Thucydidis atheniensis historiographi De bello peloponnesium atheniensiumque libri VIII

211쪽

crear re Camarinenses illobi finitimi,& qui post hos ineolunt Gesol. Nam Agrigena

Geloi. tini,quorum urbs ordine pxima est, a partibus aberant. Secundia hos siti Selinuntini Agrigesilini. Syracusanas partes sectati sunt,& qui eam Siciliae parte incolunt, quae in Libyam uerim L git.Ex ea aut quae in mare Tyrrhenu Irenaei qui tali Oim e Graeeis illic habitabant,so. Tace emonii illinc auxilio uenerunt. At* demit ex Sicilia Graecae nationis. Fuerunt auxilioer Dores,di qui sui iuris erant,et ex Barbaris soli Siculi, etcunq; notrasierant ad Athenienses. Ex iis qui extra Siciliam sunt Graecis, Lacedaemonii duce Spartiata pstitersit, caeteros csi mancipi s libertini nupin ciuitate ascripti, a Lacedaemoniis libertate donatuCorithi, soli 3c classiem x peditatu Leucadii quod i pter cognatione, Ambraciis

uenerunt ex Arcadia mercenarii a Corinthii siet Sicyonii necessitate militantes ex Asqui extra Peloponesum sunt Boeotii, sup has aduetitias copias,ipsi Sicilienses magnae utiq; ciuitates ingente pinde uim ois generishoim suppeditaverut:Siquide er armatos iatie multos, Sc naues et equitatu, o aliam innumeram multitudine cotraxerunt.

Uerii pratoibuscut sic dicamb alqs Syracusani ipsi plus copia; pstiterunt,tii pro ciuitatis,tum pro pericuIi magnitudine in quo erant. Ato haec utroriique cotracta auaxilia fuere,ac tilc praesto utrin* parti suae neutri 3 alia ulla postmodusu puenere. Igis no immerito Syracusani ac laeti parta nauali uictoria,pulchru sibi certanae arbitrabantur debellando omni Atheniensiium,qui tantus eet,exercitu, utraque pies IIu maritetrag effugere prohibentes.Praecludunt ita d cotinuo maioris portus os oelo ferme sta dioR transiuersis triremibus onerariis atqsis nauigiis, ea ancoris stabiIietes,caetera I si adhue Athenienses pugnare conens expediunt,nihil etiam par usi pullacientes. A quihus Athenienses se intercludi cernentes,et reliqua quae ijdem destinauerant intelligentes,consultandum sibi putauerunt,congregatim duces ac placti,csi propter alias diffacultates,tum peipue Ppter inopiam rameatus,que nee ut Isi in praesens habebant praemissis Catanam nuntiis,tanu rfecturi ne quid ad se deueheres mandarant nec iupostese habituri erant nisi classe superarent,rensuersit supiores muros esse deserendos, Athen ex iam occupatumgante naves locum si minimo possent muro concludendii, utensiliu alue gustatis aegrotoru capacem,et hunc psidio custodiendu, caetero peditatu cunctas naues impledas quae curas N idoneae 8 no idoneae ad cursum foret, acoibus reb in eas coges in praeIisi nauale comittendurui si ex eo uictores discederent Catana se reciperentisincus, incessi cIasse pedestri itinere,ard agmine abiret,qua parte breuissime Ioesi alique, seu Barbaricum seu Graecu, qui amisus es et, adipiscerens duae postea et agi placuisiilleis acta sunt. Nam e supioribus muris adllitus descederunt,nauesti uniuersas copleuerunt,tactis ingredi adactis,quicunq; per aetate quoquo md idoneus esset. Universae alii fuere ad centu ac decem . In quas impositi sunt coplures sagittarii at 3 iacuIatores, Acarnanu aliorsis militum peregrinorum ac caetera quaecunq; ab hominibus eius necessitatis eiust cognationis imponi licebat. Haec cum pleras iam in expedito forent, Nicias intuens milites costernato esse animo, quod praeter solitum in pugna nauali IGge inferiores fuissent, quod. prae inopia comeatus summae reru sine mora facturi eo sent, nuocauit prius omnes,exhortatusψ est in hunc modum oratione habitat

oratio Niciae ad milites.

MIllites,& qui Athenieses, di qui socii estis,certame quide qd nobis instat praecipue olbus comune est, ubi de sua quisq; salute ac patria non minus u hostes nostri laboramus: qui fiuicimus nunc in hac pugna nauali,licebit nobis suam cuis ciuitatem reuisere. Uerum non debetis abiecto aio esse,nes id pati quod inexpertissimi ho minil talent,qui si primis in praeliis male succestit, nunq deinceps spem habent, sempti mentes similem calamitatem . Sed uos quieuno adestis Athenieses permulta iam belia experti uosue socii Atheniesium perpetui commilitones,mementote inopinatos besIorum esse euentus ancipitems fortunam , di si ea a nobis stare sperabamus.Eoluos ad pugnandii praeparare quemadmodu pugnare par est,tatam uestrii muItitudinem,

quam uidetis. Nam quod ad nos attinet,quaecunis ipsi utilia fore animaduqrtii scir

corinthii. An raris.

212쪽

ea portus angustias, v futurum nauium tumuItsi contras istorsi pro contabulations

hus propugnacul Ism apparatum ,unde nobis antehac nocitu est , ea ota nos cet guber natoribus ex praesenti copia prouidimus coparauimum. Nam sagittarii permulti a que iaculatores in naues ascendent,ec tanta hos in muItitudo,quanta pugnantes quidein libero mari non uteremur,qm ad exercendam disciplinam rei naualis impedimenoto est onus nauiu, sed hic futura utilis ubi e nauibus praelium pedestre faciemus. Exclcogitauimus praeterea cu alia quae in nauibus aedificada fuerunt,tsi uero aduersus crassitudinem ligno e quae prominet proris illorsi,quod pcipue nobis obfuit, ferreas ina ri et manus laus, quae naue hostile cum limul incurrerit,retro se recipere prohibeant,si mo qui supilabunt,hoc opus exequantur. Huc em redacti sumus,ut de nauibus pedes replium geramus,' prout costat nobis expediat,ut nes ipsi resiliamus a cdplexu classis aduersae, ne is illam a nobis resilire permittamus, psertim cii terra futura sit hostilis, praeter eam, ubi noster peditatus .inexistet dine uos tenetes memoria,pugnare debetis quoad suppetunt uires,nec sinere uos ad terram p pelli: di cu nauis in naue impegerit,non prius. eas dirimendas putare,q armatos q pro tabulato hostili stant, detruseritis. Atio in harenon minus u nautas uos exhortor,si iusta arma geritis, sed uel magis illo eorum hoc opus est,qui desuper pugnant, Er uestra interest sicut aIias. ita nile quoque pleras pedestri acie uincere. In quo ipso uos etia nautae hortor atq; obsecro ne admodii percusso ala sitis ob acceptas calamitates, cum di in iore e tabulatis habeatis apparatum,crna spIures.Quinetiam illa aio cocipite uoluptate dignu uobis esse,utuos periculo exima iis,& qui Athenienses nuncupamini,etsi non estis, in propter comercium linguae,ac propter aemulatione nostroae instituto3t,apud oem Graeciam inclyti extitistis,consor res etia imperii nostri, eatenus certe quatenus ad comodum uestru spee abat,utcu terrori essetis subditis uestris tu uero ab aliis laedi nequiretis. Ita 3 cum soli libere socii miis imperii nostri, merito nuc illud cauete ne prodatis. sed cotemnetes quos sepenuesro superastis, Corinthios pariter ac Sicilienses, quorumi nemo qdiu nostra classis uiguit, resistere ausus est,eos propulsate osteditessi uestram peritiam, etia aegrotantiu atque afflictorum antecellere alieno robori uel experta felicitate subnixo. Rursus iis,qui inter uos Athenienses sunt,haec in memoriam redigo, neque naues alias his similes apud naualia,neque aliam armamae iuuentute uobis reliqua si quid aliud contingat uobis ni fi uincere protinus hoste illine hue nauigatur si aduersus nostros hic reIsctos,qui inualidi erunt ad eos, qui illic fuerint,'qui superuenerint,tutandos. Vos; continuo partim in Syracusanorum uenietis potestatem Ceolra quos qua mete uenistis, ipsi uos conscii estis partim in Lacedaemoniorume, qui illic stant. Quare eu uobis de his duabus

rebus certamen sit constitutum,si unquam antehac, nunc maxime annitamini momo

res,& finguli di uniuersi classem hanc quae nunc pugnatura est, eam demu esse Athe niensium,er peditatum et naues,er urbem,& ciuitatem reliquam, denique magnum nomen Athenarum, pro quibus fi qua in re alium alia praestat, aut peritia aliqua aut animi praestantia is nunquam opportunius quam hodie se ostentaverit,ne sibiipsi uti lis,et caeteris salutaris futurus. His Nicias suos exhortatus, euestigio iustitui naues conscederent, quod Gylippo atque Syracusanis in promptu erat sentire,quippe illos, qui sese ad pugnandum praeparare cospicerent, facti etiam certiores de manibus feriareis, quas in ipsorum naues iniecturi essent Athenienses Idram sicut aduersus alia,ita Admaetisse, aduersus hoc remedia adhibuerunt. Proras enim et bona ex parte superiora nauium rem re media coriis contexerunt, ut in his nihil haberet manus iniecta quod prehenderet, sed Iaberetur.Quae postquam praeparata sunt omnia, iidem qui haec militibus praeparauerunt, duces eorum ac Gylippus talia apud illos uerba fecere: Oratio Gylippi ae Syraculanorum ad milites.

OUod praeclare se habeant quae hactenus gessimus, quodc3 de praeclaris in poste

rum rebus certamen nobis futurrum sit, Syracusiani atque socii, ut videmini plea.rique cognoscitis, Non enim tam prompte praeIia adissetis Si quis tamen id non per

213쪽

OS BELLI PELOPONNESIAc Linde ae debet sentit, hunc edocebimus, Athe illenses huc se Ioei contulisse primum ad Siciliam subigendam, deinde si coeptis bene cessistet, ad subigendam Peloponnesum,

caeter ama Graeciam. Hos maximo imperio praeditos cunctorum & superiores er nox strae memotae Graecorum,uos Primi omnium resistentes classe, qua illi cuncta obtineahant aliquoties superastis: Ernuc,ut fides est, superabitis. Nam qui bellum inserunt iis, quibus praeesse se dignos putant,fi saepe decepti, sc sua quam praesumpserant, opinide infirmiores succumbant horum mox animus sicut antea supra uires,ita postmodu iusta uires est, id quod nune Atheniensibus accidere credibile est At uobis ui cum adis huc imperiti essetis tamen obsistere ausi estiso nune ualidioribus effectis,accedete persualione uestrae strenuitatis eximiae,quod strenuissimos superastis,duplex adeste singulis spes debet: Una re ea maxima, quae perinde maximam fidutiam praebet,quod multa a nobis ad audiedum comparata sunt: Altera quod haec ipsa ab illis mutuati sumus, nonnihil nostro more,nostram consuetudine facientes, per quod non incripoliti aduersus singulas eorum naues erimus. At illi eum Elito frequentiores armati tabulatis su persteterint,ex magna parte ut sic dica terrestres iaculatores, ueluti Acarnanes, alta id genus hominu m. qui ne sedentes quidem inuenient, quomodo teIa emittere debeo antiqui ni stantes in nauibus aberrabunt a nostris hominibus feriendis,di inter seipsos alius alio modo titubantes tumultuabfitur,quibus ne multitudo quidem nauium proaderit,eas etsi plures quam nostrae fiunt,ne quis uestru reformidet Illae enim cum multae sint, tardiores erunt ad id exequendum, quod gubernatores uolent,opportunissi mae autem machinamentis, quae ad eas affligendas comparauimus: quod uerissimum esse cognoscatis,licet ex ijs,quae uos arbitramur aperte audisse. Ingetibus isti malis euicti di praesenti rerum penuria urgete ad desperationem redacti sunt nec tam appara tui suo confidunt,quam id quod possunt temeritati fortunae:ut aut perrumpentes clatsem nostram elabantur, de in altum uela faciant: aut si hoc nequeant, terrestrem profectionem moliantur, numerum ut in hoc rerum statu no deteriora secuturi. Cum istis igitur tam confusis hominibus, ec quos fortuna sua tradidit infestissimorum hostium animo pugna costramus,existimantes aequissinu esse simul de aduersariis,qui ad nos exandos uenerunt,sumere ultionem, di saturare animi iracundiam, simul inimicos propulsare, rem nobis maxime uoluptati futuram,quoties alicubi narrabitur.Nam inimici at* inimicissum nobis sint isti omnes cognoscitis,qui huc ad nos in seruitutem redigendos traiecerunt,si prospere pugnassent, nos uiros summo supplicio,nostros It is heros at 3 uxores extrema deformitate, totam deni eluitatem maxima ignominia affecturi. Quibus de causis nemo uestrum molli animo esse debebit, neq; pro lucro duocere,quot illi abeant nullo periculo nostro. Nam sine periculo nostro abibunt etiam si uicerint. Si uero id effecerim , quod facere debemus se uolumus,ut istos puniani ,effetae 3 Siciliae pristinam agricolationem ac libertatem restituamus, etiam certiorem gantea fuerat,profecto pulchru nobis hoc certamen est,o rarissima taliti periculor si oecasio, ut exaduersa fortuna minimum damni fiat,ex prospera plurimum Iucri.His iter

Hic spera bis Syracusanorum duce, ae GHippus, suos Sc ipsi milites adhortati inuice naues ima plent, simuI ae Athenienses ide facere senserunt. At Nicias praesenti re . coditione

attonitus,quod cerneret quale periculum esset,quam 3 uicinum,cum tantumno iamrcessuri essent,reputansi qualia in atrocibus praeliis contingere solent existimabat nihildum satis praeparati apud suos esse, nee se satis eosdem alloquutum. Rursus ita; sigillatim trierarchos uocat, eos honorifice Sc patrum di tribuum dc propriis nominbibus appellans, orat 3 prout in quoq; aliquid decoris era One dignitate suam prodat,

ne ue q,quorum egregia maiorum facinora extabat, domesticam uirtutem ac gIoriam obliterarent. Admonebat eosde patrix, quae omnium liberrima esset, re sua P euiuis facultatu in illa ad uictu repositaφ. Alia praeterea csimemorans,quae taIi tempore cci positi holes dicerent,no qui captarent uideri cui 3 priscoge uti oratione reseredo quae

de singillis cduenientia sunt dici:de uxoribus, de liberis,de d is patriis,sed quae in prae

214쪽

L i 3 2 n viti lyra. . senti pavore utilia dictu putantes exclamant. Haec Nicias no tam fugiesentia fi necessaria se locutu ratus digreditur ab ns ac peditatu ducit ad mare, ec in ordines Uprimum Potest collocat, ut ris qui in nauibus forent, quammaxime prodesset ad fidutiam piu/mendam. Demosthenes aut & Menander & Euthydemus( ' eni duces in naues Atheniensium ascederant, imouentes a loco castrorum,sine mora nauigarunt ad fauces pori rus iam praeoccupatas maeclusasqne illac exirer, habentes in animo perrsipere in ex

teriora. In quos ut undis ingruerent Syracusani aesoch,totide fere nauibus prius mo aetates, earum parte exitu portus parte reliqufi portu in orbem tutabane, peditatu pauex iter eis auxilium ferente, quocuno in loco naues substitissent. Praeerant autem classi apud Syracusanos Sicanus, 3 Agatharchus in suo cornu utero, medium Pythen et Sira sun Corinthii tenebant. Athenienses postea, quam ad obsessas fauces subiere, primo impetu cogresti sunt,collocat unis ex aduerso nauium agmen superauere illarum d retina cula soluere letabant. Sed mox inuectis in eos undissi Syracusanis ac sociis,no iam pro anguli is exitus tantum,sed etiam intra portum praelium gerebatur,erat di atrox quase nullum superiorum: multa etiam ferocia utrisue ad alteros incusandos per nautas, qii uociferans exhortatio existebat, multa quo* inter aduersos gubernatorcs artis,aduo catio ali contentio, epibatis subseruientibus quoties nauis nauem incurreret, ne quit

tabulatis insistebant aliorum destituti artificio desererent. Unusquih in loco sibi assi

gnato nitebatur prius extare Caeterum confligentibus tot in tam breue spatium navi bus,3 earumipleriique in angustissimo xiguum enim sipat a relinquebant ducentes naueso rari excurseus fiebant, nulla facultate aiatretrocededi aut excedendi,sed frequetiores implicationes prout quaes nauis in alteram incidistet, siue inter fugiendum siue iliter alteri occursandu .Et quandiu alia nauis inuadebat,iandiu id, qui pro tabulatis erat. abunde missilibus utebant iaculis, sagittis saxis. Cum uero conserebamur, epibatae ad manus ueniebant, conantes utriq; in alienam transgredi navem. Contingebatq; mulatis in Iocis, cum in arcto stipatae naues essent, ut hi in illorum naues transiilirent,& alio cubi singulas hinae aut plures necessario coartarent, gubernatores aIiarum tutet , aliarum infidiae,neque id per uices, sed pariter undique circusisterent ingens que muscarum inter se concursantium nauium lanitus Et pauorem praebebat,ec auditu eorum quae uidebantur,adimebat. Multriem utring adhortatio praepositorum ac uociferatio existebat,ium ex arte gubernatoria tum ex praesenti conretione uincendi: Atheniensiu Exhormiori quidem suis ut perrumperent exclamantiu uid si quando alias nunc promptius enite parrentur pro sua lalute,prod in patriam reditu: Syraeulanorii aut ae sociorum q, eis pul trum sis chrum uidebatur,ut prohiberent eos effugere, & suam qui 1 patriam gloria uincenado augerent.Duces quos utriusq; classis hoc amplius sicubi aliqua antinaduertissent,no necessaria causa navim cessim ire,accitu nos alim eius trierarchsi, pcontabane, Athenienses quide nia cederet,quia terram iam hostilissima magis hospitale,q mare no exisguo labore obtentu arbitrares Syracusani uero nia quos plane sciret in aio habere,quoquo mo effugiendi ,hos fugientes ipse fugereti Cum apud hos ancipiti Marte dimica tur,utrorum peditatum ingens certamenWanimoru contentio tenebat: Syracusannum de maiori quam parauerat decore sibi comparando: Atheniensem, ne secum peius,qcum classiariis ageretur. Nam cum omnes facultates Atheniensium in naues impossitae essent,inerant ei futuri metus, ut nemini tantus,& eo uehementior, P superueex edito loco pugnam naualem spectare cogebatur. Nam cum esset e vicino specta cuintum e et omnes pariter eodem intuerentur, si qui suos alicubi uincentes aspexissent,animos attollebant,et ad inuocandos deos, ne se salute fraudarent, conuertebane Qui autem suos uinet, ii planctu ais uociferatione utebantur. Adeo magis animo frangebantur ex 's, quae fieri uidebant, qua in sq, qui in ipta opere uersabantur. Nonnulli neu bianceps certame cernerent,quod acre dc pertinax esset,ipsis corpibus,prout animo affecti erant, prae metu innuebant, gestusd agebant,tans Eripsi pugnaret,ia in eade qua

illi aersina uersabantur, Assidue nans exiguum intra spatisi aut fugiebant,aut trucida

m iiij

215쪽

- BELLI PELOPONNESIAci. hantur. Apud eundem Atheniensium exercita quandiu classes cominus dimicabant,ucebat omnia pariter audire lamenta,clamores,uincentes succumbentes, et alia quaecetque magno in discrimine exercitus edere plurifaria cogitur.His aequalia patiebane et ,qili in nauibus erant. Caeterum Syracusani ac socii cum perdiu obstinate pugnatu esset,es assem Atheniensium in fugam uertunt inuecti strenue cum magno clamore atqueexIIortatione, terram uersus psequunE.Tunc nauticus exercitus, alia atq; alia pari te,quicunque exteriores capti non erant, citato cursu castra subierunt,ne peditatus quidem amplius in ambiguo eet,sed uniuersi ploratu gemitus miserates,ea quae fiebant uno impetu partim ad subueniendii nauibus tendunt,partim ad reliquam partem mu rorum tuensain:alii,quae maxima portio erat, iam pro seipsis, qua sibi salute pareret, Dra sinstru circunspei hant. Fuit aute eo mometo pauor tantus ut nullus ex superioribus extiterit

si re maior. At tale quiddam passi sunt quale ipsi feeerunt, ad Pylu ubi Laclidaemon' amissa classe perierunt,et illi insulam transgressi,ita in terra nune Athenienses,nisi quid inopinatum accideret,salvos fore desperabant. Post gestam acerrime pugnam nasualem,in qua multae naues ac multi uiri perierunt,Syracusatu atque socii uictoria postu naufragus etiam ac caesorum corporibus potiti sunt,reuectim ad urbe, trophaeum statuerunt. Athenienses aut prae magnitudine plantium malorum, ne cogitaueruntqdem de mortuis ac naufragiis repetendis,sed cosultabant de obeundo protinus per noctem & Demosthenes Niciam adiens censebat faciendum, ut repletis reliquiis nauisi sub auroram ersiperent portu, si possent, quod diceret plures adhuc ipsis utiles naues superesse quam hostibus Supererant enim eis naues circiter sexaginta,hostibus minus quinquaginta. Cui consillio cum Nicias assentiretur, uellen naues implere nautae introire abnuebant,ut qui aculsi animo erant,q, male pugnassent,nec credebant se post hac esse superiores Ita cuncti ad discedendumterrestri itinere animsi adiecerunt. Hooit moeratu rum consilium suspicatus Hermocrates Syracusianus,ratus s atrocem rem fore,si tali

supicio. tui exercitus itinere pedestri proficisces,alicubi subsiaderet, unde rursus contra ipsos faceret bellum,adit magistratus negatm oportere cotemni nocturnam hostist profectione,rememorans haec & alia,quae ipsi uidebantur. sed potius egredi omnes Syracusa, nos pariter Sc socios, ad obstruendas uias, occupandaq; Iocorum angustia ato custodienda Hoc alii,nihilo illi quidem inanias, q Hermocrates intelligebant,& esse faciendEputabant,sed homines ab ingenti certamine reuerses, Iibetius iam geluros,er eo aegritierculis=- us imperata facturos,quod dies festus instaret.Instabant em eo die lacritata Herculis, in quo prae ingenti uictoriae gaudio, plerique se conuerterent ad potandum,omnia denis speranda citius illis pseuaderi posse,u ut in praesens sumerent arma ad exeundu . Tatia reputantes ac difficilia factu existimantes magistratus, cu inducere non posset Her Emocrati, inocrates, uereretur que ne Athenienses per silentium noctis transeuntes ardua maxis Cyprum 'trum 'i , loca occuparent. hoc per se commentus est : Quosdam e comitibus suis equestres mittit ad hostium castra, obscura iam nocte, qui eousque praevecti unde quis exaudiri posset, quasi essent Atheniensium studiosi, quales quidam in urbe erant, Niciam de rebus urbanis certiorem facere soliti, euocatis certis iuberent referre Niciae, nemo uerent ea nocte tanquam Syracusanis itinera obsidentibus, id potius postridie per otium instructo agmine faceret. Haec eum missi dixissent, discessere: cum que eadem ii, qui audierant ducibus Atheniensis bus retulissent, duces ipsi ob eum nuntium hac nos cte cunctandum censuerunt, nullam subesse fraudem opinati: dc quia non statim prodissent, etiam die insequenti, ut se milites pro facuItate commodissime instrue, rent manendum , ac relictis caeteris rebus omnibus abe undum, praeterquam ias quae ad usum corporis pertinerent. Syracusiani interea ac GyIippus cum peditatu pri: ores egressi,itinera passim quibus illos transituros credibile erat, obstruxerunt, et ad tiuorum ae fluminum uada posuere praesidia, et alia opportuna excipienda hosti loca,qua uisum est ut illum transitu arcerent. Super haec inuecti classe naues Atheniensium ab littore abstraxerunt: quarum aliquot concrematis, quod facere ipsis quo

216쪽

LIRER vi Lque Athentesibus in animo seuerant, caeteras per otium inhibente nemInet ut quae 3 alicubi quassata)religatas portauertit in urbem. Post haee Nietas ac Demosthenes ubi satis ipjs uisum est suos instruxisse tertio ar pugna nauali die mouerunt. Res acerba omibus non eo solum nomine quod omni classe amissa decederent,e magna spe redacti indiscrimen,et suum ciuitatis,uerum quod relinquere castra, esset coctis triste spectaeulum,sensu hi di cogitatione miserum. Nam cum mortui intepulti essent, quoties qs Emeritabili

aliquem necessariorum iacentem edspexerat, moerore pariter et metu afficiebatur,sed multo moestiores reddebantur erga uulneratos alis aegrotos,tanquam defunctis miseriores,quos reIinquebant. Nam ad comploratioem se atque eiulatum conuertentesilali miseri quid agerent nesciebant,ut se lacii abduceret,obsecrabant, nominatim unum quenque inelamantes:& sicubi quis uidisset ullum aut sodalium, aut familiarium, aut contubernalium iam abeuntem, pendentes ab eis di quoad poterant insequentes,er siquos prius uires membrorum defecissent,no sine multis obtestationibus ac ploratibus deserebantur, Prorsus ut omnis exercitus lachrymis compleretur,& prae huiuscemondi angore non facile discederetur, quamuis ex hostico,& maiore, quam quem Iachryamis ostendebant,moerore tam eae iis quae iam passi erant,tum ex iis,quae intra se ne passterentur,formidabant Nec moethi tantum,sed etiam sib apsis admodum laceensentes, nihil enim aliud quam expugnatae ciuitati,& quidem non exiguae,quae profugeret,si miles uidebantur,quippe uniuersa multitudo simul proficiscentium non erat insta numerum quadraginta inilliti: Quoin caeteri omnes ut quisque poterat sibi utiliai pedites Bigientium aute equitescrum praeter confiuetudinem sua ipsoP cibaria sub armis ferebant, alii inopia comitu, alli diffidentia. Transfugerantem serui cum antea multi,tum uero proxime plurimi,neo haec quae ferebant,sufficientia erant. Nam rei frumentariae in castris iam nihil superat.Cu interim huiusmodi aerumna quae alias ob hoc, aequalis 3c eo munis est cum multis habet aliquid leuamenti,nsic nihilo magis eis tolerabilis uidebas, praesertim cogitantibus, quanto ex splendore pri stinae dignitatis in quem exitum miserisamq; recidissent. Etenim haec maxima nouitas exercitui Graeco contigit, ut ad quos subigendos uenisset, ipse metu ne potius ab illis subigeretur abscederet: aequi cum

uotisecanticis in expeditione existent, rursus ab expeditione diuersa uoce ac contraario sono reuerterentur,ex nauticis facti pedestres,et armato agmini magis, quum cias, si uacantes,tamen ipsis haec omnia toIeranda uidebantur, propter impendentis iam periculi magnituffine .Quos Nicias cernens tam affectos animo ege,muehementer abalienatos adiens exhortabatur ex reP conditione, consolabatureis, clamore etiam utens magis quam uoce,ut ad quosque accedebat ut illorum animos excitaret:& cum uellet

ut qui plurimum,nosset prodesse eis ex praesenti quoque rerum statui

Oratio Niciae ad Milites. AThenieses Cinquioac socii cet nonulli iam exasperiori unostra est, coditione incolumes eruaserint,debetis habere spe, nes supra modu uobismetipsis successere, aut propter iacturas quas fecistis,aut propter indignitate qua nite sustinetis. Ego quoque nihilo meliore,qua m uos conditione sum,nci uiribus,non quo ex ualetudine eis ctus sum cernitis, non fortunis,quibus cum ad uictum,tum ad aIlia pertinctibus nulI aliquando inferior cum fuerim,raune tamen in pari pericuIo inter miserrimos comicisor, quanquam muIto cuItu deos, multa iustitia ac bonitate homines prosecutus sum, Propter quae futurorum spes audax illa quide est sed certe uos clades aeceptae iam magis quam pro magnitudine peterent, quae forsitan alleuientur. Nam et satis feliciter eum hostibus actum si cui deorum inuisi hue militauimus latis iam dedimus abunded poenarum. Etenim alii quoque nonnulli aliquando iam hel IE at is intulerunt,qui cum more hominu egissent,tamen tolerabilia passi sunt. Vos quod cri sperare debetis desi mitius nobiscumee actuse, quippe qui digniores sumus misericordia numinum, si odio:tu no ualde extimescere, cu intueamini uosipsos,qualis armatura uestra sit, aequantus numerus pergentis agminis. Quinetiam illud cogitare ubiculas eosederitis,

217쪽

3 ELLI PELOPON NE SI A cI. ibi protinus uostipsos uobis esse ciuitatem urbemiu, neque ab ulla alia Sicilietist ciuitate,aut uenientes facile receptum,aut alicubi collocatos facile expulsum iri. Iter aut ut tuto et ordine fiatipsit obseruabitis nihil aliud suo quis animo uersantes,nisi quocunq;

loco quis uestrum pugnare coget,se eum obtinendo Ac patriam ,er moenia sua obteturam.Quod iter Pperabimus continenti nocte ac die,qm exiguum habemus comeatsi Etli perueniemus ad aliquod amicum oppidum Siculoru, hiem ob metit Syracusa norum in fide perstant,tunc demsi sentite tuto uos in loco eonsistere. Ad quos pinittiate qui iubeat eos nobis occurrere pariter et comeatum afferre.In summa hoc sentite comilitones, necessarisi uobis fortibus uiris esse ut quib' nullus uicinus Iocus est,in quo si ignaue egeritis, salvi esse possitis:& si hostem euaseritis, caeteros quide e uobis coh. Caturos,quae reuisere cocupiscitis:Athenieuses aut magnam ciuitatis uestrae potentia Ath: FU -eollapsam resuscitaturorum. Viri em non moenia di naues sine uiris ciuitas sunt. p Nicias adhortatioibus milites adibat sicubi cernebat eos aut non c5tinetati,aut noordinata serie pergentes, cogendo atque dispone do. Nihilominus Demosthenes hive

aut similia apud suos dicebat quadrato agmine euntes. Niciae copiae sub ipso priores ibant,suae sub Demosthene sequebantur,impedimentis di turba plurima intra armastos recepta.Qui posteas ad uada peruenisi est Anapi amnis, offendut illic instructam Syraculatiose ac sociorum manu .Ea summota ac transitu potiti ultro progrediune,Syracusano equitatu assultante,leuis armatura iaculis incessente . Atque hac die cofectis quadraginta fere stadiis tumulti quendam insederunt. Postero die diluculo iter ingresse, cu uiginti circiter stadia processissent, descederunt in campestre quedam locu , ibidcastra posuerunt,uolentes iumere cil aliquid esculentum e suis quisque rebus,tumstahitabat em Iocus I aquam illic quam secum ferrent, qm nlulta per stadia qua precturi

erat, nihil admodum aquae esset. Interea Syracusani transitum uIteriore praeoccupantes inaedificarunt.Erat alit tumulus arduus et utrinque rupibu praeceps,cuius uertex

uocasLepas. stero die iter ingresti Athenieses, a Syracusanis metalibusq; equitibus ac iaculatoribus(quo P magnus erat numerus)utrinq; obequitantibus atque iaculantihus pgere prohibebanresi diu dimicassent, tande in eade rursus castra rediere,iari

non idem eis stippetente comeatu, quibus digredi prae hostium equitatu non liceret. Mane tu moventes rursiis ire pgunt,& ui pervadunt ad tumulu:sed re inueniunt maro praeclusium, et muro lapstantem piacstrem acie ex magna parte scutatam erat aut arctus locus,quem subeuntes Athenienses expugnare nitebantiuerum cua tot uiris eloco eminenti ferirene facilius em superne tela rumibrabane,nec possent prumpere retro se recepere atque quieuere,cum praesertim existeret tonitrua pariter di imbres quales anni tempore in autumnum iam vergente fieri consueuere: unde exterriti sunt, & eo

uehementius P existimarent in suu exitium ista omnia fieri. His quiescentibus Gylippus at 3 Syracusani parte quanda copiarume mittunt ad hos muro intercludedosa tergoque uenerant,quod in fieri & isti sitissis e diuerso quibusda suovi Ihibuere. Mox cu ormanu regressi propius campsi consedere.Postero die cu progrederene,eos undissi eidi cuniust Syracusani adoriunti multos sauciant,retro. secfi in ipsos impetu Athenien fes facerent,subducebant:cu abirent ingruebant: postremisqbu pcipue infesti,si forte membratim ilIos territando tot si agmen auerterent. & diu hunc in modii restitere Athenieses,dehinc ygressi quil sex ue stadia in capo conqeuere, ab eism in sua castra rediere Syracusani. Sub noctem Niciae ac Demostheni placitsi est,qm male secu age

res,tum gnati iam inopia cdmeatus,tum multitudine uuInerambe ab hostibus,identisdem assultantibus accensis quamplurimis ignibus abducere exercitum, non tamen ea de amplius qua costituerant uia sed e cdtrario qua Syracusani custodiebant mare uersus. Ferebat autem haec uia,tion iis Catanam,sed in aduersam prorsus Siciliae oram, in Camarinaeam,in Gelam,in alias circa urbes uel Graecas,uel Barbaras. Accensis igitur

cum ritu, plurifariam pyris p nocte proficiscune sed q, oibus accidere exercitibus solet,psertim v maximis e noctu pgentibus,er P hosticu, ' hoste que timeret no pcul agete,incessu

218쪽

LIAE R v N. eis trepidatio, patior, tumultus. Et copiae quidem Nicianae quemadmiadum erant duces in ordine perstiterunt, longessi praecesserui. At Demosthenicarum dimidium pene ac maior pars interrupta est, ac soIatioribus ordinibus pergebat, prima tamen luce peruenere ad mare,& ingressi uiam nomine Helorinam incedebant, ut cum ad Gacu Parim fluuium deuenissent sec fidum ipsum fluuium iter per superiora re mediterra: ne a tenerent . Sperabant em sibi illac Siculos occursuros,quos accersissent.Ubi ad stasmen est uentum,offendunt illic quoq; custodias quasdam Syracusanorum,obsepietes uada munitioibusae uallo. Sed illis ui summotis fluuium transnisere,penetrarem rursus ad alium nomine Erineum Hac enim ductores ire iusserasitanterea Syracusani ac

socii ubi illuxit senseruntcs abisse Athenienses,plerissi Gylippum insimulabant, quotisciens Athenientes dimisisset, raptim. persequentes qua iter ingressiu haud dimetienossent,adipiscutitur eos sub horam prandii, incidentes in Demosthenteos, et tardius in inordinatius, ut qui noctu perturbati fuissent,iter facientes repente praelium cient, circundatoq; equiratu eos in ide loci urget, eo facilius,quod bifariam diuisi iam erant, Nicianis illine centum quinquaginta stadia progressis. Nam Nicias oeyus suos duce.hat, existimans minime salutare esse tali in tempore cunetari ultro ac dimicare, sed quamve locissime fugere eatenus pugnando,quatenus cogeretur. Demosthenes autemultiplici frequentics magis Iabore implicabatur, quod posterius digressas prior ab hostibus urgeretur, ae tune gnarus insequi Syracusanos, noli tam progrediebar, quam ad pugnandum se instruebat, donec ita cunctatus ab hoste cireuia ueniretur, 3c magna

perturbatione ipse pariter ac milites eius afficerentur. Quippe deprehensi intra Ioeu, qui munitionibus circundatus esset, & in uia, quae hinc& hinc non infrequentes ole. as haberet, circi inquassa missilibus incessebantur. Huiusnodi autem assultibus,non pugna stataria non ab re utebantur Syracusent. Nam summa rerum periclitari aduectus homines saltate desperantes, iam non tam ipsorum intererat quam Atheniensitum, sit mulo nonnihil cauebant, ne rebus iam pioculdubio prospere gestis aliquid interue niret,arbitrantes hoc modo perdomitum hostem a se captu iri. Itaq; ubi toto die missilibus eum undique incestentes, uiderunt iam exhaustum uulneribus atque at is aeruclmnis, iubent caduceatorem Gylippus Syracusan que ae socii denuntiare primuna,siquis ad se transire insulanorum uellet, liberum fiore,transierunt ba Iiquot,non tamen multae ciuitates. Mox deinde omnibus aIqs qui cum Demosthene erant, oblata conditio,fi traderent arma neminem eorum mortem obiturum,aut uiolentam,aut in uinculis aut inopia rerum ad uictum necessariarum. Atq; ira dedidere seiptas cuncti,numeis rosex milia,omnem P pecuniam deposuere,quam habebant effundentes in scuta resupinata, et ex ea quatuor scuta replevere, statimq; in urbe a Syracusiainis adducti sunt. At Nietas hoc ipso die esi seis ad flumen Erineum praeuenerat,illudq; transgressus, in edito quodam Ioco consederat. Ea postero die adepti Syracusani, inquiunt,Demo

sthenicos sese dedidisse iubento ipsium idem facere. Ille non habita istis fide paciscis,

ut equitem mitteret ad explorandum. Ubi eques reuersus retulit Demosthenicos sese dedidisse, Nicias per caduceatorem Gylippo Syracusanis que respondet se paratum esse transigere Athenietis in nomine, si cum exercitu dimittatur, quos sumptus in hellum Syracusani fecissent, eos omnes restituturum datis obsidibus Atheniensibus, dum pecunia solueretur singulis talentis in singula obsidum capita taxatis. Ea conpditione non accepta, Gylippus atque Syracusani aggresti undique telis petiuere ad uesperum usque. Illi et si male accepti inopia commeatus, aliorum que necessario rum, tamen habentes in animo discedere, seruato silentio noctis arma sumpserunt, sed intelligentes se non latere hostem sinam ille rem hiatiens paeanem canebato rur sus ea deposuere praeter trecentos fere qui ui peruadentes hostilem custodiam, qua potuere per noctem contenderunt. Niciam posteaquam dies illuxit agmen duce tem, Syracusiani sochs inuadunt, eodem quo pridie modo undissi lacestente iaculis sagitistisq;. Inter quae ex omni parte ferientia, equitatu pariter cuncta I multitudine urgen to e paroflu

uius.

Erimi se

Niciae coittio

219쪽

s ius captivoru dirae mite

tamen ad amnem Assiliarum festinabant tu opinantes fore ut eo transito aliquanto facilias haberent,tum potandi desiderio quo miseri, tenebane. Ubi peruenere, nesio iam ordine in illum irrumpunt, pro se quisque primus omnium transire propera tes. Sed hostis ingruelis difficilem eis transitum reddebat . Nam cum conferti ire coagerentur,alius in alium incidentes inuicem conculcabantur telis que re armis, quo rum ain statim peribant, alia inter selinpliciti defluebant. Hos ex utraque fluminis parte Srraeasani fiuperstates cerat autem ripa praecepso desuper missilibus conficiebant, multos etiam avide potantes, inter se uti in cauo fluminis alueo perturbatos . Sed Peloponnenses praecipue illuc descendentes trucidarunt eos, qui in iluuio erant. Una desubito aqua corrupta est. Ex qua nihiIominus ecenosiarecruenta bibebatur, de ea inter multos certabatur. Tandem permuItis iam cadaueribus aliis super alia iacenatibus, progigatoq; exercitu, partim apud amnem, partim si qui effugerant ab equitiabus, Nicias Gylippo sese dedidit, plus ei habens fidei,qua Syracusianis, permittensue sui potestatem tum illius, tum aliorum Lacedaemoniorum arbitrio, a caede caetero rum militum abstineri iussit. Post haec Gylippus imperat non interfici Athenienses, sed uiuos capi. Ita caeteri quicun* occultati non essent ulti aute hi erano uiui sunt capti,necnon missis qui persequerentur, trecenti iIIi qui noehu per custodias euaserant comprehensi. Verum hi omnes in unum contracti haud multi fuerunt, multi tamen qui supprimebantur,ex quibus tota Sicilia referta est ut qui no ex pactione queadmo dum illi qui cum Demosthene capti essent Quaedam tamen eorum pars, neue haec exigua inter t. Verum haec maxima strages extitit,& nulla minor ex omibus, quae in Si cilia hoc bello extiterunt. Nec pauci in itinere faciendo dum subinde inuaderentur absumpti sunt,attamen multi elapsi,quidam statim, quidam postea cum seruissent fuga inita, quibus in Catanam erat receptus. At Syracusani re socii acceptis quamplurimis

Poterant captiuis ac spoliis,frequentes in urbem redierunt. Et caeteros quide Atheniensium ac sociorum quosculis ceperant,in lithotomias demiserunt,tutissimam existimates eam esse custodiam. Niciam uero ac Demosthenem necauerunt inuito Gylippo Isem speciosum sibi ducebat,praeter caetera ex eo bello portare ad Lacedaemonios etiam iptas hostium duces. Quorum alter extitisset eoru hostis acerrimus propter ilIa, quae ad Pylum gessisset alter obe adestudiosissimus. Nam illos uiros apud insulam captos, Nicias praecipuo allac tu prosecutus dimittendos curauit,inductis Atheniesibus ad fa,cienda cum Lacedaemoniis foedera Quo nomine oc Lacedaemonii erant in eius amore

propenti Sc ipse plurimum Gylippo credens se dediderat. Sed quia eum iIIo homines

uulgo loquebantur ueriti tum quidem Syracusanorum ut ferebatur, ne ob id tormetis interrogatus,tumultum ipsis excitaret in rebus prosperis, tum aIq dc praecipue Corinthii,ne corruptis aliquibus pecunia,quod locuples erat effugeret,aliquid in ipos iteria rerum nouarum moliturum persuasis ad hoc sociis hominem interemerunt.Et Nicias quidem ob hanc Causam aut huic proximam morte affectus est, uir omnium mea aetate Graecorum minime dignus,qui eo deueniret infelicitatis ob studium uirtutis, quod omne in ilIam conferebat. Captiuos autem qui apud lithotomias erant Syracutini duriter sene tractauerunt inter initia. Siquidem cum essent in Ioco depresso arcto tonet sub dio prius in sole dc aestu deficiebant, dehinc superueniente autumnalium noctium gelu,ipsa mutatione contrariorum, ualetudinem contrahebant, praesertim quod proapter loci angustiam omnia ibide faciebant, quod. cadauera piniscue coaceruata erat, tam eorum qui ex uulneribus quam eorum qui eae mutatione &huiusmodi causis de cesserant intolerabili insuper uexati odore,fame etiam ac siti. Naiad per octo meses data sunt fingulis aquae singula acetabula ; panis bina. Denique nihiI non maIorum passi sunt eorum, quae pati credibile est in hoc loco homines qui it Iuc inciderunt. In qua uitae conditione septuaginta dies stipati traduxerunt. Post haec praeter Athenienses, si qui Sihilienses Italici ue eum illis militauerant, caeteri omnes sunt diuenditi. Quot autem capti fuerint etsi omnes capti, exacte dicere arduum est,tamen non iuua

220쪽

septem millia fuerunt. Quod factum huius helli tempore maximum in Graecia conietigit: et quantum mihi uidetur omnium Graecorum lactorum maximum, quae nobis Hesur talisti fando sunt eognita,ide uictoribus splendidissimum,&uictis caIamitosissimum, qui in statvmximiuratu & ex omni parte superati,nec ulla in re tenuiter alaicti,funditus cui dicituo euersi sunt,peditatu,classe nullo denis non amissis,pauculis e multis domu reuersiis. Hac, progerbo in tenus quae apud Siciliam sunt gesta.

mT HUCYDIDIS HISTORIAR V

T H E NIS posteaquam iactiata res est ,diu fide caruit, ne mi

Iitibus quidem creditum,qui illinc euaserant planequae gesta Athraim iure essent referentibus, ita undiq; omnia funditus esse euersa. Sed eo lervatio. ubi factum agnoueriat,ibi exaestuare Athenieses aduersus oraetores,qui principes hortatores extiterant in Stelliam transmittendi,tanquam non hoc ipsi decreuisabiit, irasci insuper ariolis at uaticinis: deniq; omnibus il tunc aliqd ipsis per lacra cono sulctibus suasissent profectionem, tanquam Siciliam subacturis.Undissi ital omnibus in rebus moestos ob ea quae acciderant,circussistebat etiam ingens metus consternatioq.Rxuti em &priuatimer publice multo peditatu ,equitatu, uiuuentute,quale superesse alteram non uidebant,afflictabantur. Simul. nee nauium satis in naualibus,nec pecuniae in aerario,nec ministeriorum ad nauticos usus cum cernerent,desperabant in praesens de sua salute,arbitrates in Piraea aduersus se statim appul, suros cIastem e Sicilia hostes:praesertim tanta illic uictoria subnixos,de iam omin cona tu cum uires duplicatas haberent uini cum sociis qui ad ipsos ab Atheni essibus defecissent,terra marim oppugnaturos. Non inuisum est eis succumbere se debere, sed ex praesentibus facultatibus naues undecun* possent comparare,collata ad illas aedificandas

materia ato pecunia,ad haec oppida sociorsi stabilire, & praecipue Euboeam et in he nonnihil castigare uitae sumptus,& quedam magistratu desigere seniorum,q de statu praesenti cum tempus afforet,prae caeteris consultarent edenius terrore circunstalite, id quod facere uulgus solet, ad omnia recte dispoi Ieda accincti erant,& quae ageda uia se executi sunt,at 3 haec aestas excessit. Insequeti hyeme ob res in Sicilia ab Atheniesibus adeo male gestas, utituersi protinus Graeci animos erexerant. Enimuero et neutro Graevorureliarum hederant,noli debere se amplius abesse a bello,uel si a nemine rogarentur, centes quorumotus

hant:sed ultro aduersus Athenieses ire, q, uidelicet putarct finguli in se illos fuisse uenturos,si in siciliarem prospere gessissent &simul reliquum belli breue futurum,eiusue se fieri partieipra,fore sibi speciosium. Qui secti erat LacedaemonioP properabant imopesius quam hactenus fecerant,eximi se protinus multa aerumna. Qui Atheniensium

imperio parebant,d praecipue Er supra uires prompto animo erant ad rebelladum auiditate rei discutiendae,& nullam rationem praetermittendi quia insequenti aestate possent euadere uictores.Quibus omnibus Lacedaemonia ciuitas fidutiam capiebat, est eo maiore, q, credibile erat e Sicilia sectos propter accesnoem classis necessario iam cum magnis copias sub initio verss praesto futuros Ita undissi affulgete spe statuerant no dea trectare bellum,ratiocinantes si deliberatum foret,se tum liberatos in posterum tali pieulo,quaIe ipsis impedebat abAtheniesibus,si Siciliam subegissent eum illis euersis line controuersia totius iam Graeciae principes fore. Igie eope rex Agis confestim per eadem hyeinem profectus ex Decelea cil aliquanto exercitu,pecuniam exegit a sectjs ad classem comparandam, et ad Melineum deflectes sinum, ingetem Oetaeorum praeda egit ob vetustas inimicitias ae ex ea pecuniam. Adegit Achaeos quoq; Phthiotes er ali ore ei. os circa populos ditionis Thessalonina sibi suspectos,ipsos etiam ThessaIos inuitis peis Melis sim cuniam dare,et aliquantulum obsiduna,quos apud Corinthum deposuit, cu tentastet