Johannis Saresberiensis Entheticus de dogmate philosophorum nunc primum editus et commentariis instructus a Christiano Petersen

41쪽

D. Mieureorum dogmate.

Da pugna laboris et quietis.

duod mundus non habet veram

In multis igitur legi consentit et idem Adversus legem multa docere S0let. Dogma fides recipit, nisi lex manifesta repugnet, Vel ratio potior hoc reprobare queat. Esse boni summam putat alter gaudia mentis, Atque voluptati cuncta subesse docet. Hoc equidem recto, sed si sit pura Voluptas, Si ratio dicti gaudia vera capit, Si status appetitur, ut, quod vult, adsit, et absit, ouod non vult animus, ad pia Vota cludens, Si labor aspirat veram conferre quietem, Si mens tranquille gaudia pacis habet. Misitat ad pacem labor ossiciosus et ambit, Quod sibi laetitiam perpetuare queat. In virtute labor positus dulcescit, et in se Mens benefactorum conscia laeta viget. Sed labor et requies ineunt in corpore bellum, git hic, illa fovet, hic fugit, illa manet: Ut mullum duret bellum, cum tempore ceSSBl, Sed finem pacis tempora nulla dabunt. Vera quies aderit tunc, cum caro subdita menti Morio triumphata spiritualis erit, Et caro nil recipit, nisi quod ratione probatur, Et mentem puram simul agitque DeuS. Unitur menti caro subdita, mensque beatur Plena Deo: sinem non habet ista quies. Non habet hanc mundus, qui lites, bella, rspinas Praestat et humanis caedibus uSque madet,

V. 53 I. adsit II, assit L. V. 539. eorpore Lm et u scorreetio), tempore L et v. .

42쪽

0ui sordes parit, auget, amat, qui sullii amantes, cultoresque suos commaculare Solet. Hanc requiem Sacra scripta docent, sed gratia praeStat,

dat vetam quietem

dua Sine nulla quies pacis amoena datur.555. Nam gaudere semel, iterum gaudere jubemur In domino, qui dat gaudia dupla suis. In spe nunc gaudens animus laetabitur, in re

Sumens militiae praemia plena fiucte. Praemia duplantur, cum mens, caro gl0rificantur, De g dio duνlo

560. Si sit in alterutro, gloria simpla datur. 'Sed quoties animae praecedit gloria, conStat, 0uod caro pro meritis munus habebit idem.

Sobrius exaudit leges Epicurus, et idem De errore Epieu-

Ebrius est Veneri subditus atquc gulae. 565. Hic faber incudem, quam circumvallat inani, Figit in incerto, celera caSUS Rgit. Constat in immensem corpuscula casuS Rcereum, Ut fiat mundi maximus iste globus. Fixaque sint elementa locis Sub lege perenni,570. Ulque vices peragant tempora curia SuRS. Haec quoque secta docet, animam cum came perire Et frustra leges justitiamque coli. Flatibus assimulat subtilia corpora menteS, i Mentiturque piis praemia nulla dari. 57b. Quid deceat, nescit; Venus, alea, Somnus, odores, CrasSa culina, jocus, olia, Vina juvant. Istis addantur plausus, sullacia, nugae Et quicquid mimus, histrio, Scurra probant. Mancipium ventris non curat, quid Sit honestum, Epies v

e sum pro Deo

43쪽

585.

cureorum.

590.

600.

Da lege n tura . et aalura ere la.

Nil ratione geri, sed casu cuncta; voluptas Numen excolitur, res mulct, Venter edo. Nil Epicurus amat, nisi quod ventri Venerique Immolat, at ventri victima prima cadit. ordoque membrorum viliorum germina nutrit, Et gula dat Veneri semina, Spemque soVet. Hostia, quam mactat ventris Venerisque sacerdos, congrua pro meritis praemia semper habet. Praemia mactantis Sunt ignes, Stercora, Vermes; Talis enim merces talia sacra decet. Ista voluptatis stolidae sunt gaudia, finis Ultimus aerumna, gloria summa pudor. Numina digna sacris sunt et sacra numine digna Et cultore Deus, cultor et ipse Deo. Philosophos agiles agitat discussio rerum, Ut verum possint sonte videre suo. Veri sons, idea boni, quod sunt, lacit esse singula pro generis conditione sui. Hoc rerum causae manant de lante, suisque Respondent causis omnia lego data. Lex est causarum series, natura creata Esseclus causis assimilando parit. Causarum seriem disponit summa potestaS, In forma numeri, ponderis atque modi. Quodque potestatis ratio disponit ab aevo Dispensante manu, tempora certa Vident. Causarum series natura vocatur, ab illa Sensilis hic mundus contrahit esse Suum.

V. M2. Ad voe . nume i gloSsa iii ter liti ea, in L: eut Deus venter est. V. 585. Ad voe. ordoque ete. glossa inter lineas in L: quia ventri genitalia cohaerent.

44쪽

Et si vicinis concordant plasmata causis, 610. Tunc natura parens omne figurat opus. Si sit ab oventu vicino dissona Cama, Contra naturam turba quid esse putat Et, quia causa latet, dieit ratione carere; Sed plane nihil est, quod ratione caret. 615. Praecedit ratio rerum quarumlibet ortum, Et natas eadem provehit atque movet: Haec eadem finem praestat rebus perituris, Et motus omnes Optima causa regit. At causas inter quae praecedit, dominatur 620. Et vires omnes inferioris habet.

Non tamen inferior dominantis jure politur, Aut aequis illi passibus ire potest.

Hoc scriptura docet, jubet hoc natura creatrix, Ut cedant superis inferiora suiS. 625. Unica causarum ratio divina VoluntaS, Quam Plato naturae nomine saepe vocat. Illius imperio servit natura creat B, Ordoque causarum totus adhaeret ei.

Est hominis ratio summae rationis imago, 630. Quae capit interius vera docente Deo. Ut data lux oculis, lam se quam celera monStrat, Quae sub luco patent et sine luce latent, Claraquo sit nubes concepto lumine Solis, Cum dependentes salus abegit aquas: 635. Subdita sic ratio formam summae rationis sordibus expulsis induit, inde micat. Tunc mens tota nitet et vero lumine plena Res salsas abigit et bona vera colit. Sicut nemo potest aliquid nisi luce videre, 640. Sic hominis ratio caeca sit absque Deo.

Quod nihil eontra νationem. uuid omnium

uuid humana

rati .

Quid illuminetrali nem.

45쪽

645. 650.

Quod verus philo- oplitis Deo e tere On po est

tum exl et oeulua et mann ad res idendas et ea puendas.

660. 665.670. Vera Deus lux est et luininiis illius auctor, Quo solo sese quisque videre poleSi. Ut se quis videat, rat Sumini luminis usus,

Muneris est usus munus amare datum, Muneris est usus discernero cuncta potenter, Muneris est usus cultus amorque boni, Muneris est usus rerum cognoscere fructus, Muneris est usus ad meliora trahi,

Muneris auctorem cognOScere muneri S usus, Muneris est uSus summuS amare Deum.

Si vis nulla potest disjungere, qu0s amor unit, Verus philosophus non erit absque Deo. Sed nec mors poterit istum dissolvere nexum, Perpetuo vivet, qui supienter amat. Est igitur ratio speculum, quo cuncta videntur, ossicioque oculi iungitur atque manus,

Conscia naturae verum scrututur et aequi, Arbitra virtutum sola miniStrat OpeS.

Res triplici speclaro modo ratio perhibetur,

Nec quartum potuit mens reperire modum. Concretivus hic est, ullus concreta resolvit, Res rebus confert tertius atque refert. Naturum primus, mathesim medius comitatur, Vindicat extremum logica Sola Sibi. Mens versatur in his et singula pensat ad unguem, Ut rerum vires cauta videre queut, Quum ne delusam virtutis imagine salsa In mala praecipitem nubilus error agat, Et ne pro rebus teneat phant mala rerum, Nolitiam veri secta sidelis amat.

V v. 659 666 in L margini adscripti sunt. V. 663. mathesim L, mathesin v. V. M. Vindieat e, vendieat L et I .

46쪽

Esse bonum Summum rerum cogn cere causas,

ummum bonum

Labitur e facili, species quem sallit inanis, Nec species siquem sallere vera potest. 675. Confirmatur enim Vero res Vera, beato Res bona, perpetuo res habitura flatum, Falsaque res sallit, perimit peritura, cadensque opprimit, infelix quisquis adhaeret ei.

Contemptum mundi parit haec speculatio rerum, estis elu eei 680. Quae casu proprio cuncta perire probant. Contemptus mundi verus Via prima Salutis, De eontempluFallit enim mundus praecipitatque suos. 'Nam mundanus amor excaecat lumina mentis. Ut cadat in miseram caeca Sequela necem. 685. Nullus amare Deum munduliique pol St, quia Amor mundam

eontrariun est

Semper

Unius adventu pellitur alter amor. Nullus amatorum mundi nomen sapientis Possidet, oppositus est amor iste Deo. Qui mundum spernit, illi dominatur et hostis 690. Debilitat vires et pede coIla premit. Spes, dolor, ira, metus et hon0rum caeca cupido, Gaudia, damna, lucrum sunt velut aura levis. Mundus pressuram tribuit, sapientia pacem, Et mala cuncta sugat et bona quaeque fovet.

69b. Contemptus mundi conditus amore superno Timor Dei mundi

Omnia, quae Spernit, in Sua dura trabit. .idei ficti hominis. V. 6 1. Arg. notitia veri Lm, veri notitia um. - AriSi telem Η, Aristotileni L. V. 672. Aristoteles Η, Aristotiles L. Ita ubique nomen repetitur. V. 679. Arg. e Lm depromptum in um deest. V. 695. Arg. deilleat homines Lm, homines deisseat Πm.

47쪽

700.

Quod untis Deus est per a turam. multi per grati m.

unus Deus suis lamen diari elae proprietatibus. Quod tres person euniux naturae sunt volunt Lia e ope rationis.

710. 715. 720. Hoc sine nemo sapit, fovet hunc timor ille beatus,

Qui clat principium, Philosophia, tibi.

Insitus hic sanctum timor introducit umorem, Hoc fu homo sapiens, hoc sit amore De . Natura Deus est unus, Sed munero plures, Gratia quos numen participare sucit. Natura Deus est unus, sed gratia multos

Consortes voluit numinis esse Sui. Nam pater et natus cum stamine sunt Deus unus,

Sed retinent proprium prosopa quaeque Suum. Sint licet unius naturae, numiniis, actus, Censentur propriis prosopa quaeque Suis. Filius aeterni patris ot virginis almae

Natura Deus est, munere factus homo. Muneris est, qu0d homo verus Verus Deus idem, Exaequans meritis praemia lance pari,

Et quod sum nexis genibus res omnis adorat Aequaleimpie Deo praedicat esse patri. Et qui tanta patris accepit munera gratis, Scit dare militibus optima dona suis, Acceptum munus dedignat solus habere, 0uos amat, illustrat et facit esse Deos, Provehit ad summum, quos gratia mater adoptat, Proque gradu meriti summa tenere facit.

V. 697. Ad voe. hune umor ille ele. glossa inter lineas in L haec: timor Domini sanctus s. manet in s. V. 698. Ad. VOe. principium glossa inter lin. haec tu L: initium sapientiae timor Domini. V. 70l. Arg. ex Lin depromptum in uni deest. V. 705. Arg. Quod tres personae etc. Lm, tres personae sunt suis Proprietatibus distinetae, unus tamen Deus I m. V. 707. Arg.

ex Lm depromptum in IIm deest. V. II 6. Seit clare militibus L et II, vel largitur membris Ibni. V. II9. Provehit ad summum Lm seorreetio in et Η, si e super astra vehit L. V. 720. summa tenere saeit Lm seorreetio in et II, saneeit sic in in arce Deos L.

48쪽

rum Aremitas prin-eeps est.

sed fastus rationis obest, erroris amicus, ' u

bis, quae inimi

Quo maculante fides evacuata perit. hominis deIMMi

Pessimus erroris comes est elata voluntas, i i0uae fractas mentes curvat ad omne malum. 725. Tertia praedictis adjuncta superbia vitae Omnem virtutem subruit atque necat. Distrahitur miser Arcesilas et iii omnibus anceps Aea-

demieorum, quo

Fluctuat et nescit, quo velit esse loco, Pervigili studio semper fugientia quaerit 730. Vcra, nec in studiis novit habero modum, Omnia perlustrat sapientum dogmata, tandem Ignorare docet omnia vera SuOS. Perpetuo nam vera latent, si creditur illi, Non ea mortalis pervia sensus habet. 735. Posse nihil sciri laudatur Zeno probasse, Haerens in cunctis et dubitare jubens. Sciro nihil finis operae, longiquo laboris Et quaestus magnis sumptibus iste datur. Ad Samii nomen nullus conscendit, in ipso, 740. Ut veteres perhibent, plena Sophia fuit. Ad frugem vitae melioris molio Tarentum Pertrahit, ut morum summus in orbe Sator. Quinque polum zonae distinguunt, aera quinque, Est eadem ponti sectio sive soli. 745. At Samius tros osse docet, mediamquo colonis Tradit, at in reliquis algor et aestus agunt. Tradere rem dubium seclis putat esse profanum, Neque velit sapiens esse, Isocia Vetat.

De Pythagora e dogmaist eius.

V. 721. Arg. scientiae, rationis L, rationis, Reientiae II. V. 439. Arg. ilogi rate eius L. eius dogm. I. Vτ. 44l-7M in L. margini adscripti.

49쪽

750. 755. 760. 765. 770.

De Socrate et auisetoritale ejus et domate.

775. Et quia certa trium valet eSse Scientia, veras Tres docet, in reliquis esse poema Sinit. Temperiem mediae faciunt extrema, jubetque Ut medium teneat, qui bonus esse cupit. Grutaque temperies animalia corpora nutrit, Ut natura jubet, haec magis, illa minus. Pervia spiritibus sunt corpora densu, sed illos Nunc cohibet major arbitriumve Dei. Conius spiri leum non laedunt uigor et aestus, Vis elementorum nulla nocero potest. Sed torquetur ab his animalis vita, capitque Congrua pro meritis praemia quisquD suis.

Faec quo decocta cunctis recreatur origo Purior et redeunt aurea secta patrum.

Mulla probe docuit illoque perutilis aevo,

Inter praecipuos summus in orbe fuit. Hinc tamen arguitur, animas quod ab velliere lapsas Asserit, et corpus carceris PSSB loco,

Et quod eas propriis exclusas in nova mitti Corpora pro morum conditione putat, Et quod eas proprios tandem deducit ad ortus Corporis, ut cupide rursus ad ima cadanti Cum semel haec fuerint illo tradente recepta, Convincit ratio plurima salsa Sequi. te pedes Socratis humiles sternuntur alumni, Indigitetitque Deum Graecia tota colit.

Quaerero, si cunctos praecessit vera docendo,Vixerit an sancto, creditur Se Seel . Exercent alii numeros et pondera rerum, duae mensurandi regula, quive modi;

V. 7 3. Arg. De Soerate pie. Lm, vocabula auetoritate et alterum et ilesunt tu lim.

50쪽

Parcarum mentem Sunt qui Speculentur in astris 780. Et rerum motus, consiliumque Dei; Sunt qui rimantur naturae viscera, sunt quos Nerio causarum, signaque sola tenent: Sic aciem mentis vexant et in exiera Spargunt, Et privata suo lumine corda manent. 785. At Socrates hominum curus contemnit inanes Et latebras cordis quemque videre movit, Extera cuncta notat et contemplatur ad usum Et, quanti novit singula, tonia facit. contrahit in sese mentis radios; Deus illi QRod Meraim mi

mum hominis Deum

79s . Est animus, mundus Viclinill, Sema ears , νviei. Illicitos motus comi piae carnis abhorret Naturaeque malum sub ratione domat, Instituit mores vitamque serenat, eoque Iudice virtutum maxima scire pati. 795. Si commetiri mentem mundumque liceret, duod mundus ani.

Haec major, minor hic, SerVIt hie, illa regit. Et dixiviai. Nam cami mundus, Servitque caro rationi,

Quae pars est animi participata Deo. Omnia sic laeto Socrati famulantur eique, 800. 0uom vis nesta potest laedere, mundus obit. Haec hominis doctrina fuit, tamen error in illa eSl, n. in. . Quod cujusque animum credidit esse Deum. Hinc hominis mentem pro numine dicit habendam, Ut cui divinus est tribuendus honor. 805. Vix aliquem tanta sors dolo beavit, ut illum Non queat erroris praecipitare malum.

V. 249. Syeeuleritur L, speculantur II. V. 795. Arg. Quod mundus ete. I ni. Voeabula Quod et re et dignitate desunt