Jani Vincentii Gravinae Originum juris civilis libri tres. Ad Clementem 11. Pont. Max. Tomus primus secundus

31쪽

etuo, invitis dominabantur; in ceteris regias virutulus in artes partim re ipsa exercebant, partim in speciem stirpabaluci tu injustitiam dominationis justitiae usu ac simulatione tuerentur singebantque omnia non sua , sed reipublicae causa sitscipere, γ' cuniamque alienam non in proprias Ohiptates, sed in commune utilitates multitudine vectigalium exhaurire atque ita invidiam et a rantur omam, quorum labores, ac tenues opes depascerentur. Immo iublicarii in quoque rationum inspiciendarum piam omnibus facie hanici ut non dominos, sed patresfamilia agrim viderentur quam opinionem ali hant humane, ac similiariter cum civibus age Us, atque ab eorum praecipue uxoribus, Sc cognatis abstinentes , parcentesque pudori eminam ac publicis monumeluis augentes ornantesque ci- itatem ut procur tores, custodes existimarentur uius titimo auctoritatem rerum divinarum per sinunam perfidiam ad ambitionem propriam dolorquentus, templa sedulo instaurabant, sacrificia stasennia instituebant, satageb.uitque iaciorum taut iis obeundis pietatis opinione, avaritiae, atque saevi tiae suspicionem declinarent arcerentque a se in sidias, odium sub c totaim eum niaxime verentium , qui pietatis exercitatione miminibus cam Deum ipsum videretur adjutorem, ac uindicem as

Qui,s autem inter oves praestare viderent, eos o hubant ad honores, ne maius quid in libero popu-io, quam sub domino sese assequi posse sperarentis Honores alitem in plurimos homines particulatim tribuebatura ut se ipsos aemulaudo cum principis maiore securitate alter alierius vicissim specularentur cavebant Go maxime ne unum prae omnibus exi larent; praecipue quem considenti

32쪽

augenda nimis illius auctoritate crearent; ac ii quem altius, quam propria utilitas, aut citus postulabant, extulissent, eum noli repente, sed paulatim, ac seu- sim e summo inserius detrahebant. Porro voluptatibus nimiis aut se numquam explebant , ut reo me rentura an si modum aliquando transirent, vel inhonestas appeterent , omniui . atque etiam domesticorum oculos effugiebant. Praetereave sirescia raro eoastituebant, vel invitos, i terno in filios antam eo se addum esse si in serint ac delictorum veniam quidem per se, poenas vero per magistratus decernebant ut amorem in se transferrent, ct odia refunderent in magistrintus inlitria vero ab iis potissimum abstinebant, quos iracundiores experirentur timui, Sc honem res: hi enim 'uia sicilius mortem, quam contu meliam tolerant, quia prae ira periculum innoconterimunt, minime dubitabunt suamet anima em re quod cupiunt propriamque vitam in rectum ne mortis alienae. Divitibus praeterea S eg nis contraria ratione, placere stii dehant e tuis quidem propter conservationem divitiarum , quibus remari convivitatio numquam intae periculo: istis vero propter defensionem a b injuriis potentiorum, quos a pauperiorum corporibus prohibebant. Unamidum erat eademque ars juste, atque injuste re Ariantium quam reges quidem publicae , tyranni Vero propriae titilitatis causa exercebant et diversis consilio virtutes praeserentes easdem , contrarioremum paria studia suscipientes. Qui vero similistione virtutis injustam domi irationem retiner ne

misent . vel propter impotentiam animi nullum patientis. Metium; in quia late parta siem sinisteteribus munienda graviori hus ii ut sibi caverent praestantiores viros deprimebant, e medio tollentes

eoa, qui sublimiora cogitarent, publicooque coetu ,

33쪽

freqtientiam hominum prohilaentes, ne duram veniten fidem inter se vicissim darent, atque a ciperent, animosque angerent atque consilia communicarent praecipue vero exesudentes facultates illas omnes , atque scientias, unde aluntur in men

tibus honestiora, libero homine digniora tam trisus enim inter midia literarum, gravibusqued ehrinis institutum, neque ad vile obsequium, que ad servitium est opportunus. Quamo em ingenia extolle hant humiliora , tenuemue animos, atque jejunosa praesertim vero indoctos, qui doctilis nae inopia laudem vili obsequi captarent , prae mleris ad magistratus evehebant. Froceres ver se quentes in suo comitatu adesse iubebant et ut sisti principum oculis nutus eorum . motus taciti qui uni indices animorum, subjicerentur; ac dum occuparentur circa principes, nil temporis eis ad servitutem recogitandam, cie novas moliendas omnino superesset Ut autem latentes, atque obstrum omnium sensti eruerent crebros . Ac frequentes exploratores clanculum dimittebant, atque ad publicos coetus ad privatos pariter hominum conventus allegarunt ut etsi ab aliis internose

rentur, tamen metum incuterent, praesentia pie sua

scrmones principi noxios cohibetent. Ob eamdem causam eminis fraena laxabant, eis reic specum urbanitatis imperium in viros permittebant, ut in mi suae muliercs ad loquendum in familiariter ω- cum agendum quoscum te vellent admitterent; ex quorum sermonibus plurium cogitationes elegeruntur principibus per Meminas, quae tam tum hamo in virilibus animis piscantur: nulli enim iacilius, quam mulieribus nobis landientibus, roburquencstrum dissisluentibus praecordia reseramus nihil- cpie servis tyraturo fidelius in mulieri huc, quae ah-

recto sum iugenio in ob servitium , cui perpetuo

34쪽

eas nuncipavimus , nullo sensu servitutem a liberet Me instinorum . rutilamque nusquam vitam du.cunt, quam sub tyranno licundiorem Lomenim potissimum desectantur, quem tyranni illi impendio Ebant quia luxas deminitaretur pes civiunu quacum inter se de magnificentia aedificior mi, atque mensarum arearat , de vestium. supellectilium splendore dis eo uulerent, sumtimmam uti me proprias opes extenuabane Uurincipis potem etiam extollebant , non blum propter discoesias, quae inter eos nascebantur in omnsiones animose rum,duin secum stu, an nificentia ortarent; verum etiam quia dum opes absumerent munus idonei sensim reddebantur ad resistendum injustis ampetii, Dae demum qisa portori, a vectigala, quae sunt principum ol es, auferent arcessendis e terris peregrinis mercibus et quibus in urbem mi vehendis vectigalium , atque portoriorum solutioni hona primatorum ab aerario priscipum abs,M Mtur: ita ut Dionysinis ille Syracusius quinto quoque amo rem an iliarem surgulorum tributis. vestigali colis iret seri vero initio tyr-naeis maiorem partem privatorum honorum pro-

unum . modo alium'honori rent: atque ita restitue dis bonis avitis civium, ac largiendis alienae libe-- , Se benefici vocabantur . in Policrates, H rodoto teste .seere merit, gratius amicis sese, si Da eis redderentur, quam si nihil omnino illis suisset ablatum Servis praeterea in publici privativ inis utebantur, eorumque minis simina ritate gaudebant Letasiores enim seruimini ad ad lationem , qua mire tyranni capiuntur ac rerum ad ministrationem aut laberis hominibus prorsus linia illis tantiu vitan, nam arui

35쪽

debant, quos propter animi seriectionem , ac tui inludiuem sors ad libertatem , ad servitutem vero natura tulisset Ad res enim injustas atque turpes, iusti homines, donesti praecipue ingenui, atque veraces nullius omnino ruant uirusci quippe mirabsciplinam eam ultro ignorant, ac vehemeiatc a

horrent. Ideo sub tyramiis illis jacebant elevati res animi , atque omnium contumeliis patebant, cum animi magnitudo pro fluore haberetur. Unde Horatius astentandi studio Labeonem adversiis Augustuni contumaciorem , immoderatam domi: nationem liberius accusantem insanum appellavit. Nec mirum si dominatores injusti hostium numero habeant iustitiae cultores, quibus priste injust, . tiam lunt odiosi monorem autem exteris, quam civibus habebant majorem, cum illis potius quam cum his amicitiam jungebant: propterea quod bain fidos putabant sibi sues, quos opprimerent,

quam illos, quos honores, ac donis alncerent. Ingenti praeterea magirificentia ludos apparabant, festosque ditis crebro culchiabant: ut spectaculis illis populus a cogitatione rerum novarum abstraher tur,& . more praesentis status, ac mutationis odio caperetur cliciis irretitus, cantibus, quibu e rum animi laxabatitur. Adulteria vero, aleam, e

tera qui peccata Arax lihenter dissimulabant, in

ut si aliquando aliquem: --. iis , perdendi auium in promtu haberent

munissis accusatoribus . qui crimen in oblivione racens opportune suscitarent. Quamobrem tyrannis leges non sunt utiles nisi cum violantur, Sc negligui itur ut non mirum si eas non educatione in petioribus hominum , sed tantum in voluminibus atramento curent imprimendas quo seminarium M it

enarum dominorum hicro cedentium. Unde ustamquam retanis inuntur non ad emendantas. t

36쪽

res, sed ad Involvendos eos, quorum vitam in sita potestate habere concupiscunt. Ideoque legum cui tores tyrannis omnino sunt inutiles, ininio Semiurquia italaocentia vitae causam eis adimunt rapina-inam. Praeterea veteres illi, quorum ibidia referiqinus, tyranni sta metu populiam in tae eontineniates, cogebantur paratam semper secum habere militiam: ac ne octo milites tumultuarentur, eos omnino ducere compellebantur aduerita hostes, idemque levem quamcumque helli causu arripiebant. Crebris autem hellis, ut quisque principi esset invisiis , propolita dulcedine laudis gravioribus peria lis objic.ebatur: ει milites propter spem imaedae mercedes desinebant expeditare promisi a. populus vero tributa, vectigalia, quae duriter, ac miserrime perulebat, non in privatam principis rem, In communem nationis gloriam in publicam rem ritatem, prorogatis imperii finibus, ac debellatis hostibus versum iri opinabatur. in milites quidem Milo, cives vero in opere publico maginiscis,

mi mentis aec ificandis , atque insanis moli hias exintrnendis occupabant, opes illorum simul, . corporis vires atterentes. Hinc AEgyptioriam regum pDrami lcs in Pisistrati aedes Jovis Olympii, Tarquinii aedificia supra sumtus aliorum ante se regum, quibus cum artibus tyranni uterentur, amovere procul a se cogebantur omnes , qui pravitatem eorum intellige iuc aversabantur squales profecto sunt ingeniosi homines, aestionestiores ε generosi, ut contra quam medicus, qui e corporibus conatur ejicere teriora; illi e corpore civili sive de regno ejic rent partem hominu in praestantiorem. Quamobrem tyrannis illis , uti omnis vita repudianda erat, si vos rentur inter bonos , unde impendebant hisb. di aes vel miserrima vi endi ratio eligenda, aetasque traiis senda inter stolido , viles, S a cetos,

37쪽

a tque propudios o infames et maximoque felicitatis humatiae alimento carebant amicitiari inuitam insane venereas voluptates concupiscebant, ut earum Plerumque causa pericula principatus adirent; potiore tamen libidinis condimento privabantur, amore videlicet, cujus numqua in compotes fuerint, quicumque percipiunt a mulieribus id , Quod cum capitis discrimine iregaretur nesciunt enim illi γmidine, an amore mulieris inducatur. Unde tyranni , qui vitiosarum voluptatum causa virtutes dereliquerunt, vix tamen aliquam inveniunt in visti is voluptatem , eamque turbatam capiunt, tamcipitem , atque sollicitam in angore , poenitentia, metuque circumdatam. Quibus molestiis omnino liberior status est privatoriam quietus , atque tranquillus: quem opinione, ac spe longe maloris clicitatis in periculosam δε inquietam dominationem

tanto studi , atque labore commutarunt, in occum panda libertate aliena propriam amittentes: clim istantummodo potiatur libertatis qui neque serviat ulli, ireque dominetur. Non inagis e uim serius ab imperio pendet herili, quam dominus a fide ac vinluntate servorum. Et haec quidem de regno, quod in oppositam sibi tyrantiadem degenerati XIII. Altur a regno gubernationis gradus , regimen DE REcii iNE est optimatum morum nempe, qui ad honores , OνTi MaxuM , magistratus non opibus, iotentia, sed potissimum nobilitate generis attolluntur, c opinione virtutis concepta in animis a generis antiquitate , atque D lustri serie majoium, quorum praeclarae animita te creduntur in posteros exemplis. educatione clascendere. Ideoque civibus nobiles praeseruntue

aliis , quorum nondum ullis egregiis acinoribus virtutes in lucem exierint. Etenim ubi quis re-hus praeclare gestis, aut ingenii sublimitate, atque doctrinarum eximii laudibus innotuerit , quamvis

38쪽

nullis maiorum sinis commenderur, tamen in oredinem nobilium inseritur ab ipsa natura. Siquidem duplirem in nobilitatem intelligimus, naturae alteram, alteram locorum. Nobilitas naturae a exisrarimi, omitium opinione ac gentium inre et resut: nobilitas locorum angustior est, ac certarum regionum finibus clauditur, patriisque definiturus gibus , quibus in nobiles referuntur , quotquote certis creantur, notisque similiis. Cuius nobilitotis barbarae quoque gentes potiuntur, apud quos, uti S apud nos plures nobiles, quo natura proin pter animi remitatem , atque ignaviam ad perpetuam oblivionem, atque contemtum ex illustribus familiis in suae gentis dedecias procreavit. Quae locorum nobilitas honorum , atque opum contismatione sustentatur; iis vero defluentibus, nobilitas etiam dilabitur; quia non in praesenti virtute. seu alia , sed in hominum opinione , atque admia ratione svndatur: quae opinio is admiratio una

cum memoria veterum facinorum sensim extinguitur, ubi ea, quibus sulciebantur exteriora ornamenta,

ant iis virtutis indicia disperierint utra propter status optimatum recte e stitutus erit, quam do hi honores invenerit, non modo id, quod opinione ducitur optimum , nempe propago nobilium, sud illud maxime , quod natiua optimum fuerit, homines nempe ingenio , doctrina, moribus ill stres: qui si nobilitatem transferunt in filios, multo malum certe praeferam in Amore ἀω. Verum eo in regimine magistra diu da, uni non Miniqui sunt Ohiles a majoribus , verum etiam qui a suis virtutibus , quamvis plebe generis; nonam argumento regimen optimatum a populari stilivdia scernemus Ita nimirum, si magistratuum creati nem non populo, sed nobilium suffastis commi trocedit, qua praeditus ubique ter.

39쪽

tems; ut quem ad n agistratuit perducere velint, etiam si e plebe sit suscipiendus, in numerum comptent suorum. Namin inter Romanos, qui Cur lacn agistratus gcserant, etsi patricii non essent, s natorium tamen ordinem , cius imaginis, nempe nobilitatem assequc dii iuue . Est Malia optimatumi espublica huic ex adverso respondens, ubi etsi magistratus, honores ortis familiis, nempe selisis talibus de stratuur: tamen plebs una cum ceteris adsitffragium admittitur ut Romae primis Consulum temporibus utitabatur. Data enim populo magistratuum creandoriri potestate, prohibetur itobilibus ne 2 fiftiones ad se omnia convertant. In optina a tum igitur statu minime alterutri ex partibus committitur utrumque ita ut vel nobiles ius habet ite suffragiorum suffragio exclulis plebeis , tamen ex eis assumant ad magistratus , quos virtutilius noverint illust ei; vel si solis nobilam magistratus pateat , ius eortu creandorum populo ub

XIV. Verum quia plebei pIerumque animo sunt a ERI 'η iecto M ad vile servitium proni , vel ad insolemtiam praecipitesciis hiles vero in superbiam latis ella ad injurias impelluntur Lideo si nihil interit he os, nobiles interponaturi, ipsique invicem coinmittantur ἔ aut alterum genus ab altero deprimetur , aut assiduis seditionibus misere fluctuabluit. Hinc numerus augelidus eortim, qui mcdii status cives appellantur: quorum propter mediocritatem divitiarum in educationem inter literas, Mi her Ic artes animus ita componitur, ut neque viliscat egestate, neque opulentia tumeat, neque communi plebeioriim in nobilium notho ignoratula o stupescat. Hujusque status cives libramentum sunte bis,' nobilit iis rinxi contra exustantem nin

iatem uia his plabi diuiniis utiliter oppin

ple h

40쪽

netur: E contra insolentiam plebis nobilibus omportune adiumqtur: ita ut utroversiti ordo iste

flexerit , lances exaequent iret qua in Romana respuis

blica utilitatem ab Equitibus capiebat. Atque is ordo medius his etiam egregiam reipublicae i.

vahit operam: nam in qua civitate honores tantum nobili hiis matulantiar; plebejorum suffi agiis admistus eos impellet in partem nobilium amorem, habe. Utque plebs,initoriam consilio iudicia stia regantur: ea vero in urbe, ubi nobiles tantum suffragium habent , honores vero etiam plebeis aperiuntur; erit

ordo iste, unde viri fiscipiantur idolici, honoribusque digni quasi e seminario bonorum, vena vi

tutis.

Quae temperies paullatim dissolvitur, satus optimatum, sive Aristocratia transit in statum paucorum, sive ligarchiam; si ordo iste medius languescat , Sc contemnatur, honoremue tantum tribuantur divitioribus ita ut cogendarum pecuniarum studium ti otidie augeatur. Quod facile comtingit , quando praestantium virorum siti parentum opes, vel sustinendis salsis criminationibus, vel gerendis honoribus exhaustas, ac se ob tenuitatem p trimonii, spe illorin adipiscendorum , depulses animusverterint. Etenim tum sese totos mercimonio tradunt quaestui , atque studio rei similiaris. Qua vis redeuntes ad avitam potentiam, ubi ad magistratus pervenerint, eamdem aviditatem adserunt ad iudicia, quam tota vita metam iniis exercendis aluerunt ut quemadmodum antea in On- tractibus lucrabantur, ita quaestum sacere studeant ex jurisdictione, potentiam, quam emerunt vendentes aliis, qui pecuniam eis, vel iudicantibus offerunt , vel suffragia noemtibus: atque ita sensim in pecuniae potestatem universa devolvivitur et quia

per eam ures, aut judiciis , ct poenis cimuntur,