장음표시 사용
291쪽
tem est, eas hac ratione usibus vix ullis elle idoneas. λω4yMachina hydraulica, quae elevat aquas, una cum sua applicatione, proposita acie Demourio Tantae simplicitatis est ut Maehinae nomine vix insigniri queat, prout in Hisoria Academia ad h. a. pag. D edit Batav. legitur. Principium constructionis hoe est, clito experientia constat aquam in tubo inclinato celeriter circumacto ultra libellam adscendere. Igitur res omnis eo redit ut tubus sic inclinatus ope Machinae quam velocissime in gyros agatur, ut aqua ultra libellam elevata, per orissicham superius elltuat. Experimentis lactis, constitit Machi. num liane, ab uno solum homine ope mann brii versatam, tempore 34 secundorum totidem absolvisse gyros re amo circiter aquae inta ad altitudinem sex pedum elevasse, tubo ad angulum o graduum inclinato Scopus Inventoris praecipue is est. ut Machina sua inserviat terris promte humectandis s)Machina quae aquas elevat ope vis alicujus centrifugae proposita a Μ'''. Resert Cl. Editor, Bosrandum, Λrchitectum ejus imventorem credi, exemplar Heri curasse Constructioni prin-erpium novum haud est sed Ramessi jam adhibitum, apud quem plures ejus generis Machinas videre licet. 6 alia, eidem effectui inserviens exhibita a Besomnio. Emboli Antliarum adspirantium di prementium vectibus uneti sunt qui a radiis tympani quod axi rotae aquariae additur, attolluntur deprimum turque, atque ita ipsos quoque EmboIos alterni vicibus attol. lunt ac deprimunt. 7 Duae Machi hae hydraulieae, quarum usus est in elevandis aquis, propositae a Saulano & ex iisdem omnino principiis derivatae, eo fine ut Metis ad Mosellam fi vium exstruerentur, id quod autem vix esset tum dari posse, j dieat Cl. Editor, ob nimiam tuborum longitudinem ac diametrorum parvitate in quae Embolorum frictiones valde auget, di prorsus inevitabiles reddit ob nimium quoque catenarii Π, quae in hae Machina adhibendae sunt.' pondus, ac directionis tam catenarum, quam tuborum, quae scilicet verticalis semper esse deberet, inconstantiam. 8 modi quam plures aquas et vandi mediante pondere atmosphaerico inventi ae propositi a
Be utio. Applicatione quaedam ad alias Maestinas faelae,
292쪽
MENfIS IUNII Λ. MDCCXXXVII. ars.
ab eodeminutore inet totius rei theoria sit verissima, ct ingeniose excogitata in executione tamen talium Machin in difficultates orituras quae vix sint superabiles, opti irae judicat Cl. Editor. io α HYDuae Machinae pro navibus adverso flumine trahendis inventae ab Illustrissimo Saxoniae Comite. Eryma praecipue consistit in applicatione ergatae verticaliterpolitae, sed cui ope rotarum horizontalium variae dantur diametri, pro onereis mole navium trahendarii in adhibendae. Ceterum ei a frictionum incommodis, quae magnam funium in consumunt, cylindrorum tam verticalium quam horizonis lium applicatione cautum fuit . Secundae a prima hoc est discrimen, quod actioni ergatariun adhuc jungantur rotae aquariae in utroque navigii latere cui tota Machina insuit aptae ct a torrente agitandae, quae eundem, quem remi essectum praestant. xis duarum rotarum immunis tympanum gerit radiatum quod a rota ergatae ho- sta impellitur neutrum igitur absque altero fi poterit. Ia, Novum Micrometron universale, invenis Grandkeani cademiae Regiae Scientiarum Membro. hae recensentd prae ordinariis praerogativae I simplici. tas compositionis, riacilitas executionia a facilitas observationum cum eo instituendarum, cum aliquae, imo plures, magnitudines brevissimo temporis spatio inensurari ejus ope exactissime queant secus ac stat in ordinariis; sin praecisio quan- rumvis magna ad quam facillime redigi possit ac denique )higens veri attonia facilitas. Notamus hic. cum, dei criptionem dare integram, nimis longum foret, partem hiijim micro. metri principalem essentialem cujus ope rectistrandum quoque est esse curvam illam cujus jam in recensione nostramentionem fecimus, quae videlicet ex evolutione cireuli dederibitur. 3 Turris, observationibus Astronomicis commo. de instituendis perquam idonea, inventa a Cel GMino Aead. Scient. Regiae itidem Membro Diameter tiam interior est circiter pedum de murorum spissitudo 6 pollicum untaxat tres habet fenestras, cum una porta, quae Septentrionem.
Prout senestrae plagas reliquas, respicit inuri vero altitudo I
293쪽
pedes non excedit ut quam minimae astrorum altatua1nes eo
eomniodius capi possint. Teerum circa axem quaquaversum est convertibile, re formam coni truncati habet; in cujus seu, mitate erigitur a bor verticalis, Deirciter pollites alia. In infima tecti parte compages aliqua lignea est quam scalaeonci-niine appellat Inventori quaeque tota fere ultra tectunt prouuisnet ac ope senium qui trochleas arbori modo dictae applicatas ambiunt, ab observatore elevari ac demitti, commode potest ealae huic imponitur telescopium is pedum, quale nimirum in observationibus mironomorum sere quotidianis adhiberi solet. Patet Cirur, observatorem retata turris ver tendo motum inri commode eum telescopio suo sequi posseis nec aeris injuriis esse expositum m interiore turris parte cotis lorari adhuc possunt Horologium oscillatorium, quadrans elescopicus. st quae alia adhuc est Λstronomorum suppellex. GModus observationes Astronomicas cum telescopiis longiori-hus commode instituendi propositus ab eodeminutore. ad executionem jam perductus inde ab Anno 73r Scopus I
ventoris est, observationibus coelestibus omnem, quam quidem Iieet facilitatem conciliare ut non in observatoriis modo, sed in aliis quoque domibus fieri atque ita carum numerus salia
multiplicari possit. Commoditas inventi hara est ut in podio Baleonysenestrae alicujus constitutus observator sedens. α absque omni prorsus molestia telescopium 4 vel I pedum versus partem coeli sibi obversam dirigere queat. Is ijusdeuvadhuc modus, commode utendi telescopiis in aximis, uti I. go vel Ioo pedum & curvaturas , quas ubi circa medium ex nimia mole inducunt, evitandi haec enim praecipua ratio est, quare eorum usus non sit amplius adeo frequens Tubus formam'rismatis quadrangulari habet di quamplurimis di phragmatis interstinguitur . quae foraminibus circularibus pertus sunt, qualis est lentis objecti vae apertura. Tubus in medio sutaureae, alicui, ferreae, ligneaeve, si niter adaptam .nt angulum cum ea rectum constituat. Inter qua libet bina turidi aphragmata collocatur ex utroque ejus latere annulus vel fixis bula, quam suum lier,eum arripit, altero fui extremo cochleae mari
294쪽
mari annexum, quae deinceps tui Demina Onjungitur e ipsi pioque in altera sua extremitate filum ferreum ungitur Quod in ipse tandem furca terminatur. Ope hujus cochleae maris 4ceminae fila ferrea, quae ad rubum surcamque firmata sunt, in duas partes distinguuntur,in pro re nata prolongari, vel etiam contrahi possunt. Patet igitur, rubum, hoc apparatu munitum, a rectitudine deflectere haud posse, cum ope cochle itum semper ad eam redigatur, si quam curvaturam induisse observam fuerit. Ceterum sustentatura fune, qui troch-tiam in suminitate mali alicujus constitutam, ambit Troch Iea super eardine eonvertibilis est, ut totus tubiis circa malum
quoque converti, ct versus plagam quamvis dirigi, valeat. M cum hunc et copiorum tubos essetendi suspficto CI. Autor adhibuit lieet in teles pis 4 pedum, d siccessum expertus est optimum imhium qum par ratione telescopia etiam longissima evasura sint valde tractabilla. O Telescopium reflectens inventum De L mire ae a Telescopio Nelatonrano Catadioptrico diversum, lae vehementer dubhemus an eosdem cum ipta essectus praestiturum sit. I methodus motum pandulorum, quae ab elateriis impelluntur perficiendi. α ad aequali atem re clueendi, proposita ab Abbate urbierio Principium inventisside
redit: ii ram later, maxima tensione sertissime trahit.
ae debili us semper, quando sese restituit pro aequalitate motus pendulo m duobus hisce casibus concilianda. id agendum exit, ut is majori tensionis gradu pendulum sit longius in mianori brevius. Adeoque loco fusorum taciter eoniformium. qui han in rem vulgariter adhibentur modum ostendit Λ tor, quo pendulum temper abbreulari debeat, quando elate seis
se restituit, adeoque vim debiliorem exserit. Non antem unaso Iuni ratione ut obtineri posse C Editor annotat. Invenis
tum hoc peringeniose excogitatum est, sed sese tamen, quibus hodie utimur, ringe inserius xvix alicujus in praxi usus, id uno pluri hus rationibus ostendit Cl. Gallonus, ex quibus unae prire spuis est, quod vix possibile sit talem nvenire ut mi pendulum ea praecis auantitate prolonset aut com
295쪽
trahat, quae deiideratur, ut taceamus iuppotitiones adhiberi. d quarum certitudine parum aut nihil omnino constat vix igitur opus erit, ut plura de hisce verba faciamus. I8 Brachii unartificiale inventum a XriegIrissenio. Componitur ex quatuor partibus, ex cu pro factis, quae tribus in punctis mobiles sunt. Prima exhibet digitos; secunda manum; tertia anteriorei nar chii partem ad cubitum usque quarta denique polleriorem. Brachium hocce fabrefactum motus Marticulationes natura. les perquam curiose imitatur. 9 Molendinum, vento agitandum di horizontale magis periectum a Galiouo, ut majori soliditate gaudeat ex materia quavis, ligno lapidibus, ct comstrui postit, nec versus plagas dirigi necessum habeat. oxia.
terna, quae lucet infra aquam etiam demersa inventa a Virgiatio at Instririnentum novum inserviens altitudinibus mari
cominode capiendis, propositum a Grandysan Acad. Reg. Scient. Membro Est scilicet arcus circularis 45 graduum, cujus limbus in bina minuta prima divisus est Athidada sive regula mobilis telescopica est,in duobus vitris convexis instructa Iacentro Initrumenti collocatur speculum pl.urum, imaginem lis reflectens. Ulus instrumenti valde simplex .expeditus est. Namque, dum altitudo Solis capienda est regula elescopi ea versus horizonte in visibilem dirigitur ae observator soli dorsum obvertere debet. Deinde movendus erit circuli vel potius octantis, limbus in cujus centro speculum firmatum est donec imago Solis a speculo per telescopium in oculum observatoris reflectatur, qui non in centro ted prope litvrbum instrumenti, observat. Numerandus deinde cli angulus quem regula essecit cum limbi radio ejus enim duplum exhibebit seu supra horizontem elevationem. Ingeniosa sane hae est constructio. x effectui facile danda, modo exiguae quaedamauhibeantur praecautiones, quas Cl. Edito susius enumeratim Libramenta Horologiorum Sulliana, de quibus Mense Marotio quoque diximus magis perfecta a Iuliano uino', qui ea in Horologiis portatilibus ad praxi jam cum successu a se perducta asseverat. 23 imbolus, a frictionum incommodis liber. executioni datus in antlia quadam, quae in horto Regio est.
296쪽
BO nio Scilicet diameter emboli duobus pollicibus minor est diametro tibi vel antliae, sic, ut etiabolum inter ubique parietes spatium unius pollicis liberum supersit deinde diaphragma coriaceum ex una sui parte embolo ex altera parieti-hus ubi ope clavorum sertiter jungitur ita, ut spatium, per quod embolus adscendit is descendit, ab is velut retinaculo determinetur nec pollices quatuor superet. Cum itaque spatium inter tubum ac embolum diaphragmate hoc corticeo r Pleatur facile patet, nulliun hic omnino esse emboli ad laterariihi affiictum Iudicat Cl. Editor hoe 4nventum omnia sui generis alia antecellere, praesertim cum coriace haecce ia-phragmata valde durabilia, nec sumtuosa sit'. Machina pro mensurando navium itinere, autore Du uisen, quae in quibusdam casibus utilis esse posset as Sphaera nova inventa a munio, qui peculiarem de illa Tractatulum in lucem emisit. Cum vero construet sit ex novo aliquo, quod Autor
sibi formavit, mundi systemate quod lusum aliquem ingenii
vere dixeris, pleniori ejus descriptione supersedemus, Lectorem ad Tractatulum modo allegatum remittentes, uti flemiae de ea judicium invenire potest. 6 Variae Rhedaram construetiones ac suspensiones autore missardo licerpartim ab aliis jam GodUredo praecipue, propositae partim
ibusdam incommodis obnoxiae. Anno 733 haec pro-oierunt Machinamenta: baon fluctuans, Pont Ilitant, magis perfectus a Cl. Gassono, qui plurimum differt ab iis, qui Anno 1 33 Aeademiae approbationem nacti sunt, deritii sciam diximus aeusibin, quibus ejusmodi pontes destinantur, multo magis idoneus est a machina, quae inservit remis triremium
impellendis inventa a Limousinio, quae satis smplex videtur. M in mori cataractarum Teluser) construetiones quarum tres priores ab Anonymo Μ ' , quarta autem a Galliolo, inventae sunt. Refert Cl. Editor tres priores executioni cum
snecessu datas fuisse atque navigationi super Sequanum flumen ipso facto inservire. Quarta autem pontibus versatilibus fimul seruitur et libella magis persecta a Grandyean. Sci-veet in extremitate ob ctiva libellae Picariana qualia deseribitur
297쪽
Utnr suo de mensura telluri. de arte libellandi, Tracta. tu collocatur horizontaliter lamina cuprea vel ktrea mi ad angulos rectos insistere debeo eculum planum, idque exiguum. quod eum linea fiduciae teleicopii quod libella habethanguis Ium 4 , vel aliud quoque, prout commodum judicabitur, esisseit, ae dimidiam circiter objectiva lentis partem tegit. De inde super lamina aliud adhuc erigitur speculum Vanum suis per cardinibus verticaliter mobile, cujus usus is est, ut duo o lecta, in eodem cum observatore verticali haud existentia. hellari possint, quoniam ope illius alterum objectum per
dios reflexos videri potest adeoque hae ratione errores, sibilanea refractionum mutatione oritindi, evitabuntun rerum praxis observationum cum hae libella instituenda dem ratione atque in aliis, peragitur. 8ὶ Carrus semet terra onerans, dum ab euuo trahitur autore dissim . frumentum, inserviens altitudinibus mari capiendis inventum quirimum. Sconus inventi hujus satis ingeniosi is in ut altitudines ab Horigonte usqtie ad niti, qua per tangentes a reuum verticalium innotescunt, separentur in duas partes reis Quales. Construitur enim triangulum rectangulum isseele cujus unum crus divisiones tangentium a rusque ad 4 π dus alterum vero ordine contrario a M usaue adi compreis hendit. Hae enim ratione evitatur prodigiosa Instrumenti
longitudo quae necessario prodiret si omnes tangentium divusiouea ab o usque adio ipsi dandae essent eum tangens anguisti recti plane sit infinita uti ex trigonometricis constat. n. frumentum est ex simplicissimis, quae huio feodo inservire possitnt avi Dralii Machina . quae usui est in sollibus omeriarum serrariarum grandioribus movendis Prima adhibe da erit eo easu ubi officina torrente destituitur, c jus ope rota ibiles movens agitari deberet. Secunda autem adhibenda erit. ubi torrentis usus conceditur. Magnus autem sollium numerus ejus ope simul moveri poterit. D milurdi duae propositiones uuas exhibuit pro vi elateriorum, quae pendula movent ad aequabilitatem reducenda. Ir Nova Camerae obscurae eo
fructio iuventa ab Abbate bis. Emurmis, ut vulgo fiunt.
298쪽
truncata, superne aperta super apertur constituitur spe lum metallicum versatile, ut inclinationem quamvis reeipere
positi cte. 43 Eiusdem Machina, inserviens estingendis ae praeparandis telescopiorum lentibus, quae inter simplicissima hute usui aptas, connumerari potest miscit nim china enius auxilio gypsus probe conterendus est is Distuet Horologium hydraulicum, quod licet satis ingeni
sum videatur, ad aequabilitatem tamen uti omnes omnino h iusmodi Machinae, Munquam reduci poterit, adeoque inter curiosi solum numerari meretur. 6 Diversae Machinae, ingeniosae de curiosae magis quam utiles, inventae a miliardo, veluti Cygnus artificialis qui motus naturales huius aninialia satis exacte aemulatur a Cymba, ab equo marino fabrefacto arahenda,' in horto Versaliensi ad executiouem perducta;s Rheda, itidem ab equo artificiali trahenda. Duae Machinae iis utiles, qui arti saltatoriae operam dant propositae a De Hami Prima enim inservit pedibus extus dirigendis se. cunda capiti verticaliter tenendo. 48J Cl. Gasioni constratis ctio pontis arrectarii, iis in locis praecipue adhibendi, ubi nullum est ab hoste periculum simplex est, haud sumtuosa c. luce pons arrectus sit prospeehim tamen nullatenus impedit. Ceterum indicavit quoque l. Inventor mutationes, quas subsere deberet, si ita in locis, ubi ab hoste metuendum est adhiberetur. 49 is vel Machina cuius ope vis ventorum marinoruin mensurari possit, nondum tamen plene persedis. experimentisve subjecta, quorum de constare deberet. in quo adhuc deficiat. o Duo Inventa, proposita a Rameosνια Primum saltem curiosum est inservit a lationi-hus ad seopum ope arcus faciendis Secundum actum boni- harum spectat, ac utilius est. 43 Nova ae diversa constructiones Radularum, Raper, quibus abacum Meant. in pulverem redigunt. Autoris vel Autorum nomen non additur. α3
Machina pro curandis portubus, fluvis, canalibusque inventa a veto, idque ingeniose, sic, ut plurimis praerogativis gaudere prae ordinariis videatur. Cochlear enim, quodio tuum sordes evacuat, majus est, ac fieri vulgo solet. R Nn ta
299쪽
tae, quibus elevatur, minorem habent diametrum adeoque clatius elevant ut taeeamus, totam Machinam multo facilius.
multoque minori temporis spatio, in alium transferri locum posse,in reliquas operationes magna omnes promtitudine pe agi ai Ejusdem constructio nava Machinae quam fruem appellant, destinata praecipue usibus Machinae praecedentis. quoniam ultra i pedum altitudinem nihil elevat, nec singula. re aliquid prae aliis hujusmodi Machinis habere videtur as rijusdem Repositorium, apprime inserviens curiostatibus naturae concinne disponendis, re conspectu exponendis, cujus tam
constructio, quam decorationes, ingeniosae sunt ut parvo volumi Ingens concharum papilionum, die numerus imeludi queat. Exemplar hujusce Repositorii a me Sullio asservatur ex sui generis hactenus unicum est. O Machina pro elevandis aquis, proposita a Galis , qui copiosam ejus descriptionem quoad singulas partes exhibet, ct quinqtie Tabulis illustrat, una cum calculo ei rus, quem praestare potest, ex quo constat ope hujus Machinae spatio unius minuti primi elevari posse ret pollices cubicos aquae, vel I6 pintas C terum Machina est Parisiis exstructa, huic sere similis, quam vero vidit Autor possquain hanc suam jam exhibuisset Amno i734 0 Instrumentum, inserviens altitudini Solis cognoscendae eo ipso momento quo noram diei monstrat, inventum a Girberio clijus praeeipua commodita haec est quod ejus mpe altitudo Solis pro qualibet poli altitndine inveniri possit. Est
Icilicet mensula vel tabula cuprea in qua juxta methodos vulgares designatum in Horologium vertitate rectilineum, universale. Desiade fit quadrans circuli eorneus, in gradus domi imia ope transversalium divisus, ct nixus regulae mobili, ut parallelis latitudinum imponi pollut ibique firmari ope coc, lear. Porro super hac tabula designantur duo trigona, quin rum primum ultra signa si gradu eeli te parallelos latitudinum continet, alteraim adus solum eclipticae. Pro obtinen da igitur hora x altituuine Solis pro aliquo loco centrum quadrantis inigno eclipticae eonvenienti colloeandum est, in
Migono uiajori, α ejus gradu, oui locum Solis designat deinde
300쪽
filum, quod in eentro firmatur in minoris trigoni gradum dirigendum, sic, ut unio mobilis cum eo congruat Instrumento deineeps Soli obverso lumen solare per duo pinnula instrumento assixa, transibit unioque horam indicabit, altitudo autem Solis in quadrante a filo ostendetur Pro alio autem loco regula mobilis super parallelo latitudinis ejus firmanda est, ct reliqua peragenda uti diximus a Constructio Horologii quod horas repetit sic, ut mechanismus pro horatam indicanda campanulae sono, quam repetenda, unam eandeinque compagem essiciat, autore Lamomo. Machina pro navibus adverso flumine trahendis ope oscillationis pen. duli alicujus autore R. P., Vivire Habes igitur omnes. quae in sexto hoc Tomo conspiciuntur Machinas. Finem D. mi Dei Inde Machinarum ordine alphabetic digestus, qui conspectum totius peris simul exhibet. Atque si quidem ex nos recensioni nostrae satis amplae olophonem imponi. mus, quam efficere talem studuimus, ut Lectori ipsius praestantissimae Collectionis perlegendae salivam movere possit; dulcius enim ex ipso sonte bibuntur aquae. Fumque ui au-ipietis eademiae Illustrissimae novis accessionibus artes continuo augeantur de Operis quoque hujus continuatione nulli dubitamus, quam eadem qua Tomo praesentes, diligentia, clari ate, nitore pertrivitaturum, ac hac publicae expositurum esse Cl. Gallonum, nobis omnino persuademus.
OBSERVATIO ECLIPSEOS LUNAE, TOTALIS
ae prope centralis, cum mora H. I. r. s. Anno 17ss
die is Sept. Bui Hesbii, contiguis Regni Hungariae
urbibus tubo pedum 1 ὰς minoribus, temporibus ex altitudinibus Marum correctis, ex itinere instituta a M. MIKOVINT, Nobili Hungaro, Sacre Caesae Reg. Cathil adest. Aulis, Camerali Geometra, sSociet Scient. Reg. Bor Membra.