , quoamon moueantiit, aut quod sxs prorsus stellae vidipet maneant. Hoc enim salsum est, eum experientia compertum sit elatissime, eas moueri,ut suo loco dicetur. Neque etiam sxq die untur, quod non mo- meantur, nisi ad motum orbis, in quo sunt e Hac enim ratione Planete quoq. svi diei deberent,eum solum ad motum Othium, in quibus eae istunt, circunse rantur,ut postea ostendemus.Sed ideo appellantur sx si quod sem per eundem
inter se situm, ordinem, atque distantiam sed uent , quod quidem tum antiquorum Astronomorum obseruationes, piata Ptolemvs , Albategnii, eaetero tum que,tum etiam tecentiorum manifestissime nobis declarant. semper namque stellae illustri illi ux constellationis, quae Orion nuneupatur, eundem in-xet se sium,ordinem, ae distantiain custodiunt , ut nimirum tres stellae cingulum Orionis constituentes perpetuo lineam 'sali rectam eonficiant. Idemq.in stelli, visae maioris,& minoris , & denique aliarum consscillationum obseruatum sui te Qua de te lege Ptolemaeum Dictione r. Alimogelii, & Ioannem de Milio monte in epitoma eiusdem Dictionia , tibi pili rimae stellare in obseruationes in medium Prosetuntur , ex quibus perspicue eos ligitur , stellus simnia menti eundem semper ordinem, ac situm seruare inter se. Ob eandem quo que rationem a Graecis dicta est octaua haec sphaera e Alexisse, quas non saga, inerrabilisque,Auia nimitum omnes diestae in ea iusxae si uti ullo errore,perminio neve procedunt.
Post uti Mo reliquae septem ps haerae , quarum lingulae singulas conii' s, iis, riso ent uella, planetarum stillae uocantur, quoniam de seiunt stilia ,suPactra, vidistia eue
qui planetae sunt dicti,id est, astra eriatica, icii Ettones, non quod ita in ecolo ite dictae.
obcrrent,ut non ordinato, certo, & determinato motu uehantur: Hac enim
ratione non posset de illis haberi sciertia, quiad utrum 'non est, cum babctit eoritas motus seriodos , sed ob id astra errattea laneantiir,quod neque ipsa inter se eandem aemper hibeant distantiam,ntiq. eum stellis svis octaui orbis timui nsetuent ordinem. rood quidam luce clarius intuemue 'uotidie in Sole, ac Littiai Modo enim hi duo Plauciae inter se omnino coniunguntur, ut si in Noviluniis, modo alter alteri opponitur , ae maxime altur ab altero recedit, ut in Plenilunijs eontingit, moti o magis modo minus propinqui in ter se conspieiutur.Rursux mqdo prope hanc sthaiam sxam octaui othis, seu gie, umenti apparent, modo prope illam: Atque idem prorsus in reliquis planetis suit obseruatum.Nunc enim recto videntur incedere citi si, nune retrocedire, S in contrariam partem niti.Nune occultati,& desticis rh , oh propinquitatem Solis Deinde eum Sol ab eis recedit,uel ipsi a sole, mursus prodire an luctim, sest o
aperire & dopromere. Nune anteecdere Solonia Nune eosdem subsequi. Nun evelocissimo eulsu quasi incitari. Nunc vero ita retardari, ut ne nititiori qui dem exilii mantur,sed in eodem prorsus Zodiaci loco considere . Nunc dem a. in septentrionem excurrorci. Nune in meridiem. De qua re plura in Thoori vplanetarum exponuntur. Hanc igitur ob causam ita stellae in caelo Dbtiis arti uidentur,ut casu quodam , ac sato agi iudicentur. Quapropter ab Asit onomia Planetae menio nuncupantur.
57쪽
at in si,hata quid, Aequinine talis. Tuillaeus
S 3 c v N D v M accidens autem diuiditur in si haeram retiam si hae ram obliquam.iui ou em ae cuntis haberes aeram rectam,qui manem sub Ad is Eri uis ali is ihi maneres .Et dicitar eis recta, qtita utiter
so orum magis auero illis eiectatur . Vel quoniam eortim Morieton inters cat Atala noctiesem, S interseratar ab eodem ad angvitis rectos ibicrates. I ii uero dirantur halere lyhaeram obliqviam, tranque haluant citra A/ tittit Et alim,vel nitru Itiis enim supra Hor ontem alter polorem semper maturiaticae uero semper deprimittir e ei quoniam iliorem Horion an sis agis interserat tamath iugem, in intersecatis ab eodem ad angtilosi ares obliquos.
Diva DIT iam sphaeram laeundum aeeidens in sphae tam rectam, & oblia quam.Sed quoniam ea quae in hae diuisone dicunt ut , & quae deincepa seqbatur, intelligi non potiunt,nis prius qui iam circuli sphaetae cognoscantur,quo rum in sequentibua stequenter sit mentios operaepretium me facturum puto, si hieuiter,& generatim circulos sphaerae creplica uero, plura de illis,eotuinque officiis, nominibusque in a. cap. disputatiirus, ubi de eisdem distetit auctoest: Nunc enim tantum rudi minetua vocabula circulorum exponam.
I p c v L i sphaerae sunt i quorum haec sunt nomina. Aequino- ctialis, Zodiaeti ,Colurii, solstitiorum, Coinrus aequinoctiorum, Meridianus, Horiston , Tropicus Caneri , Tropicus Capricorni,
Circulus arctieus, Be cireuin, antarctiens. Priores sex, maiores dicuntur, suo maximi, posteriores qnatuor, minores,suci non maximi. Maior circulus dicitur is,qua idem centrum cum spliatra obtinet, ipsa irrisues haeram in duo hemisphaeria aequalia diuidit:Minor uero circulus appellatur ille, tui diuersum centrum a sphaeiae centro possidet, sphaeramque in duo segmenta inaequalia patitur. Cariorum quilibet circulus sphartae, siue maior, sive minor duos dicitur habere polo circa quos, s moueretur, uniformiter ferretiit.Immo ex polia ipsis omnes circuli in supelscie sphaerae describuntur. Fit .n. polus cuiuslibet circuli splaaerae, punctum illud in eonvexa sitis efficie splixi ae qtio omnes lineae rect ad circunserentiain elicus i duisis sunt quales. Nam eum ex polo cireuli circiinsolentia deseribatur, necesse es , ut polus squaliter recedat ab omnibus punctis illius eireunserentiq. E Qv I N o et et i A L i s eire usus in sphaera dicitur ille maior, qui ex mundi posis cst diaetis tus, squaliteiq. ab utroque polo mundi secundum omncs sui partes toninuitur. Zo D r A c v x circulus est quoque motor , deseri plut ex polis dissantibus a mundi posis quarta parte, ae in stiper nonagesima unius quadrantis, hoe est, partibus .ex rao. in quos quadrans diuidi antelligitur, qui secat squinoctialem,lceaturque uicissim ab eodem in duas medietates, oblique tumeus ita ut Zodiaeus ad Aquinoctialem sit inclinatus, unaque medietas vergat ad sopie vitrionem
58쪽
-monem,altera ad austiti. Punctum autem medium ruttii q. medietatis reeedat ab Aequinocticili tantum, quantum poli Zodiaci a polis mundi recedunt;qnqquidem distantia eontinet grad, a 3. & semis. Appellamvis gradum partiens amtinam cuiusuis circuli diuisi in aso. partes:In tot enim partes quemlibet circulum parta untur Astrono mi. Csterum in Eodiaco eonfiderantur quatuor pun isti pricipua , quorum duo dicuntur Aequinoctialia , duo uero Solstitialia.
Equinoctialia sunt illa, quibus Zodiae iis AEquinoctialem seeat: Sol sitialia. vero duo illa, quae maxime diximus ab AEquinoctiali remoueri. Rursus punctorum i quinoctialium illud,quod polo arcti eo est ad dexteram,(si nimirum medieta, etodiaei, que in septentrionem inclinat, insuperiori hemisphario constituatur)uel in oecidente ponitur, Vernum dieitur, est'. principium Arietis: Alterum vero, quod eidem polo est ad ad sinistrana, (eudem situm habente spora uel in oriente ponitur, Autumnale uocatur,estque prines pium Libri. Vel, si maui , ponetum illud Zodiaei spectat ad Vernum qquinoctium,quod principium est semicireuli ad polum citctieum vergentis , procedendo ab oceasu in ortum: terminus uero citissem semirculi, hoc est , punctum illud Indiaei ad quinoctium Autumnale pertinet, quod principium en semire usi altori uu ad antarcticum polum inclinantis,progrediendo etiam ab occasu in ortum. Solstitialium quo a. punctorum illud, quod ab arquinoctiali in septemtionc an rete-dit, stiuum appellatur,estq; prineis tum Caneri: Resiquum uero, in Dd ad austrum secedit, nuncupatur hyhernum, e q. prinei pium Cupri corni. Atque hiequatuor pucta diligenter sint notaea , ut alii circuli lphtrae tutelligi possint. Cotvnvs Scis uitiorum est ille cireulus, qui per polus mundi, polos Eodia ei, I puncta solstitialia incedit. C o 1 v v v s A quinoctiorum est eirculus ille,qui per polos mundi,& puncta squinoctialia ingredi in ri non autem per polos Zodiaei. Manio I A N v s circulus est ille , qui per mundi polos, & uerticem Ioel .ducitur, supereminetque alijs maioribus ei teulis in sphqra materiali. Est aut hi vertex ioci,punctum in esto, quod directe suprapostum est issi loco,quale est illud, quod ostendit eaeumen alicuius turris, si ad cylum usque extenderetur: Siue illud ,quod uertiet easiti, cuiusuis hominia imminet. Hoc autem puniactum Arahos dieitot genith: Oppositum uero punctum per diametrum, quod eadem turris ostendit, si in asterain ecli partem intestigatur excurrere, appellunt Nadii .H on i et o is, est cite ulus maior est uertice Ioci,tanquam polo, deseri pius, qui alijs etiam ei reulis in materiali sphqra supereminet, diuiditque Mesridianum, ab eodemque diuiditur ad angulos rectos sph grates : separatque hemisphaerium visitim a non uiso. Tnos acus Cancri dieitur iste eleeulua minor, qui ex parte poli Arct ieicquid istat AEquinoctiali.transitque per illud punctum Zodiaei mastimo ab a quinoctiali remotum, quod principium Caneri supra diximus nominari. Tito Picus Capricorni uocatur ille minor eireulus. Nui ex parte poli Antai ctiei AEquinoctiali squidistat, transique per illud punctum Zodiaci, quod sit pra monuimus appostari principium Caprieorni., Asic Ticvs circulus est minoriqui prope polum arctieum descriptiis ostper polum Zodiaei parallelus existens Aequinoctiali. An et Auc vacv s circulus est quo A. minor , qui iuxta polum anta rei
Cfleuius a testeus. Citentus antarcticus
59쪽
s aes Comment. in I. Cap. Sphaera
E 3 urt v M omnium circulorum, quos explicauimus,habes utcunque in propo fita figura AB C D, in qua E, prineipium Caneri. F, principium Capricorni G,principium Arietis Hia principium Libeati AR C D, Meridianus R.Zenith D, Nadir A H CG, Horidion A R C,hemisphetis uisum. A Dehemisphaeri uin non visum. X, L, poli Zodiaci, &e. Sed omnia haec clarius petebrientur ex instrumento materiali. Quo D r A M vero de sphaerae cirensis verba fecimus, non aha re suerit,pautis indicare,quonam pacto ex ipsis sphaera materialis si componsenda . vel ob hanesbum utilitarentiue iudicium ferre possimus de quacunque sph aera, num rite fit sablieata, &eomposita primo igitur parentur ex an sua materia, trEseirculi intelio omnino tequalax, diuis is in Jgo partes aequales. qua' gradus, diximus appellati.Horum duo ita coniungantur, ut se inuicem ad angulos aequalis,nimirum tectos sphaerales seceni in duobus punctis, per quae extendat
60쪽
xxia mundi ierunt is hi eire uti duo Coluri. Deinde in unoquoque Colueo,hyosis mundi numerentur so gradus, & in nonagesimo cuiusque gradu appli
retur tertius circulus, nempe Aquinoctialis , qui hae ratione ab utroq; polo aeque remotus erit. Post haec ab Aequinoctiali uersus ut tum q.polum numeretur in Coluris gr. 13. & semis, & in terminis numerationum appliceretur duci tropiet quorum illitatem facile habebis, ii prius diametro eorum aceipias, dueendo videt Mettineam rectam a sine numerationis unius Costiti ad finem namerationis eiusdem Coluti versus eundem tamen polum. Eodem pacto mi meratis totidem partibus ab utroq. polo AEquinoctialem uersus in eisdem Coluris, eo nitituentur circuli Polares, nimirum Arctieus , & Antarctieus , quoruinidiametros non dissimili arte reperies. Rursus patetur circulus Zodiacus ambi tu quidem aequaIis tribus praedictis ei reus is maioribus , latitudine uero ab eic dem differense Debet enim in latitudine continere IE.gradus, in quorum inedio depingitur linea dicti Eeliptica, distans ab extremitatibus Zodiaei s. gr. ut
in a.e.docebimus: Hie autem estentus ita applicetur, accommodQturve, ut totus eleeusus oblique secet Aequinoctioale in duobus illis punctis, in quibus a tet Cosurus eundem Aequinoctiale in secat Linta vero Ecliptica utrum'. tr ,-pieu eontingat in alijs duobus puctis,in quibus reliquus Coluriis tropi eos secat, quo tu unusii mitiir uersus una polis, aliud vero illi per diametru opposuit uersus altersi. Deniq. in hune modii Miridianus, atq. Horigon constituantur, D. ad inuicem ad aptentur, ut inita ipsos fixos & immobili tota sphaera tracteianus constructa libere circumuosui queat, hae in lege,ut hi duo circuli sese mutuo ad rectos angulos interseeent & Meridianus circa suos prato (qui frunt eo-rennes sectiones Horidionitu cu AEquinocti:ili)inoueatur in hi e sine, ut onnaab.
possit eleuationibus poli inseruire spiraria, hoc est, ut uterq. polus magis deprimi,eleuaricis possit pro ratione altitudinis poli. In n nullis sphaeris Horshocinii ne deprimitur, nune eleuatur ob eunde fine, Meridiano immobili existente, sed prior mihi modus magis placet. At . ita tota sphaera materialis cosecta,&absoluta erit. Nam circulos Planetarsa, qui solet in non ullis sphaeris apponi, ita ut moueantur semper sub godia eo & circa polos Zodiaei,quilibet propria industria saei te sphaerae imponeti Nos enim hie im praeeipuos sphaerae circus os tractamus. Haec itaque dicta snt in genere de circulis, quos Astronomi inest
considerant. Nunc ad auctoris diuitionetin reuerta inur.
II et i autem dicuntur , icte I Diuisa sph era secundum aceidens. (in qua di- Quomode,
visone sphqra simitur pto tota linudi sphqra)in illi qta rectam obliquam, si 'deelarat iam utramque partem diuisionis. Dicit igitur , illos splisi am rCoam phad, his habere , qui manent iub Aequinoctiali circulo, si aliquis ibi manere possiti divi oriri Quod ideo adiunxit, quoniam multi grauissimi viri & Philosopli , & Astrolo Q ijdiean, gi necno Theologorum plerique dubitatunt eslei ne sub Aequinoctiali ei e ' S hphc Reula habitatio immo plurimi eum antiqui, ps o certo assi mutunt, ii ib circu- 3lo Aequinoctiali non esse habitatione , tib nimis caloro, quem sol petpetuo ibi deeuetens hisicit: simili sq: dubitatio geri pristit de ptilis mundis Non ita
pauci fuerunt,neq;modo desunt, qui negent, ibi posse homines degere, ob frigue intolerabile , quod illic ob nimiam. Solis remotione,atq; absentiam perpetuo existit. Qua de re nonnihil dicemus ad sineni a. cap. Nune vero euris, Terra suhsit,& indubitatum, experientiis multorum despichens tin este, tam suis. Aequi noctiali ei reulo,quam sub polis, saltem sub polo Arctico, hominus habitare. si, si habi.
Et dieiturum ei, recta , cte. J Duauus de causis ait sphaecam illo tum , qui sub labilis Aequi