Johannis Saresberiensis Entheticus de dogmate philosophorum nunc primum editus et commentariis instructus a Christiano Petersen

11쪽

mollitudo, eadem, si nou stebilis, lamen lugubris interdum et querebunda species. Sed querelis et luctui admixta est docendi ratio, ut dubites, utrum auctor Ovidii Fastos potius, an elegos sit imitatus. Neque enim enervata est oratio atque fracta, sed gravis et sortis, quamquam sortitudo magis in rebus adversis honeste tolerandis, quam rebus bene gerendis OStenditur. Injuria ad scribendum lacessitus iram concipit et in adversarios asperius invehitur. Acerbissimo perstringit non adversariorum tantum, sed omnem temporis sui perversitatem, acriter impugnat et persequitur pravae doctrinae et vitiorum auctores, ut facile Persit atque Juvenalis severitatem et ace bitatem agnoscas, rarius Horatii hilaritali occurras. Versus epodmatis Persit et Juvenalis depromptos paucis mutatis totos, dimidios etiam immutatos reperies. Neque desunt flores singuli e Virgilio et Lucano decerpti; illius memoriam revocat

verborum inversio, huius versuum facilitas. Sermo in unive sum est purus et ad veterum scriptorum elegantiam concinnatus, rarius mediae aetatis barbarie contaminatus. Quae Iohannes noster in rebus grammaticis deliquerit vel tempore suo usitata non emendaverit, ex Policratico et Metalogico enotavit B. Thoriacius in disseriatione inscripta: . Qualem lueramn cla3- sicarum eo itionem se Io XIImo Iohannes Sarisb. habuerit. In Prolus. et opusc. Vol. V. p. 82. Hamiae 1822.μ Rarius incides in barbarismos et soloecismos in carmine nostro, quod quidem, ut docuimus, veterum poetarum vestigiis caulius ingreditur. 0uod enim de institutis et robus antiquitati ignotis

antiqua usurpat vocabula, quae iis accommodaverat posterior. aetas, non est, quod reprehendamus. Ipsius prosodiae leges, quamquam minus a se curari ipse confitetur v. 177, tamen rarius Violavit, quam exspectaveris. Graecorum quidem vocabulorum

syllabas producit vel corripit pro arbitrio e. g. v. 2. Philosophia sv v v v v J ita legendum: - o v - r, v. 11 Alethia is 3 ita: v v - D; v. 11 Phronesis N - v vultima ullaba propter consonantem sequentem juste producta; PhiloIogia is v v v M v. 176 ila: - v S - Γ, V. 177, ττ-rv.

12쪽

XIII

Rarius hoc modo peccatur in voeibus Latinis ut v. 919. Hane, tamen perimunt - v - Ab ictu excusationem habet auctori tele poetarum aureae aetatis: camis est Saepius littera o in dativis et ablativis secundae declinationis corripiture. g. v. 366: philosophando Cias - n v - v v - , V. 602: Assimulando parit - r v - τ n id quod defenditur Juvenalis et argenteae aetatis auctoritate. Cf. Juv. Sal. Iu, 232 et interpreti. ad h. l. Duo lanium innotuerunt carminis nostri codices, Cantabrigiensis et Londinensis, qui in ipsa carminis inscriptione discrepant; Cantabrigiensis enim inscribitur: Euteticus, quod jam diu omendatum est Eutheticus, Londinensis: Erileticus, quod scribendum theticus. Illud vocabulum, quo etiam Policratici prooemium significatur, ab ευθετέω bene disponere

se commendare, derivandum atque, etiamsi nec in classica nec in mediae aetatis Graecitate reperitur, eum, qui bene disponere vel se commendare, benerolentiam alici jus sibi reconciliare possit videtur significare. Entheticus vero bonae nolae est vocabulum, quod Vocabulo toroe suppleto, substituens, suppeditans, instruens, insinuans significat, e. g. Stob. Eclog. Eth. II. 7. p. 42 ed Ileeron : eto uεν ὐπεξαιοετικον - , το δὲ τῶν υγιας

Utraque notio a carminis nostri argumento non aliena PSt. quamquam, cum Thomae cancellario potius suadeat et consulat, quam eum sibi reconciliare studeat, ritheticus rectius inscribitur, quam theticus, quam inscriptionem carmini, quod Policratim praemittur, servaverim. Accedit codicis Londinensis, qui est antiquissimus, auctoritas. Ad ipsius enim auctoris ae-tulem so p tinere, ipse testatur. Legitur enim principio: - ne librum fecit domnus Symon Abbas Sancto Albano. em qui ei abstulerit, aut fravd m commiserit, aut titulam

delererit, amathema gu.

Symonem hunc Sancto Albano Abbalem inter annum 1167ei 1188, nitide scripsisso et codex noster et Matthaeus Parisiensis Vilae XXIII S. Albani Abbatum) testatur. Paul Io infra

13쪽

haec adscripta Euni: -mme librum re uum domino Rieardo

de Bim Discopo Duneta. emit Michael Abbas Saneti Assicini ab Meevioribus praedicii Episcopi amo Domini Millesimo CC o uno cirea purifieationem Beatae Codex

illo mombranaceus sorma maxima nunc in Museo Britannico 13. D. IV. sol. 209 reeto) seriatur inter libros, qui antea bibliothecas Regiae erant. Plura riusdem auctoris opera eo conlinentur hape: φ)s) -Johannis Sarisberiensis Polycraticon sivo de Nugis curialium et vestigiis Philosophorum libri 8. 23 Musdem Metalogicon sive Logica, Philosophia etc. libri 4.3) Rusdem Entelicus sive de philosophorum dogmato

liber metricus. φCarminis nostri initio legitur: - Incipit Emeticus Ousdem de dogmate philorophorum. in fine: ἡ Ε licu Emeticus magistri Johannis de Saresberia de dogmate philosophorum editus ad Thomam Cancellarium

postea Cantuariensem Archiepiscopum. Non eadem manu, qua duo priora Johannis nostri opera, hoc carmen scriptum videri, refert vir doctissimus, Thomas

Wright, cui codicis collationem debeo, sed et ipsum anto saeculum duodecimum finitum, Thoma Archiepiscopo nondum in Sanctorum tabulas relato. Mirum est, jam illo tempore

duas exstitisso carminis recensiones valde inter se diversas. Mullis pnim locis a manu non ea quidem, cui textum debemus sed contemporanea in margine suppleti sunt versus et emendata singula verba, quae non in describendo incuria omissa et postea ex eodem exemplari suppleta esse possunt, quia e. g. pro versibus v. 91-96, qui in margine exstant, in textu

Diuitiaco by Corale

14쪽

ie lur duo alii, qui eundem sensum brevius exprimunt. Lectiones vero marginis aliae sunt correctiones salso scriptorum, aliae emendationes vel ipsius auctoris vel amici, cui carmen emendandum commendaverat, quod a Iohanne nostro fieri esse solitum, ipsa opera Policrat. prol. sub finem et Epistolae e. g. 8D docenti Glossae etiam exstant interlineares et marginales, quae sicuti argumenta sive indices margini adscripti ab ipso auctore prosecta esse non possunt, cum sententiarum nexum accuratfexaminatum non ubique agnoscant. E. g. vv. 375 - 430 scripturae Sacrae subjectum, species, artilax et finis distinguuntur et deinceps tractantur, in argumentis vero forma tantum c species 3 et finis observantur. Ceterum qui argumenta haec composuit, utpote rerum peritus, auctori videtur aequalis

Codex Londinensis plurimos quidem historiae litterariae auctores Ialuit, quamquam praeter Davidis Carley catalogum, quem dixi, Patricii Iunii apographus, qui in nostra bibliotheca servatus mihi editionis ansam dedit, hic illic commemoratur. Illud: Habent sua fata libelli maxime ad hoc exemplum por-

Inscribitur apographus noster: . theticus Iohannis Saresberiensis de dogmate Philosophorum Mittis ad Thomam Cancellarium postea Cantu riensem Archiepiscopum. Eae bibliotheia Seren. Britanniarum Regis et aptaramo Patricii Iunii bibliothecarii nunc primum in lucem prodit. μPars posterior upographi a versu 211 inde scripta est manu tempus assectante antiquius; priorem partem exaravit, argumenta et correctiones margini adscripsit alia manus, cui etiam inscriptio debetur, quam Zach. Lundii esse, quamquam pro certo habere non possumus, tamen veri est simillimum. Tum antiquior manus, qua posterior pars scripta est, fuit fortasse Patricii Iunii, cuius apographum Lundius videtur explevisse et ad editionem parasse. Argumenta margini adscripta paullulum discedunt a codice Londinensi,

15쪽

carminis vero pars posterior accurate ad eius textum deseripla est, sed ubique emendala nunc lectionem textus, nunc correctiones Londinenses, rurius conjecturas exhibet. Prior pars in describendo correcta in margine paucas tantum correctiones easque conjecturas habet. Varias lectiones codicis Londinensis, nisi sunt receptae, oliam in posteriore parte rarius adnotatas reperiS.

Patricius Iunius Iairich roung), natus bibliothecae regiae Londini praerat regnantibus Jacobo l. et Carolo I. et diem supremum obiit 1652. Sivo bello civili impeditus sive

morte interceptus editionem, quam susceperat, noli perfecit. Codex, ut Suspicor, peri enit nescio quo modo ad Zachariam

Lundium, qui natus 1608 inter annum 1640 et 1646 magnam

Europae partem peragravit, quo itinere utrum Angliam pem venerit et ibi librum emerit an qua alia ratione acquisiverit, compertum non habeo. Possessit saltem aut ipsum nostrum librum aut, eius apographum. Ilic cum fortunarum suarum sedem postea collocasset Havniae, ubi 1667 mortuus est, ejus libri manuscripti magna ex parte post eius mortem pervenerunt ad Iohannem Molilium regi' Danorum a consiliis. Johannes

Mohlius mortuus est anno 1705, quo elium libri eius publica

Ipsum nostrum eodicem Patrieti Junii apographum Zachariae Lundii in honis luisse, propter temporum consecutionem et in- Scriptionum consensum suspicor. Restat quidem aliqua dubitatio. eum inscriptio non omnino eadem sit neque paginarum numerus

eonveniat. Lundii eodicem Ioh. Moller in Cimbria litterata I. p. 3Τ ita recenset: - h. Sarisberiensi. Enthatieus de dogmata et pIaritia philosophorum Metenus ineditus, a bibIiothera regis Britanniae et apographo Patrieti Iunii N. 83. 4. sed quae a libri nostri inscriptione recedunt, eum etiam a Ioh. Multero mutata esse posSint. nihil probant. Quod ad paginarum numerum attinet, in nostro eodiee hoc quidem earmen 55 tali inin paginas habet, sed cum Seheso Salamitana, quae illud exeipit, plagulis eiusdem sere magnitudinis seripta, M vel 82 paginas pomplet. Aecedit in eodem volumine. sed plagulis non eiusdem magnitudinis tertium opus: Mio Christi Innoeentii Lisspani earmina heroico deseripta p. 87 -- lo2.

16쪽

auelionis lege divenditi sunt, ubi a Marco Meibomio, quillauniae crat professor, priusquam Steloduinum venit, cOdicem hunc emtium conjicio. Qui cum 1711 obisset, ex ejus libris et ipsis divendi iis acquisivit codicem ΗΗmburgenseni Z. c. ab Ugenbach, qui in pagina Septima, quae inscriptionem conlinet, sua nuuiu adscripsit: Bibliotheca Marci Melibo-mii Ultro. emi Z. C. ab Ufenbach. rid. Calai. I. vesb. n. 12. D Inter Usselibachii librorum reliquias ab heredibus a. 1749 emit etiam hunc codicem I. C. Wolfius, qui eum cum ceteris libris tradidit bibliothecae nostrae publicae. Sed eorum, qui post Patricium Iunium librum possederunt, praetor illam Ullectachii notitiam in ipso libro nemo quidquam

adnotavit.

Tantum de codice Londinensi et nostro ejus apographo. Magis et prius innotuit codex Cantabrigiensis, quippe cujus notitia in historiam transiverit. Prima ejus publice mentionem secit . Ecloga Oxonio - Cantabrigensis. Opera et studio Tch).J.camesii) Londini 1600. 4. φ Ibi P. I. p. 59. inter libros bibliothecae publicae Academiao Cantabrigiensis N. 122. recensentur:

2) Euteιictis ejusdstm de dogmate philosophorum editus ad Thomam Cancellarium, postea Archiepiscopum, rersibus elegantibus non minus quam eruditis eι doctis. 3) EMeticus ejusdem in Polycraticum.

4) Libri 8 Polycratici. Epistolae quorundam illius aetatis Archi piscoporum,

episeopomum et aliorum. 6J Aleaeander Necham si per eantica lib. 6. Sed nemo reperitur, qui ad hunc catalogum provocet.

17쪽

ceteris, qui hanc rem curarunt, codicis notitiam suppeditavit Joh. Pilaeus, cujus Relationum historicarum de rebus Anglicia Tomi duo Parisiis 16193 p. 248 tria ejusdem nominis opera enumerant: 1 theticon in Polycraticon, labrinu unum, M. Cantorigiae in Bibl. pubi. 2 theticon carmine de domate Philosophorum ad S. Thomam, tum Cancellarium, librum unum: Dogmata discutiens veterum. Ita. Cantabrigiae in BibI. pubI. et 3) theticon metricum, librum unum: Si mihi credideris linguam cohibe. Eaestat Parisiis 1513. Habeo. Non est, quod iusius doceam, Euthelicon primum et tertium

esse eundem Policratico praemissum, Secundum vero nostrum

Entholicon. Apparet Pilaeum non ipsum accuratius inspexisse 'acodices, sed praeter catalogos adhibuisse Ioh. Lelandium, qui seculo decimo sexto ineunte Opus composuit doctissimum De Scriptorib/ιa Britannicis, quod 1709. 8. edidit Oxoniae Ant. Hall. Hic c. 176. p. 208 inter Iohannis nostri, quem Severialium nuncupat, libros reconset Eutheticon ad Thomam Bectetum, Angliae Cancellarium, quem osse nostrum, non illum Policratico praemissum versus docent c. 180 de Odonibus ex utroque carmine ullati. Plurimos deinde scriptores, etiam qui Lelanduin aut Pilaeum aut utrumque alias adhibuerunt: hujus carminis notitia fugit, Balveum dico Illustrium majores Briatanniae scriptorum summarium s. l. 16483, cujus negligetitiam Pilaeus jure increpat, Phil. Labbeum cDe seriptoribus ecclesiasticia Par. 1660. 8.J, Cas. Oudinuin commentarius descriptoribus ecclesiae antiquis Lips. 1722 T. II. p. 1808) ceterum accuratissimum, et Juli. Λlb. Fabricium Gibl. Lat. mediae et intimae Latinitatis. Ilamb. 1733. UX. p. 3833, qui

Jac. Thomasium secutus judicantem. utrumque carmen a Pi suo male distingui, recte vituperavit, quod a Lelando tria

in Pliseus in universum accuratus et diligens, in singulis tamen saepe negligentia laborat, e. g. Lelandum secutus, inter Iohannis nostri libros recenset Mythologieon libros II, quos Metalugieon esse initium, quod attulit, testatui. Errorem hii ne repetivit Labbeiis de Seriptoribus ecclesiasti ei Paris. I 660.

18쪽

carmina eiusdem nominis distinguuntur, minus recte optimius est, unum modo fuisse. Pilaeum, ut oportuit, intellexit Pastorei, quo nemo copiosius atque diligentius de Iohannis Sarisberiensis vita et scriptis egit, in praeclara illa historia Francogalliae litteraria G. XIV Par. 1817 p. 15 , cui dissertalioni

et nos multa reserimus accepta. Codicem Hamburgensem cum reperissem, quid commodi ex h0c carmine et Angliae et philosophiae vel antiquae vel scholasticae caperet historia, intelligens, editionem parare constitui. Sed nequo jam hodie editio mea in lucem prodiret, neque eo, quo instructus est Omalit, nisi Lappenbergius, vir de historia Angliae aeque ac Germaniae optime meritus, animum addidisset, opem promississet et festinationem commendasset, eoque interveniente vir doctissimusot humanissimus de litteris Anglicis et ipse Optime meritus, Thomas Wright singulari cum liberalitate codicem Londinensem

consorendunt obtulisset. Ita factum est, ut recensio mea firmioribus niteretur fundamentis et commentariis ornaretur, tIui meam qualemcunque doctrinum excederent. Praeter Londi-n seni et Cantabrigiensem codicem nullum alium investigare potui; nec Anglino, nec FrancO-Galliae manuscriptorum catalogi, quos quidem perlustravi, ullum praebent vestigium. No-que ipsa urbs Carnotum Charires) ullum Iohannis nostri opus hodie servat; rebus enim in Gallia novatis omnes huius urbis bibliothoeas direptae et dissipatae sunt. Auctor ipse huius urbis ultimis vitae annis episcopus ecclesiae cathedrali totam suam bibliotheeam donaverat, ') sed inter eius reliquias,

quae rursus collectae adhuc asservantur, nullus magni episcopi liber reperitur. η'J codicis Cantabrigiensis collationem parare mihi non potui, sed non est, quod lectionem bonae notae inde exspectemus, siquidem recte conjicimus, Lelan dum hoc codice usum esse, qui carmen, ut ille, Eutheticum inscriptum exhibeat; id quod veri eo similius, quia tertii eο-

19쪽

dicis nullum exstat vestigium. Neque enim melioris nolae esse codicem Can lubrigiens ni e versibus deducendum a Le-lando allatis, in quibus, quao discrepant, meri sint errores. Accedit quod, Thoma Wright monente, cum laciniae v. 9196 in codico Londinensi ex Cantabrigiensi suppletae sint,

nullam videtur praebuisse novam varietatem dignum, quae ud- notaretur. Id saltem inde conjicore possumus, in codice Cantabrigiensi exstare recensionem illam pleniorem, ex qua codeXLondinensis emendatus ei suppletus est, eamquc certe non majoris sidet, siquidem inter sex illos versus v. 91 - 96 inde Suppletus unus est, qui in utroque codice eandem eamque aperiam habet mendam v. sb). Hos versus e codice cantabrigiensi suppletos esse post Patricii Iunii descriptionem, inde cognovimus, quod Patricius Junius hos versus e conjectura supplevi L Sed haec cum sola conjectura nitantur, Academiae Cantabrigiensis socium impellunt, ut codicem accuratius inquirat. Cum quae discrepant in codice Hamburgensi a Londinensi, a Patricio Iunio prosecta sint oporteat, ideoque pro conjecturis habenda, Londinensem pro landamento editionis habui. Α textu saepius recessi: ubi margo correctionem praebet, interdum lectionis varietatem in margine adnotatam, etiam rarius codicis 1lamburgensis discrepantiam praetuli, meam conjecturam semel tantum vel bis recepi. Singula in adnotatione critica et quae majoris momenti sunt, in commentariis exposita leges. Commentariis uberioribus indigere videbatur carmen totianiisque dissicultatibus laborans. Quas cisi non omnis Solvere

contigit, tamen nonnihil lucis indo redundabit in Angliae, philosophiis ot universitalis Oxoniensis historiam. Quid praeter subsidia mihi suppeditata de rerum Anglicarum cognitions Lapponbergio debeam, suo loco iudicavi. Quao do rebus scholasticis imprimis Oxoniensibus eruisse ipso mihi videor,

quo pluris lacio, eo magis virorum doctorum examini com

mendo.

Neque tamen nescio mulla relinqui aut rectius aut accu-Diuitiaco by Corale

20쪽

ratius explicanda horum temporum periliori. Mihi ut erranti sortasse in illis mediae uelatis tenebris ignoscatur, fore Spero. Celerum non possum non laudare ossicium, quod mihi probarunt amici Κilienses, quorum Th0msen, theologiae proseSSOr, nonnulla e patribus ecclesiae do prompta significavit, et Dr. O. Julin, nunc professor Gryphiswaldensis, suturus persit editor, versus ex hoc poeta ut Iuvenali aut translatos aut ad eorum imitationem expressos mihi indicavit. Etiam L. F. Herbstio Dri., viro familiarissimo et multa consuetudine conjunctissimo, qui in plagulis a typothetae vitiis purgandis me adjuvit, non publice gratias agere non POSSum. Novissimam do Johanne nostro scriptum Johannes voti Salisbury. Zur Geschichio der christit chen Wissenschan imgWolnen Ialirhunderi. Von Hemi. Reuter. Berlin 1842.3 hic illic in commentariis ulluli, sed non ita pertractare p0lui, ut si ius disputarem, si descedendum videretur. Commentarii enim mei nunc demum post magnum Humburgii incendium typis expressi, jam absoluti erunt, cum libellus ille ad nie

pervenireti In quo si auctor carmine a me nunc primum edito jam usus est, confitendum, plagularum, quas Londinum miseram cum codice manuscripto conserendus, aliud exemplum ad amicum esse missum, qui cum auctore illud communicaverit mendis nondum purgalum neque jam commentariis instructum. Diuitiam by Corale